Terug tot een eindje voor Babel PZC Komende week films van Polanski te zien in Goes en Middelburg Licht Zeeuws is typisch Ballustrada Vluchtelingenwerk Hulst blij met nieuw onderkomen Oostburg heeft geen architect nodig voor herinrichting centrum zeeland 15 kunst DONDERDAG 30 MEI 1996 van onze verslaggever A. J. Snel TERNEUZEN - Zelf heeft hij aan zijn kennis van het Espe ranto nog eens een prachtige rondleiding door Lubeek over gehouden. De Terneuzenaar J. C. J. den Toonder was in Travemünde, toen hij zijn gidsje met namen van Espe rantisten eens opsloeg. Hij stuitte op de naam van Klaus Böhnke uit Lubeck, belde hem op en kreeg een uitnodiging om diens stad te komen be zichtigen. „Kijk," zegt Den Toonder, „dat zijn van die con tacten die je zonder Esperanto niet hebt. Natuurlijk is de ge meenschappelijke noemer van die taal geen garantie dat het ook tussen mensen klikt. Er zitten natuurlijk ook rare snuiters bij. Maar soms werkt het echt verbroederend. En je hebt Esperantisten over de he le wereld. Mogelijkheden ge noeg dus om mensen te ont moeten en met ze te praten." Zo verschaft de hobby van Den Toonder genoegens van parti culiere aard, maar hij is ervan overtuigd: de voordelen van het Esperanto overstijgen indi viduele belangen. Als de taal maar op grotere schaal ingang vindt dan tot nu toe gebeurd is. Honderdnegen jaar geleden nam de Pools-joodse oogarts Zamenhof het initiatief voor de ontwikkeling van een wereld taal. De eerste in het Neder lands geschreven brochure over Esperanto verscheen in 1896. Den Toonder schat dat over de hele wereld op dit mo ment enkele miljoenen mensen het Esperanto beheersen en dat een eeuw lang ijveren voor de taal in Nederland enkele duizenden kenners heeft opge leverd. „Drie- of vierduizend misschien. Nee, dat is niet veel," stelt hij vast. Hij is er echter niet door ontmoedigd. Den Toonder gelooft dat het mogelijk is dat één of twee ge neraties verder de taal op zeer brede schaal verbreid is. „Es peranto is een sprankelende taal die makkelijk is te leren. Je kunt je er heel genuanceerd in uitdrukken. Er is prachtige proza en heel mooie poëzie in het Esperanto. Iedereen die er kennis van neemt, geeft je ge lijk als je dat allemaal zegt en tóch zet de taal nog niet echt door. Dat komt, denk ik, door dat iedereen overspoeld wordt door allerlei zaken en het idee heeft dat het leren van de taal een hele belasting is. Mijn erva ring is dat je met drie, vier uur studie per week binnen een half jaar een heel aardige basis kunt hebben. Dan kun je al mee." Voordelen Naar het idee van Den Toonder zou een grote stap voorwaarts gezet kunnen worden als Espe ranto in het onderwijs zou wor den gemtroduceerd als faculta tief vak. „Voor mij is het een hobby, maar het onderwijs zou ervan doordrongen kunnen ra ken dat er grote voordelen zijn. Economisch kan het van veel betekenis zijn als er een brug- taal is die over de hele wereld gebruikt wordt. Kijk alleen maar naar het Europees Parle ment. Als de leden daarvan over een gemeenschappelijke taal beschikken, scheelt dat enorm in het vertaalwerk en dus in de kosten. Propaedeu- tisch werpt het ook vruchten af. Uit onderzoek is gebleken dat wie het Esperanto be heerst, veel makkelijker an dere talen leert. Ik denk dat er te conservatief gedacht wordt, maar dat kan veranderen." De pogingen om de geschiede nis van Babel terug te draaien, zijn in de afgelopen eeuw ge dwarsboomd door dictators, die er niets van wilden weten. „Hitier, Stalin en Mussolini verboden het Esperanto. Waar schijnlijk omdat Zamenhof van joodse afkomst was. Maar ongetwijfeld ook omdat ze niet wilden dat hun onderdanen