kunst cultuur
Geobsedeerd door de goot
Anton Corbijn vertelt verhalen met zijn foto's
Marianne Faithfull zingt Kurt Weill en Bertold Brecht
g vrijdag 15 november 1996
De afgelopen weken heeft iedere avond een andere
Nederlandse concertzaal aan haar voeten gelegen.
Marianne Faithfull voert in stemmig zwart-wit de liederen van
Kurt Weill en Bertold Brecht uit. 'Surabaya Johnny', 'Pirate
Jenny', 'Alabama Song', 'Mack the Knife'. Onvergetelijke
muziek, onverwoestbare zinnen, komend uit de mond van een
vrouw wier loopbaan zo onschuldig begon met 'As Tears Go By
Deze week gaan haar gedachten echter onvermijdelijk terug
naar 1968 als gevolg van de opzienbarende uitgave van het Rock
'n' Roll Circus, verloren gewaande audiovisuele banden van een
orgie aan het hof dat zij samen met Mick Jagger als voorlopers
van Lady Di Prince Charles er in 1968 op nahielden.
Marianne Faithfull: „Een paar jaar te
rug schreef Pete Townshend van The
Who mij een brief. Hij werkte als redac
teur bij uitgeverij Faber Faber. Hij
vroeg me mijn herinneringen op te schrij
ven - als ik daartoe tenminste in staat was
- aan de dagen dat Mick Jagger het Rol
ling Stones Rock and Roll Circus organi
seerde: 11 en 12 december 1968. Ik kon het
niet. Het evenement wordt niet eens ge
noemd in mijn autobiografie. Ik moet er
eigenlijk ook niet over praten."
„Pete Townshend heeft jarenlang de ta
pes van het festival bewaard. En nu zijn ze
dan alsnog uitgebracht. Ik ben er speciaal
voor naar het Filmfestival van New York
geweest. Pete heeft mijn aandeel - ik zing
er zwaar stoned een liedje - weten te red
den. Maar het mooist vond ik achteraf de
optredens van The Who en John Lennon,
en de conversatie tussen Mick en John. En
de hele entourage. Een voorstelling aan
gekleed als een circusvoorstelling, de bes
te artiesten, en Mick als spreekstalmees-
ter."
„Ik stond tijdens dat evenement op het
punt af te knappen,
in psychose te ra
ken, zo doorge
draaid moet ik toen
zijn geweest. Ik was
er niet echt zelf bij.
Nu kan ik alsnog
zien dat het evene
ment meer voor
stelde dan een
spookachtige her
innering. Mick Jag
ger Keith Ri
chards die Yoko
Ono vragen op te
treden. Dat werd
toen als uiterst ra
dicaal gezien. Ono
was een beeldend
kunstenares, geen
zangeres. Het
klinkt ook niet
goed, maar dat is 't
punt nooit geweest
bij Yoko."
Prinses
„Ik heb nooit over
die dagen gepraat,
ook niet naderhand
met Mick of Pete.
Maar er is veel tijd
overheen gegaan en
nu hoor je mensen
zeggen dat die show
historische beteke
nis had. Dat gaat
zelfs voor de details
op. Het was Brian
Jones' laatste op
treden met de Sto
nes. Hij zag er niet
gelukkig uit. Voor
percussionist spelen tijdens 'Sympathy
for The Devil", 't Kon me niet schelen dat
hij er kwabberig-vet uitzag, maar dat on
gelukkige smoeltje..."
..Het hele feest staat in mijn geest gegrift
als een afgrijselijke gebeurtenis. Hoewel,
Mick gedroeg zich voorkomend. Ik zie nu
hoe hij probeerde me een kans te geven
wat voor het publiek te zingen. Ik zag er
uit als een prinses, die door hem in de wat
ten moest worden gelegd. Maar wat wil je?
Hij had net weken lang op een filmset
doorgebracht voor de opnamen van 'Per
formance', een schelmenfilm. Ik had net
een kind verloren. Anita Pallenberg, de
vriendin van eerst Brian, later Keith, deed
't met Mick. Ik zag aankomen hoe het met
Brian zou aflopen; het was een nachtmer
rie. En iedereen was hartstikke stoned
van de heroïne. Het was eigenlijk alle
maal heel satanisch."
„Kun je me de video niet even lenen? Ik
heb 'm al gezien, maar ik moet 'm weer
Marianne Faithfull:
Rock 'n' roll heeft tot
liederlijk gedrag geleid.
zien en nog eens bekijken. De leden van
The Who waren behoorlijk clean die dag,
ze zongen als engeltjes. John Lennon ook.
