ICleinere klassen niet altijd beter
zinnen
Tragische man vol zotte
8PZC
Geld voor meer
leraren is er al
Zestigste boekenbeurs
voor Vlaanderen begint
Goes had avond lang de blues
zeeland
17
Zeeuwse schoolhoofden waarschuwen voor rigide regels
Vooral schilderijen te
zien op Brugse beurs
Blijf nog
maar een
uurtje liggen.
kunst cultuur
0115-613641
zaterdag 26 oktober 1996
apelli
Veel
/an onze verslaggever
[enk Postma
IIDDELBURG - Hoera, de
lassen worden kleiner! Jaren-
Mig hielden bewindslieden vol
lat het niet kon. Want het zou
ntzettend veel geld kosten.
laar het basisonderwijs mag
i4SSe iu juichen. Koud nadat in Ame
rikaanse scholen is 'aange-
oond' dat kleinere klassen tot
ictere leerprestaties leiden, kan
iet plotseling wel. Zeeuwse
choolhoofden reageren met ge-
emperde vreugde. „Eindelijk
aat4| torden we serieus genomen",
eggen ze. Maar in één adem
rd-Bi oegen ze daar ernstige beden-
ingen aan toe. De Haagse poli-
dere: iek blijkt minder gul dan het
ijkt. En dreigt voorwaarden te
Hellen die meer kwaad dan goed
'nla! !oen'
/arend op het kompas van de
idviescommissie-Van Eijndho-
;en maakt staatssecretaris Ne-
elenbos aanstalten het aantal
or Qe [inderen per klas aan maxima
elani e binden: hooguit 25 in de on-
;n e ierbouw (4 tot 7 jaar), en hoog-
(011: ut 34 in de hogere klassen.
Een rigide eis", zegt desge-
nd vi raagd A Martens, hoofd van
en school in Sas van Gent en
ectorbestuurslid van de katho-
ieke onderwijsbond KOV.
,Zo'n voorschrift ontneemt
lw- scholen de vrijheid leerkrach-
2' te tenzogoedmogelijkintezetten,
n klassen zo in te delen dat het
mderwijs optimaal tot zijn
jpS recht komt. Je krijgt dan heel
noeilijke constructies. Juist
scholen die proberen hun leer
ingen 'onderwijs op maat' te le-
gJveren, worden erdoor belem-
nerd."
Model
'os» fooral grotere scholen (meer
dan tweehonderd leerlingen)
kampen met volle klassen. Maar
laar zijn er in Zeeland niet zo
heel erg veel van: nog geen twin
tig procent.
De Esdoornveste in Sas van
Gent kan model staan voor de
meeste Zeeuwse scholen. De
school telt honderd leerlingen,
terdeeld over vier klassen met
zveg jeik twee groepen. Daarmee vol-
0 uu doet de school, als de gemiddel-
uro;den spreken, aan de 'ideale'
ïorm van 25 leerlingen per klas.
Haar de praktijk is anders.
)p de Sasse school is, net als op
Frijwel alle andere scholen,
sprake van een onevenwichtige
leeftijdopbouw: veelmeer jonge
dan oudere kinderen. Daarom
tellen de twee hoogste klassen
elk 22 leerlingen. In de twee an
dere klassen is de situatie min
der 'luxe'. De kleuterklas (groep
1 en 2) telt nu al 34 kinderen. Te
gen het eind van het schooljaar
zullen dat er zo'n 40 zijn, want
er sijpelen voortdurend nieuwe
kleuters binnen.
Bomvol
Onverantwoord, zo'n bomvolle
kleuterklas? Dat blijkt mee te
vallen. De school beschikt over
een formatie van 4,7 leerkrach
ten. En die wordt zo ingezet dat
voor de kleuterklas soms twee
de leerkrachten beschikbaar
zijn. De klas wordt dan in twee-
en gesplitst. In de eerste helft
van het schooljaar gebeurt dat
twee ochtenden in de week. In
de tweede helft van het school
jaar - de klas is dan groter ge
groeid - wordt de klas iedere
ochtend gesplitst. De school
heeft daar zelf voor gekozen.
Het betekent dat de kleuters
voor activiteiten die meer indi
viduele begeleiding vergen, ver
deeld kunnen worden over twee
klasjes, elk met 15 tot 20 kinde
ren.
