pzc De vakman gruwt van vlij werk v 1H? Rechter beslist over industriewater van DELTA in Brabant Kledingcontainers voor goede doelen Noodgeld uit de oorlogsjaren te boek Kamer niet blij met waterzuivering door drinkwaterbedrijven Nutsbedrijf eens met aparte onderneming afvalwater-zuivering zeeland 11 DINSDAG 18 JUNI 1996 üonze verslaggever gout Bareman JÉRNEIJZEN - Veel mensen kijken letterlijk maar helaas figuurlijk op hen neer. Ze doen hun werk veelal in ont bloot bovenlijf, schuwen ruige noppen niet, drinken graag ito pint en fluiten vrouwen na. Dat beeld overheerst. Ten oarechte. Want wie zich ver diept in de wereld van de stra- (eiimaker (nieuwe spelling, ilus geen straatmaker of stra- lemaker) krijgt al snel diep ontzag voor de vaklui, die met bun specialistische handwerk slraten, stegen en pleinen pla veien. Met twee simpele knie lappen aan, veiligheidsschoe nen (want ook dat is voor schrift) en een hamer in de hand toveren ze in snel tempo de fraaiste waaierverbanden op een zandbed. Ze gruwen van het gemakkelijke vlij werk, waartoe veel aannemers onder druk van een te zuinige opdrachtgever hun toevlucht nemen. Wie als stratenmaker voornamelijk tot dat vlijwerk is veroordeeld, geeft er - leert de ervaring - vroeg of laat de brui aan. Op gezette tijden steekt het probleem de kop op. De aanne- aerswereld heft dan de handen hemel en slaakt een nood kreet: help, de stratenmaker sterft uitNauwelijks een week geleden werd de noodklok voor de verandering weer eens ge luid, ditmaal in het Gelderse Oldebroek. Daar - en in de di recte omgeving - vestigden zich door de jaren heen tientallen gespecialiseerde aannemers; er is welhaast sprake van een heuse bestratingsindustrie. Het bedrijfsleven constateerde een stagnerende aanwas van jonge, vakkundige stratenma kers en richtte prompt de Stichting Promotie Straten- makers (SPS) op. Het beeld dat de nieuwe promo-club in een eerste folder van de 'bedrijfs tak' schetst is somber. Ooit tel de bijvoorbeeld de Dienst Be strating van Amsterdam 1200 werknemers. Nu zijn het er nog hooguit 50. Het bestratings- werk is grotendeels geprivati seerd en de aannemers - immer verwikkeld in een keiharde concurrentiestrijd - beschou wen dat bestraten steeds vaker als een sluitpost op de begro ting. Dat leidt tot sneller en on- j Het ware ambacht: stratenmakers bestraten de markt van Terneuzen met authentieke kasseien. foto Charles Strijd vakkundiger werk dat jonge ren nauwelijks aantrekt. En dat moet dus veranderen, vin den de heren van de SPS. Verloedering In hun folder kreunen ze: „Is dat nu wat we willen? Lijd zaam toezien hoe een eeuwe noud ambacht verloedert en tenslotte verdwijnt omdat jon geren zo'n beroep niet meer zien zitten?" Neen dus. En daarom ex-wereldkampioen wielrennen Gerrie Knetemann- ooit zelf 'aardbolstoffeerder' in Amsterdam - in de arm geno men. Die gaat alom in den lan de - en dat nog wel pro deo - ziel tjes winnen. In Zeeland is, zo wordt van alle zijden verzekerd, absoluut geen sprake van 'een uitster vend beroep'. Dat heeft veel. zoniet alles te maken met de degelijke beroepsopleidingen. Je hebt de dagopleiding van de stichting Samenwerkingsver band Praktijkopleidingen Grond-, Water-, Spoor- en We genbouw (SPGi en de avond opleiding van de stichting Be roepsopleidingen Weg- en Wa terbouw (SBW) in Gouda. Zee land telt twee SPG's. eén voor Noord- en Midden-Zeeland en één voor Zeeuws-Vlaanderen. De leerling-stratenmakers vol gen eerst een basisopleiding en kunnen daarna doorleren. Het aantal leerlingen is boven de Westerscnelde beduidend gro ter dan eronder. In Noord- en Midden-Zeeland volgen