Zeeuwse ansichten
op cd-rom gezet
Netscape op de Nederlandse markt
■Zé
De turbotanden van
Tyrannosaurus rex
Vijftigplussers
gaan op Internet
vrije tijd
39
Project van
Veerenaar
Ad Weststrate
computertaal
Vrouwen en technologie
zaterdag 14 september 1996
In de jaren 7 0 zijn er vele tientallen
verschenen. Boekjes met oude
ansichten van Zeeuwse dorpen en
steden. Van Goes tot Gapinge, van
Hulst tot Haamstede en van
Stavenisse tot Stoppeldijk. In de
elkaar in een rap tempo opvolgende
boekjes toonden ruim honderd
prentbriefkaarten in zwart-wit hoe
Zeeland en de Zeeuwen er
omstreeks de eeuwwisseling
uitzagen. De stroomin oude
ansichten' is inmiddels opgedroogd,
Ad Weststrate uit Veere heeft er een
eigentijdse opvolger voor
ontwikkeld: een cd-rom met de titel
'Zeeland in Prentbriefkaarten'.
Op Weststrates schijfje staan
3000 prentbriefkaarten, af
komstig uit particuliere verzame
lingen en uit de collectie van het
Zeeuws Documentatiecentrum
(Zeeuwse Bibliotheek in Middel
burg). Verreweg de meeste opna
men stammen uit de eerste twee
decennia van deze eeuw. Ze zijn
geordend in vier boeken: Walche
ren met ruim 1000 kaarten, Zuid
en Noord-Beveland met ruim 800
kaarten, Zeeuws-Vlaanderen met
ruim 800 kaarten en Schouwen-
Duiveland, Tholen en Sint-Phi-
lipsland met samen bijna 500
kaarten. Weststrate heeft ze ge
rangschikt per gemeente, dat wil
zeggen volgens de gemeente-inde
ling van 1899, toen Zeeland nog
109 gemeenten telde. Van al die
gemeenten heeft hij prentbrief
kaarten gevonden; van de grootste
verscheidene tientallen. Alleen de
gemeenten Duivendijke en
Hengstdijk zijn beide met slechts
één kaart vertegenwoordigd.
Het grootste verschil tussen West
strates cd-rom en de oude-ansich-
tenboekjes wordt gevormd dooi
de kleur. De prentbriefkaarten in
de boekjes waren in zwart-wit ge
drukt. De scans die Weststrate
heeft gemaakt, zijn in kleur. Dat
levert fraaie sepia-tinten op. Ook
zijn veel prentbriefkaarten inge
kleurd. Waar het gaat om informa
tie bij de kaarten valt de vergelij
king uit in het voordeel van de
ansichtkaartenboekjes. Daar
staat meestal een toelichting bij de
foto's. Weststrate heeft alleen een
lijst met foto's van de verschillen
de gemeenten gemaakt.
Emigratie
De prentbriefkaarten-cd-rom is
het resultaat van een zijspoor van
een onderzoek naar emigratie
Ad Weststrate uit Veere heeft een cd-rom met de titel 'Zeeland in Prentbriefkaarten' gemaakt.
vanuit Zeeland. Weststrate - hij is
leraar aardrijkskunde aan het
Reynaert College in Hulst - was
daar gegevens over aan het verza
melen, toen hij stuitte op op een
groot aantal landverhuizingen
naar Argentinië in de periode
1888-1890. Emigratie vanuit Zee
land naar Argentinië was nieuw
voor hem. Daarom is hij zich er na
der in gaan verdiepen. De Staat
der Landverhuizers in het Rijks
archief in Middelburg leerde hem
dat in één' jaar tijd 800 Zeeuwen
een nieuwe toekomst in Argenti
nië sloten te zoeken. Er werd tij
dens informatieavonden dan ook
wervend gesproken over de kan
sen die in Zuid-Amerika voor het
grijpen lagen. Die verhalen, ont
dekte Weststrate, waren flink be
zijden de waarheid. De Zeeuwen
leefden in Argentinië onder kom
mervolle omstandigheden en
stierven als ratten. Van een twaalf
personen tellend gezin uit Krui-
ningen bijvoorbeeld waren een
jaar na aankomst vader, moeder
en zes kinderen overleden.
