Arkansas is trots op Bill Clinton
Het donkere
zuiden van
de president
p reportage
m ImUB zaterdag 5 oktober 1996
In zijn roman 'Huckleberry Finn'
beschreef Mark Twain ruim honderd
jaar geleden hoe Huck en zijn maatje, de
slaaf Jim, een stel rondreizende
toneelspelers ontmoetten die, net als zijde
Mississippi afzakken. De acteurs vertellen
hoe zij in Arkansas vergeefs geprobeerd
hadden Shakespeare aan de man te
brengen. „De Arkansas-domkoppen
konden Shakespeare niet vatten",
klaagden zij. „Wat zij wilden, was
platvloerse komedie, en misschien wel iets
wat nog meer laag-bij-de-gronds is dan
komedie."
Volgens Gene Lyons is dat het Ameri
kaanse vooroordeel tegen Arkansas
in een notedop. Lyons is een schrijver die
deze dunbevolkte, groene staat in Ameri-
ka's 'diepe zuiden' decennia geleden tot
de zijne heeft gemaakt en ervan is gaan
houden. Geen wonder dat hij zich ergert
aan de manier waarop de rest van Ameri
ka op Arkansas neerkijkt. „Leven tussen
de primitieven", zo schampert hij. „Men
doet alsof Arkansas nog steeds vol zit met
slome duikelaars en mislukkelingen die
zich nauwelijks kunnen voeden."
Tien jaar geleden wisten talloze Amerika
nen Arkansas niet eens te liggen. „Ver weg
in de wildernis", zo was het idee. Maar
toen kwam 1992 en werd een tot dan vrij
wel onbekende man tot Amerika's presi
dent gekozen. Bill Clinton plaatste Ar
kansas in één klap weer op de kaart van
Amerika. De tienduizenden die op de
avond van 4 november 1992 door de stra
ten van de hoofdstad Little Rock dansten,
vierden niet alleen de verkiezing van
'hun' Bill, maar volgens Lyons ook een
beetje de 'verlossing' uit de anonimiteit.
Ze hebben het geweten. De Whitewater-
-affaire, het beleggingsschandaal waar
aan de Clintons zich onrechtmatig ver
rijkt zouden hebben, heeft de afgelopen
vier jaar die bevrijding weer ongedaan
gemaakt. Arkansas is voor miljoenen
Amerikanen weer de staat waarin de poli
tici handjeklap spelen, onder de toon
bank duistere zaakjes worden gedaan,
een machtige elite van politici en zakenlui
de dienst uitmaakt en criminele zaakjes
met de mantel der - politieke - liefde, dan
wel met een hoop zwart geld, worden toe
gedekt.
Dracula
„Sindsdien vliegen de reporters uit New
York en Washington hier geregeld heen en
portretteren Arkansas als een waarachtig
Amerikaans Transsylvania", zegt Lyons
op een terrasje in Little Rock. „Een duis
tere, mysterieuze onderwereld, bevolkt
door een bende onwetende boeren en be
stuurd door een handvol corrupte magna
ten, samen met de Clintons als de graaf en
gravin van Dracula." Hij drijft er de spot
mee, maar Lyons zit vol ergernis over de
manier waarop de Amerikaanse media
zijn Arkansas afschilderen.
Hij schreef er een boekje over, 'Fools for
Scandal', waarin hij op glasheldere ma
nier aantoont dat de hele Whitewater-af
faire, waar het Congres hoorzittingen
over houdt en waarnaar een speciale offi
cier van justitie, Kenneth Starr, een mil
joenen kostend onderzoek is begonnen,
niets om het lijf heeft. Volgens Lyons, een
ex-Newsweek-redacteur, is de affaire een
uitvinding van de media, die kleine om-e
gelmatigheden in Arkansas - waarin de
Clintons vrijwel geen rol hebben gespeeld
- enorm hebben opgeblazen.