over de grenzen heen makke lijk met anderen konden com municeren. Het Esperanto is gebaseerd op idealen die zij niet in werkelijkheid omgezet wilden hebben. In eerste in stantie ging het erom interna tionaal banden tot stand te brengen en werd de beweging gefundeerd op linkse denkbeel- J. den Toonder:„Mijn ervaring is dat je met drie, vier uur studie per week binnen een half jaar een heel aardige basis kunt hebben." foto Charles Strijd den. Dat is intussen niet meer zo. Esperantisten vind je in alle lagen van samenlevingen. Ze houden zich als regel niet met politiek bezig, zijn geen bepaal de richting toegedaan. Wij heb ben hier in Terne uzen een groep mensen die conversatie avonden houdt in het Esperan to. Daar wordt ook nooit over politiek gesproken." Dat gebeurt ook niet op inter nationale congressen van Es perantisten. ,.Je praat over van alles met mensen uit allerlei landen. Ook uit Aziatische lan den. Nee, wij hebben niet de be doeling om andere talen te ver dringen. Esperanto moet echt gezien worden als een hulptaal, een brugtaal. Overigens blijkt in de praktijk ook hoe sterk de neiging is je toch in je moeder taal te blijven uitdrukken. Je betrapt je er ook tijdens zo'n congres op. dat je met Neder landers in de eigen taal over gaat. Krokodili, heet dat ver schijnsel in het Esperanto." Eenvoudig Den Toonder beschikt voor les sen die hij samen met mevrouw D. Koning in Zeeuws-Vlaande ren geeft, sinds enige tijd over de zogenaamde methode Mazi, waarbij gebruik gemaakt wordt van een boek en een reeks videobanden. Lezen en luisteren dus. „Grammaticaal is Esperanto eenvoudig, de woorden komen voor 60 pro cent uit het Germaans en voor 30 procent uit het Romaans en zijn herkenbaar en dus makke lijk te leren. En fonetisch is het eenvoudig. In het Engels heb je een heleboel manieren om bij voorbeeld de 'a' uit te spreken. In het Esperanto heeft een let ter altijd dezelfde klank. Dat blijkt internationaal een voor deel. Iedereen heeft dezelfde uitspraak. Of dat zo blijft? Als het Esperanto echt op heel gro te schaal verbreid wordt, zullen er waarschijnlijk dialecten in ontstaan. Dat is, denk ik, bijna niet te vermijden. Maar het zou geen probleem zijn. Je hebt hier in Zeeland ook mensen die dialect en Nederlands spreken. Zo kun je op den duur van Es peranto afgeleide dialecten krijgen, die worden geproken door mensen die het ook zuiver kunnen spreken." Babel is dus nog altijd niet ach terhaald, zo blijkt. Toch gelooft Den Toonder in de kansen van de brugtaal. Of dat geloof geba seerd is op idealisme? Hij zoekt het woord idealist eens op in het Esperanto-woordenboek. Een idealist streeft iets na wat nooit volledig bereikt zal wor den, zo luidt de verklaring. „Een mooie relativering," vindt Den Toonder. Kamer stelt WOV-debat weer uit DEN HAAG - De vaste Kamercommissie voor Verkeer en Wa terstaat stelt het debat over de Westerscheldetunnel uit tot 25 juni. De Kamerleden kregen pas gisteren de bestuursovereen komst tussen Rijk en provincie Zeeland onder ogen. Zij willen genoeg tijd hebben om dit stuk, dat de overdracht van de tunnel van provincie naar Rijk regelt, te bestuderen. Het was de bedoeling dat de commissie 4 juni over de aanleg Ivan de Westerscheldetunnel zou vergaderen. Het overleg op 25 juni is openbaar. De offerte van de bouwcom binatie geldt tot 1 juli. De Tweede Kamer kan het WOV-project daags na de commissievergadering op haar agenda zetten. Dan is nog voor 1 juli duidelijk of de minister verder kan met de aannemer of niet. Roman Polanski. foto Emiel van Lint van onze verslaggever GOES - Podium 't Beest in Goes en Cinema Middelburg verto nen