Sauternes is
als parfum
Calorieën tellen
met Oprah
Paddenstoel als dagelijkse kost
vrije tijd
33
Duurste wijn ter wereld
aan tafel
Restaurant Bom biedt
degelijke Zeeuwse kost
zaterdag 26 oktober 1996
Het is een wonder, zegt de professor. Vanonder de rand van zijn
hoed glijden de half toegeknepen ogen over wijngaarden waar de
laatste flarden ochtendmist juist uit wegtrekken. „Wat u hier
aanschouwt, zijn omstandigheden voor de beste wijn ter wereld: koele
nachten, mistige ochtenden en zonovergoten middagen."
Als eminent medicus reist Jac
ques Perissat veelvuldig door
die wereld. Hij zegt: „Veel mensen
halen tegenwoordig hun neus op
voor onze cultuur. Maar ik brom u:
zodra een Amerikaan of een Ja
panner iets bereikt heeft in zijn le
ven, komt er een fles Sauternes op
tafel. De Sauternes is voor drin
kers wat een sigaar is voor rokers.
De witte wijn uit Sauternes en
Barsac, twee nietige dorpjes onder
Bordeaux, is de duurste ter we
reld. Een Sauternes van Chateau
d'Yquem, waar de tsaar van Rus
land boodschappen placht te
doen, is onder de 300 gulden nau
welijks te krijgen. Maar ook het
geestrijk vocht van een minder
kasteeltje doet al gauw een tientje
of vijf.
De reden is eenvoudig. Een Sau
ternes is een beetje als parfum; om
er een flesje van te maken heeft de
producent heel veel grondstoffen
nodig. Zoals elders hebben wijn
boeren in de omgeving van Sau
ternes en Barsac te maken met een
schimmel die him druiven aantast.
Maar in tegenstelling tot collegae
in alle andere delen ter wereld,
doen de boeren hier geen enkele
poging de schimmel te bestrijden.
Integendeel, ze koesteren hem aan
de borst als ware het een pasgebo
ren baby.
Suikergehalte
De schimmel begint zich in de na
zomer te ontwikkelen als de vroe
ge ochtend zich in nevelen hult.
„Wij hebben hier meer mist dan el
ders", zo zegt de professor. „Dat
komt omdat deze streek in het
stroomgebied ligt van Ciron en
Garonne, rivieren die gerekend
worden tot de koudste van Frank
rijk." De schimmel nestelt zich op
de druif, boort zich door de huid
ervan, en doet zich tegoed aan de
inhoud. Iedere andere wijnboer
ziet er in afgrijzen zijn kostbare
vocht door verdwijnen, maar die
van de Sauternes leunt bij het aan
schouwen van de eerste schimmel
ontspannen achterover. Minder
vocht, weet hij, betekent een hoger
suikergehalte.
Uit andere delen van het land ko
men ook wel zoete, witte wijnen,
maar bij deze 'vin doux naturel'
wordt het gistingsproces onder
broken voordat alle suiker is om
gezet in alcohol, Het vereiste alco
holgehalte wordt vervolgens
verkregen door kunstmatig alco
hol toe te voegen.
In de Sauternes houden de cha
teaux zich verre van deze goochel
trucs. Maar het gevolg is een wijn
die oneindig veel duurder is. „Om
dat wij alleen druiven oogsten die
zijn aangetast door de schimmel
en dus geheel verschrompeld zijn,
hebben wij een veel lagere op
brengst", zegt Frangoise Souzeau,
eigenaresse van de chateaux Clo-
siot en Camperos in het dorp
Barsac. „Eén struik levert vaak
niet meer op dan een glas wijn."
Maar dat is nog niet alles. „Wij
moeten voorts druif voor druif
plukken, omdat niet elke vrucht
voldoende is aangetast. Wij heb
ben een achttal hectare wijn
gaard. waarvan de pluk drie dagen
zou vergen als we het met machi
nes zouden doen. Wij zijn er vijf
weken mee in de weer, met een
klein dozijn plukkers."
Dan is er nog het verhoogde risico
van een zure druif. Er kan pas
worden geoogst als de schimmel
tot volle ontwikkeling is gekomen
en de druiven heeft veranderd in
een brij van rottend fruit, een pro
ces dat ter plekke zalvend wordt
omschreven als 'edele rotting'.
