Dood Doedajev stopt oorlog niet 'Mijnvrije' gebieden blijven gevaarlijk voor militairen PZC I Positie opvolger is niet onomstreden Horizon CDA-kiezers voor terugkeer Lubbers Experts bang voor meer aanslagen buiten Tsjetsjenië Comité 4 en 5 mei bepleit blijvende viering bevrijding mwM t WTWW van onze correspondent in Moskou Hans Hoogendijk Politieke en militaire analys- ten in Rusland zijn het er over eens dat de dood van de Tsjetsjeense opstandelingenlei der Doedajev niet het snelle ein de van de al zestien maanden durende oorlog zal betekenen. Verder menen ze dat diens dood kansen én gevaren inhoudt voor de herverkiezing van president Jeltsin. Natuurlijk kan de presi dent de dood van de Russische staatsvijand nummer 1 als een geweldig succes voor zichzelf en zijn aangeslagen strijdkrachten proberen te verkopen. Verder kan hij hopen dat nu de rugge- graat van het verzet gebroken is. waarna werkelijke vredesonder handelingen zouden kunnen be ginnen. Aan de andere kant verwachten Russische experts een machts strijd tussen de Tsjetsjeense veldcommandanten die uit zou kunnen monden in terroristi sche aanslagen buiten Tsjetsje nië. En dat zou een enorme nega- tieve invloed hebben op Jeltsins verkiezingskansen, want het Russische volk heeft allang meer dan genoeg van de oorlog. De bloedige gijzeling op Rus sisch grondgebied in Boedjon- novsk en in de Russische deelre publiek Dagastan hebben im mers diepe sporen achtergela ten. Jeltsin heeft steeds gezegd dat hij de verkiezingen op 16 juni niet kan winnen als de oorlog in Tsjetsjenië doorgaat. Het groot ste gevaar voor Jeltsin is dat geen enkele Tsjetsjeense leider de veelal zelfstandig opererende veldcommandanten onder zijn bevel weet te verenigen. Doeda jev was daar zij het soms met kunst- en vliegwerk wel in ge- rière achter de rug. In 1991 riep hij eenzijdig de onafhankelijk heid uit van het bergachtige Tsjetsjenië. Kort daarop werd hij tot president gekozen, maar een flink deel van de één miljoen inwoners stond niet achter hem. Wat Doedajev niet voor elkaar kreeg, lukte de Russen wel: door hun invasie in 1994 en de daarop volgende slachtpartijen dreven ze de meerderheid van de islami tische Tsjetsjenen in de armen van Doedajev. De ex-piloot werd het symbool van het Tsjetsjeense verzet te gen de Russische beer. Na de verovering door de Russen van de Tsjetsjeense hoofdstad Groz ny in februari 1995 vluchtte Doe dajev naar de bergen, waar hij ongestoord leefde, interviews gaf en militaire operaties coördi neerde. De Russische geheime diensten konden of wilden hem niet vinden. Dat laatste is het meest waarschijnlijk. Doedajev heeft namelijk altijd machtige vrienden in de Russische hoofd stad Moskou gehad, vooral in het militaire apparaat en bij de geheime diensten. Er waren en zijn kringen in Mos kou die politieke en economi sche belangen hebben bij de oor log in de Kaukasus en in hun bloedige spel speelde Doedajev een belangrijke rol. Doedajev wist heel veel en mogelijk werd hij daarom wel steeds met rust gelaten. Autonomie Zijn grote tegenspeler in het Kremlin, president Boris Jelt sin, vreesde Doedajev meer dan zijn rivalen bij de presidentsver kiezingen. Hij wilde op een of an dere wijze de vrede herstellen en zocht daarom via bemiddelaars contact met de Tsjetsjeense lei der. Een verregaande vorm van auto nomie, maar binnen de Russi sche federatie, luidde Jeltsins aanbod. Maai- Doedajev bleef bij zijn eis naar een totale onafhan kelijkheid. In februari verklaar de hij: ..We hebben niets te ver liezen. Wij zullen de strijd voort zetten tot Rusland is vernie tigd." De basis voor zijn onverzoenlij ke houding werd gelegd bij zijn geboorte in 1944. In dat jaar ver bande de Sovjet-Russische dic tator Stalin alle Tsjetsjenen naar Kazachstan. Honderddui zenden overleefden de deporta tie niet. In het verre Azië groeide Doedajev op en hoorde de verha len over de deportatie en natuur lijk over het verleden, toen de Tsjetsjenen tientallen jaren stre den tegen een oppermachtige Russische vijand. In 1957 na de opheffing van de De 52-jarige Doedajev heeft een korte maar heftige politieke car- Het grote herden kingsjaar 1995 met zijn vele evenementen is nog maar net voorbij of er staan alweer volop herdenkingen en vierin gen voor de komende 4 en 5 mei op de agenda. De in 1945 bereikte vrijheid moet immers grondig worden onderhouden, al dus het Nationaal Co mité 4 en 5 mei. „Door velen wordt het vijftigste bevrijdingsjaar