de komende week - vanaf vandaag - klassieke films van de Poolse regisseur Roman Po lanski. Van al zijn films zijn het afgelopen jaar nieuwe kopieën uitgebracht. In Goes en Middel burg komen er daarvan binnen een week zes aan bod: Repul sion (1965), Cul-De-Sac (1966), The fearless vampire killers (1967), Rosemary's Baby (1968), Chinatown (1974) en The tenant (1976). Roman Polanski is in 1933 gebo ren in Parijs. Hij is ook acteur, maar heeft vooral als regisseur naam gemaakt. Bekende films van hem zijn onder meer - naast de eerdergenoemde - Mes in het water. Macbeth. Tess, Frantic en Bitter Moon. Van Repulsion is wel gezegd dat Polanski begint waar Hitchcock ophoudt. De film gaat over Ca rol. een Belgisch meisje met een afkeer van mannen, dat in een Londens flatje vereenzaamt. Nauwkeurig heeft Polanski haar geestelijk verval in beeld ge bracht en de verstrengeling van haar nachtmerries met de reali teit. In Cul-De-Sac krijgt een echt paar, waarvan de vrouw haar man voortdurend vernedert en bedriegt, onverwacht bezoek van een gewonde gangster die tijdelijk in hun afgelegen land huis wil verblijven. Er ontstaat een machtspelletje tussen de drie en ingewikkelde situaties zijn het gevolg omdat tegenover gasten de schijn moet worden opgehouden. De film kenmerkt zich door uitstekende dialogen en zwarte humor. Humor en horror In de Fearless Vampire Killers of 'Met jouw tanden in mijn nek' proberen twee naïeve, opschep perige wetenschappers een dorpje van een vampiergeslacht te bevrijden. Dat lukt niet, want de vampiers zijn veel slimmer. In deze film heeft Polanski humor en horror weten te combineren. In Rosemary's Baby ligt de na druk vooral op horror. Een zwan gere vrouw (Mia Farrow) is ervan overtuigd dat ze in de macht is geraakt van een aantal Sata naanbidders. Is ze zenuwziek of niet? Chinatown gaat over een privé- detective (Jack Nicholson) die bij een ogenschijnlijk onschul dige opdracht tot zijn nek in een schandaal van corruptie, moord en incest belandt. Het is Polans- ki's hommage aan de Ameri kaanse film noir uit de jaren veertig. In The tenant speelt Po lanski zelf een kamerhuurder die een appartement huurt dat vrij komt omdat de vorige bewoon ster zich uit het raam heeft ge gooid. Hij blijkt in een zeer vijan dige omgeving terecht te komen en zijn angsten nemen ziekelijke vormen aan. Repulsion; do 30 mei 20.30 uur in Goes, vr 31 mei 20 uur in M'burg. Cul- De-Sac do 30 mei 20 uur in M'burg. Fearless Vampires: za 1 juni 22.30 uur in M'burg. Rosemary's Baby zo 2 juni 20 uur M'burg. woe 5 juni om 20.30 uur in Goes, Chinatown: vri 31 mei 20.30 uur in Goes en di 4 juni 20 uur in M'burg, The tenant: za 1 juni 20.30 uur iji Goes. van onze verslaggever TERNEUZEN - Het literaire tijdschrift Ballustrada is altijd een beetje tegen draads gebleven. Naar opzet en naar in houd. Tien jaar geleden werden de eerste nummers in Terneuzen aan de keukenta fel van André van der Veeke in elkaar ge zet, nu vinden de redactievergaderingen nog elke keer plaats in de stationsrestau ratie van Vlissingen. En de themanum mers gaan bij voorkeur over onderwer pen die de grote tijdschriften laten lig gen. Zodoende heeft het enige Zeeuwse literaire tijdschrift toch een behoorlijke reputatie opgebouwd, dat blijkt wel uit de-medewerking van literaire coryfeeen als Rinus Ferdinandusse. Ed Leeflang, Carolijn Visser en Hans Verhagen aan de jubileumbundel Licht Zeeuics die deze week wordt gepresenteerd. Dichter André van der Veeke uit Terneu zen nam tien jaar geleden het initiatief tot de oprichting. Al enige jaren koesterde hij het idee om een tijdschrift te beginnen, maar de zaak begon