gemid deld 20 tot 24 jongens de oplei ding. in Zeeuws-Vlaanderen een stuk of acht. Nood Ate de Bourgraaf, coördinator en docent voor 'boven de Wes- terschelde': „De opleidingen zijn destijds min of meer uit nood geboren. Ooit had je de uitstroom uit de landbouw. Die konden zo bij de aannemers aan de slag als grondwerker. Maar echte stratenmakers had je niet veel. Op Westkappel had je die dijkwerkers... steenzet ters. Dat bleken prima straten makers. En zo hier en daar had je weieens een familie zitten. waarin het van vader op zoon ging. Maar zoals in Brabant, waar hele dorpen van oudsher 'in de bestrating' zaten, zoals in Rucphen en Willebrord... dat hadden we niet." Dus besloten de aannemers in de weg- en wa terbouw tot de oprichting van de SPG's: in 1984 in Zeeuws- Vlaanderen, een jaar later in de rest van Zeeland. De Bour graaf: „In Zeeland werd het vak aanvankelijk zwaar onder schat. Terwijl bijvoorbeeld in een stad als Amsterdam de stratenmaker in hoog aanzien staat en wordt beschouwd als een echte ambachtsman. Zoiets werkt door Laatst had ik een gesprek met eén van on ze leerlingen, die ruiterlijk toe gaf dat hij aanvankelijk dacht dat de eerste de beste aap. voorzien van één menselijk gen. dat werk probleemloos aankon. 'Goh', zei-ie. 'ik wist met dat er nog zóveel bij komt kijken'." Vakwerk Ton Bastiaansen. coördinator weg- en rioolbeheer en ver keerszaken bij de gemeente Terneuzen is studiebegeleider van de SBW in Zeeuws-Vlaan deren. „Je merkt nog wel dat het werk van die jongens wordt ondergewaardeerd, maar dat is volkomen onterecht. Het is puur vakwerk, dat helaas een beetje naar beneden wordt ge haald door het eeuwige vlij werk waartoe projectontwik kelaars en aannemers - en trou wens ook veel gemeenten als opdrachtgever - hun toevlucht nemen. Dat vlijwerk is een re gelrechte bedreiging voor het vak. Vlijen Dat is een zand bed met een plank vlak trek ken en de stenen erin leggen, netjes op een rij. Daarna wor den die stenen met een tril plaat vastgetrild. Weet je wat het verschil is Een echte stra tenmaker doet 60 tot 80 vier kante meter op een dag In een vierkante meter gaan 45 ste nen. Maar bij het vlijen doet diezelfde stratenmaker het dubbele. Dus gaan er wel twee maal zoveel sténen door z'n handen. Dat is op den duur moordend En je hebt nog geen eer van je werk ook. want na een paar jaar ontstaan er al weer mankementen. Terwijl een goede, ambachtelijk geleg de straat zeker 15 jaar mee kan Snap je waarom echte vaklie- den gruwen van dat vlijwerk Keitjes Voorman Rudy Lensen, Wim Verstraeten. Cees de Blaey en Bernard de Wever zijn, naast elkaar op de knieën, aan het werk op de Markt in Terneu zen. Lensen: „Dit. is het mooi ste werk. met die keitjes. Laatst hebben we ook die ver volgcursus 'klein plaveisel' ge volgd. Prachtig is dat. Op zo'n moment weet je dat je met een echt ambacht bezig bent. Hier op de Markt ook dan heb je eer van je werk. Ik zit nu sinds 1990 bij de gemeente, daarvóór bij een aannemer Maar in het bedrijfsleven wordt, veel meer in meters gedacht. En dat is jammer. Daardoor is er flink wat verloop en blijven alleen de echte over." Bastiaansen: „Tja en op zo'n moment is er weer een tekort.. pnonze verslaggever (IDDELBURG - DELTA Nuts- itdrijven stapt naar de rechter toestemming om in Noord- industriewater te mo- leveren. De provincie ^oord-Brabant heeft tot nu toe eraan mee te werken lil DELTA het bedrijf Fri d'Or b Bergen op Zoom van indus- hewater voorziet. De provin ce wil het monopolie voor de Brabantse waterbedrijven Imdhaven. wil met DELTA in zee omdat het waterbedrijf in niet in staat is in- te