Woody gaf zelfs een hand
Rasechte lovestory in televisiedecor
Bonham Carter in
Mighty Aphrodite
Zomaar een duik
in het echte leven
Geschiedenis van
vrouwelijke filmers
kunst cultuur VRIJDAG 3 MEI 1996 19
Smoke
In Mighty Aphrodite, de zeer
amusante nieuwe film van
Woody Allen, adopteert de
neurotische Newyorker een
jongetje en raakt geobsedeerd
door de vraag uit wat voor nest
zijn pleegkind afkomstig mag
zijn. Zijn eigen echtgenote
wordt totaal niet door dit soort
vragen gekweld. Ze is dan ook
een broodnuchtere, moderne
vrouw in wie we de Britse
actrice Helena Bonham Carter
herkennen. Naam maakte ze
met hoofdrollen in een
roemruchte reeks
kostuumfilms waarvan 'A
Boom With A View' de eerste
was en Kenneth Branagh's
Frankenstein-film de voorlopig
laatste.
Het 'image' van Helena Bon
ham Carter valt zo zeer samen
met de talrijke breekbare vrouw
tjes in Laura Ashley-jurken die ze
heeft gespeeld, dat ze een op het
eerste gezicht onwaarschijnlijke
echtgenote toeschijnt voor Woody
Allen. Helena beaamt zelf ook wel
even verbaasd te zijn geweest over
de belangstelling van de Ameri
kaanse komiek voor haar. maar ze
was er dolgelukkig mee. Een
droom werd werkelijkheid, al was
de opnametijd van Mighty Aphro
dite niet echt een groot feest. Want
Woody bleek een zeer afstandelijk
regisseur.
„Als je een telefoontje krijgt van
Woody Allen, hoefje niet lang na te
denken. Ik dacht dus meteen: Fan
tastisch! Heerlijk! Dan ga je naar
die afspraak om hem te ontmoeten
en de kennismaking valt niet te
gen. En ik deed auditie. Een week
later hoor je dat hij me inderdaad
wil hebben. En vervolgens vraag
ik: 'Zou ik dan alsjeblieft het script
eens mogen lezen', want dat was er
nog niet van gekomen. En toen ik
het las, dacht ik: 'De rol had van
mij groter mogen zijn'. Maar ach,
voor mij was het een droom ooit
met Woody Allen te kunnen
werken, zoals elke actrice die
droom moet hebben. Ik meende
dat bovendien na al die zeer ern
stige meisjes die men van mij kent,
het een aangename afwisseling
zou zijn als ik eens iets lichters zou
doen. een grappig meisje, ge
trouwd met Wooy Allen. Maar het
bleek opnieuw een nogal serieus
uitgevallen type te betreffen. Maar
het was nog steeds een Woody Al
len-film, dus ik ging er toch maar
voor."
„De auditie deed ik in The Man
hattan Film Center, in een onder
grondse ruimte waar Woody altijd
monteert. Ik kwam er op een
maandagochtend. Kreeg wat pagi
na's die ik heel even mocht doorle
zen. Ik kon vijf minuten met hem
praten, wat naar het schijnt een
lang gesprek is voor Woody, maar
hij is wat meer relaxed tegenwoor
dig. Vroeger hield hij zich bij audi
ties verstopt achter een doorkijk-
spiegel en wilde de mensen die au
dities kwamen doen niet eens ont
moeten, omdat hij dat te pijnlijk
vond. Mij heeft hij tenminste een
hand gegeven en hij bleek bereid te
praten. Dat betekende dat hij
blijkbaar tevreden was."
Archetype
„Hij houdt van Engelse acteurs in
het algemeen en werkt graag met
telkens nieuwe mensen, naast de
paar vaste mensen die hij telkens
terugvraagt, zoals in het verleden
Diane Keaton, Mia Farrow of
Dianne Wiest. Ja, je kunt zeggen
dat die Amanda die ik spelen moet
een composiet is van Woody Aliens
bekende vrouwelijke archetypen.
Je mag inderdaad zeggen dat ze
nogal samenvalt met het Mia Far-
row-type. Ik vind dat niet erg. Het
kon slechter."
„Nee, deze Amanda is geen erg aar
dig persoon. Wat jammer is, want
wat voor karakter je ook speelt, je
probeert er toch altijd een paar
trekjes in te vinden die je bevallen.
Dat is me met dit personage niet
gelukt. Ik kon wel iets grappigs
vinden aan haar karakter, omdat
ze ongelooflijk blind is voor dingen
die haar slecht uitkomen. Ze is
bloedserieus, mist elke flexibili
teit. is totaal gespeend van humor
Zulke mensen kunnen ondanks
zichzelf erg op je lachspieren
werken, maar aardig zijn ze zel
den."