Ze hadden gezien dat er een filmploeg
aanwezig was gedurende het optreden. Ze
besloten om alles van hun kleren af te la
ten glijden en gewoon hun kunstje op te
voeren. Direct na hun optredens vertrok
ken ze. Ze waren niet bij het orgietje na af
loop. Ze hadden misschien een beetje coke
gebruikt, maar waren er bij lange na niet
zo erg aan toe als wij."
Opdrogende verf
„Ha! Misschien sloeg de naam van het
evenement achteraf gezien wel op ons ei
gen liederlijke gedrag. Dit was nou het
circus waar de rock 'n' roll toe had geleid.
En dat circus gaat tot op de dag van van
daag door. Natuurlijk wel. Alleen zijn de
hoofdrolspelers anderen. En het is na
tuurlijk toch anders. Natuurlijk, de gran
deur is weg. Als je John Lennon, Eric
Clapton, Keith Richards samen een blues
laat spelen - en dat kunnen ze - dan heb je
wat bijzonders. Ik weet nog dat Clapton
tegen Yoko aanhikte, maar omdat Lennon
erbij was zonder mopperen zijn taak uit
voerde."
„Je hebt nu bands als Oasis en zangeres
sen als Polly Jean Harvey als toonaange
vende sterren. Ik stuur af en toe mijn se
condant Barry naar hun optredens toe; je
moet toch weten wat de concurrentie aan
het doen is. Ik kan zelf zo'n confrontatie
niet aan. Mijn luitenant kwam schouder
ophalend terug van P.J. Harvey. 'En', zei
ik, 'en?' En hij zei: 'Ik had het gevoel dat ik
zat toe te kijken hoe verf opdroogt'. Dat
heb je ook met zo'n band Oasis. Alsof je zit
toe te kijken hoe de voorkamer wordt be
hangen. Er gebeurt niks, geen show. Al
leen bij Kurt Cobain had ik het gevoel dat
er een waardevolle jonge artiest verloren
ging."
„Ik loop nu tegen de vijftig. Het gaat me
goed, even afgezien van de twee zware
valpartijen, vorige week in Brugge en
Hamburg. Ik loop als een oud wijf hier bij
jou rond. Wacht, ik steek even mijn kop
onder de kraan. Anders krijg je het idee
dat ik er altijd uitzie als Pirate Jenny. Ik
ben wel precies zoals de verlopen vrouw
die Brecht beschrijft, maar ik hoef er toch
niet zo uit te zien?"
„Dat is een leuke: De Gevallen Vrouw.
Had ik nog niet gehoord. In Brugge viel ik
van de bühne omdat de spot van opzij
kwam en je het einde van het podium niet
kon zien. Ik was net middenin 'The Alaba
ma Song' - 'Oh take me to the next Whisky
Bar' - bezig. Ik had blauwe, nee paarse
plekken van onderin mijn rug tot aan mijn
knie. In Hamburg gebeurde het later die
week opnieuw. Weer een te klein podium,
weer de passen niet uitgeteld, weer me la
ten meeslepen door mijn geestdrift voor
Weill."
„Ik ben al heel lang geobsedeerd door
hem. De goot. de zelfkant, de gelegenheid
om je gevoelens extravert uit te dragen.
De klassieke wereld moest er toen niet
echt veel van hebben. Er is niets veran
derd. De erven-Weill, het Kurt Weill Insti
tute. ze hebben een prachtgebouw in Phi
ladelphia, zitten mij al tien jaar dwars. Ik
zou graag de 'Seven Deadly Sins' opne
men. maar ze vragen een honorarium van
25.000 dollar. Aan mij, aan iemand die ze
aanvankelijk als slet betitelden! Er is
geen platenmaatschappij die zo aan een
productie begint."
„Mag ik ondertussen een plaatje opzet
ten? Dit is een geweldige doos met histori
sche opnamen van onze toneelschrijver
Neil Coward, zo Brits, zo homoseksueel
en zo dandy als maar mogelijk is. Een
smiecht en dus ligt hij mij bijzonder. Zijn
jouw ogen goed genoeg om even uit te zoe
ken in welk nummer hij een vreemde
vrouw het hof maakt?"
„Ik ben straks in april klaar met dit Weill-
project en dan heb ik wel even genoeg van
zijn 20 Century Blues. Na een forse va
kantie wil ik er dan met de vooroorlogse
music-hall-liedjes van Coward tegenaan.