leveren. Dit half water is afkomstig ËóeBiesbosch. Het is goedko- water dat aan de strenge Een voor drinkwater voldoet, h van de argumenten die DELTA heeft gebruikt om bij de pvincie Noord-Brabant toe- te verkrijgen op Bra- terrein te mogen leveren, Is dat drinkwater een schaars is, waarmee zuinig Cent te worden omgesprongen, die veel water gebrui- Kn voor procesdoeleinden of |ffl installaties te spoelen, kun- p met half gezuiverd water plstaan. fttsident-commissaris J. I. feinekeij van DELTA Nutsbe- fnjven vertelde maandag tij- M de aandeelhoudersverga dering van de onderneming dat KLTA bezwaar heeft aangete kend tegen de afwijzende be drukking van het Noord-Bra- tents provinciebestuur Dat be zwaar is evenmin gehonoreerd. Overigens heeft het provinciaal bestuur daarmee het minder heidsstandpunt overgenomen van de commissie die het be zwaarschrift heeft beoordeeld. DELTA heeft nu besloten zich tot de rechter te wenden en weet zich daarbij gesteund door de Brabants-Zeeuwse Werkgevers vereniging en de Vereniging Krachtwerktuigen, waarbij gro te industriële verbruikers van energie en water zijn aangeslo ten. Positie EPZ Hennekeij liet blijken zich zor gen te maken over de positie van de Elektriciteits Productie maatschappij Zuid-Nederland (EPZ) wanneer in de toekomst een grootschalig landelijk pro ductiebedrijf van de grond komt. EPZ - een dochter van DELTA, de Noord-Brabantse PNEM en MEGA in Limburg - levert het Zeeuwse nutsbedrijf thans een goed rendement op. Vorig jaar heeft DELTA 14 mil joen gulden dividend van EPZ ontvangen. Het is maar de vraag, zei Hennekeij, of dat zo blijft. De aandeelhouders van DELTA stemden maandag in met de op richting van de BV DELTA Af valwater. waarin het nutsbedrijf zijn activiteiten op het gebied van behandeling van afvalwater gaat onderbrengen. Een ervan is de zuiveringsinstallatie voor be- drijfsafvalwater in het industrie gebied Vlissingen-Oost. USSINGEN - Drie licfdadig- Pidsorganisaties gaan in Mid- fcn- en Noord-Zeeland contai- #fs plaatsen voor het inzame- «i van tweedehands kleding, initiatiefnemers - Humana, Stichting Kledinginzame- Charitatieve Instellingen Leger des Heils - hebben kartoe een contract gesloten het Openbaar Lichaam Af- ptoffenverwijderingMidden- Noord-Zeeland (OLAZ). De tvoreenkomst duurt tot het jaar 8»'.. P* kledingcontainers vormen aanvulling op de huis-aan- psophaalacties van tweede- Nads kleding Volgens een «oordvoerder van het Leger des Niszullen de eerste containers deze maand in Goes worden ge plaatst. In de toekomst komt er op ongeveer elke drieduizend in woners één container te staan. Op de bakken staat het telefoon nummer van één van de drie or ganisaties waarvoor de kleding bestemd is. De containers wor den minstens een keer per week geleegd en de drie initiatiefne mers zorgen voor regelmatig on derhoud. De kledingbakken worden voor lopig niet in Zeeuws-Vlaanderen geplaatst. In dat gebied is niet het OLAZ. maar het Openbaar Lichaam Afvalverwijdering Zeeuws-Vlaanderen actief. De liefdadigheidsorganisaties heb ben daar geen overeenkomst mee gesloten Zeeuws noodgeld uit 1940. foto Ruben O reel van onze verslaggever VLISSINGEN - De chaotische meidagen van 1940 zorgden ervoor dat het Nederlandse betalingsverkeer danig werd ontw richt. Vanaf 10 mei heer ste er acute geldschaarste in ons land. Als gevolg hiervan hielden velen zilvergeld ach ter en waren geldtransporten niet meer mogelijk. Dit was voor veel gemeenten het mo ment om over te gaan op het uitgeven van eigen geld. Hier door konden steuntrekkers, vluchtelingen en anderen die van de overheid afhankelijk waren, toch de