„Ik had wel moeite met het vereis
te Amerikaanse accent. Oostkust-
betere middenklasse. Toen ik het
later terughoorde, was ik er niet te
vreden over. Maar Woody heeft een
in zekere zin meedogenloze manier
van films opnemen. Bij andere re
gisseurs krijg je meer gelegenheid
voor mij het sein om aan te nemen
dat het met mijn accent verder wel
goed zat."
„Nee. dat wil niet zeggen dat ik dit
een teleurstellende ervaring vond.
Want het is watje tevoren weet als
je in zee gaat met Woody Allen. Je
hoort van andere acteurs dat hij nu
eenmaal weinig communicabel is.
Dus afhankelijk van je eigen ni
veau van paranoia, kun je van alles
gaan vermoeden. Ik concludeerde:
'Of ik heb te maken met een zeer
verlegen persoon, of hij vindt mij
verschrikkelijk'. Maar het eerste
was blijkbaar waar, want hij heeft
me niet vervangen, wat hij eerder
wel met een andere actrice had ge
daan."
„Toch hebben we wel gepraat af en
toe, als het maar niet al te feitelijk
iets overnieuw te doen als je zelf
vindt dat het raar klinkt. Woody
maakt al zijn scènes in één set-up.
Andere regisseurs nemen meer op
met korte stukjes en beetjes. En
als hij ontevreden is neemt hij ri
goureus een ander in jouw plaats.
Dus ik hield mijn hart vast. Ik had
voor de repetities een speciale
coach gekregen voor dat accent.
Direct communiceren met mij
hierover deed Woody niet. Op een
bepaald moment liet hij een assis
tent aan de coach meedelen dat hij
wel naar huis kon. Dat was dan
toe hoefde te gaan. maar meer
schertsenderwijs. Dan kwam hij
met een uitgestreken smoeltje vra
gen: 'Jij vindt vast dat een regis
seur zich meer met zijn acteurs
moet bemoeien, hen op hun gemak
stellen en zo'. En dan zei ik dat in
derdaad verlangde dat hij me he
vig zou vertroetelen. En dan liep
hij grijnzend weg. Want hij vindt
dat acteurs niet moeten zeuren en
gewoon hun werk moeten doen. Ik
hoorde dat Meryl Streep, geduren
de de hele opnamen van Manhat
tan, geen enkel woord met Woody
Allen gesproken heeft, buiten de
dialoogscènes die ze samen met el
kaar hadden."
Blij is Helena Bonham Carter in
elk geval met de door Woodv Allen
geboden kans om een breed pu
bliek te laten zien dat ze niet alleen
bruikbaar is voor periode-films.
Behalve als de geestelijk kwets
bare verloofde van Dokter Fran
kenstein speelde ze eerder Ophelia
tegenover Mel Gibson als Hamiet-
En ze was te zien in maar liefst drie
verfilmingen naar romans van
E.M. Forster: 'Room With A View',
'Where Angels Fear To Thread' en
'Howards' End'. De actrice is nu
bezig een beetje los te komen van
de kostuumfilms, maar overdre
ven veel moeite doet ze er toch niet
voor.
„Ik heb inmiddels ook al een olijke
stripper gespeeld in 'Dancing
Queen'. een lieve hedendaagse
film en dat is mijn favoriete rol. Het
schijnt ook de film te zijn op basis
waarvan Woody interesse voor mij
gekregen had. Wat die historische
rollen betreft, ik heb er geen pro
blemen mee dat men mij daarvoor
steeds blijft vragen. Ik zou het al
leen spijtig vinden wanneer dat
het enige is wat ik kan bieden aan
een publiek dat toch zoiets krijgt
van: 'Daar heb je haar wéér met
lang haar en een lange bloemetjes
jurk'. Maar van de andere kant: als
je toch wordt getypecast is het
geen ramp om te worden getype
cast op juist zulke rollen, want het
gaat doorgaans om interessante
karakters in uitstekend geschre
ven films. Wie goed oplet, ziet in
die rollen meer diversiteit dan in
de meeste rollen van moderne
vrouwen die je in tegenwoordige
films tegenkomt. Het is echt zo. de
films van nu met de beste vrou
wenrollen zijn allemaal kostuum
films. Dus ga ik nu weer opgetogen
Olivia spelen in Shakespeare's
'Twelfth Night', onder regie van
Trevor Nunn."
Pieter van Lierop
Mighty Aphrodite gaat vermoedelijk
23 mei in premiere.
Minder dan de Amerikaan
se cinema heeft de litera
tuur uit de Verenigde Staten
argwaan van cultureel geïnte
resseerden van elders te ver
duren. Het loopt dan ook vaak
goed af als Amerikaanse lite
ratuur verfilmd wordt door
een cineast van elders. Zo is
dat ook nu weer het geval met
Smoke. In opdracht van 'The
New York Times' schreef Paul
Auster het verhaal 'Auggie
Wren's Christmas story' (dat
inderdaad uiteindelijk een
kerstverhaal blijkt te zijn» en
de weliswaar in de Verenigde
Staten opgeleide, maar in
Hong Kong geboren en daar
nog regelmatig werkende
Wayne Wang ('The Joy Luck
Club'» mocht het verfilmen: op
basis van een door Auster zelf
geschreven scenario.