Ik wil Pete Townshend vragen om er een
ouverture bij te schrijven en te helpen bij
de productie. Hij heeft musicals/opera's
als Tommy en Quadropheniaopzijnnaam
staan. Moet kunnen, niet? Ja, ik ben een
ondeugende oudere vrouw aan het wor
den... Zou 't niet te vergaan om Paul Mc
Cartney te vragen om de instrumentatie
voor zo'n Coward-project te doen? De vio
len en zo? En Pete zou 'm kunnen vragen,
niet?"
Missie
„Ik ben met kerstmis 2000 54 jaar Jong ei
genlijk. Maar ik weet niet of ik 't zal halen.
Er is een belangrijke reden om mijn best te
doen om er dan nog te zijn. Oscar. Mijn
kleinzoon van drie. Een fantastisch kind.
In de regel houd ik niet zo van kinderen,
maar deze heeft mijn hart gestolen. Zon
der hem zou *t me niet kunnen schelen of
ik er wel of niet zou uitstappen. Niet dat ik
in staat ben de hand aan mezelf te slaan,
hoor. Maarbij wijze van spreken. Overeen
jaar of vijf of tien, schreef ik in mijn auto
biografie, heb ik mijn missie hier beneden
wel voltooid. Maar nu Oscar hier rond
loopt, moet ik hem zien opgroeien."
„Zijn vader, Nicholas, mijn zoon, haat me.
Oscar weet nog niet wat hij waarvan moet
vinden. Voor zijn vader ben ik de verper
soonlijking van alle slechts, een moeder
die haar man, Nicholas' vader, opgaf voor
Mick Jagger. Oscar lacht alleen maar naar
me, lacht me toe, schenkt me vertrouwen.
Misschien mag hij, als hij wat ouder is,
wel bij mij logeren. Of Nicholas en ik via
Oscar de kloof kunnen overbrengen? Ik
weet 't niet. Ik heb 't gevoel dat hij nooit
zal kunnen vergeven dat ik zo stoned was
in die tijd dat ik een nanny inhuurde om
voor hem te zorgen. Zelf was ik te ver
heen. Goddank dat ik iemand inhuurde;
anders had Nicholas het niet overleefd."
„Als ik de situatie kritisch overzie, dan
weet ik dat het misschien nog wel twintig
jaar zal duren, voordat we aan elkaar
kunnen wennen Toen ik halverwege de
jaren zeventig eindelijk clean werd, is het
heel even koek en ei geweest. Maar hij is
een patriarchale, onbuigzame man, maar
ik... sorry, het is een moeilijke tijd. Nicho
las' verjaardag komt eraan en ik heb be
sloten hem even niks te sturen. Ach, ik zit
hier nu in Nederland, op tournee en ik ben
pas 14 december weer thuis. Ik kan ook
niets doen Ja. ik stuur Oscar iedere dag
een ansicht."
„Sorry, ik moet nu even om mezelf lachen.
Oscar is dus de ene reden waarom ik de
21ste eeuw wil zien. De andere is, dat ik
denk dat aan de andere kant van 2000 het
geluk op me wacht. The Holy Grail - de
heilige schaal. Ik denk dat ik weet wat die
voor me in petto heeft."
John Oomkes
De Weill-interpretatiesvan Marianne Faithfull
zijn te vinden op de cd 20 Century Blues. Ook
The Rolling Stones Rock and Roll Circus is nu
op cd verkrijgbaar. De verkoopvideo komt bin
nenkort in de handel
Anton Corbijn (1955) begon
zo'n twintig jaar geleden als
fotograaf in de Hollandse popsce-
ne. Tegenwoordig reist hij vanuit
zijn woonplaats Londen de hele
wereld over om iedereen die hij
maar wil te fotograferen. Vaker
nog wordt hij door de sterren ge
vraagd. Sommige van zijn foto's
zijn wereldberoemd geworden.
Met de videoclips die hij ook regel
matig maakt, dragen ze in belang
rijke mate bij tot het imago van
popgroepen en sterren Intussen
heeft Anton Corbijn zelf de status
van ster verworven, maar het heeft
hem allemaal niet wezenlijk ver-
anderd.Het komt tegenwoordig
zelden meer voor dat Anton Cor
bijn lang moet wachten als hij
iemand wil fotograferen. Popster
ren en andere bekende wereldbur
gers laten zich immers graag vast
leggen door de in Londen wonende
fotograaf. Maar ook om een ande
re reden heeft Anton Corbijn niet
echt een 'verlanglijstje' meer. „Dat
postzegelverzamelachtige is er te
genwoordig wel een beetje vanaf.