als schakelmoment ge zien. In toenemende ma te groeit het gevoel dat na dit lustrumjaar een andere invulling gewenst is: een ontwikkeling naar meer betrokkenheid bij de actualiteit en de na oorlogse generatie", zegt het comité in een spe ciale uitgave. Dat erkent ook het Comité Herden king Capitulaties Wage- ningen, dat tijdens de jaarlijkse 5 mei-viering met prins Bernhard ook vooruit wil gaan kijken. Op vier mei zijn, zoals ge bruikelijk, om 20 uur overal in het land doden herdenkingen. Als de na tionale dodenherdenking geldt de kranslegging door koningin Beatrix en prins Claus op de Dam. gevolgd door de twee mi nuten stilte. Aan de plechtigheid gaat een bij eenkomst in de nabijgele gen Nieuwe Kerk vooraf. Gerrit Kouwenaar draagt daar als vertegen woordiger van de voor oorlogse generatie zijn gedicht Dag van de do den voor. Als vertegen woordigster van de na oorlogse generatie zal Anna Enquist vervolgens het door haarzelf ge schreven verhaal Een avond in mei voorlezen. Ook op de Waalsdorper- vlakte bij Den Haag is dan weer de bekende do denherdenking bij de fu silladeplaats. Op het Ere- veld in Loenen is 's mid dags een herdenking in aanwezigheid van minis ter Voorhoeve van Defen sie. Op het ereveld liggen 3300 militairen, verzets strijders, politieke gevan genen. gedeporteerden en slachtoffers van dwangarbeid. Het kabinet heeft het Co mité opgedragen Bevrij dingsdag voortaan uit twee vaste onderdelen te laten bestaan, 's Och tends moet er, elk jaar in een andere regio, een eve nement voor de jeugd worden gehouden. s Avonds is het tijd voor feestelijke culturele acti viteiten. De Nationale Viering van de Bevrijding begint daarom dit jaar om 12 uur in Maastricht, waar negen gasten dis cussiëren over fysieke on vrijheid. waardig bestaan en solidariteit. Dat ge beurt aan de hand van drie filmportretten, 's Middags zijn er in der tien steden weer bevrij dingsfestivals, waarbij speciaal aandacht zal zijn voor het vrije woord. Aan de festivals werken onder andere de groepen mee: Gotcha, Bloem, Van Dik Hout en Osdorp Pos- se In Wageningen krijgt de herdenking met prins Bernhard een nieuw ka rakter door bezinning en bewustwording op de ge bieden van vrede en vei ligheid. „Het wordt de dag van ontmoeting voor iedereen die als militair of als burger na 1945 een bijdrage heeft geleverd bij internationale opera ties, humanitaire hulp verlening in .crisissitua ties of ontwikkelingssa menwerking." Uiteraard zijn er ook de veteranen van de Tweede Wereld oorlog. „Zo worden he den en verleden met el kaar verbonden", aldus een woordvoerster van het Nationaal Comité Herdenking Capitula ties. Op deze vijfde mei wordt ook de herbouwde serre van Hotel de Wereld geopend door de bijna 85- jarige prins. Amsterdam krijgt een nationaal bedoelde af sluiter als die van vorig jaar: een grootscheeps muzikaal festijn bij de Magere Brug. Bekende namen staan op het pro gramma: Roberta Ale xander, Ramses Shaffy, Liesbeth List, Boudewijn de Groot en Mathilde Santing. Dit evenement wordt rechtstreeks op te levisie uitgezonden. ANP van onze correspondent in Moskou Hans Hoogendijk De opvolger van de omge komen Tsjetsjeense re bellenleider Doedajev, Jan- darbijev, zal het niet makke lijk krijgen. Het officiële Rus sische persbureau Itar-Tass meldde dat sommige guerril laleiders, onder wie de in het land mateloos populaire Sjmail Basajev, hun twijfels hebben over de capaciteiten van Jandarbijev. Basajev zou zich pas na lang aarzelen neergelegd hebben bij het besluit van de Militaire Raad van de rebellen. De voor zitter van het Moskou-gezinde parlement in de opstandige re publiek, Asmajev, noemde de nieuwe opstandelingenleider een lichtgewicht die nauwe lijks enig aanzien geniet onder de machtige veldcommandan ten. De 44-jarige Jandarbijev werd geboren in Kazachstan. waar heen het hele Tsjetsjeense volk in de Tweede Wereldoor log door Stalin was verban nen. Als 17-jarige begon hij te werken, maar later studeerde hij aan de Tsjetsjeens-Ingoes- jetische universiteit. Hij werd redacteur bij een Tsjetsjeens tijdschrift, lid van de Schrijversbond van de Sov jetunie en daarna begon hij als uitgever. Politiek actief werd Jandarbijev in 1989, toen het Sovjetimperium begoh te wankelen. In 1990 richtte hij een politieke De nieuwe sterke man in Tsjetsjenië, Jandarbijev, zit niet zo stevig in het zadel als zijn voorganger. foto RTR partij op, die als voornaamste doel de onafhankelijkheid van