Maar naarmate de druiven later
worden gelezen, neemt de kans op
regen toe.
Regenwater
Ogenschijnlijk kan een beetje he
melwater geen kwaad voor deze
'edele', maar onsmakelijk ogende
producten van moeder natuur.
Maar daar denken de wijngoeroes
zelf anders over. „Regenwater
wordt door de plant opgezogen,
waarna het in de wijndruif terecht
komt", misprijst Bernard Sirot,
die Frangoise Souzeau helpt de
chateaux te exploiteren die zij
ruim elf jaar geleden erfde.
„Daardoor loopt het suikergehal
te terug."
De weergoden zijn de wijnboeren
dit jaar gunstig gezind geweest.
„Na een natte zomer vreesden we
dat alles verloren was", grijnst
Bernard. „Maar september en ok
tober zijn uitzonderlijk droog ge
weest." Bernard plet een ernstig
beschimmelde druif tussen de vin
gers, en laat het vocht op een in
strument druppen dat hij aan het
oog zet Hij zegt: „Kijk, een sui
kergehalte van 23 graden. Dat is
bijna tè veel."
Slecht weer heeft in deze streek
rampzaliger gevolgen dan elders,
omdat het ertoe kan leiden dat de
hele productie gedumpt moet
worden in grote supermarkten.
„Sommige boeren presteren het
om in een slecht jaar toch nog hun
wijn als topwijn op de markt te
brengen", zegt Frangoise. „Maar
ik ben daartegen; jjet tast het ima
go van de streek aan
Op Chateau d'Yquem zou graaf
Alexandre de Lur Saluces, een
aristocraat met de uitstraling van
een zakenman, die houding graag
willen toejuichen. Voor zijn kas
teelboerderijparel in de kroon, is
imago alles. „In 1992 hebben wij
de hele productie vernietigd", zegt
hij achteloos. „De wijn was toen
niet het etiket 'Yquem' waardig."
Hoewel de wijn van Frangoise en
Bernard niet dezelfde status ge
niet, is hij er niet slechter om Zelf
zou Bernard zijn eigen Closiot
1990. die nu op de markt is, aldus
willen omschrijven; „Intense, hel
dergele kleur. Magnifieke geur
van honing, droge abrikoos en uit
zonderlijk fijne, gesmolten vanil
le. Valt soepel en rond in de mond,
ontegenzeglijk sterk geparfu
meerd."
Topper
En dat is alleen nog maar de min
ste van de wijnen die Frangoise en
hij ter wereld brengen. Want sinds
De naam Oprah Winfrey is
zo ongeveer synoniem met
calorieën tellen. Niet zo
vreemd, aangezien zo'n beetje
de hele wereld bekend is met
haar eeuwigdurende strijd te
gen overgewicht. Ze wijdt com
plete shows aan haar kokkin,
die op televisie laat zien hoe ze
met weinig vet een prima maal
tijd voor haar werkgeefster kan
bereiden.
Deze Rosie Daley is niet de eni
ge hulp waar Amerika's best
betaalde tv-presentatrice op
kan bouwen in haar voortdu
rende gevecht met het gewicht.
Nummer twee is Bob Greene,
een bewegingsleraar. Hij be
dacht een fitnessprogramma
dat dagelijks moet worden ge
volgd. Een niet geringe op
dracht, maar volgens Winfrey
een prima methode om een be
ter leven of liever gezegd beter
lichaam te bereiken.
Het hoe en waarom hebben
Winfrey en Greene nu gebun
deld in het boek 'Make the con
nection', in het Nederlands
vertaald in 'Leg de link'Hierin
legt Greene uit wal er zoal da
gelijks moet gebeuren om er
'fantastisch' uit te zien of je in
elk geval zo te voelen. Daar
naast is er het dagboek voor da-
gelijkse vernieuwing, dat is be
stemd om drie maanden lang
dagelijks te noteren wat er alle
maal gebeurt.
In het boek vertellen Winfrey
en Greene over de tien stappen
die je moet doen om je doel te
bereiken. Die zijn, hou je vast:
vijf tot zeven dagen per week
aerobic-oefeningen, intensief
trainen; elke sessie twintig tot
zestig minuten; elke dag een
vetarm, uitgebalanceerd dieet;
dagelijks drie maaltijden en
twee tussendoortjes; weinig tot
geen alcohol gebruiken; twee
tot drie uur voor het naar bed
gaan stoppen met eten; zes tot
acht glazen water per dag; ten
minste twee porties fruit en
drie porties groenten per dag;
elke dag je motivatie vernieu
wen om gezond te leven.