Onder de titel De Argentijnsche
Republiek verzamelde Weststrate
op zijn computer allerlei materi
aal over de onfortuinlijke land
verhuizers. Via Internet legde hij
contact met anderen die in emi
gratie zijn geïnteresseerd. Op die
manier bereikte hij een predikant
van de Argentijnse gereformeerde
kerk die hem van informatie voor
zag die aan gende zijde van de oce
aan beschikbaar was. Omdat
Weststrate zijn gegevens wilde il
lustreren met beeldmateriaal over
de periode waarin zoveel Zeeuwen
de wijk namen naar Argentinië,
ging hij op zoek naar prentbrief
kaarten. Die werden hem door
verscheidene verzamelaars zo gul
en in zo'n ruime mate beschikbaar
foto Ruben Oreel
gesteld dat Weststrate afgelopen
zomer besloot ze op een cd-rom te
zetten. Zijn bedoeling is dat de
kaarten, die in een tekenprogram
ma kunnen worden opgeroepen en
geprint, op die manier voor scrip
ties en andere werkstukken kun
nen worden gebruikt.
Weststrate was in eerste aanleg
van plan 500 exemplaren van de
cd-rom te laten persen. De belang
stelling ervoor is echter zo groot -
deze week had hij al 537
voor-intekenaars genoteerd - dat
hij de oplaag heeft verdubbeld.
Via de onderwijsbiblioteekdienst
van de Zeeuwse Bibliotheek zul
len 100 exemplaren onder de
Zeeuwse scholen worden ver
spreid. De cd-rom Zeeland in
Prentbriefkaarten kost bij voorin
schrijving 25 gulden. Na 1 oktober
bedraagt de prijs 40 guldeiï. West
strates naspeuringen naar de emi
gratie naar Argentinië zijn op het
Internet op te zoeken.
Ben Jansen
http://ioww.zeelandnet.nl/people/ac-
westst
Netscape heeft zich woensdag
officieel op de Nederlandse markt
gepresenteerd. Dat gebeurde bij het
begin van de beurs Internet in Business
in Utrecht. Wie dacht dat het bedrijf
daar met een op de Nederlandse markt
toegesneden antwoord op het offensief
van Microsoft kwam had het mis. Veel
meer dan de mededeling dat er een
kantoor in Utrecht is en een uitleg over
enkele nieuwe producten van Netscape
in het algemeen en Intranet in het
bijzonder was het niet.
Duidelijk werd dat Netscape
zich na de markt voor de par
ticuliere browers gaat richten op
de zakelijke markt. Netscape
moet ook in de Nederlandse be
drijven dé standaard worden, zo
als Netscape Navigator momen
teel nog de standaard is voor de
gebruikers van het Internet. Voor
al bedrijven die met interne com
puternetwerken werken zijn de
doelgroep van Netscape. Die moe
ten op de manier van Internet pa
gina's oproepen, onderling intern
boodschappen uitwisselen en za
ken doen. Niets nieuws overigens.
Dit verschijnsel is al weer enige
tijd bekend onder de naam Intra
net.
De Netscape Navigator browser is
inmiddels gemeengoed en markt
leider voor Internetters. Dat gege
ven wil het bedrijf gebruiken om
de bedrijven te penetreren. Waar
om zou je andere communicatie
middelen gebruiken als iedereen
een computer op zijn bureau heeft,
wellicht met dat apparaat op In
ternet is aangesloten en iedereen
vertrouwd is met de werkwijze
van de Navigator? Papier is ach
terhaald. Dat is nergens meer voor
nodig, was de boodschap van Eric
Broussard, marketing manager
Europa van Netscape.
Standaard
„Iedereen heeft op den duur infor
matie van Internet nodig, of hij of
zij thuis is, of op het werk. Internet
en de manier waarmee je er mee
omgaat is niet meer weg te denken.
Daar komt bij dat het publiek
schreeuwt om standaard-techno
logie. Niet voor iedere toepassing
weer andere programma's. Daar
kan Netscape aan tegemoetko
men." Broussard voegde er wel
VAfO
9
1 I
Een gezinscomputer op de Consumenten Elektronica Beurs.