Oplossingen
Dat soort oplossingen, zegt
schoolhoofd Martens, wordt on
mogelijk wanneer de overheid
de klasgrootte aan starre maxi
ma bindt. Het zou ook een rem
betekenen op de flexibiliteit die
nodig is om de kinderen 'onder
wijs op maat' te bieden. „Want
daarvoor moet je juist kunnen
werken met klassen van wisse
lende grootte, de ene keer met de
hele groep, de andere keer in
kleine groepjes, soms bestaande
uit kinderen van verschillende
leeftijden."
Dat scholen er, als klasgroot-
tenormen ontbreken, een rom
meltje van maken, wil erbij hem
niet in. Komend jaar moeten al
le scholen een kwaliteitszorg
systeem hebben ingevoerd. Dat
staat er volgens Martens borg
voor dat de scholen hun perso
neel zo goed mogelijk inzetten.
Zo niet, dan kan iedereen dat
controleren. Want scholen moe
ten een gids uitbrengen, waarin
hun werkwijze wordt beschre
ven.
Op de grotere scholen kunnen
soortgelijke bedenkingen wor
den beluisterd. Directeur M.
Koevoets van de Tweemaster in
de Goese Polder (ruim 300 leer
lingen) noemt het streven naar
kleinere klassen 'op zich erg
verheugend' Maar ook hij kan
niet met de voorgestelde maxi
mum-normen uit de voeten. Op
zijn school hoeven leerlingen,
als ze daar aan toe zijn, niet tot
het eind van het schooljaar te
wachten om naar een hogere
klas door te stromen. Starre
normen zouden zo'n door-
schuifsysteem frustreren. Zijn
kleuterklassen tellen nu elk on
geveer 30 kinderen. Mooi als dat
er 25 worden, maar hij vindt het
niet te verkopen dat in zijn ho
gere klassen dan wel maximaal
34 kinderen mogen of moeten
zitten. „Die presteren heus niet
beter in een grote klas, dan jon
gere kinderen. Zeker niet als er
veel bij zijn met sociale of emo
tionele problemen
Zo heeft hij, in het algemeen ge
sproken. nog wel wat bedenkin
gen. „Je mag het niet hardop
zeggen, maar vaak zijn leer
krachten niet bereid een stukje
van een kleutergroep over te ne
men." Bovendien, een kleinere
klas op zich, garandeert niets.
Onderwijskwaliteit is ook een
kwestie van organisatie, syste
matiek, methodiek en be
kwaamheden. „Een klas mag
nog zo klein zijn, als school kun
je er toch nog een puinhoop van
maken."
De Tweemaster in Goes, een school met driehonderd leerlingen. foto Willem Mieras
Van onze verslaggever
Henk Postma
MIDDELBURG - Dat Tineke
Netelenbos graag olijk lacht
is hekend. Maar nog nooit
smeet ze daarbij, als staats
secretaris van onderwijs, zo
royaal met geld als deze
week. Het verkleinen van de
klassen in de basisscholen
mag, wat haar betreft, jaar
lijks ruim 1,1 miljard gulden
kosten.
Dat zou dan ruim 11.500 ex
tra onderwijsbanen opleve
ren. Woordvoerders van poli
tieke partijen buitelen over
elkaar heen om steun te be
tuigen. Maar waar haalt de
staatssecretaris dat geld zo
gauw vandaan? En hoe komt
ze aan al die extra leerkrach
ten?
Te oordelen naar de geluiden
uit Den Haag kan Netelenbos
volgend jaar full-speed aan
de kleinere klassen-rage be
ginnen. Daar komt dan,
klinkt het gul, in ieder geval
175 miljoen gulden voor op
tafel. Alleen, dat geld is er al.
Het zit in een pot die de poli
tiek vorig jaar met veel tam
tam in het leven riep voor de
introduktie van een nieuw
fenomeen: de onderwijs-as-
sistent. Die zou, heette het
toen, een krachtige impuls
aan het kleuteronderwijs
gaan geven. Maar daar
kwam nog weinig van in huis,
en het ziet er niet naar uit dat
zulks alsnog zal gebeuren.
Als de geluiden uit Den Haag
niet bedriegen, gaat de on-
derwijs-assistent straks in
het kleinere klassen-geweld
ten onder.