Dat gaat in feite over het
raakvlak tussen de mon
delinge vertelling en het schrij
ven van literatuur, meer we
zenlijk nog over het liegen van
de waarheid en dus in de diepte
essentie over het leven zelf.
Voor dit soort thematiek kun je
overal inspiratie opdoen, zeker
ook in Brooklyn.
Het jaar is 1990. In een sigaren
winkel maken buurtgenoten
een praatje met elkaar. Als ze
grappen over een ietwat zon
derlinge klant maken, roept de
winkelier Auggie (Harvey Kei
tel) hen tot de orde en vertelt
dat de man in kwestie Paul
Benjamin (William Hurt) is.
een ooit succesvolle schrijver
die nergens meer toe komt
sinds zijn vrouw op straat door
een verdwaalde kogel van cri
minelen dodelijk werd getrof
fen.
Inmiddels heeft Paul Benja
min de winkel verlaten en
steekt in gedachten verzonken
de straat over. Door de zwarte
jongen Rashid Cole (Harold
Perrineaut wordt hij op het nip
pertje voor de wielen van een
aanstormende wagen weg ge
rukt. Benjamin biedt de jongen
uit dank tijdelijke woonruimte
aan, maar dan blijkt dat Ras
hid niet is wie hij voorgeeft te
zijn.
Mysteries
Er komen meer mensen met
mysteries voorbij. Cyrus Cole
(Forest Whitaker). die een
nieuw leven probeert te begin
nen nadat hij per ongeluk de
vrouw van wie hij hield ver
moordde. Ruby McNutt (Stoc-
kard Channing» die beweert
dat haar aan lager wal geraak
te dochter Felicity (Ashley
Juddi ook Auggie's dochter is
en die om financiële hulp
vraagt.
De dramatische ontwikkeling
in Smoke is die van het toeval.
Zoals de foto's van Auggie toe
val zijn. Elke morgen, stipt om
acht uur. maakt hij vanaf het
zelfde standpunt een foto van
zijn straathoek.
Mensen komen, zonder erom te
hebben gevraagd, met elkaar
in contact, of zoeken contact
met mensen die ze zonder erom
te hebben gevraagd zijn kwijt
geraakt. Wayne Wang obser
veert ze. goed gespeeld als de
personages zijn. met mededo
gen. Van scene tot scène leef je
met die voorbijgangers mee.
En dan komt er dat kerstver
haal. Het is te bizar om te ver
klappen. Wel mag er iets over
de vormgeving ervan worden
gezegd. Eerst wordt het door
Auggie verteld aan Benjamin,
die een idee nodig heeft voor
het eerste verhaal dat hij sinds
tijden zal gaan publiceren.
Daarna wordt het. tijdens de
aftiteling, in beelden opnieuw
verteld. Van Smoke mis je op
die manier geen meter. Dat
waardeerden ze vorig jaar al in
Berlijn, waar de film goed was
voor een Zilveren Beer. de Spe
ciale Jury Prijs, de Prijs van de
Internationale Film Critici en
de Lezers Prijs van de Berliner
Morgenpost Geen prijs te veel.
Rijk van Rotterdam
Smoke, te zien in Cinema Middel
burg.
Regisseur Wayne Wang vorig jaar op het Filmfestival van Ber
lijn. foto Lutz Schmidt
Een branding van beelden, dat is de titel van een festival (Jat van 10
tot 12 mei in filmtheater Riaito in Amsterdam wordt gehouden. Het
festival schetst de geschiedenis van vrouwelijke regisseurs en van de
huidige filmproductie van vrouwen.
Emile Fallaux, de vroegere directeur van het Filmfestival Rotterdam, en
regisseur Digna Seunke openen het festival. Aanleiding voor de drie
daagse is de publicatie van een boek waarin interviews met vooraan
staande vrouwelijke regisseurs zijn opgenomen. Behalve Marleen Gorris,
de eerste vrouwelijke regisseur die een Oscar voor een lange speelfilm
kreeg, komen daarin onder anderen aan het woord de onlangs overleden
Marguerite Duras, Kira Moeratova en Margaretha von Trotta.
De Britse actrice Helena Bonham Carter met Woody Allen in Mighty Aphrodite.
