Doodstraf met open einde
Als films maar verrassen
Alledaagse vrouw
in nachtmerrie
Dead Man Walking
Collage van het
leven in Brooklyn
kunst cultuur
Simon Field
VRIJDAG 10 MEI 1996 21
De democratie in Nederland wil - ge
lukkig - de doodstraf niet. Maar wat
denk je als je dochter of zoon op een gru
welijke manier door een paar door drank
en drugs ontoerekeningsvatbare man
nen wordt vermoord? Met die vraag
krijgt in de film Dead man walking van
Tim Robbins de non Helen Prejean Su
san Sarandoni te maken. Een non zonder
habijt, maar gestoken in moderne kle
ren. De ter dood veroordeelde Matthew
Poncelet (Sean Pennt vraagt haar per
brief om geestelijke bijstand in de laatste
dagen van zijn leven. Helen is de eerste
vrouw die op een dergelijk verzoek in
gaat. al wordt ze door superieuren wel ge
waarschuwd voor de gevolgen. Want ze
zal zich immers met 'een monster inla
ten.
In de gevangenis bezoekt Helen de cyni
sche Matthew, die ontkent enig aandeel
te hebben gehad in de moord op de tie
ners Helen is geneigd hem te geloven,
maar praat ook met de familie van de
slachtoffers en de mensen die het laatste
oordeel over Matthew moeten uitspre
ken Helen probeert Matthew in zijn laat
ste dagen ervan te overtuigen dat hij
voor zijn gemoedsrust maar beter kan
vertellen wat er werkelijk is gebeurd.
Mooie rollen van Sarandon en Penn.
mooie flashbacks in zwart-wit waarin de
mogelijke toedracht van de moord wordt
verbeeld, maar wat wil Robbins nu ei
genlijk zeggen met deze film? Dat het be
grijpelijk is dat de familie van de slacht
offers de moordenaar willen zien crepe
ren? Dat de doodstraf humaan is. als de
misdadiger maar goed wordt begeleid?
Dat hoe dan ook alles goed kan komen
als je maar in God gelooft?
Sean Penn en Susan Sarandon in Dead
Man Walking.
Alle vragen blijven open. In Amerika,
waar in 43 van de 50 staten de doodstraf
nog wordt uitgevoerd, kan dat zinnig zijn
om discussie uit te lokken. Hier zou hel
beter zijn een standpunt te laten zien
Dead man walking (de titel slaat op de
kreet die een bewaker roept als een ver
oordeelde op weg gaat naar de executie
ruimte) acht ik vooralsnog het meest ge
schikt voor zeer christelijke televisie
omroepen.
Rijk van Rotterdam
Dead man walking. te zien in Alhambra Vlis-
singen
Zelden zal een film zo snel een
vervolg hebben gekregen. Drie
dagen na de laatste opname van
'Smoke' draaide de camera weer voor
Blue in the Face. Tijdens het maken
van 'Smoke' hadden Wayne Wang en
zijn compagnon Paul Auster ontdekt
dat de bonte verzameling personages
die ze hadden gecreëerd een eigen
leven ging leiden. Bijrollen kregen
meer karakter dan voorzien, en er
borrelden allerlei ideetjes op die te
leuk \v aren om weg te gooien. De
producent liet zich overtuigen door
hun enthousiasme en wist een budget
los te peuteren. Het strategisch
uitgelekte gerucht had intussen zijn
uitwerking niet gemist. Een illuster
gezelschap van acteurs wilde graag een
bijdrage leveren aan dit spontane
initiatief. Sterren als Madonna en
Michael J. Fox improviseren op voet
van gelijkwaardigheid met nog
onbekend talent als Giancarlo Esposito
en Jose Zuniga.
De film Blue in the Face speelt
zich weer af rond de Brooklyn
Cigar Company, de buurtwinkel
waar Harvey Keitel de scepter
zwaait. Hoewel het verband met
Smoke' overduidelijk is. hebben
Wang en Auster dit vervolg een
heel ander karakter gegeven, In
plaats van een hecht gestructu
reerd scenario is nu gekozen voor
improvisaties op basis van sum
mier beschreven situaties. Van de
oude hoofdrolspelers is alleen Har
vey Keitel gebleven. De bijrollen
van Smoke staan nu op de voor
grond. Gastspelers als Lou Reed
en Jim Jarmusch zorgen door hun
aanwezigheid niet alleen voor ver
rassende momenten maar ook
voor de kredietwaardigheid van
dit experiment.