De onderwij s-assistent. het
'hulpje in de klas', functione
rend op mbo-niveau en dus
aanzienlijk goedkoper dan
een echte leerkracht, zou de
kleutermeester of juf 'extra
handen, voeten, ogen en oren
geven' Grotere basisscholen
konden part-time zo'n on-
derwijs-assistent in dienst
nemenMaar de meeste scho
len zagen zich, bij wet, ge
dwongen het geld te gebrui
ken om eerder ontslagen
leerkrachten alsnog aan wat
lesuren helpen. Zo konden
uitkeringsgelden worden be
spaard. In Zeeland gebeurde
dat vooral in de grote ge
meenten als Vlissingen, Mid
delburg en Temeuzen.
Het ziet er nu naar uit dat bij
het verkleinen van de klassen
op die vestzak-broekzak me
thode wordt voortgebor
duurd, in iedergeval vooreen
belangrijk deel De met zo
veel tromgeroffel geïntrodu
ceerde onderwijs-assistent
wordt opgeofferd. En werk
loze leerkrachten worden, zo
nodig met wat bijscholing, de
scholen weer ingejaagd. Zo
worden de kosten van kleine
re klassen voor een niet onbe
langrijk deel terugverdiend
door terugdringing van de
werkloosheidsuitkeringen
(in het ondewijs ook wel
wachtgelden genoemd). Te
rugploegen. heette zoiets
ooit in Haags jargon.
Werkloze leerkrachten zijn
er bij bosjes. Daar hebben de
bezuinigingen, met name de
scholenfusies van de afgelo
pen jaren, wel voor gezorgd.
Alleen al voor het basis-on
derwijs zijn zo'n 9.500 werk
loze leei-krachten bij de
uitkerende instanties inge
schreven, bijna net zoveel als
er nu aan extra leerkrachten
nodig zijn. De helft van hen is
ouder dan 50 jaar. De andere
helft bestaat uit een bont ge
zelschap waarin alle andere
leeftijden zijn vertegen
woordigd. Er zitten zowel
uitgebluste als zeer gemoti
veerde leerkrachten bij. Om
allerlei redenen zijn niet al
die werkloze leerkrachten
inzetbaar. Maar een groot
deel is dat wel.
Afgedankt
Voorlopig voorraad genoeg
dus Niettemin wrijven de
pedagogische academies
zich in de handen. Als Nete
lenbos de beloften waarm
aakt, en de minister van
Financiën echt bereid is aan
zienlijk meer geld in het on
derwijs te steken, dan kun
nen de academies de 'kweek'
van nieuwe leerkrachten de
komende jaren aanzienlijk
opvoeren. Maar vooralsnog
is over de extra bijdrage van
Financiën aan het basison
derwijs niet meer bekend dan
dat het ministerie er, zoals
deze week bekend is ge
maakt, zijn afgedankte com
puters dumpt.
van onze verslaggever
Ernst Jan Rozendaal
ANTWERPEN - Het aantal lite
raire prijzen groeit maar en
groeit maar. Bijna elke maand
wordt wel weer een auteur met
een of andere oorkonde en een
dot prijzengeld verblijd. Hoe
belangrijk zijn die prijzen nu ei
genlijk? Die vraag legt Martin
Coenen zondag voor aan een
keur van Belgische en Neder
landse schrijvers, tijdens de li
teraire manifestatie Grenzeloos
waarmee zondag in het Bouw
centrum in Antwerpen de zes
tigste Boekenbeurs voor Vlaan
deren wordt geopend. De beurs
is ingericht van 27 oktober tot
en met 7 november.
Het thema past uitstekend bij de
beurs, omdat daar elk jaar tal
rijke boekenprijzen worden uit
gereikt. De komende dagen
worden de ASLK-prijs voor het
Literaire Debuut, de KJJ-Tof-
fees voor kinder- en jeugdboe
ken, de Prijs van de Vlaamse
Gids, de Prijs van het Religieuze
Boek, de Benegoprijs en de Lite
raire prijs van de stad Antwer
pen vergeven. Alle aanleiding
dus om schrijvers eens te vragen
naar zin en onzin van al die prij
zen en de rol van het literaire es
tablishment dat ze uitreikt
Vanaf 12 uur praat Coenen in de
Erasmuszaal van het Bouwcen
trum met twee auteurs die on
middellijk na hun debuut be
gonnen met het winnen van
prijzen: Paul Mennes en Manon
Uphoff. Schrijvers die vrijwel
nooit een prijs winnen maar - in
Vlaanderen - wel torenhoge sta
pels verkopen, zoals Mare de Bel
en Herman Brusselmans. ver
tellen vanaf 13 uur wat zij vin
den van het prijzenverstrekken-
de establishment.
