Soap in
de ruimte
De weervrouw tussen mannen
Star
Trek
Monique
Somers
Oplossing
mM i
M'-.m 1;
vrije tijd
puzzelen
postzegels
ZATERDAG 14 SEPTEMBER 1996
41
Liefhebbers van science fiction in vrijwel alle landen van de wereld kijken wekelijks naar de tv-serie Star Trek.
Liefhebbers van science
fiction in vrijwel alle
landen van de wereld kijken
wekelijks naar de tv-serie Star
Trek. Dertig jaar geleden, op 8
september 1966 om precies te
zijn, werd de eerste aflevering
uitgezonden. Ter gelegenheid
daarvan houden Nederlandse
fans, ook bekend als Trekkies,
vandaag, zaterdag, en morgen,
zondag, een conventie in de
Rotterdamse Doelen. Een
aantal acteurs woont de
conventie bij om de Trekkies
toe te spreken en van
handtekeningen te voorzien.
Star Trek is de tv-serie van
warpspeed, de transporter en
nog heel veel meer techniek
van de toekomst. Maar
eigenlijk gaat de serie over
rassenkwesties, democratie,
normen en waarden. Star Trek
was de eerste Amerikaanse tv-
serie waarin een zwarte actrice
en een blanke acteur elkaar
innig kusten. Een kus waarvan
de echo nu nog nagalmt, ergens
ver weg langs vreemde sterren,
in de onmetelijke ruimte van
het heelal.
Beam me up, Scotty!
tigen. Wie bij de Star Trek-studio
vraagt hoe dat nu precies gaat met
die transporter. krijgt als ant
woord: ..Het gaat heel goed. dank
u". Andere futuristische grapjes
uit de serie zijn in elk geval theore
tisch denkbaar.
Soap
Wanneer Gene Roddenberry,
de bedenker van Star Trek.
niet een onvoorstelbaar eigenwijs,
volhardend en drammerig man
zou zijn geweest, zouden we het nu
zonder de serie moeten doen. De tv-
bazen van NBC zagen eigenlijk
niets in science fiction. Rodden
berry duwde NBC Star Trek door
de strot. Hij noemde het drama
voor volwassenen en zelfs 'n ge
wone soapserie, zij het dan gesi
tueerd op een ruimteschip en in de
24ste eeuw.
De eerste proefaflevering van Star
Trek wordt afgekeurd en niet uit
gezonden. Die bewuste aflevering,
'The cage', wordt morgen, zondag,
uitgezonden door TV 10.
NBC eiste destijds het onmiddellij
ke ontslag van de vrouwelijke
'number one' en officier Spock. De
vrouw verdwijnt, captain Kirk
(William Shatner) verschijnt in de
serie. Spock (Leonard Nimoy)
blijft, ondanks de vrees van NBC
dat kinderen hem te griezelig vin
den. Al na een paar afleveringen is
duidelijk dat juist de man zonder
emoties maar mèt puntoortjes in
de smaak valt bij het tv-publiek.
Roddenberry krijgt opdracht met
spoed meer van die 'Spock-serie' te
produceren.
Gekte
Toch heeft de eerste reeks afleve
ringen niet overweldigend veel
succes. NBC wil na een jaar eigen
lijk al weer van Star Trek af. Maar
Roddenberry houdt vast aan zijn
concept, gesteund door honderden
fans die NBC bestoken met brie
ven. Het zijn de eerste tekenen van
de Star Trek-manie, die in de loop
van dertig jaar uitgroeit tot com
plete gekte.
We zijn nu vier tv-series en zeven
speelfilms verder. Overal ter we
reld ontmoeten vele duizenden
Trekkies elkaar tijdens conven
ties, uitgemonsterd als hun helden
en voorzien van een communica
tor, een phaser en een tricorder; in
strumenten waarvan ruimtehel
den zich in de 24-ste eeuw bedie
nen. Ook de eerste Star Trek-serie,
waarin de decors vooral van piep
schuim en bordkarton zijn, groeit
nog in populariteit. Jongeren van
nu. verwend met digitale beeldbe
werking en computeranimatie,
kan het kennelijk niet schelen dat
die goeie ouwe Enterprise wat hou
terig oogt in vergelijking met de
Voyager, het ruimteschip uit de
vierde serie.