Het beperkte budget dwong tot
een tamelijk onorthodoxe opna
metechniek. Er was geen geld om
alles eindeloos over te doen. of om
allerlei verschillende standpunten
te kiezen. Voor iedere scène werd
de camera vast neergezet en moes
ten de acteurs improviseren tot
het bittere eind Dat wil zeggen
tot de rol film van tien minuten vol
was. De sfeer die Blue in the Face
uitstraalt, is overigens aanzienlijk
levendiger dan die simpele tech
niek doet vermoeden. De film is op
gebouwd als een inventieve col
lage rond het leven in Brooklyn,
waar zelfs ingelaste straatinter
views met de izeer welbespraakte)
echte bewoners in verwerkt zijn.
Vrijheid
Aan alles is te merken dat Blue in
the Face gemaakt is in een sfeer
van vruchtbare inspiratie en crea
tieve samenwerking. Misschien zit
de kracht van de onderneming
vooral in het feit dat getalenteerde
vakmensen zichzelf de vrijheid
hebben gegund die doorgaans al
leen aan beginners is voorbehou
den Het plezier werkt aanstekelijk
en tegelijkertijd krijg je het gevoel
dat het meer is dan zomaar wat
grappen over Belgische wafels in
Brooklyn, gezongen telegrammen,
de knellende omhelzing van Ro-
seanne en de aanpak van jonge
straatrovers. Tussen de licht ab
surde knipogen door klinkt wel de
gelijk een oprechte hommage aan
de weerbarstige warmte van een
zeer multiculturele gemeenschap.
Waar honderd nationaliteiten nog
steeds niet weten hoe ze moeten
samenleven, zoals met terloopse
zelfspot wordt opgemerkt,
Leo Bankersen
Blue in the Face, te zie
delburg.
George Dawes Green schijnt op
basis van welgeteld twee
misdaadromans te zijn ingelijfd bij het
gilde van de Amerikaanse topauteurs.
'The Caveman's Valentine', zijn eerste
boek. werd de hemel in geprezen en
haalde astronomische verkoopcijfers.
Hetzelfde gebeurde met 'The Juror',
waarvan de filmrechten werden
gekocht door maatschappij Columbia
voor anderhalf miljoen dollar, opdat
regisseur Brian Gibson er een vehikel
van maken kon waarin Demi Moore
mocht schitteren.
Die twee boeken van meneer
Green heb ik niet gelezen,
maar als je zijn capaciteiten mag
aflezen aan de intrige van The Ju
ror. dan sla ik niet achterover van
's mans originaliteit
Het gaat over een alleenstaande
moeder die terechtkomt in een ju
ry, welke moet gaan oordelen over
een voor het gerecht gedaagde ma-
fiabaas wiens schuld aan een reeks
moorden onbetwistbaar lijkt.
Maar die vrouw wordt door de cri
minelen zo zwaar geïntimideerd -
de veiligheid van haar zoontje is al
licht haar achilleshiel - dat ze zich
gedwongen voelt om tijdens het ju
ryberaad fwijfel te gaan zaaien
over de schuld van de maffioso
Het doet hevig denken aan de drie
jaar geleden gemaakte film 'Trial
By Jury', waarin Joanne Whally-
Kilmer als alleenstaande moede?
van een zoontje in exact dezelfde
situatie terecht kwam Dus waar
om schrijver George Dawes Green
als genie beschouwd moet worden,
zou ik niet kunnen zeggen De helft
van zijn uit twee boeken bestaan
de oeuvre is immers oudbakken.
Enig raffinement is evenwel aan
wijsbaar in de manier waarop die
jonge vrouw in de tang wordt geno
men Demi is beeldend kunstena
res - ze maakt 'voeldozen' - en ver
koopt in een klap twee van haar
stevig geprijsde werkstukken aan
een kunsthandelaar, die boven
dien grootse plannen ontvouwt
overexport naar Japart Daar heeft
Demi wel oren naar en ze heeft zich
al stevig laten inpakken door deze
door Alec Baldwin gespeelde
mooiprater, als ze ont'dekt - wat
wij dan al weten - dat de kunsthan
delaar een engerd is. in dienst van
de te berechten mafiabaas.