te pas te rollen toen hij beeldend kunstenaar Willy de Houck en journalist Ronald Verstraten tegen het lijf liep. die vergelijkbare plannen hadden. „Toen zijn we samen begonnen", vertelt Van der Veeke. „In het begin was het alle maal vrij primitief, net als bij al die bladen die worden gemaakt door literatuurlief hebbers die zelf ook af en toe iets schrij ven. De eerste nummers probeerden we vooral via familie en vrienden kwijt te ra ken. Zo gaat dat." Na een paar jaar dreigde het tijdschrift, dat zich vooral op Zeeuws-Vlaanderen richtte, alsnog ten onder te gaan. Willy en Ronald trokken zich terug. Ze hadden het te druk. Toen ontstond toch een pre caire situatie. Je ziet dat overigens vaak bij nieuwe tijdschriften, dat ze na een paar jaar alweer verdwijnen." Literair tijdschrift brengt jubileumbundel uit Jaar voor verslaafde autokraker MIDDELBURG - De rechtbank in Middelburg heeft een 39-ja- rige drugsverslaafde Middelburger veroordeeld tot een jaar ge vangenisstraf voor autokraken en andere diefstallen Die straf was ook door de officier geëist. De man is al twintig jaar ver slaafd. afgewisseld met perioden dat hij clean was. Hij is in maart meermalen opgepakt als hij betrapt werd op diefstallen, maar vanwege zijn slechte conditie moest men hem steeds weer vrijlaten omdat hij te ziek was om in een politiecel te verblijven. Hij leed aan een soort toevallen die op epilepsie wezen, maar bij nader inzien werden die veroorzaakt doordat hij allerlei middelen door elkaar gebruikte. Drie jaar voor verkrachtingen MIDDELBURG - De rechtbank in Middelburg heeft een 42-ja- rige Terneuzenaar conform de eis veroordeeld tot driejaar ge vangenisstraf voor twee verkrachtingen. Vorig jaar april ver krachtte hij een vrouw die hij in een café had leren kennen. Zij vertrokken samen in een taxi. De man liet de chauffeur stop pen, sleurde de vrouw er uit en verkrachtte haar niet ver van zijn woning op straat. Het tweede slachtoffer woonde niet ver van zijn flat. Hij drong in november haar woning binnen nadat hij had aangebeld en verkrachtte haar in haar eigen huis Beker met geld uit kerk gestolen KRUININGEN - Inbrekers hebben in de nacht van dinsdag op woensdag hun slag geslagen in de kerk van de gereformeerde gemeente aan de Hansweertsestraatweg in Kruiningen. Zij gingen ervandoor met een beker met kleingeld. Om binnen te komen werd een raam vernield. De koster van de kerk heeft hiervan aangifte gedaan bij de politie. In dezelfde nacht werd ingebroken in een gebouw van Ooster- schelde Thuiszorg in Kruiningen Daar verdween een bedrag van ruim honderd gulden. Onbekend is of deze zaken iets met elkaar te maken hebben. Aanvaring coaster en duwboot TERNEUZEN - In het Kanaal van Gent naar Terneuzen, bij het sluizencomplex in Terneuzen heeft dinsdagnacht een aan varing plaatsgevonden tussen twee schepen. De schade bleef beperkt. De duweenheid 'Wilmar' uit Oudekerk aan de IJssel kwam vanuit de westsluis en de coaster 'Emerald' uit Enge land vanuit de middensluis. Ze passeerden elkaar te dicht waardoor de zuigkracht van het water een aanvaring veroor zaakte. Alleen de coaster werd aan de zijkant licht beschadigd. Beide schepen konden de reis na wat oponthoud voortzetten Bromfietsster geschept KAPELLEBRUG - Een 50-jarige bromfietsster uit Hulst moest/woensdag per ambulance worden overgebracht naar streekziekenhuis De Honte in Terneuzen. De vrouw was kort na elf uur door een 49-jarige automobilist uit Brugge aangere den toen deze met zijn auto op de Gentsevaart keerde, op het fietspad kwam en daarbij de bromfietsster over het hoofd zag. De vrouw liep bij de aanrijding verwondingen