Inhoudelijk kun je met Star Trek
alle kanten op. De meest serieuze
Trekkies wijzen graag op overeen
komsten met de sociaal-economi
sche en militair-politieke situaties
op de aarde van hier en nu. Rege
ringsleiders zouden een voorbeeld
kunnen nemen aan de wijze waar
op in de vierentwintigste eeuw pro
blemen worden bestreden - als ze
al niet zijn opgelost. Ten tijde van
Kirk en zijn mannen is er niet al
leen een wereldregering, maar
vormt de aarde zelfs een federatie
met een aantal planeten.
Lef
Stel je trouwens voor: een min of
meer militair ruimteschip, met op
de brug een Amerikaan, een Rus,
een Japanner, een Afrikaanse
vrouw en een wezen van Vulcaanse
afkomst, en dat allemaal in de ja
ren zestig, tijdens het dieptepunt
van de Koude Oorlog. Behalve fan
tasie had Roddenberry zeker ook
lef.
Andere Trekkies dwepen met de
techniek. De productie geniet
sinds jaar en dag begeleiding van
een wetenschapper die bij de tech-
no-industrie en bij organisaties als
Nasa zijn licht opsteekt: „Vooral
om na te gaan of zij niet te veel op
ons inlopen." Hij beoordeelt
nieuwe vondsten van de Star Trek-
schrijvers op hun (on)mogelijkhe-
den. Omgekeerd bekijkt de weten
schap van tijd tot tijd of ideeën uit
Star Trek misschien te realiseren
zijn.
Eén zo'n vondst, het teleporteren
van personen, is met de huidige
technieken volstrekt onmogelijk.
Het overstralen van één persoon
zou een explosie veroorzaken die
het halve zonnestelsel zou vernie-
Verder is Star Trek inderdaad een
soort soap. Het gaat om een stel
mannen en vrouwen en hun onder
linge relaties. Ze lachen en huilen,
smeden complotten en helpen el
kaar, ze trekken ten strijde tegen
de gezamelijke vijand en als het zo
uitkomt gaan de bemanningsle
den van de Enterprise en Voyager
ook nog met elkaar naar bed. In de
jongste afleveringen is zelfs sprake
van interplanetaire seks: dames en
heren afkomstig van verschillende
werelden ontdekken dat afwijken
de oren of een gewelfd voorhoofd
de liefde niet in de weg hoeven te
staan.
Star Trek is bovenal een fenomeen
met miljoenen fans. De oudere se
ries worden keer op keer herhaald.
In de VS kun je op vrijwel ieder uur
van de dag op 't een of andere ka
naal naar Star Trek kijken. Op de
Nederlandse kabel is minstens vier
dagen per week een aflevering te
zien; bij SBS6 (Deep Space Nine en
Voyager), de KRO (The Next Ge
neration) en de BBC (Star Trek en
Deep Space Nine).
In één opzicht is de serie hopeloos
ouderwets. Vrijwel alle vrouwen
zien eruit alsof ze rechtstreeks uit
een striptent komen. Roddenberry
was een onverbeterlijke seksist. Al
in de eerste afleveringen tonen alle
vrouwelijke bemanningsleden van
de Enterprise, daartoe gedwongen
door hun uniformen, grote stuk
ken dijbeen. Ook in Voyager, de
jongste serie, is sprake van veel
vrouwelijk schoon, al dan niet van
aardse afkomst. Daar staat tegen
over dat vrouwen in Star Trek
gaandeweg meer macht krijgen.
Op ruimtestation Deep Space Ni
ne werken veel vrouwelijke officie
ren en de kapitein aan boord van
de Voyager is een dame. Wat heet
trouwens dame: ze is een echte
vent-
Peter Slavenburg
SBS zendt vandaag, zaterdag, de speel
film Stark Trek IV, The Voyage home
uit (20 30 uur).
TV H) zendt ter gelegenheid van het 30-
jang bestaan zondag twee Star Trek-
specials uit. Daarin is de proefafleve
ring The Cage te zien, voorafgegaan,
door een documentaire over de geschie
denis van de serie (17 50 en 23 40 uur).
Ze herinnert het zich nog als de dag
van gisteren. Monique Somers
werkte goed en wel anderhalfjaar bij
het KNMI toen haar werd gevraagd of
ze een screentest wilde doen als
weerpresentatrice. Het was geheel
vrijblijvend.