noodzakelijke levensbehoeften blijven ko pen. Binnen enkele dagen wisten meer dan 130 gemeen ten en ook een aantal bedrij ven, noodgeld uit te geven. De uitvoering hiervan varieert van handgeschreven blocno- tevelletjeS tot professioneel drukwerk. Van de auteurs Alphons Toele en Hans Jacobi is zojuist het boek: Het Noodgeld van Ne derland In de Tweede Wereld oorlog 1940-1945 verschenen. Toele is verzamelaar van Ne derlands papiergeld en al zes jaar bezig met onderzoek naar noodgeld uit de Tweede We reldoorlog. Jacobi is als con servator aan het Rijksmu seum Het Koninklijk Pen ningkabinet in Leiden verbon den. Hij is specialist op het ge bied van papiergeld. Naast veel wetenswaardigheden over het noodgeld wordt in dit boek ook uitvoerig ingegaan op de omstandigheden die tot de uitgave hiervan hebben ge leid. Ook in Zeeland werd gre tig gebruik gemaakt van het inderhaast gefabriceerde noodgeld. Capitulatie Na vijf dagen van gewapende strijd gaven de Nederlandse strijdkrachten zich aan het einde van de 14e mei 1940 over. Vanaf het begin stond vast dat de provincie Zeeland buiten de capitulatie zou blijven. Overgave van Zeeland zou de verdediging van Antwerpen immers ernstig verzwakken. De gewapende strijd werd hier in samenwerking met Belgi sche en Franse troepen voort gezet. Commissaris der Ko ningin in Zeeland J. W. Quar- les van Ufford nam een groot aantal maatregelen om het da gelijks leven van de burgers zoveel mogelijk te bescher men. Ook het gebrek aan contant geld ontsnapte niet aan zijn aandacht. De normale geld- voorzienmg echter, was volle dig geblokkeerd. Bovendien hield de bevolking dit zoveel mogelijk vast. Hierdoor kre gen de gemeentebesturen met ernstige tekorten te kampen. Op 16 mei 1940 stuurde hij noodgedwongen een telegram naar de regering in Londen. Hierin deelde hij mee dat hij. vanwege het tekort aan wettig betaalmiddel, provinciaal noodgeld zou gaan uitgeven. Het lag in de bedoeling om voor ten hoogste 2,000.000 gul den uit te geven in coupures van 1.2.5 en 5 gulden. In eerste instantie zou voor een bedrag van. 500.000 gulden worden aangemaakt, Ook werd een 'Verordening op de uitgifte van noodgeld ten laste der Provincie Zeeland' opgesteld, gedateerd 17 mei 1940. Een week later kon. na telefonisch contact met de vertegenwoor diger van de Nederlandse re gering in Londen, Jhr van Vre- denburch. een start worden gemaakt met de produktie van Zeeuws noodgeld. Bonnen Op 22 mei werd het oostelijk deel van Zeeuws-Vlaanderen bezet en kwam ook Terneuzen onder Duits beheer. Op 25 en 27 mei gaf de gemeente bon nen uit voor een dagrantsoen van 4 ons brood en 1.5 ons vet. De bonnen werden uitgereikt aan geëvacueerden die binnen de gemeente Terneuzen in een evacuatiekamp verbleven. Het is niet bekend of ook op andere dagen bonnen zijn uit gegeven. Tegen de inlevering van de bonnen bij de winkels in de gemeenten kregen de evacués hun etenswaren. De winkeliers konden op een later tijdstip hun geld ontvangen door de bonnen weer bij het gemeentebestuur in te leve ren. Het Noodgeld van Nederland in de Tweede Wereldoorlog 1940-1945. door: A.Toele en H. Jacobi. Uitge ver Rijksmuseum Het Koninklijk Peiiningkabinet. 