op aan haar lin kerschouder en rechterenkel en -voet. Bromfiets en auto liepen schade op. Hulp Toch overkwam dat Ballustrada niet. Van der Veeke vond hulp 'aan de overkant', zo als hij zegt. bij Theo Raats uit Middelburg en Jan Kuipers uit Goes. Vanaf het ogen blik dat zij de redactie aanvulden, werd het tijdschrift breder van opzet. Het afzet gebied werd groter. Ballustrada was niet langer Zeeuws-Vlaams, maar Zeeuws. De laatste jaren kijkt de redactie ook over de provinciegrenzen. In Brabant en Utrecht helpen medewerkers met het zoeken naar kopij en de thematiek is niet altijd even sterk aan Zeeland gebonden. „We mikken allereerst op kwaliteit", zegt Van der Veeke. „Onze officiële doelstel ling is dat we willen meehelpen om hier in Zeeland een literair klimaat te scheppen en dat we aanstormend talent een kans willen geven. In de praktijk moeten we wel eens wat opportunistischer te werk gaan. We hebben natuurlijk geen geld om onze schrijvers te betalen, dus soms kunnen we niet kiezen. Krijgen we iets van kwaliteit, dan pakken we het meteen. Heeft iets geen kwaliteit, dan weigeren we het na tuurlijk wel. Waar we het nog steeds voor doen zijn die verrassende bijdragen die al tijd weer komen." Een voorbeeld van mail art als illustratie i 1993 maakte over de Vliegende Hollander. In tien jaar tijd heeft Ballustrada geen nieuw literair talent gelanceerd, erkent Van der Veeke. maar volgens hem heeft een aantal medewerkers zich in die pe riode duidelijk wel positief ontwikkeld. Ook hebben tal van bekende schrijvers aan het blad meegewerkt, onder wie Wim Hofman. Jaap Goedegebuure. Kees Sla ger. Hans van de Waarsenburg en Guido van Heulendonk Eenheid Het tijdschrift verschijnt nog steeds vier keer per jaar in een oplage van ongeveer 250 exemplaren. De vormgeving wordt verzorgd door beeldend kunstenaar Ko de Jonge uit Middelburg. „Hij heeft daar een heid in gebracht", aldus Van der Veeke. „Aanvankelijk wisselden de grootte en het uiterlijk nogal eens en dat was natuur lijk niet goed voor de herkenbaarheid." Via het circuit van mail-art waarmee De Jonge in contact staat, komt Ballustrada regelmatig aan illustraties. Het verschijnsel mail art is ook onderwerp geweest van een van de jaarlijkse thema nummers, net als bijvoorbeeld de Schei- het thema-nummer dat Ballustrada in Atelier Bonanova, Madrid de. Anarchisme en De Vliegende Hollan der. „Zo'n thema als mail art past goed bij ons", vindt Van der Veeke. Het is onoffi ciële kunst, zeer de moeite waard, maar veronachtzaamd door de cultuurpausen. Daar voelen we ons bij thuis." Wat Van der Veeke betreft mag Ballu strada een luis zijn in de pels van de Zeeuwse cultuur. Een grote wens van de redactie is om nog eens een galnummer te maken, een polemisch nummer waarin ie dereen zijn ergernis kwijt kan. „Met het risico dat het meteen het laatste nummer is" merkt hij lachend op. „Maar dat moet dan maar Vrijdag verschijnt ter gelegenheid van het tienjarig bestaan eerst een ander opmer kelijk nummer, in een oplage van 2000 ex emplaren: de bundel Licht Zeeuws met poëzie en verhalen van voornamelijk Zeeuwse auteurs. Een opvolger van het vijfjaar geleden verschenen Zeeuws Licht dat in anderhalf jaar was uitverkocht. Van der Veeke: „Het is weer een heel gevarieer de bundel geworden, met veel verschillen de genres en veel verschillende stijlen. Dat is ook typisch Ballustrada." van onze verslaggeefster HULST - De tijd dat slaapka mers moesten worden omge bouwd tot kantoortjes is voor bij. De vrijwilligers van Vluch telingenwerk Hulst hoeven nieuwkomers in de gemeente Hulst niet meer bij hen thuis te ontvangen. Sinds kort beschikt