Weervrouw? Op de televisie? Dat was
toch niets voor haar. Nee, Monique
Somers voelde zich beter op haar
plaats als ze aan de hand van de
computermodules en de gegevens die
ze van radar en satelliet binnenkreeg,
een degelijke weersverwachting kon
maken.
De Amsterdamse meteorologe
was immers een theoretica.
Dat was ze altijd geweest. Op
school, op de universiteit en later
bij het Nationaal Lucht- en Ruim
tevaartlaboratorium, het NLR,
voelde ze zich pas in haar element
als ze haar wiskundige talenten
kon aanspreken en ze al puzzelend
tot een logische verklaring kwam.
Bovendien, zo dacht ze, wat zijn de
consequenties als ik op de buis
kom? Dan ben je immers al snel
publiek bezit. Toch bleef het krie
belen. Misschien was het wel heel
leuk om te doen.
Dat speelde allemaal in het najaar
van 1993. Op 3 januari van het vol
gende jaar stond Monique Somers
in een NOS-studio. Peter Timo-
feeff, speciaal met zijn protégee
meegekomen, zag wat hij al veel
Monique Somers: „Ik had nooit gedacht dat ik het zo leuk zou vinden."
langer vermoedde: die Somers had
helemaal geen hulp nodig.
Hij heeft gelijk gekregen. In een
land waar de grillen van het weer
hoofdzakelijk door mannen wor
den besproken (John Bernhard.
Erwin Krol. Peter Timofeeff, Harry
Otten en noem al die heren maar
op) heeft Somers, namens het
KNMI. in korte tijd een vaste
plaats in het presentatieteam van-
de NOS verworven. Na een voor
zichtig begin bij Ontbijt-TV, ver
telt Somers (33) nu alweer enige
tijd, afwisselend met Erwin Krol.
wat het weer gaat doen.
Leuk
„Ik had nooit gedacht dat ik het zo
leuk zou vinden", zegt Somers. „Ik
ben een wiskundige. Een puzze
laar. Ik kwam uit een wereld waar
alles om de theorie draaide. Ik
moest dus wel even wennen toen ik
bij het KNMI kwam. Daar werkt
men veel praktischer. Natuurlijk
worden daar ook aan de hand van
computermodules berekeningen
gemaakt, maar tegelijkertijd
wordt die wetenschap inzichtelijk
gemaakt. Als presentatrice ga je
dan nog een stap verder. Je praat
voor de gewone man. Die wil ge
woon weten of het gaat regenen, of
dat de bui overwaait. Ik kan na
tuurlijk niet met ingewikkelde kre
ten aankomen. Ik ben ook een
soort vertaalster. Ik ga met weten
schap om alsof ik een sportwed
strijd versla."
Het presenteren voor de televisie is
een onderdeel van haar werkzaam
heden. Monique Somers brengt
het grootste deel van haar tijd ach
ter een batterij beeldschermen
door. Met behulp van computer,
radar en satelliet probeert ze een
weersverwachting te maken. „Aan
de ene kant ben ik de meteorologe
die. aan de hand van ingewikkelde
berekeningen, een verwachting
maakt. Verder bedien ik de kleine
luchtvaart: ik geef informatie over
het weer aan piloten die op zicht
vliegen. Ieder half uur hebben we
de laatste informatie gereed, bij
voorbeeld voor ballonvaarders. En
als ik televisiedienst heb. dan ver
gaar ik alle gegevens van collega's
en vertaal die enorme brei aan in
formatie voor de mensen thuis die
naar de NOS kijken."
Presenteren en weersverwachtin
gen maken zijn twee totaal ver
schillende disciplines. Somers: „Ik
wordt gelukkig niet zo lastiggeval
len op straat. Hoewel. Als meteoro
loge word je niet zo snel aangespro
ken op een weersverwachting die
anders uitvalt. Als presentatrice
wel. Als ik in de supermarkt loop,
hoor ik het direct als het is gaan
regenen, terwijl we hadden ver
wacht dat het strandweer zou wor
den Je bent een publiek persoon.
Dat zijn tegelijkertijd de charmes
van het vak. Je weet dat het weer
soms onvoorspelbaar is. Aan de
hand van berekeningen kun je
voor negentig procent zeker zijn in
je verwachting, maar helemaal se
cuur ben je nooit. Wat dat betreft,
ben je als meteoroloog soms aan de
goden overgeleverd."