Hillbillies
En zij konden hun gang gaan: het ging im
mers maar om Arkansas. Het minder
waardigheidscomplex bij de Arkansans
zit diep. „Regionalisme is een van onze
laatste aanvaarde vooroordelen", zegt
Lyons. „Je mag niet meer zeggen: ah,
maar dat is ook een katholiek of een jood
die dat gedaan heeft, want dan krijg je
meteen iedereen op je dak. Maar je kunt
gerust zeggen: oh, maar die komt ook uit
Arkansas. Je kunt over Arkansas alles
zeggen en iedereen gelooft het." Het zijn
immers toch maar 'hillbillies' en 'red
necks'.
Zelfs politieke tegenstanders van Bill
Clinton menen dat de nationale media en
sommige politici in Washington nooit zo
te keer zouden zijn gegaa n als Clinton niet
uit Arkansas maar uit Californië of New
York was gekomen. „Men heeft een hekel
aan Ken Starr, omdat hij hier naar toe
kwam en meteen op Arkansas begon te
pikken", zegt Rich Beardon, woordvoer
der van de Republikeinse Partij in Little
Rock en dus geen vriend van de Clintons.
„Onze staat heeft een blauw oog gekre
gen", meent Beardon. Men neemt onmid
dellijk aan dat politiek hier corrupt is,
omdat we uit het zuiden komen, zegt hij.
Politiek geritsel was decennia lang het
kenmerk van de politiek in de zuidelijke
staten. Democratische politiek. Want we
mogen, zegt Lyons, niet vergeten dat het
openbare leven in Arkansas al meer dan
honderd jaar beheerst wordt door de De
mocratische Partij. De Republikeinen
hebben sinds 1874 slechts drie maal een
gouverneur mogen leveren. „Whitewater
Het huis in Hot Springs, waar Clinton opgroeide, is door inspanningen van zijn aanhangers op de monumentenlijst gezet. Het is de bedoeling dat het een Clinton-museum wordt. foto's Hans de Bruijn
Mike Huckabee, Republikeins gouverneur van Arkansas: Misschien Journalist Gene Lyons: Men doet alsof Arkansas nog
heeft Clinton wel te zeer geprobeerd om Arkansas niet te bevoordelen, steeds vol zit met slome duikelaars.
Dorthy Coffey (links) en Annette Consigny, leden van de Clinton Connection, legden
een plakboek aan over Bill Clinton, de zoon van hun boezemvriendin Virginia Kelley.
is een symptoom van een een-partijstaat.
waar altijd dezelfde mensen zaken met el
kaar doen."
Onderonsjes
Bill Clinton, die gouverneur was van 1978
tot 1992, is een typisch kind van die De
mocratische politieke cultuur, zo wordt in
Little Rock gezegd. „Hij heeft hier nooit
met een oppositie te maken gehad voor hij
naar Washington ging", zegt Rex Nelson,
de rechterhand van de huidige - Republi
keinse - gouverneur Mike Huckabee.
„Daarom had hij het als president in het
begin ook zo moeilijk." In Washington
gaat het hard tegen hard, en is geen plaats
voor onderonsjes en geritsel buiten het
oog van de media.
Clinton maakte volgens professor Ernest
Dumas, ex-journlist en nu hoogleraar
aan de universiteit van Fayetteville, ook
de fout teveel van zijn vriendjes uit Ar
kansas mee naar Washington te nemen. In
de hoofdstad vielen zij genadeloos door
de mand. Onderminister van justitie Web
Hubbell eindigde in de gevangenis. Clin
tons stafchef en Arkansas' vroegere ener
giebaas Thomas 'Mack' McLarty groeide
het werk boven het hoofd en gaf er in 1994
overspannen de brui aan. Clintons boe
zemvriend uit Little Rock, Witte-Huisad-
vocaat Vince Foster, maakte in 1993 uit
wanhoop over de Washingtonse cultuur -
„waarin men er op uit is elkaar kapot te
maken", zoals hij in zijn laatste briefje
schreef - een einde aan zijn leven.
Volgens velen hier, Democraten èn Repu
blikeinen, is de kritiek op Clinton extra
scherp juist omdét hij uit Arkansas komt.
Een kleine staat die bij de presidents- of
congresverkiezingen nauwelijks een rol
speelt. „De Republikeinen voelen zich
vrij om Arkansas aan te pakken. Ze heb
ben hier toch nauwelijks iets te verliezen.