Plichtmatig
Vervolgens ontspint zich een
plichtmatig kat-en-muis-spel.
waarin Demi toch niet helemaal
zonder troeven is. want Alec blijkt
zeer gevoelig voor de charmes van
zijn slachtoffer en dan komen er
barstjes in zijn gepantserde profes
sionaliteit. De best geslaagde kant
van The Juror komt voort uit de
moeite die regisseur Gibson zich
heeft getroost om grote voorstel
baarheid te geven aan het basisge
geven. een alledaagse vrouw uit
een beschermd milieu besluit
monter om gevolg te geven aan
haar burgerplicht en vervolgens
zinkt ze weg in een nachtmerrie
Gibson weet zijn suspense-mo-
menten aardig te kiezen, maar een
ijzeren greep op het publiek krijgt
deze thriller toch niet. Eigenlijk
wordt de grootste schok nog ver
oorzaakt door Alec Baldwin, die
zich in luttele jaren tijd blijkt te
hebben ontwikkeld van een appe
tijtelijke, jongensachtige acteur in
een middelbare man met kleine
oogjes in een onaangenaam, vlezig
gezicht.
Een leuke verrassing is het om bij
de credits achter 'production des
ign' de naam tegen te komen van
Nederlander Jan Roelfs. een Gou
den Kalf-winnaar zowaar Met Ben
van Os vormde hij lange tijd een
duo dat begon bij Eric de Kuyper
en Eric van Zuylen. uitmondend in
een langdurige samenwerking met
Peter Greenaway. Maar Roelfs
lijkt nu dus vaste grond onder de
voeten te hebben gevonden in Hol
lywood.
Pieter van Lierop
The Juror. te zien in Alhambra Vltsstn-
gen en De Koning Hulst
Prijzenregen
blijft neerdalen
op Moeder Dao
De prijzenregen blijft'neerdalen
op Moeder Dao de Schildpad
gelijkende. een documentaire van
Vincent Monnikendam over de ko
loniale geschiedenis van Neder-
lands-Indie
Op het.Internationaal Filmfestival
van Montevideo (Uruguay) heeft
Moeder Dao de Grand Prix voor de
beste lange documentaire gewon
nen Op het Internationaal Film
festival Another Connection in het
Hongaarse Gyor won de film even
eens de Grand Prix (ex aequo),
evenals de hoofdprijs ex aequo van
het Hongaarse Ministerie voor
Cultuur en van de European Film
Festival Coordination
Het totaal aantal prijzen dat de do
cumentaire heeft verzameld is
daarmee op zeventien gekomen,
waaronder het Nederlandse Gou
den Kalf Moeder Dao is tot nu toe
op 37 internationale filmfestivals
vertoond .(A NP)
De nieuwe directeur van het
Filmfestival Rotterdam,
de Engelsman Simon Field,
lijkt sterk op de oude, Emile
Fallaux. Knap, charmant,
diplomatiek, lichtelijk
yuppofïel gekleed en slechts
een jaartje jonger (50). Alsof het
bestuur op zoek is geweest naar
een look-alike.
Op 1 juli neemt hij de fakkel
over. Vorige week was hij even
over uit Londen om kennis te
maken met de pers en de
stafleden van het festival.
Field komt in een gespreid bed
je. Fallaux heeft de filmtien-
daagse uit de rode cijfers getild en
met een bezoekcijfer van 250.000
uitgebouwd tot het grootste cultu
rele festival van Nederland. Geen
reden dus voor Field om de lakens
nog rechter te trekken dan ze al lig
gen.
Wat niet wil zeggen dat hem veel
rust is gegund. Alleen al de digitale
ontwikkelingen gaan zo snel dat
het festival klaargemaakt moet
worden voor een invasie van nieuw
talent dat experimenteert op de
terreinen van interactieve cinema.
En de Hollywoodisering van de
filmwereld gaat ook maar verder.