„Nadat ik talloze diëten heb
geprobeerd, begrijp ik nu dat
we, wanneer we willen afvallen
de neiging hebben het ant
woord buiten onszelf te zoeken
We wilen een magische oplos
sing, een geheime formule. Het
echte geheim zit in jezelf. Deze
tien stappen kunnen je de weg
wijzen," verklaart Winfrey, die
in het boek vele malen wordt
geportretteerd in zowel haar
magere als dikke perioden.
Werkboek
Alle tien stappen worden uitge
breid beschreven. Daarnaast is
er dan het werkboek, waarin de
lezer zelf kan bijhouden wat hij
of zij allemaal heeft gedaan,
wat er die dag is gegeten en hoe
men zich voelt. Dit dagboek
gaat uit van 92 dagen en geeft
grafieken en tabellen als hand
reiking.
Wat Leg de link aantoont, is de
moeizame strijd die Winfrey
nog steeds moet voeren om haar
gewicht op peil te houden. Da
gelijks vroeg op om een trai
ningsprogramma af te werken,
is niet echt leuk. Of zoals Bob
Greene het ziet: „Om je gewicht
drastisch en permanent te ver
minderen, moet je dagelijks of
tenminste vijf keer per week
oefenen."
Wie graag wil afvallen, zal toch
moeten afzien. Leg de link kan
daarbij helpen. En anders heb
ben we toch in elk geval gelezen
wat Winfrey er allemaal voor
over heeft.
Evelien Baks
Leg de link - Tien slappen voor een
beter lichaam en een beter leven,
door Oprah Winfrey en Bob Greene.
Uitgeverij Het Spectrum. Prijs
f29,90. Het begeleidend Werkboek
voor dagelijkse vernieuwing van
lijf en leven kost f24,90.
Oprah Winfrey.
De herfst is de tijd voor padde
stoelen, denken we. Dat klopt
niet helemaal. De fijne, dure mo-
rieljes steken hun kreukelige kop
jes boven de grond in het voorjaar,
de pittige cantharel is een zomer-
paddestoel. die tevoorschijn komt
eind juli, augustus, als het flink
heeft geregend. In de winkels zien
we het hele jaar door paddenstoe
len uit de kwekerij, champignons
in soorten, bruin, blank, groot,
klein, oesterzwammen en de klei
ne. van huis uit Japanse shii-take.
Maar toch, om paddenstoelen
hangt de romantiek van het stille
woud in groenige herfstnevels, en
de geur van vochtige aarde en rot
tend loof.
Nederland is nooit een echt pad-
denstoelenland geweest. Onze
keuken kent geen traditionele
paddenstoelengerechten. We von
den ze een beetje eng en er waren
maar weinigen die paddenstoelen
durfden en konden zoeken. Pas
toen ze veilig in de winkel lagen,
zijn we er wat meer mee vertrouwd
geraakt.
Hoe anders is dat in de landen van
Midden- en Oost-Europa, royaal
bedeeld met diepe wouden. Daar
leren de kinderen van jongsaf aan
paddenstoelen kennen en zoeken.
Daar is paddenstoelenzoeken een
heerlijke vrijetijdsbesteding voor
het weekeinde, waarvoor men er 's
morgens vroeg al op uittrekt. 'De
derde jacht' (na jagen en vissen),
zoals paddenstoelen zoeken daar
wel wordt genoemd. De Russische
schrijver Nabokov vertelt in zijn
jeugdherinneringen hoe zijn moe
der, toen de familie nog in Sint Pe
tersburg woonde, paddenstoelen
ging zoeken, en daarbij zeer kies
keurig was. Alleen de allerfijnste,
de boleten met donkerbruine hoed
en witte steel kwamen in aanmer
king. Rusland kent enkele honder
den eetbare paddenstoelen en dan
kan men kieskeurig zijn
Traditie
Alom in Midden- en Oost-Euro
pa, in Tsjechië, Slowakije, Honga
rije, Polen, Roemenië en vooral
Rusland is de paddenstoel een be
langrijk onderdeel van de culinai
re traditie, en men vindt daar in de
kookboeken lange rijen recepten.