Zes stemmen in het kiescollege, nou en?",
zegt Ernie Dumas.
Volgens Lyons komt daar ook de animosi
teit tegenover Clinton vandaan. Alle Re
publikeinse presidenten van na de oorlog
hadden er langdurige nationale politieke
carrières opzitten. ,.En toen kwam daar
Clinton. Een 'nobody' uit nota bene Ar
kansas. Sommigen zeiden: hoe durft-ie.
Maar Clinton heeft, zegt Lyons, Arkansas
met zijn speciale politieke omstandighe
den - een geschiedenis van plantages en
slavernij - niet uitgevonden. Hij is het
product van wat Lyons 'een uniek plekje'
noemt.
Armoede
Feit is dat het een van de armste en meest
achtergebleven staten van de VS is. Op de
meeste ranglijsten komt Arkansas op de
48ste of 49ste plaats, of het nu om inko
mens (het gemiddelde inkomen is 62 pro
cent van het nationale gemiddelde), we
genaanleg of milieubescherming gaat.
„Gelukkig hebben we Mississippi nog, de
eeuwige vijftigste", zegt Gene Lyons. „In
de jaren '40 had slechts de helft van de dis
tricten geplaveide wegen. En nog steeds
zijn er vele gebieden waar de armoe dui
delijk te zien is."
Grond
Het zuiden en oosten van Arkansas ademt
nog steeds de sfeer uit de Hickleberry Fin-
n-verhalen. Het is de streek van de ka
toenplantages, waar tot niet zo heel lang
geleden zwarte slaven katoen plukten.
Daar leven ook nu nog de meeste zwarte
Arkansans in grote armoe. Arkansas
heeft zo zijn rassenproblemen gehad, zo
als in 1957 toen gouverneur Orval Faubus
weigerde zwarte kinderen tot een blanke
middelbare school toe te laten. Het kwam
tot een confrontatie met president Eisen
hower die de nationale garde naar Little
Rock stuurde.
Het westen en noorden van Arkansas be
staat uit prachtige bergen en meren. Geen
wonder dat de Clintons in de jaren '80 een
paar duizend dollar staken in een stukje
grond langs de Whitewater-rivier, dat
hen later zo zou opbreken. Daar liggen de
recreatiegebieden van de rijke, blanke
elite met him gigantische villa 'sDaar wo
nen mensen als John Tyson, de pluimvee
magnaat en Clinton-vnend, die het fi
nanciële leven van Arkanas beheerst en
volgens velen ook politiek de touwtjes
stevig in handen zou hebben.
Daar ligt ook Hot Springs, de bronnen-
badplaats waar Bill Clinton het grootste
deel van zijn jeugd doorbracht. Clinton
noemt zich altijd 'The man from Hope',
naar het dorpje waar hij in 1947 geboren
werd. Maar hij is volgens de Arkansans
zelf veel meer een 'product' van Hot
Springs, het op Europese leest geschoeide
oord vol fraaie badhuizen en kuuroorden,
waar Arkansas' politieke en maatschap
pelijke elite vele jaren lang de bloemetjes
kwam buiten zetten. De hete bronnen
zorgden ook voor vele hete taferelen.
Opdracht
Hot Springs was het geliefde vakantie
oord van Al Capone, die dan een hele ver
dieping in het statige Arlington Hotel
afhuurde, hetzelfde hotel waarin Bill
Clinton later zijn eindexamenbal zou bij
wonen. In het souvenirwinkeltje van het
hotel werkt nog steeds zijn 'date' van die
avond, Mary Jo Rogers, die trots vertelt
dat zij in 1964 al in zijn jaarboek een op
dracht schreef die eindigde met: 'Tot ziens
in het Witte Huis'. Want dat Clinton voor
bestemd was voor zijn huidige rol, neemt
iedereen hier voetstoots aan.
Hot Springs was tot in de jaren zestig een
gokstad, waar politici en zakenlui tegen
elkaar aanschurkten in illegale casino's.