Vanaf 14 uur is telkens een vol
uur gereserveerd voor drie
schrijvers die afgelopen jaren
prestigieuze prijzen hebben ge
wonnen, respectievelijk Hella
S. Haasse, Harry Mulisch en
Connie Palmen.
Woensdag 30 oktober krijgt
Grenzeloos een vervolg in de
zaal Architecture Er wordt dan
gesproken over leesbevordering
in Nederland en Vlaanderen (11
uur) en humor in kinderboeken
(12 uur), onder anderen door de
Vlissingse schrijver Wim Hof
man. Anderen die hun opwach
ting maken zijn Paul Biegel,
Joke van Leeuwen. Ted van
Lieshout, Bart Moeyaert en An
ne Provoost.Om 14 uur presen
teert dichter/criticus Herman
de Coninck de dichters Toon
Teilegen en Rob Schouten, die in
Vlaanderen nagenoeg onbe
kend zijn. Tevens worden ge
dichten gelezen van de in Ne
derland ondergewaardeerde
Jan van Nijlen. Om 15 uur belij
den Pjeroo Roobjee en Adriaan
van Dis de schoonheid van de ei-
van onze verslaggever
Hans Heijt
BRUGGE - In vergelijking tot
een aantal jaren geleden wordt
in de kunsthandel weinig nieuw
werk aangeboden. Bovendien
nodigt het fiscale klimaat niet
altijd uit tot de aankoop en ver
koop van kunst. Op de 13e
Internationale Kunst- en An
tiekbeurs in Brugge is niet te
merken dat minder goede tijden
zijn aangebroken. In het Belfort
is van 1 tot 11 november een ge
varieerd aanbod aan antiek en
kunst te zien en te koop. Vooral
de schilderijen zijn ruim verte
genwoordigd. Ze omvatten een
periode vanaf de Vlaamse pri
mitieven tot werken uit het be
gin van deze eeuw.
M. Michot van het Beurscomité
van de Kunst- ên Antiekbeurs in
Brugge legt uit dat kunstwer
ken waardevast zijn en daarom
lang uit de handel worden ge
houden „Het gevolg is dat de
prijzen stijgen", zegt Michot.
„Een ander negatief aspect van
de kunsthandel in België is het
fiscale klimaat. Vroeger werd
bij aankoop van een kunstwerk
zes procent btw gerekend. Te
genwoordig kan in het slechtste
geval een btw van 21 procent
berekend worden." Michot en
andere organisatoren verklaren
dat het minder gunstige klimaat
niet van invloed is op de kwali
teit op de 13de Internationale
Kust- Antiekbeurs in Brugge.
Leden van het Beurscomité be
nadrukken dat het evenement
zich een aparte plaats heeft ver
worven in de kunst- en antiek
wereld. Handelaren en kunste
naars zijn daarom elk jaar graag
van de partij.
De bijna vijftig deelnemers aan
de beurs tonen kunst en antiek
vanaf de prehistorie tot in de
twintigste eeuw. Bovendien ko
men de voorwerpen uit verschil
lende continenten. Zo toont Mi
chot onder meer een porseleinen
gen taal en vertellen Benno Bar
nard, Jeroen Brouwers, Geert
van Istendael, Jozef Deleu en
Walter van den Broeck over hun
band met Vlaanderen, onder het
veelbelovende motto: Op wat
men bemint, moet worden ge
scholden.
bord dat in het begin van de
achttiende eeuw is gemaakt en
een beeldje van een polospeel
ster uit de zevende eeuw ten tij
de van de Tang-dynastie. Van de
Pre-columbiaanse periode wor
den onder meer een sjamaan en
hondjes van de Colima-cultuur
uit West-Mexico aangeboden.