Een zeer ambitieuze blonde jonge
vrouw, die met te schreeuwerige
kleren bij een lokaal televisiestation
het weerbericht mag gaan doen. Daar
mee worden we geconfronteerd bij de
opening van Up Close Personal. Met
een dringt zich de vergelijking op met
de recente 'To Die For', waarin een
soortgelijk personage in een soortgelij
ke situatie het uitgangspunt van de film
was. En dat is jammer, want 'To Die For'
is in alle opzichten een veel betere film.
Uiteindelijk blijkt dat Up Close Per
sonal een andere film wil zijn, hoewel
het lang duurt voordat dit doordringt.
Het is allemaal erg verwarrend, omdat
de scenarioschrijvers van Up Close
Personal net zoals bij 'To Die For' ge
bruik maken van een raamvertelling. In
'To Die For' vertelt Nicole Kidman tegen
een videocamera hoe het allemaal zo ge
komen is en in Up Close Personal ver
telt Michelle Pfeiffer tegen een videoca
mera hoe ze carrière heeft kunnen ma
ken als televisiepersoonlijkheid. 'To Die
For' was een grappige en sarcastische
kijk op de grote dromen van kleine Ame
rikanen en op de rol die de televisie in de
verwezenlijking daarvan speelt. In Up
Close Personal wordt het televisiewe
reldje als decor gebruikt voor wat een
rasechte 'love story' blijkt te zijn.
Maar voordat je daarachter bent, is al
meer dan de helft van de film voorbij, om
dat regisseur Jon Avnet heel handig de
aandacht van die love story afleidt naar
het decor en net doet alsof de film inzicht
wil geven in het keiharde, moderne Ame
rikaanse televisiewereldje. Michelle
Pfeiffer speelt een meisje uit Nevada, dat
solliciteert bij een televisiestation in
Miami en alleen vanwege haar grote am
bitie door dienstdoende hoofdredacteur
Robert Redford wordt aangenomen. Na
het gebruikelijke koffie zetten en was op
halen voor de baas als redactieassisten
te. krijgt ze haar kans als ze het weerbe
richt mag presenteren.
Wijze vrouw
Ze gaat af als een gieter in haar televisie
debuut. maar gelukkig is Redford niet op
zijn achterhoofd gevallen en ziet dat de
televisiecamera het provinciaalse meisje
verandert in een wijze vrouw. Hij promo
veert haar direct tot verslaggeefster en
na veel coachen door Redford slaagt
Pfeiffer erin om een item te maken dat
het avondnieuws haalt. Tijdens dit lange
voorspel doet Avnet er alles aan om de
aandacht van het publiek te vestigen op
het ambacht van televisiemaker. Pfeiffer
wordt voorgesteld als één brok ambitie,
die in haar spaarzame vrije tijd de loop
baan van de vroegere sterjournalist Red
ford bestudeert. Aan de andere kant zien
we Redford, die heel professioneel bezig
is met het vormen, bijna het kneden van
de perfecte televisiejournalist, zoals hij
die zelf ooit geweest moet zijn. Ruimte
voor seksuele of romantische interesse is
er voor beide personages niet in hun
strikt beroepsmatige verhouding.
Totdat het nieuwe gezicht van Pfeiffer
ontdekt wordt in de televisiewereld en zij
een kans krijgt in Philadelphia, een gro
tere televisiemarkt en een belangrijk op
stapje naar het uiteindelijke doel. net
werktelevisie. Vlak voordat zij op het
vliegtuig stapt belanden ze toch nog in
eikaars armen en kijken ze vanuit zijn
Michelle Pfeiffer en Robert Redford in
Up Close Personal.
bed zeer romantisch en zeer fraai uit over
de Atlantische Oceaan. Eigenlijk begint
pas dan de film, omdat dan de romance
begint. Pfeiffer beseft dat ze zonder haar
oudere mentor niet de journaliste is, die
ze in Miami dacht te zijn. Redford was
ondertussen gewend geraakt aan het ge
zicht van zijn jonge verslaggeefster en
begint haar langzaam te missen. Hij gaat
haar achterna naar Philadelphia om
haar te helpen met haar carrière en om
uit te vinden hoe het werkelijk tussen
hen zit.
Poses
Maar wat een sprankelende, frisse en ei
gentijdse kijk op de man-vrouw verhou
ding zou kunnen zijn, valt weg achter alle
al eerder in films gebruikte clichés en po
ses die beide sterren moeten aannemen.
Redford heeft de opdracht gekregen om
veel naar de camera te glimlachen en
Pfeiffer moet in elke scène zo fraai moge
lijk haar benen in beeld brengen.
De werkelijke artiesten van de film zijn
dus de make-up artiesten. Het is aange
naam kijken naar twee zeer verzorgde
filmsterren die langzaam verliefd op el
kaar worden, maar het zou nog aangena
mer geweest zijn als ze iets meer substan
tie hadden meegekregen.
Piet van de Merwe
Up Close Personal, te zien in Alhambra Vlis-
singen. De Koning Hulst