In de jaren zeventig waren Hot Springs en
Little Rock berucht om hun drugsfeestjes
en prostitutie. In die sfeer deed Bill Clin
ton zijn politieke wijsheid op. Dat hij
heeft meegedaan aan cocaïnefeestjes, zo
als wordt beweerd, is nooit bewezen. En
ook zijn vermeende avontuurtjes met Ar
kansas' jonge schonen zijn nooit het rod
delstadium te boven gekomen.
Effectief
Het oordeel van de Arkansans over Bill
Clinton is gemengd. Het valt op dat nage
noeg iedereen hem een uitstekende gou
verneur vond. „Clinton is de beste gou
verneur en de grootste politicus die
Arkansas ooit gehad heeft", zegt de Repu
blikein Rich Beardon zonder een greintje
sarcasme. „Maar", zo voegt hij er aan toe,
„er zijn ook veel mensen die hem niet kun
nen uitstaan." Volgens Rex Nelsoazal Ar
kansas op 5 november weer massaal voor
Clinton kiezen. „En zo hoort het ook",
meent ook deze Republikein.
Clinton wordt een 'effectieve' gouverneur
genoemd, maar dat kon ook moeilijk an
ders zonder enige oppositie van beteke
nis. Ook gouverneur Huckabee, net als
Clinton geboren in Hope, zegt de presi
dent te respecteren 'omdat hij het met zijn
achtergrond tot in het Witte Huis heeft ge
bracht'. Huckabee zegt echter dat veel
van de teleurstelling niet komt door het
Whitewater-schandaal. maar omdat veel
Arkansans gehoopt hadden dat hün pre
sident beter voor zijn eigen thuisstaat zou
zorgen. „Zij hoopten op een stroom steun
en geld vanuit Washington. Maar hij heeft
juist zijn uiterste best gedaan om niet de
indruk te wekken dat hij Arkansas be
voordeelde. Misschien wel te veel", zegt
Huckabee.
Clinton heeft echter ook zijn trouwe fans.
Zoals de dames van The Clinton Connec
tion, die zich zijn officieuze fanclub noe
men. De acht vrouwen, van 57 tot 75 jaar,
waren vriendinnen van Clintons in 1994
overleden moeder Virginia Kelley, die
voor Bills geboorte van zijn immer dron
ken vader scheidde en haar zoon groten
deels alleen opvoedde. De dames hebben
er voor gezorgd dat het huis waarin Bill
Clinton opgroeide nu op de monumenten-
11j st staatZodra het leeg komtzal het een
Clinton-museum worden.
De vrouwen kennen de president van ha
ver tot gort. In 1992 voerden zij campagne
voor CÜnton en ook dit jaar laten zij zich
weer overal in Arkansas zien. In Hot
Springs hebben zij gezorgd voor een groot
bord op Park Avenue, de hoofdstraat met
de badhuizen, dat trots meldt dat de stad
'Hometown van Bill Clinton' is.
Plakboeken
„Als hij ons vraagt iets te doen, wat dan
ook, dan staan wij klaar", zegt Dorthy
Coffey, 75, tijdens een boottochtje op het
nabije Lake Hamilton. „Het is toch ge
weldig een vriend te hebben die president
is". En voor Johnette Taylor - veel siera
den, gigantische zonnebril en enorm veel
zwart geverfd haar - 'is hij voor ons nog
steeds dezelfde kerel als altijd'. Dikke
plakboeken vol foto's en knipsels herin
neren aan de periode dat Bill Clinton nog
niet tot het hoogste ambt in het land gere-
'Whitewater' en alle verhalen over Clin
tons buitenechtelijke avontuurtjes kun
nen de dames gestolen worden. Dorthy
Coffey noemt alle onderzoeken verspil
ling van belastinggeld. „Wij geloven niet
dat hij iets verkeerd heeft gedaan. En als
dat wel zo is, wat heeft dat dan nog van
doen met het zijn van een goeie president?
En Annette Consigny, in een t-shirt met
'The Clinton Connection' erop, zegt niet
meer te luisteren 'naar al die slechte din
gen die ze over hem vertellen'. Als er op de
radio of tv weer eens over wordt gespro
ken, gaat die meteen op een andere zen
der. „Er zijn zoveel belangrij ker zaken om
over te praten."
Hans de Bruijn
Washington
Arkansas
MEXICO