Aan Rotterdam om daartegen een
dam op te werpen. Minder popu
lair vermaak dus? Dat ook weer
niet. Het festival is juist krachtiger
geworden door nieuwe publiek-
stromen. Die moeten worden vast
gehouden.
Rotterdam is hard op weg een van
de meest internationale kunstste
den te worden, althans wat betreft
het benoemingenbeleid. Een Belg
runt tegenwoordig Boijmans. een
Duitse het Architectuurinstituut,
een Spanjaard kunstcentrum Wit
te de With, een Rus het Rotter
dams Philharmonisch Orkest en
nu dus een Engelsman het Interna
tionale Filmfestival Rotterdam.
Andere belangrijke Rotterdamse
kunstinstellingen (Poetry Interna
tional, Foto Instituut, RO Theater
en Kunsthalhebben Amsterdam
mers als directeur gekregen. Het is
als met Feyenoord: eigen kweek
heeft de grootst mogelijke moeite
om door te dringen tot het eerste
elftal.
De nieuwe directeur is een beetje
zenuwachtig, zegt hij. Want eigen
lijk heeft hij nog niet zo veel te zeg
gen. Hij zit nog tot over zijn oren in
het werk in Londen, waar hij films
programmeert en distribueert
voor het Institute for the Contem
porary Arte (ICA). Het Rotterdam
se filmfestival heeft hij uit hoofde
van die functie de laatste zeven
jaar bezocht en het alleen maar
sterker zien worden. Hij is blij dat
hij op een rijdende trein mag sprin
gen. dat zijn voorganger nog de be
leidsnotitie voor het komende
kunstenplan (zeg maar rijkssubsi
die-periode) heeft geschreven. Er
staat geen letter verkeerd in (het
festival genereert van alle kunsten
de meeste inkomsten zelf. drie van
de vijf miljoen, dus een extra mil
joen erbij gevraagd om eindelijk
ook eens iets te doen aan de ar
chieffunctie en de serviceverlening
buiten die tien hectische dagen is
niets te veel gevraagd).
Toekomst
Al vorig jaar september kreeg
Field van het bestuur van het festi
val het verzoek om mee te denken
over de toekomst van het festival.
Daaruit vloeide het Rotterdamse
verzoek aan hem voort om te solli
citeren. Dat de benoeming zo lang
op zich heeft laten wachten had
twee oorzaken. De ernstige ziekte
waardoor bestuursvoorzitter Felix
Rottenberg een half jaar werd uit
geschakeld gaf vertraging, maar
ook Simon Field zelf vroeg be
denktijd. Zo moest hij het eerst 's
goed uitpraten met zijn vrouw, die
directrice van een school in Lon
den is en per se niet naar Neder
land wil komen. Maar de verlok
king om baas te mogen worden
van 'het mooiste filmfestival ter
wereld' won het. S'mon Field is nu
op zoek naar een appartement of
huis in Rotterdam. „Want ik wil
geen bezoekende directeur wor
den."
Erg vaak zal hij niet thuis zijn. Het
leven van de directeur van het Rot
terdamse filmfestival bestaat
voornamelijk uit reizen. Het was
voor Fallaux zelfs reden om er na
vijfjaar mee op te houden.
- Heeft Emile Fallaux u niet ge
Simon Field, de nieuwe directeur van het Filmfestival Rotterdam: De grenzen tussen kunstfilms en genrefilms zijn aan het vervagen.
foto Bert Verhoeff
zegd dat u al uw vrienden kwijt zal
raken door deze hondenbaan?
Minstens duizend films per jaar be
kijken in alle uithoeken van de we
reld is funest voor iemands sociale
leven.
Simon Field: ..Hij heeft me niet ge
waarschuwd. nee. Maar juist dat
reizen trekt me zo aan, het zoeken
naar filmtalentDat is iets wat ont
breekt aan mijn baan bij het ICA."
Spoedcursus
-- Nog wel tijd tussendoor om Ne
derlands te leren?
Simon Field: „Ik heb me aange
meld voor een spoedcursus. Zal
wel moeten, want ik wil deel gaan
nemen aan de Nederlandse cul
tuur. zal met politici moeten pra
ten. met mensen in de kunstwe
reld. met het publiek niet te verge
ten. En ik moet natuurlijk de kran
ten kunnen lezen en de roddels in
het kantoor kunnen opvangen."