99.50 Teruggave DELTA weer dichterbij MIDDELBURG - De aandeelhouders van DELTA Nutsbedrij ven hebben er maandag mee ingestemd dat 9 miljoen gulden uit de winst van de onderneming wordt teruggegeven aan de kleinverbruikers van energie. Dat komt neer op een bedrag van 65 tot 70 gulden vooreen gemiddeld huishouden. De provincie Zeeland, die met 50 procent van de aandelen de grootste zeg genschap in DELTA heeft, besloot vorige maand gezien de hoogte van de winst van het nutsbedrijf «bijna 50 miljoen gul den) op zo'n teruggave aan te dringen. Het is nog onduidelijk op welke manier de DELTA-klanten hun meevaller incasseren. Verwerking ervan in de jaarlijkse afrekening ligt voor de hand. President-commissaris J. I. Hennekeij zei maandag tijdens de aandeelhoudersvergadering dat over de effectuering van het besluit nader beraad volgt S. Janse in hoofdbestuur van CFO MELISKERKE - De algemene vergadering van de CFO, CNV- bond voor overheid, zorgsector en verzelfstandigde overheids instellingen, heeft S. Janse uit Meliskerke gekozen als onbezol digd lid van het hoofdbestuur. De CFO is met ruim 87.000 leden de grootste CNV-bond. De heer Janse volgt mevrouw A. L. M Boone-Riemens uit Middelburg op. die veertien jaar lid was van het CFO-hoofdbestuur. Het 54-jarige nieuwe bestuurslid is hoofdsluismeester bij het sluizencomplex van Rijkswaterstaat in Hansweert Hij heeft binnen de CFO vele functies bekleed in de besturen van de afdeling Vlissingen/Souburg en het groepsbestuur Verkeer en Waterstaat. Voorts is hij secretaris van de CFO-districtsraad Zeeland en voorzitter van de CDA-afdeling Meliskerke. Open dag biologische boeren GOES - De biologische boeren in Nederland zetten zondag 23 juni hun deuren open voor het publiek. Van 11.00 tot 16.00 uur kan iedereen proeven, voelen, ruiken en kijken op de 145 biolo gische boerderijen in ons land. Deze ondernemingen onder scheiden zich van andere landbouwbedrijven doordat zij geen gebruik maken van chemische bestrijdingsmiddelen en kunst mest. In Zeeland doen zes bio-boeren mee aan de open dag: in Noordgouwe. Oostkapelle. Oud-Sabbinge. IJzendijke, Axel en Schoondijke Russen konden niet stemmen VLISSINGEN - De bemanning van het Russische schip Fiord, dat sinds twee weken in de Eerste Binnenhaven in Vlissingen ligt, is boos. De opvarenden konden zondag niet deelnemen aan de presidentsverkiezingen in hun vaderland. „Dit een schending van onze rechten", zegt Sergey, een van de 24 be manningsleden. Volgens de bemanning heeft de kapitein van het schip verij deld dat de bemanningsleden hun stem konden uitbrengen. Sergey: „Om te kiezen moeten we contact leggen met de am bassade of het consulaat. Maar we kunnen niet bellen zonder toestemming van de kapitein en die werkt niet mee. De verkie zingen zullen hem een zorg zijn, zegt hij." De bemanning wil alles in het werk stellen om wel te kunnen meedoen aan de tweede ronde van de verkiezingen, op zondag 7 juli. De tanker, geladen met gasolie. ligt vast in Vlissingen omdat geldige papieren voor de lading ontbreken. Dat probleem wordt waarschijnlijk vandaag opgelost van onze Haagse redactrice DEN HAAG Een meerderheid in de Tweede Kamer (D66. PvdA. CDA en RPF) kan geen enthousiasme opbrengen voor afvalwaterzuivering door wa terleidingbedrijven. Ze vreest dat die bedrijven dan de kren ten uit de pap pikken en dat de burger het gelag moet betalen. De VVD is geen principieel te genstander, maar wil wel op heffing van wettelijke regels die de waterschappen nu belet ten om verschillende tarieven toe te passen. Zo kunnen de wa terschappen de concurrentie aan met de waterleidingbedrij ven, aldus de VVD. Minister M. de Boer had gisteren overleg met de Tweede Kamer over de drinkwatervoorziening. Ze zei dat het kabinet een notitie maakt over de rol van waterlei dingbedrijven en waterschap pen. Het kabinet betrekt daarbij ook de eventuele concurrentie tussen die twee zoals die nu in Zeeland speelt op het gebied van waterzuivering. Minister M. de Boer van VROM heeft gisteren de Tweede Kamer toegezegd dat de nota in novem