Rauw. gebakken, gegrild, in sau
zen en soepen, als borrelhapje bij
wodka en andere geestrijke dran
ken
Paddenstoelen vormen meestal
een uitstekende harmonie met
vlees en wild, met kruiden als
knoflook, peterselie, dragon en
dille en ook met de mediterrane
oregano, de combinatie met zure
room is erg lekker, en die ziet men
in alle paddenstoelenlanden. Men
kan er alle soorten voor gebrui
ken, ook gemengd. Mits men aan
één ding denkt: nooit paddenstoe
len in ruim water wassen, ze zui
gen water op en verliezen smaak.
Alleen afwrijven met een vochtig
doekje.
Het eenvoudigste recept is ook het
beste: snijd de schoongemaakte
paddenstoelen zo nodig in stukjes,
Bernard Sirot en Frangoise Souzeau beheren de chateaux Closiot en Camperos in Barsac.
foto Cees van Zweden
1990 hebben zij 200.000 gulden in
het bedrijfje gestoken, teneinde
een tweetal nog betere wijnen te
produceren, de Chateau Cam
peros en - de topper - de Cuvée
Passion.
De geringste concessie aan de
kwaliteit is een laffe knieval. De
gisting vindt plaats in een roest
vrijstalen tank met klimaatbe
heersing, waarna het geestrijk
vocht minstens een jaar lang op
dronk mag komen in nieuwe fus
ten van eikenhout uit - het beste
van het beste - de Vogezen. Het re
sultaat is, zegt Frangoise, een wijn
die aan het Belgische hof wordt
gedronken.
Frangoise heeft vooralsnog maar
één onzekerheid. Wie straks haar
werk over neemt. „Ik had gehoopt
dat Valérie, mijn enige kind, ie
mand zou trouwen die in wijn ge
ïnteresseerd is", zegt ze. „Maar
haar huidige vriend werkt bij Co
ca Cola."
Cees van Zweeden
haal ze door bloem met wat zout
en bak ze zachtjes in boter of olie
met gesnipperde ui en knoflook en
wat paprikapoeder. Voeg na ca. 10
minuten zure room toe en laat
even verder stoven tot een mooie
dikke massa Bestrooien met ge
hakte peterselie, of eventueel ook
verse tijm of dille. Men kan dit
warm eten. bijvoorbeeld als garni
tuur bij wild, vulling van flensjes
of pasteibakjes, met een omelet, of
op toast. Maar ook koud op sla
blaadjes of als vulling van ham- of
zalmrolletjes.
Bewaren
Vanzelfsprekend wil men van deze
overvloed aan gaven van het bos
iets bewaren voor de lange, koude
winter. In Rusland en Roemenië
eet men graag iets zuurs bij de
warme maaltijd. Daarvoor wor
den paddenstoelen ingemaakt. Ze
worden enkele minuten in licht
gezouten water gekookt en na uit
lekken en afkoelen in potten ge
daan Men kookt gelijke delen
water en azijn met wat zout, pe
perkorrels, laurier, ui en takjes
dille enkele minuten en giet dit na
afkoeling over de paddenstoelen.
Daarop giet men als afsluiting een
laagjeohe. en zethetenkele weken
koel weg. Niet te lang bewaren,
erg lekker bij paté en vet vlees.
Wina Born
Over paddenstoelen in de Russische
keuken valt te lezen in; Lesley Cham
berlain, The Food and Cooking of Rus
sia, uitg. Penguin.
Slenterend door Haamstede trekt
een vrij groot, oud pand bij de
kerk mijn aandacht. Op de stoep
staat een bord dat de
'Hangcultuurmosselen' aanprijst.
De kaart, achter het raam, is niet
verrassend. Degelijke Zeeuwse
kost.
Hotel Café Restaurant Bom is
druk bezocht Het gastenbe-
stand is gemengd: het aantal Ne
derlandse toeristen gaat zo'n
beetjegelijk op met de Duitse gas
ten maar er zijn ook autochtonen
uit de Westhoek. Ik kan nog kiezen
uit twee tafeltjes, waarvan het
laatste, kort nadat ik ben gaan zit
ten, door een ouder echtpaar
wordt bezet.