Vluchtelingenwerk over een ei gen kantoorruimte. In het Rode Kruisgebouw aan de Tabak straat in Hulst kunnen vluchte lingen terecht met allerhande vragen over de procedure, in burgeringscontract en educatie mogelijkheden. Volgens coordinator N. de Rijck was die situatie niet ideaal. Het aantal nieuwkomers (asielzoe kers, statushouders en personen met een voorlopige vergunning tot verblijf) is in het achtjarig be staan van de Hulsterse afdeling van Vluchtelingenwerk sterk ge stegen. Van drie in 1987 tot ze ventig nu. „Het ging wel, maar het betekende toch een aanslag op je privéleven wanneer er voortdurend mensen over de vloer kwamen." Vandaar dat een eigen ruimte dringend gewenst was. Ook om dat er toch regelmatig moest worden vergaderd met de zeven tien vrijwilligers en bestuursle den. De Hervormde Kerk in Hulst stelde dan wel vergader ruimte beschikbaar, maar de ve le paperassen en dossiers kon den daar na afloop van de verga dering niet blijven liggen. Zuinigjes Die ruimte heeft Vluchtelingen werk nu gevonden in het Rode Kruisgebouw aan de Tabak straat 26. Wethouder B. Picavet verricht vrijdag 7 juni om 19.00 uur de opening. De Rijck zal het dan niet nalaten om hem er op te wijzen dat de gemeente Hulst wel wat minder zuinig mag zijn. Volgens haar zijn de voorzienin gen voor vluchtelingen in Hulst aan de magere kant „Het is wei eens frustrerend als je hoort dat in andere gemeenten in Neder land fietsen beschikbaar worden gesteld of busabonnementen worden verstrekt. Nog zo iets. het stempelen. Daarin mag de gemeente Hulst zich best wat flexibeler en clementer opstel len. Asielzoekers moeten zich el ke week melden in verband met de controle op de vreemdelin genwet. Slaan ze dit een keer over. om wat voor reden dan ook, dan krijgen ze meteen een boete van honderd gulden." De Rijck hoopt dan ook dat de samenwerking en communica tie met de gemeente Hulst ver der kunnen worden uitgebouwd. van onze verslaggever OOSTBURG - De Oostburgse wethouder C. Bolijn-Hertzber- ger (openbare werken) voelt er niets voor architect Gijs Bak ker te betrekken bij de invul ling van de tweede fase van de reconstructie binnenstad Oost burg. Bolijn verklaarde'woens dag tijdens een vergadering van de commissie openbare werken dat de gemeente zelf kan in schatten waar een bankje of een ijscokraam en dat het geld beter aan infrastructurele voorzie ningen besteed kan worden. Het WD-raadslid J. Provoost sprak woensdag tijdens een ver gadering van de commissie openbare werken zijn verbazing uit over het voornemen van het college om Bakker niet uit te no digen bij het uitwerken van de tweede fase van de herinrichting van de binnenstad Bakker was wel betrokken bij de uitvoering van de eerste fase van de herinrichting eind 1990. „Het zou toch van de gekke zijn dat Bakker wel wordt uitgenodigd door de ondernemers voor het op elkaar afstemmen van de lui fels van de zaken, maar dat ze niet door de gemeente worden betrokken bij de reconstructie en Duurzaam Veilig", aldus Pro voost. Bolijn was blij dat Provoost het onderwerp ter sprake bracht. Het bood haar de gelegenheid haar mening te geven over kriti sche uitspraken die de Oost burgse ondernemer en het WD- raadslid A. Fierens had gedaan ten aanzien van het college standpunt voor de reconstructie van de reconstructie. „Als de on dernemers Gijs Bakker zo graag willen inschakelen, moeten ze dat zelf maar bekostigen", aldus Bolijn. „We hebben als gemeen te al twee miljoen gulden afge schermd voor maatregelen in het kader van Duurzaam Veillig en de herinrichting binnen stad."

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1996 | | pagina 29