Ook zonder 'collectioneursge
drag' heeft Anton Corbijn echter
nog steeds wel zijn voorkeuren.
Zeker - want dat is een voorwaar
de - als hij iets heeft met de muziek
die een muzikant maakt of de films
waarin een acteur speelt. „Ik zou
bijvoorbeeld graag een foto ma
ken van Steve Buscemi, die nu te
zien is in Fargo, een van de mooiste
films van dit moment."
Mandela
Er is - verrassend voor iemand die
nog altijd eerder in verband zal
worden gebracht met Madonna,
Michael Jackson of Prince - nóg ie
mand die Anton Corbijn heel
graag wil fotograferen: de Zuid-
Afrikaanse president Nelson
Mandela .Mandela is voor mij een
echte held, een fantastische man.
een voorbeeld voor de mensheid.
Ik loop niet graag vooruit op din
gen die ik nog moet doen, maar de
eerste stappen zijn gezet om Man
dela volgende maand te fotografe
ren.'"'
Het oeuvre van Anton Corbijn is
Henry Rollins, Lancaster, 1994. foto Anton Corbijn
inmiddels zo omvangrijk en alom
geprezen, dat hij in ieder geval niet
meer bang hoeft te zijn dat hij zal
worden 'opgehangen' aan één fo
to. „Het is nu wel duidelijk dat ik
niet een paar toevalstreffers ach
ter elkaar heb gemaakt", zegt hij
daarover. Zijn portretten zijn
steeds vaker bijna liefdevol te noe
men. Het bijzondere van de foto's
zit hem onder andere in de sfeer
die ze ademen en de veelal verras
sende pose en omgeving.
Attitude
Techniek is bij dat alles van onder
geschikt belang, vindt Anton Cor
bijn. „Het geheim van mijn tech
niek is dat die heel eenvoudig is.
Het interesseert me niet erg en dus
hou ik het simpel. Dat dwingt me
wel weer om het maximale eruit te
halen. Ik fotografeer uit de hand,
met langzame sluitertijden. Dat
geeft een niet perfect ogend resul
taat en daar zit voor mij het avon
tuur in. Fotografie is voor mij veel
meer een kwestie van attitude dan
van techniek." Het gaat om de in
houd, zegt Corbijn en zijn foto's
zijn daar mooie voorbeelden van.
„Foto's in bladen zijn tegenwoor
dig bijna zonder uitzondering
goed van compositie, maar vaak
ook zonder inhoud. Ik wil juist ook
op de inhoud blijven letten: wat
heeft een foto, een portret te zeg
gen."
De fotografie heeft Anton Corbijn
na een 'verlegen' start in enkele ja
ren tijd van de Hollandse popscene
doen belanden in de wereld van de
sterren. Zo'n twintig jaar geleden
begon het met de kleinbeeldcame-
ra van zijn vader en was de foto
grafie nog vooral een manier om
dichter in de buurt van popgroe
pen te komen. Van de concertfoto-
grafie kwam - na zijn schuchter
heid overwonnen te hebben - de
klop op de deur van de kleedkamer
van de artiesten. Daarop volgde de
verhuizing naar Londen, waar hij
zich meer en meer op heel persoon
lijk ingevulde portretfotografie
ging toeleggen.
Tegenwoordig is Anton Corbijn dé
fotograaf, art director en video
clipmaker in de wereld van de pop,
maar ook steeds meer in die van li -
teratuur, film en mode. Onder
meer in het boek Star Trak en op de
overzichtstentoonstelling van zijn
werk in de Deichtorhallen in
Hamburg is te zien waar die con
tacten toe hebben geleid. Tot de
sterren die voor zijn camera heb
ben gestaan behoren onder ande
ren Bono en U 2, Mick Jagger en
Keith Richards, Kurt Cobain, Mi
chael Stipe, Bjórk, Slash. Bob Dy
lan en Marianne Faithfull. maar
ook Pavarotti en topmodellen als
Naomi Campbell. Enschrijvers als
William S. Burroughs, Allen Gins
berg en Salman Rushdie.
Han van der Leur
Overzichtstentoonstelling'Anton Cor
bijn, Fotografien', tot en met 5 januari
te zien in de Deichtorhallen in Ham
burg Geopend van dindag tot en met
zondag van 11.00 tot 18.00 uur. Veel
van het geexposeerde werk is terug te
vinden in het boek Star Trak (f 120,-).
Het werk van Anton Corbijn wordtver-
tegenwoordigd door galerie Torch in
Amsterdam.