Schilderijen nemen een promi
nente plaats in op de beurs. Ga
lerie de Jonckheere neemt een
landelijk tafereel van Jacob
Grimmer uit Antwerpen mee
naar Brugge. Een ander opval
lend schilderij is een impressio
nistische kijk op Brussel van de
Vlaamse kunsteaar Jean Brus
selmans.
De Zeeuwse kunsthandel is ver
tegenwoordigd door Dirk Lim
burg uit Zierikzee Limburg
presenteert op de beurs onder
meer twee borstbeelden uit ter
racotta. Andere voorwerpen
van Limburg zijn een grote
bronzen vijzel uit 1724 en een
grote baardmankruik met vijf
stempels uit Duitsland.
Veel antiekliefhebbers voelen
zich aangesproken door edel-
smeedwerk. Daarom is op de
beurs een gevarieerde collectie
zilverwerk aanwezig. Verder
worden hedendaagse juwelen
aangeboden. De Antwerpse ju
weliers Baskania en Cangi en
hun Brugse collega Quijo zijn
uitgenodigd hun creaties te to
nen. De beurs is van vrijdag 1
november tot en met 11 novem
ber dagelijks geopend van 14.00
tot 20.00 uur.
(Advertentie)
PRISITIA
Advertentie
van onze verslaggever
Frank Balkenende
gemaakt, dat zelfvernietiging
door elektrocutie van het ge
wraakte geslacht zijn enige ant
woord op de verwarring is. En
op weg daarheen wordt de con
ciërge, die eerst nog wat komi
sche trekjes had, een steeds tra
gischer figuur en de voorstelling
steeds indrukwekkender „To
neelspel is een spel dat iedereen
speelt en dat je, goed gespeeld,
normaal uitgesproken alleen
maar kunt verliezen." Zonder
valse dramatiek tot het bittere
einde uitgespeeld, kan de 'Jezus
van Oldenzaal' -mooi vertolkt
door Rutger Le Poole- dat met
het grootste gelijk van de wereld
beweren.
GOES - Julian Sas heeft een
verrukkelijke timing. Steeds
een fractie achter de beat en
dan krijg je zo'n licht slepende
- Amerikanen zeggen 'laid
back' - swing die de blues zo
appetijtelijk maakt. Sas is
duidelijk beïnvloed door de
zwaardere bluesdivisie als
Hendrix. Johnny Winter. Rory
Gallagher en Stevie Rav Vaug-
han. Zijn Fender-gitaar gilt
het diepe leed eruit, maar af en
toe is er ook die ronde vrouwe
lijke toon. Sas exposeerde vrij
dag zijn muzikale staalkaart
in De Pompe in Goes, één van
de vele cafés die deelnam aan
'de bluesroute'.
Goes was vrijdagavond zwan
ger van de blues. Elf etablisse
menten brachten een band op
de bühne. De aanvangstijden
liepen uiteen van half tien tot
middernacht. Buiten scheen
een praktisch volle maan, bin
nen klonk het gehuil van de
blues. Daarin was overigens
veel variatie te vinden. Dr.
Rhythm, een club Limburgers
die net een cd heeft uitge
bracht, tracteerde in Bolsjoi
op westcoastblues, gelardeerd
met lekker saxwerk.
Het Amsterdamse B. B. The
Bluesfactory blies de
jumpblues in De Post, met een
knipoog naar Otis Redding en
B B. King. Het duo De Vries en
Lutz hielden het in De Snor bij
akoestische sets, voor wie de
decibellen wilde ontvluchten.
Martine Bestebreurtje, de fr-
ontwoman van Rude Mood,
liet in Pubbles horen dat ook
een vrouw Chicagoblues kan
(Advertentie)
De Zeeuwse Verwarmings Unie
repareert uw CV Als het moet
binnen een halve dag.
overal in Zeeland! Bel:
Zeeuwse Verwarmings Unie B.V.
Precies, Prisma.
zingen. De Bulldose Blues
Band, op de planken in Midci-
ty, bleek niet al te recht in de
leer. Er werd ook gegrasduind
in het rock- en popdossier. De
Belgen van Mambo Chillum
waren voor het eerst in Zee
land en dienden in De Joker
een aanstekelijke mix van
blues, jump, rock roll en
rumba op. Het vette Ham
mond-orgel van Rodi Dean
smeerde La Strada dicht, ter
wijl Eddon 's Corner uit België
dat bij buurman De Vrijbuiter
deed.