- De hamvraag luidt natuurlijk,
blijven commerciële films als Heat
en Clueless op het festival ver
toond worden?
Simon Field: „De Amerikaanse
dominantie is een bedreiging Het
festival moet daartegen een dam
opwerpen, laten zien dat er meer is
dan Hollywood. Maar dat wil na
tuurlijk niet zeggen dat er geen in
teressante Amerikaanse filmma
kers zijn Zelfs de meest commer
ciële studio's produceren goede
films. Het gaat mij erom: als ze
maar in de formule van het festival
passen. Dat wil zeggen: ze moeten
origineel en verrassend van the-
mathrek zijn. De gemengde econo
mie van het festival wil ik zeker
niet veranderen. Het is juist goed
dat er verschillende publieksstro-
men door elkaar heen lopen Dat
veelkleurige palet moet zeker ge
handhaafd blijven."
Kunstfilms
- Fallaux had zijn hobbies: Duitse
trash, jonge Chinezen. Abel Fer-
rara. en hij keek liever naar jour
nalistieke films met een maat
schappelijk belang dan naar
kunstfilms.
Simon Field „Vanuit de traditie
van het ICA ben ik vooral geïnte
resseerd in kunstfilms en nog meer
speciaal in de Aziatische. Maar de
grenzen tussen kunstfilms en gen
refilms zijn aan het vervagen Wat
je in Az:e ziet is een mix van kunst
films en bijna kunstzinnig ge
maakte genrefilms. Ik heb geen be
zwaren tegen goed gemaakte
gangsterfilms of pink movies."
- Is Azie het belangrijkste deel van
de wereld als het gaat om nieuwe
cinema?
Simon Field: „Ja. dat is het de laat
ste tien jaar zeker geworden."
- Dus vooral op reis naar China.
Japan. Korea en Taiwan?
Simon Field: „Misschien ook wel
naar Paraguay en Zimbabwe. Je
kunt nieuw onafhankelijk filmta
lent nu overal vinden, want de tijd
van de bewegingen, van de filmgol-
ven is voorbij."
- De digitale revolutie is als een
golf op te vatten.
Simon Field: „Op die golf zal het
festival mee moeten gaan varen Ik
wil het onderdeel Exploding Ci
nema sterker integreren in het fes
tival Er zal minder sprake moeten
zijn van een festival binnen het fes
tival voor computerfreaks. Wat we
zien is een nieuwe manier van het
vastleggen en vermenigvuldigen
van bewegende beelden. De ma
kers blazen de cinema nieuw leven
in Niet dat de cinema op sterven
na dood was. Integendeel Kijk
naar al die nieuwe bioscopen die
worden gebouwd. Mensen gaan
juist terug naar de bioscoop in zijn
traditionele vorm Maar je ziet ook
dat bijna geen film meer zonder
computer wordt gemaakt. Tegelij
kertijd zijn er allerlei innovaties
aan de gang met video en CD-rom.
Dat is heel vaak een low budget-
gebeuren De nieuwe technieken
maken nieuwe creativiteit los die
de cinema weer zal voeden
Megabioscoop
- Het festival draait volgend jaar
voor het eerst in de megabioscoop
Maar de apparatuur daar is zo
geavanceerd dat veel kleine film
pjes niet gedraaid kunnen ivorden.
Simon Field: „Wees niet bevreesd.
We zullen de projectoren zelf naar
binnen dragen. We willen juist al
les tonen: video, CD-rom, super-8
en zelfs standaard-8. Daar heb je
het weer. het veelkleurige palet.
Die verscheidenheid is het wezens
kenmerk van het festival. En die
kan ook worden getoond in de me
gabioscoop. Kwestie van tech
niek."
- Wat zijn de beste films die U ooit
zag?
Simon Field: „De Tien Geboden
van Kieslowski. Searches van
John Ford Meer titels? Scenes
from a Natural Childhood. Fire
works. Yellow Earth."
- Is er een film die uw leven veran
derde?
Simon Field ina heel lang naden
ken) Sneeuwwitje en de Ze
ven Dwergen
Hans Maas