4
foto GPD
aan toe dat bedrijven die voor dat
doel programma's willen gebrui
ken, ze wel moeten kopen. Het
gaat dan om de zogenaamde com
merciële applicaties, waarvan er
recent enkele nieuw op de markt
zijn gekomen. De belangrijkste
zijn gericht op zakendoen via In
ternet, publiceren en onderling
communiceren en gegevens uit
wisselen. Overigens voegde hij er
aan toe dat het bedrijf 60 procent
van zijn inkomsten haalt uit de ex
ploitatie van de Netscape Naviga
tor die gewoon gratis van Internet
af te halen is en 18 procent uit de
verkoop van andere producten.
„Toch is Navigator maar het topje
van de ijsberg van onze produc
ten", gaf hij aan. Zo is er bij uitge
vers veel belangstelling voor
Netscape-applicaties om hun pro
ducten te kunnen publiceren.
De Nederlandse directeur van
Netscape. R. Zwezerijn. vertelde
dat er in Nederland 600.000 parti
culiere Internet-gebruikers zijn
én evenveel mensen die Internet
voor zakelijke doeleinden inscha
kelen. Nederland neem qua inter
netgebruik 13 procent van de
Europese markt in, na achtereen
volgens Duitsland, Engeland en
Finland.
Strijd
Onvermijdelijk ging het in de
persconferentie over de strijd tus
sen Netscape en Microsoft. Dat
laatste bedrijf probeert de gebrui
kers van het Internet voor zich te
winnen, onder meer door pro
gramma's gratis bij de aankoop
van personal computers aan te
bieden Van dat laatste was Brous
sard niet onder de indruk. Niet
personal computers, maar compu
ters bestemd voor een netwerk
zijn de toekomst, voorspeldde hi]
Verder werd aangegeven dat de
Internet-programmatuur van
Netscape, onder meer door het ge
bruik van de programmeertaal Ja
va veel veiliger is voor de harde
schijf. Dat kan Microsoft niet ga
randeren. aldus Zwezerijn. Brous
sard voegde daar aan toe dat
Microsoft zich sterk richt op toe
passingen samen met het gebruik
van Windows 95 of latere versies.
En niet iedereen kan Windows 95
draaien, was de conclusie.
Daar komt bi], aldus de Europese
Netscape-directeur, dat niet veel
mensen zich met handen en voeten
aan één bedrijf, zoals Microsoft,
willen binden. En dat kon nog wel
eens een van de sterkste argumen
ten van Netscape zijn. Microsoft
heeft inderdaad heel sterk de nei
ging allerlei programma's en toe
passingen te bundelen. Ook wor
den argeloze gebruikers min of
meer automatisch in de richting
van dat bedrijf gedirigeerd als ze
bijvoorbeeld een nieuwe compu
ter kopen. Het nieuwste voorbeeld
van die koppelverkoop is dat de
zeer fraaie Internet-pagina's van
het populaire televisieprogramma
Star Trek alleen met programma's
van Microsoft te bekijken zijn.
Daar is al een stroom van veront
waardiging over losgebarsten.
Het is een teken aan de wand van
de manier waarop de consument
eerst gelokt wordt en vervolgens
tot de conclusie komt dat hij met
handen en voeten commercieel ge
bonden is.
René Schrier
Wie heeft nooit gehoord van
de tyrannosaurus rex, de
vleesgeworden nachtmerrie
van alle dino's die in de Jura- en
Krijttijdperken. zo'n 150 mil
joen jaar lang. over de aarde
rondhopsten. -schreden of -
dreunden. Tyrannosaurus rex,
65 miljoen jaar na zijn ver
scheiden alsnog superster in
Steven Spielbergs kassucces
Jurassic Park. Want wat tan
den heeft kan nu eenmaal bij
ten en als er in de geologische
geschiedenis van de aarde één
dier is geweest die met vlag en
wimpel met een bek vol tanden
stond, dan was dat Tyranno
saurus rex wel.
Het moet iets afgrijselijks zijn
geweest deze acht ton zware
verschrikking tegen het kolos
sale lijf te lopen. Wat hij tekort
had aan voorpootjes, die als be
lachelijk klein 'bestek' aan zijn
borst bengelden, had hij teveel
aan bek en tanden. Bovendien
hadden zijn met spieren door-
kabelde achterpoten meer weg
van de stammen van eeuwen
oude eikebomen.