ber klaar is. Zij wilde haar eigen mening in de discussie over zui-* veringstaken nog niet geven. De Boer vindt dat dit een onder werp waar ook haar collega van Verkeer en Waterstaat haar licht over moet laten schijnen, zo zei zij in het overleg over de drink watervoorziening. DELTA Nutsbedrijven wil afval water zuiveren. Het bouwt een zuiveringsinstallatie in Vlissin gen-Oost. Het, waterschap Zeeuwse Eilanden kan daarin meedoen maar is huiverig. Zeeuwse Eilanden moet als wa terschap afvalwater zuiveren en de kwaliteit van het oppervlak tewater bewaken Die laatste taak kost meer geld dan de zui vering. Zou een privé-bedrijf te gen kostprijs gaan zuiveren, dan bestaat de kans dat het water schap klanten en dus inkomsten verliest Dat kan leiden tot ho1- gere kosten voor gewone huis houdens. Het schap moet im mers dezelfde taken uitvoeren tegen minder inkomsten. van onze verslaggever MIDDELBURG - Het idee van het waterschap Zeeuwse Eilan den om voor afvalwater-zuive ring een aparte onderneming op te richten kan op steun rekenen van DELTA Nutsbedrijven, de 'natuurlijke' partner in zo'n on derneming. „Op die wijze kun nen we in Nederland het voor touw nemen", juicht ir. H. J. L. de Kraa. hoofd gas/water bij DELTA. „Dat zou werkelijk uniek zijn." Bij het waterschap Zeeuwse Ei landen wordt - zoals gemeld - gewerkt aan een model om de zuivering van het afvalwater te privatiseren. Een samenwer kingsverband tussen water schap en DELTA in een geza menlijke BV Afvalwater lijkt voor de hand te liggen. Het wa terschap houdt dan uitsluitend échte overheidstaken over; con trole van milieuvergunningen én het waterkwaliteitsbeheer. Verrassend De Kraa was nog niet op de hoogte van deze verrassende ontwikkeling bij het water schap. 'Verrassend', omdat het waterschap tot voor kort nauwe lijks iets van samenwerking moest hebben. Het zocht - in elk geval met woorden - de concur rentie. „Maar", vertelt De Kraa, „het waterschap en DELTA werken al samen. Ons drinkwa terslib uit Ossendrecht en Huy- bergen gaat sinds vorig jaar naar afvalwaterzuiveringen in Zee land. Ons slib is rijk aan ijzer. Het haalt fosfaten uit afvalwa ter. Vroeger kocht het water schap daarvoor chemische mid delen." Die vorm van samenwerking kan wat betreft De Kraa als voorbeeld dienen voor een toe komstige BV Afvalwater. DEL TA en waterschap hebben mi lieutechnisch elkaar veel te bie den. „Het idee om zuivering van het afvalwater in één gezamen lijk bedrijf onder te brengen is een uitstekende gedachte", al dus De Kraa. „Vorig jaar hebben we zoiets al voorgesteld, toen Yerseke speelde In Yerseke botsten DELTA Nutsbedrijven en waterschap met elkaar over de zuivering voor de mossel-be drijven. Het waterschap 'won' met speciale contracten. Uniek Origineel is de combinatie zuive ring drinkwater-afvalwater in één firma zeker niet. In veel Eu ropese landen is het nooit an ders geweest: Scandinavië. Frankrijk. Engeland. De uitzon dering is Nederland. Oorzaak: er bestaan in Nederland al honder denjaren waterschappen die het waterbeheer voeren. Daarnaast zijn drinkwaterbedrijven ont staan. De Kraa noemt de discus sies bij Zeeuwse Eilanden daar om 'best wel uniek'. „Zeeland kan het voortouw nemen in Ne derland." Gedeputeerde ing. A. M. Dek (CDA, toezicht waterschappen) is voorzichtig met een reactie. „Het is met mij nog niet bespro ken." Dek zegt ideeënvorming toe te juichen. „Maar ik wil eerst meer weten. Wij hebben het zuiveren aan de waterschappen opgedragen. Ik wil weten of een samenwerking duurder, goedko per. effectiever is."

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1996 | | pagina 27