Aan een grotere tafel heeft een fa
milie het naar de zin. Een nog lan
gere tafel staat gereed voor een fa
miliefeest. De feestvierders genie
ten in het cafégedeelte van een
drankje vooraf. Het duurt niet
lang of Restaurant Bom zit bom
vol.
Hotel Café Restaurant Bom is in
Haamstede een gevestigd insti
tuut. Al in 1874 verwende een me
neer Bom er zijn gasten. Nu is de
leiding in handen van mevrouw
De Vlieger die me vriendelijk heeft
ontvangen. Zij voert een viertal
dames aan die tijdens de maaltijd
beurtelings komen vragen of alles
naar wens is. Er wordt snel en effi
cient gewerkt. Niemand hoeft
lang te wachten. Doordat de be
dienende dames geen eigen 'wijk'
hebben, maar in het hele restau
rant inzetbaar zijn, ontstaat niet
de situatie dat een serveerster op
haar lauweren kan rusten.
Toch heerst er ge>en nerveuze sfeer
en is er tijd voor een praatje. Zo
hoor ik van mevrouw De Vlieger
dat 'Bom' vroeger een herberg is
geweest en dat er een band was
met het Kasteel. De herberg moest
altijd enkele kamers beschikbaar
houden voor gasten van het Kas
teel.
Het oude gedeelte van de zaak is in
de loop der jaren uitgebreid met
een serre en het interieur is mo
dern. De tafeltjes zijn kleurig ge
dekt en op elke tafel brandt een
olielampje.
De kaart is eenvoudig, de keuken
Hollands. Van de vijf koude voor
gerechten: Ardenner ham met me
loen (ƒ12,50), Gerookte Zalm
(ƒ16,50). Gerookte Paling
(ƒ16,65). Garnalencocktail (ƒ15.-)
en Grapefruitcocktail (ƒ7.25) kies
ik de garnaaltjes. Die worden op
gediend in een wijd glas op een bo
dempje van stukjes sla. Ze zijn
vers en lekker en de cocktailsaus
krijg ik er apart bij in een saus
kommetje. De garnalencocktail
wordt begeleid door twee drie
hoekjes toast van bruin brood en
boter. Daarvóór had één van de
vriendelijke serveersters al een
broodje en boter op tafel gezet.
Zes soepen bieden een ruime keus,
van Tomatensoep (ƒ5,75) tot de
klassieke Ossenstaartsoep (ƒ7,-)
Daar tussenin zit de Kervelsoep
met Pernod als exotische uitschie
ter.
Sausjes
De hoofdgerechten zijn verdeeld
in vis- en vleesgerechten en daar
bij vermeldt de kaart apart een
aantal sausjes waarvoor ook apart
betaald moet worden.
Kalfsschnitzel 24,-). Varkens
haas (ƒ26,-), Kipfilet 23,-). Ko
gelbiefstuk (ƒ25,50), Entrecöte
(f26,-) en Tournedos (ƒ31,-) kan de
gast naar eigen inzicht en keuze
versieren met: Zigeunersaus
(ƒ4,85). Champignonroomsaus
(ƒ5,25), Pepersaus (ƒ5.50). Stro-
ganoffsaus (ƒ5,75), Gebakken
Champignons (ƒ3,35) of een Potje
Kruidenboter (ƒ3,35). Wie dat
wenst kan elk vleesgerecht gegrild
krijgen in plaats van gebakken.
Voor de vis bestaat een zelfde com
binatiemogelijkheid. Scholfilet
23,75), Kabeljauwfilet (ƒ24,75),
Zalmfilet 25,-), Zeewolffilet
(ƒ25,75), Slibtong (ƒ28,-) en Ge
bakken Paling (ƒ29,50) kunnen
worden voorzien van: Bieslook-
saus (ƒ5,70), Mosterdsaus (ƒ5,70),
Witte Wijnsaus (ƒ5,70), Garnalen
saus (ƒ7,50) of Remouladesaus
(ƒ3,75). Mijn Gebakken Paling be
stel ik puur. Waar de keuken advi
seert Zalm- en Kabeljauwfilet ook
eens gepocheerd te proberen,
blijkt het niet mogelijk om de pa
ling in gestoofde versie te bestel
len Daarvoorzijndemotentedik.
zo wordt mij gemeld.