De met rijen, gemiddeld vijf
tien centimeter lange dolktan-
den bezette bek kon ver genoeg
worden opengesperd om in één
hap een volwassen man op te
slokken. Spielberg illustreerde
dat dan ook door T-rex een
doodsbange ambtenaar letter
lijk en figuurlijk van een wc-
pot te laten rukken. Het laatste
voor de komische noot.
Sinds Jurassic Park is onze
herinnering aan T-rex levendi
ger dan ooit; een snelle, zeker
niet oliedomme kolos, bezield
door een onuitblusbare vernie
tigingsdrang gepaard aan een
niet aflatende eetlust. En met
een loopvermogen waar Atlan-
ta-coryfee Michael Johnson
(goud op de 200 èn 400 meter)
nog een punt aan zou kunnen
zuigen.
Aaseter
Nu is Jurassic Park maar een
film. Veel onderzoekers, pale
ontologen die zich bezighou
den met de reconstructie van
levensvormen aan de hand van
gevonden fossielen, twijfelen
aan het beeld dat Spielberg ons
op het witte doek voorschotelt
Tyrannosaurus rex zou veel
meer een aaseter zijn geweest;
een schuchtere 'afkijker' die
pas eet als anderen gedood en
gegeten hebben. Net als in onze
tijd hyena's, die pas opduiken
als de echte rovers, de grote
'katten', hun buik vol hebben.
Hoogstens zou hij, in of achter
struikgewas, ineengedoken
hebben liggen wachten op een
prooi om zijn zware lijf, na een
opwaarts zetje van zijn voor
pootjes, vol op te richten alvo
rens zich dreunend en verplet
terend op de onfortuinlijke
passant te storten.
Toch stemmen die beelden niet
overeen met het uiterlijk van T-
rex. Waarom zou de evolutie
hem, als aaseter, dan begiftigd
hebben met zo'n grote bek vol
tanden en achterpoten met de
kracht van een bulldozer? Zou
den die enorme 'turbo-poten'
enkel en alleen maar bedoeld
zijn geweest om dat tonnen-
zware lichaam op te richten? Er
is maar één manier om erachter
te komen hoe dit monster zich
gedroeg in zijn milieu: zoeken
naar sporen die iets over dat ge
drag vertellen Bijtsporen bij
voorbeeld. Nu zijn fossielen op
zich al zeldzaam, laat staan
fossielen waar je ook nog zoiets
als sporen van beten op kunt
vinden. Om nog maar te zwij
gen van de vraag of die bijtspo
ren veroorzaakt werden door T-
rex' kolossale gebit.
Toch claimen paleontologen
van de Amerikaanse universi
teiten van Stanford en Berke
ley dergelijke sporen gevonden
te hebben En wel op fossielen,
afkomstig van ook al een be
kende acteur' in Spielbergs
film: Triceratops. de 'Drie-
hoornige'. Deze uit zijn krach
ten gegroeide neushoorn met
zijn drie enorme hoorns en de
reusachtige beenkraag is op
veel kleurenplaten vereeuwigd
als zijnde in gevecht met een
Tyrannosaurus rex.
Juist beeld
Dat blijkt nog een juist beeld te
zijn ook! De Amerikaanse on
derzoekers ontdekten op een
eerder in de staat Montana ge
vonden fossiel bekken van een
Triceratops maar liefst 58 dui
delijke sporen van tanden, zo
vermelden zij in het weten
schapsblad 'Nature'. Uit het
patroon van de tanden op het
versteende bekken, waarvan
ook een groot stuk bleek te zijn
afgebeten, leidde men af dat de
diepe afdrukken, die langs een
ongeveer 60 centimeter grote,
ruwweg halve cirkel gerang
schikt zijn. door één of meer
dan één Tyrannosauriër rex
moeten zijn gemaakt
Deze vondst stelde de weten
schappers in staat om met be
hulp van simulatiemodellen en
laboratoriumproeven de
kracht van de beet te bereke
nen. Daarbij werd rekening ge
houden met het absorberende
effect van zowel de dikke Trice-
ratopshuid als van het daaron
der liggende weefsel. In het
laboratorium werd een hy
draulisch bedienbaar model
van de kop van een volwassen
T-rex, inclusief tanden, nage
bouwd en een replica van het
Triceratopsbekken. Dat werd
bedekt met huid en weefsel van
rundvee. Vervolgens liet men
daar de hydraulische 'T-rex' in
bijten, net zolang totdat de
tandafdrukken gelijkenis ver
toonden met die op het fossiele
bekken. Meetapparatuur gaf
daarbij aan welke krachten er
op welke tanden kwamen te
staan.