Mike Belinfante
HORIZONTAAL:
4. Men geeft vis te eten. dat spreekt! (8); 5. Gaat bij
de vorst op de fles (9); 7. In deze staat zit een oude
vlam in het klein minder (6); 8. Serie in Milaan
(5);10. Proefnummer van een partijblad? (11): 12.
Plaats op de zeebodem? (12);15. Wijze van aanpak
ken van de post (4); 16. Indruk maken met extra
lichten (10); 17. Pijnlijk bericht van de bank (9): 19.
Brabantse minnares? (8).
VERTICAAL:
1 Ereprijs voor de omroep (8). 2. Adembenemend
zwart 10); 3. Vliegt door een poort in het schip (6);
4. Dat komt ervan als je zwijnen treitert! (11). 6.
Bewegende file in de gang (8); 9. Onrustbarende
damstenen worden gedraaid (12). 11 Dat is pas een
kanjer! (10). 13. Dwaas tot op de draad versleten
(3); 14. Naar beneden is er een hoop gereed (6>:16.
Beet verzot (3); 18. Houdt deze bloem in het oog!
(4).
Oplossing
vrijdag
astroloog
ulaanorde
topaaseen
okergenot
hongerons
apinrakel
neeootone
ditoporie
essmergel
levenieme
arepitlas
agtonlans
roesgarde
Stuur het ingevulde cryptogram uitslui
tend op een
briefkaart aan:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL VLISSINGEN
Uw inzending moet uiterlijk woensdag
ochtend in ons bezit zijn. Vermeldt uw
naam, adres en woonplaats.
De PZC stelt de volgende prijzen beschik
baar: eerste prijs een VVV-bon van 50,-.
Tweede, derde en vierde prijs een VVV-
bon van 25,--.
De oplossing en de namen van de prijs
winnaars vindt u in de PZC-bijlage 'Vrije
Tijd' van volgende week.
Het sleutelwoord van het kruiswoor
draadsel van vorige week is:
KOMPASKOERS
De prijswinnaar van de VW-bon van 50,-
is W. Geldof, Watervliet 11, Krabbendij-
ke. De VW-bonnen van 25,- gaan naar
P. Baas. Laustraat 32. 's Heerenhoek;
F.A. Lemeer, Laan van Wervenhove 3. Se-
rooskerke; M. Gort, Vondelstraat 10, Ter-
neuzen.
De prijzen zullen binnenkort worden toe
gezonden.
meteoor-spetter
i-stopleut-a
sa-siam-kant-pp
erg-tapdans-bos
reep-k-i-k-mono
a-kei-tas-mik-d
ba-rage-tors-pi
eros-angel-tros
lok-o-tam-b-oot
-meent -1-peter-
kar-zaagsel-sta
i--berg-item--a
pil-drankje-lsd
-nenia-o-effen-
vee-g-ega-d-nep
eega-slaaf-made
nn-viva-lade-ee
e-van-net-eeg-t
zaal-t-v-1-loot
uil-caravan-dra
er-menu-amor-en
1 -lonteter-1
adapter-blamage
Wereldwijd is vier jaar gelden
Amerika opnieuw ontdekt.
Op vele tientallen zegels over de
gehele wereld uitgegeven voer Co
lumbus nog eens het zeegat uit en
werden de zeilen van de Santa Ma
ria weer gehesen. De uitgifte werd
nog massaler doordat de inmid
dels ter ziele gegane CEPT als ge
meenschappelijk thema voor 1992
had gekozen; 500 jaar ontdekking
van Amerika. Dat betekende, dat
alleen al in Europa 42 landen/post
administraties met een emissie
kwamen.
Nederland was toen ook van de
partij. Begin volgende maand gaat
ons land echter weer postaal op
ontdekkingsreis. De (mislukte)
tocht. 400 jaar geleden, van Willem
Barentsz is namelijk 1 oktober
voor PTT Post aanleiding een serie
van vier zegels met als thema 'ont
dekkingsreizen' uit te geven.
Waarden en oplagen: 70 c. (5 mil
joen), 2 x 80 c. (beide 8 miljoen) en
100 c. (3 miljoen).