Inderdaad mogen de zes paling
moten er qua dikte wezen Zesma
ken uitstekend en hoewel in de bo
ter gebakken, laat deze geen vet
spoor op het bord achter. Ik krijg
er een schaaltje bij met drie ver
schillende groenten, waaronder
heerlijke zoete worteltjes, een
schaaltje met zowel dunne frietjes
als licht gebakken aardappeltjes
en een schaaltje met rauwkost
voorzien van een smakelijke dres
sing.
Een glas Grolsch Bokbier. één van
de zoetere soorten Bokbier,
smaakt uitstekend bij dit gerecht.
Bier wordt bij 'Bom' op de juiste
manier behandeld: geschonken in
het bijpassende glas, maar wel op
pilstemperafuur, wat ik voor Bok
bier iets te koud vind Een gast aan
een belendend tafeltje heeft een
Dentergems Witbier besteld en
ook dat wordt correct gerserveerd
in het goede glas en met een schijf
je citroen en een stampertje.
Naast een ïjskaart met ijscreaties
van Movenpick hanteert 'Bom'
een beperkte en gangbare
dessertkaart: Aardbeienbavarois
(ƒ10,50). een Chipolatabavarois
(ƒ10,50), Vers Fruitsalade met li
keur (ƒ10,-). Mousse van de dag
(ƒ10,50) en Apfelstrudel met Va
nillesaus (ƒ11,50). Stuk voor stuk
worden deze nagerechten met
slagroom opgediend. Mijn keus
valt op de Mousse van de dag. Dat
blijkt een Perenmousse te zijn,
waarin stukjes peer, verrijkt met
een chocoladesaus en een flinke
toef slagroom. Eenvoudig maar
heel fris en smakelijk
Regels
Peper en zout blijven op tafel
staan wanneer het dessert wordt
geserveerd, wat niet hoort maar
wel geloop bespaart want leegge
komen tafeltjes worden veelal
voor een tweede keer bezet. Veel
regels worden tegenwoordig niet
meer zo strikt toegepast. En als het
eten goed is. de bediening vriende
lijk en de pnjs redelijk, heb je ei
genlijk niet te klagenDe koffie ter
afronding kost ƒ2.50 en daar krijg
ik ook nog een chocoladetruffel
voor.
De wijnkaart is niet uitgebreid
maar wel vriendelijk geprijsd. Vijf
witte wijnen vanaf ƒ28.50 en ze
ven rode vanaf 25,50. Voor fees
telijke gelegenheden biedt de
kelder een Cava (Spaans en mous
serend) voor 45,50. Veel gasten
maken gebruik van de ruime keus
aan huiswijn: Champréfort wit
droog, wit licht zoet en rood. Rosé
d'Anjou en een alcoholvrije witte
wijn met een beetje belletjes voor
ƒ5,- per glas of ƒ25,50 per fles
Restaurant Bom heeft deze maand
als menu het Gelderland-menu
van 'Tafelen in Nederland' voor
ƒ34,50. In november is er geen
'provinciemenu' maar een aparte
wildkaart met onder meer Eend en
Hazenrug.
Vegetariërs kunnen kiezen uit
twee schotels: Fritot van groenten
met een pittige tomatensaus
(ƒ16.50) of Kaasschitzel met ui en
champignons (ƒ17,50).
Voor kinderen tot twaalf jaar zijn
frietjes met appelmoes en een keus
uit kroket, frikandel, kipnuggets
en vissticks een mogelijkheid
maar ze kunnen ook halve porties
voor halve prijs krijgen
De keuken houdt voorts rekening
met diëten.
Rien van Reems
Het echtpaar Bom in hun geljknamig restaurant in Haamstede.
fotoPieterHonhoff
Hotel Café Restaurant Bom
Noordstraat 2
4328 AL Burgh-Haamstede
Tel. 0111-652229
Vakantie: derde maandag in december tot en met 1 januari
Keuken open van 11.30 uur tot 21.00 uur, vanaf 1 november tot
20.00 uur
Creditcards: Amex, Diners Club, Eurocard, Visa en mogelijkheid
tot pinnen
Rolstoelen: ja, even aanbellen
Pieds de mouton zijn eetbare paddestoelen die vroeger niet in de winkel waren te vinden. foto Ru ben Oreel