In beide gevallen degelijke
stevige bluesrock. Dynamites,
een akoestisch duo, gingen in
de Kelderbar terug naar het
Chicago en Texas uit de jaren
vijftig en de Amerikaan Keith
Dunn bewees in de Bocht van
Guinea een meesterlijk har
monicaspeler te zijn.
In dezelfde kroeg presenteer
den The Juke Joints, de band
van mede-organisator Peter
Kempe van de bluesroute, de
nieuwe gitarist Michel Staat.
Resumerend- veel variatie en
enkele primeurs, Een goed re
cept, de bluesroute.
Vlissingen, Vestzaktheater
'Jezus van Oldenzaal', door
Rutger Le Poole. Tekst en Regie
tan Theu Boermans.
door Willem Nijssen
In de serie 'Nieuwe Theater
makers' wordt een actuele
ïeuze gemaakt uit jong en/of
nieuw talent dat zich lopende
het seizoen aanbiedt. Wat er ge
programmeerd gaat worden, is
tot een maand tevoren onzeker.
Echt een serie voor wie zich wil
laten verrassen. Deze keer zelfs
door een drieluik van toneel,
jazz en dans.
zich een aardig idee, want ik
zal niet de enige zijn die zich
meestal begeeft op vertrouwde
paden die bijvoorbeeld de
danskunst niet vaak kruisen. En
virtuoze, maar ingetogen
azz van gitarist Jesse van Rul
er was na het toneel geen zaak-
vreemde toegift doch een goede
kans om de "Jezus van Olden-
ial' van Rutger Le Poole te la
ten'bezinken'.
Die voorstelling is uiteraard de
leest waar ik bij zal blijven. 'Je-
van Oldenzaal' is een tekst
van de artistiek leider van De
Trust Theu Boermans, die ook
de regie deed. Hij heeft zich zo
wel heel vrij als ook zeer direct
laten inspireren door 'Dagboek
van een gek' van Gogol. Van de
aatste is de structuur gebruikt
leen verhaal in steeds warriger
extatischer dagboekfrag
menten), en ook de neiging van
dat ene ontsporende personage
om zich in kromme zinnen en
verdraaide woorden te uiten.
In 'Jezus van Oldenzaal' is ook
ven eenvoudig, in de hoek ge
dreven mens aan het woord.
Geen ambtenaar 14e klasse dit
maal, maar de conciërge van de
Academie voor Woord en
Gebaar in Oldenzaal
Niet verknipt door de bizarre
hiërarchische verhoudingen in
een tsaristisch rijk, maar door
een verdrongen homoseksuali
teit. Dat laatste op bijzonder
knappe wijze verwerkt in het
verhaal, dat aanvankelijk niet
meer lijkt dan een moderne va
riant op Gogols oerversie. En
dat voor 90 procent over school-
perikelen lijkt te gaan, en voor
de overige 10 over de oorlog in
Bosnië. Want zo gaat dat, wan
neer er verdrongen wordt.
In de tekst vol zotte zinnen (ik
moet me bedwingen om niet te
citeren uit de omvangrijke
bloemlezing die ik in het donker
heb aangelegd) gaat een be
klemmende ironie schuil. Uit
spraken als „Spook jij wel uit,
wat je allemaal weet?" en „Dat
was nou iets dat niets was waar
iemand ooit nog naast kon tip
pelen" roepen de ontheemde
sferen op, waarm de conciërge
vertoeft. Oorzaak is de kennis
making met de Bosnische to
neelspeler Titan, die bij hem zijn
diep weggestoken homoseksua
liteit wakker roept.
Die gevoelens zijn door zijn ge
reformeerde verleden zo zondig
B. B. the Blues-factory speelden in café De Post in Goes als onderdeel van de bluesroute.
foto Willem Mieras
Restaurant
'Chez Alain'
Zaterdagavond 26 okt. serveren
wij Paella Royale 37,50.
Zaterdagavond 9 nov.
Mosselavond met een speciaal
mosselmenu voor 35,-.
Scheldekade 23, Breskens
tel. 0117-383483.