De in beeld gebrachte reizen, die
alle aan het eind van de 16e eeuw
werden ondernomen, markeren de
dageraad van de Gouden Eeuw.
waarin de Republiek tot wereld
macht uitgroeide door de handel
met Azië en de walvisvaart. Met de
ontdekkingsreizen werd ook de
grondslag gelegd voor de Oost- en
de West-Indische Compagnie.
juni 1597. Hij krijgt bij de 'Kaap
van Begeerte' een zeemansgraf.
Een van de zegels van 80 cent her
innert aan de reis van Barentsz en
Heemskerck. Op de zegel het Be
houden Huys, waarvan er nu een
replica staat in Oosterend (Ter
schelling. de woonplaats van Ba
rentsz). de voorsteven van hun
schip en een ijsbeer, die op de drie
tochten een belangrijke rol speel
de.
Als er, zo redeneerde men in die da
gen. via het Zuiden een weg naar
het Oosten is, moet er toch ook één
via het Noorden zijn. Om 'rond de
Noord' een doortocht te zoeken
naar Indie vertrokken Willem Ba
rentsz (1550-1597) en schipper Ja
cob Heemskerck 1.567-1607) op 10
mei 1596 voor een derde poging uit
Amsterdam. Barentsz kwam tot
Nova Zembla, vroor in en overwin
terde met zijn bemanning in het
Behouden Huys. Op de terugreis
naar Holland sterft Barentsz op 20
De zegel van 70 cent is gewijd aan
Petrus Plancius (1552-1622), een
Zuidnederlandse predikant, wiens
grootste betekenis evenwel ligt op
geografisch en zeevaartkundig ge
bied. Hij onderwees tal van zeelie
den in het gebruik van zeevaart
kundige instrumenten en samen
met zijn vriend. Willem Barentsz,
ontwierp hij een kaart voor het
Middellandse Zeegebied. Hij is ook
de geestelijke vader van Barentsz'
tochten van 1594, 1595 en 1596/
1597. Op de zegel onder andere een
portretje van Plancius en graden
bogen.
De 'Eerste Schipvaart' der Neder
landers via Kaap de Goede Hoop
naar Oost-Indië. die door Cornells
Houtman (1565-1599, vermoord op
Atjeh op last van de sultan) werd
geleid wordt verbeeld op de andere
zegel van 80 cent. Verder op de ze
gel een palmboom en de kust van
Cabo de Bona Esperanca.
De 100 c.-zegel staat in het teken
van een tocht (1598-1600) naar het
Westen van Simon de Cordes 1559-
1599. hij werd door de Araucanen
bij een landing op het eiland Mo
cha voor de westkust van Chili ver
moord) en admiraal Mahu. De Cor
des was aandeelhouder en admi
raal van de eerste Hollandse expe
ditie door Straat Magelhaes en
over de Grote Oceaan. Op de zegel
een kaart en de tekst 'Americae
pars'.
De zegels zijn ontworpen door Wal
ter Nikkels (*1940) en hij evenaart
met zijn 'ontdekkingsreizen' op
zijn minst zijn vorige ontwerpen.
En dat zijn er niet weinig. In totaal
vijftien bijzondere en vijftien
dienstzegels de Albert Schweit-
zerzegel in 1975. De Ruyter (1976),
de vier zomerzegels van 1977 met
het thema 'Romeinen in Neder
land', de twee zegels Bezetting
(Anne Frank) en Bevrijding (1980),
de vier zomerzegels van 1983 met
portretten van beroemde Neder
landers. de drie Mondriaanzegels
van 1994 en de serie dienstzegels
Cour Internationale de Justice
(1989-1994).
A M E
1' A R 3*^
Telefoonkaarten - PTT Tele
com heeft 4 september een
nieuwe serie telefoonkaarten ge
presenteerd met als thema
'School, droom en werkelijkheid'.
De sene bestaat uit kaarten van
vijf gulden (oplage 9.000 stuks),
tien gulden (1,2 miljoen) en vijfen
twintig gulden (264.000). Verzame
laars kunnen een speciaal mapje
kopen waarin de drie kaarten zit
ten. De oplage van deze set is 9.000
en kost 45,-. De kaarten waren
vanaf 5 september te koop bij Post
kantoor. Primafoon en wederver
kopers. Het mapje kunt u krijgen
bij Primafoon. GWK, AH en de
Verzamelservice Telefoonkaarten
van PTT Telecom (06-0993360).
Hero Wit