Resultaten
De resultaten ervan laten on
dubbelzinnig zien dat de
kracht van de beet minstens
vergelijkbaar was met die van
de allergrootste, hedendaagse
krokodil. Die is op zijn beurt
weer meer dan drie maal
krachtiger dan de beet van een
volwassen leeuw.
De meetgegevens tonen verder
aan dat Tyrannosaurus' tanden
sterk genoeg waren om ook een
hevig tegenspartelende prooi
in bedwang te houden en te ver
scheuren.
De onderzoekers benadrukken
in hun artikel dat dit nog niet
bewijst dat Tyrannosaurus rex
zijn (of haar) prooi per definitie
na een dolle achtervolging
greep en verslond. Maar dat hij
met een dergelijk gebit alleen
op kadavers zou zijn aangewe
zen is hiermee een stuk on
waarschijnlijker geworden.
Ben Apeldoorn
'Staatssecretaris Erica Terpstra
surft over digitale snelweg' klonk
het wervend in het persbericht. De
bewindsvrouwe nam vrijdag als
eerste officieel het Nederlandse
SeniorWeb in gebruik. Het Seni-
orWeb is op Internet te vinden en
richt zich zoals de naam al doet
vermoeden vooral op vijftig-plus
sers. Het is te vinden op het URL-
adres http://www.seniorweb.com.
SeniorWeb biedt nieuws, ont
spanning. contacten en relaties,
shopping. advies en ombudsfunc
tie, achtergrondinformatie en spe
cialismen Het is een website in
ontwikkeling, die zijn inhoud ver
der krijgt door bijdragen van ge
bruikers en aanbieders zelf. Daar
naast wil SeniorWeb stimuleren
dat steeds meer ouderen met In
ternet omgaan.
Via de pagina's van SeniorWeb
kan verbinding gemaakt worden
met andere site's op het Internet
Bijvoorbeeld met het zogenaamde
3i-project. Dat is een correspon
dentie met behulp van E-mail tus
sen ouderen en jongeren in Ier
land. Denemarken. Noorwegen en
Engeland Het idee is ouderen te
betrekken bij nieuwe technologie-
en door hen te stimuleren verhalen
en herinneringen uit te wisselen.
Seniorweb:
h up.Hwwxo.seniorweb.com
Het 3i-project
http://unow.polkaoille.com/3i.htm
Vrouwen kunnen een belangrijke
bijdrage leveren aan de ontwikke
ling van nieuwe technologieën,
een bezigheid die traditioneel als
het domein van mannen wordt be
schouwd. Het is bij voorbeeld heel
zinvol vrouwen te betrekken bij
het ontwerpen van huishoudelijke
apparaten.
Die stelling verkondigde dr. N.
Oudshoorn donderdag in een rede
bij haar aantreden als hoogleraar
gender en technologie aan de Uni
versiteit Twente (Enschede). Vol
gens Oudshoorn is technologie een
mannelijke cultuur. Dat leidt tot
ongelukkige uitvindingen. Zij
noemde het voorbeeld van een
kooktoestel op zonne-energie in
Afrika. Dat werd een flop omdat
de gebruiksters nooit in de zon ko
ken.
Maar volgens Oudshoorn kan dat
veranderen als vrouwen de kans
krijgen om een serieuze rol te spe
len bij de ontwikkeling van tech
nologie. Dat kan als zij „co-pro
ducent" worden.
Ook de ontwerpers van producten
zelf kunnen de traditionele man
nelijke benadering van technolo
gie doorbreken, zei Oudshoorn.
Een voorbeeld zijn de voorbe
hoedsmiddelen. Sinds de jaren
vijftig zijn er voor vrouwen der
tien nieuwe middelen op de markt
gekomen. Maar de middelen die
mannen gebruiken zijn „voor het
grootste deel hetzelfde als vier
honderd jaar geleden".