Tsjetsjenië had. Hij werd plaatsvervangend voorzitter van het Uitvoerend Comité van het Verenigde Volkscon gres van Tsjetsjenië, dat Doe dajev aan de macht bracht. Doedajev benoemde hem tot zijn ideologisch adviseur en vi ce-president van de republiek Ichkeria, zoals de Tsjetsjenen hun land noemen. Deskundigen omschrijven de bebaarde Jandarbijev als een radicale strijder voor de Tsjetsjeense onafhankelijk heid. ook aan het front stond hij zijn mannetje. Ngast Doe dajev stond hij op de barrica des toen de Russen vorig jaar februari de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny bestorm den. Sommige kranten meld den daarna dat hij naast Doe dajev de door de Russen meest gezochte man was. Na de val van Grozny verdween ook Jandarbijev in de bergen. Volgens sommige berichten verbleef hij ook enige tijd in Jordanië, waar een grote kolo nie Tsjetsjenen woont. Tass meldde dat de nieuwe Tsjets jeense guerrillaleider ge trouwd is en twee dochters heeft. door Cees van der Laan De vrees van brigade-generaal H. F. Coopmans, comman dant van de Nederlandse IFOR- troepen in Bosnië, dat vooral mij nen een reëel gevaar voor zijn manschappen zouden vormen, is bewaarheid geworden. Twee mijnexperts van de luchtmacht raakten afgelopen dinsdag in Bosnië gewond door een mijn. Eerder waren militairen van an dere IFOR-nationaliteiten het slachtoffer. „Het is diep triest, zo'n ongeval. Dat is elke keer mijn reactie als ik hoor dat er op deze manier een do de of gewonde is gevallen. Vooral als er collega's bij zijn betrokken die er beroepsmatig hun leven voor wagen", reageert majoor A. den Breejen van het Explosieven Opruimings Commando van de Koninklijke Landmacht (EOCKL) in Culemborg. Adjudant Ad Aarts (47) van vlieg basis Gilze-Rijen stapte in de buurt van het Bosnische Turbe op een antipersoneelsmijn en raakte door de explosie zwaar gewond aan beide benen. De van de vlieg basis Woensdrecht afkomstige sergeant-majoor Henk van dei- Slik (34) kwam er met lichte ver wondingen vanaf. De ware toedracht van het tragi sche incident is nog niet bekend. Minister Voorhoeve van Defensie verklaarde afgelopen dinsdag dat het tweetal wellicht het slachtof fer was geworden van een mijn die door regen of dooi was verschoven naar een 'veilige' plek. Een andere lezing stelt dat Aarts en Van dei- Slik zich op een IFOR-transpor- troute bevonden die mijnvrij was gemaakt. Lokale bewoners zou den echter enkele gevonden mij nen in de berm hebben gedumpt om ze te laten opruimen door IFOR-troepen. In het betreffende gebied is tot de vredesmacht arri veerde zwaar gevochten en het ligt bezaaid met mijnen van alle betrokken partijen. Mogelijkheid Majoor Den Breejen noemt deze laatste mogelijkheid niet echt waarschijnlijk. „Mensen sjouwen niet met op scherp staande mij nen en in de berm zie je ze liggen". De majoor is een ervaren mijnop- ruimingsdeskundige. Hij werkt sinds 1987 bij het EOCKL en was in 1992 voor een halfjaar gedeta cheerd in Cambodja, een land waar miljoenen mijnen liggen. „Het opruimen van mijnen gaat gepaard met een heel scala aan problemen. Het is zeer inspan nend werk, zowel geestelijk als li chamelijk. In Cambodja was het heet en het ging moeizaam door het slecht begaanbare terrein. Het gaat dan tussen je oortjes vre ten, zoals wij dat noemen. In prak tijk konden wij maar twintig mi nuten achter elkaar werken, zo veel vergde het van je concentra tie". Fouten worden dan makke lijk gemaakt. Het verschuiven van mijnen door- dooi of regenval is zeer wel moge lijk, weet de majoor. „Eigenlijk kent elk jaargetijde z'n specifieke problemen. In de winter is de grond te hard om te graven en mij nen kunnen door de vorst omhoog worden geduwd. En dat geldt soms ook in de zomer als er weinig regen valt. De grond kan dan zo hard zijn als beton. In de lente of in de herfst kunnen mijnen inder daad van hun plek komen. Ze kunnen gaan schuiven en terecht komen op plekken waar je ze niet meer verwacht". verbanning, keerden de Tsjets jenen terug en probeerden en nieuw bestaan op te bouwen. De jonge Doedajev leek niet rancu neus. Hij maakte carrière in de Sovjet-strijdkrachten en trouw de met een Russische. In 1990 was hij luchtmachtgene- raal in Estland toen dit kleine Baltische volk zijn onafhanke lijkheid verlangde. Doedajev weigerde het bevel van Moskou om zijn soldaten in te zetten te gen de Esten, uit te voeren. Een daad waarvoor hij nog steeds wordt vereerd in Estland. Terug in Tsjetsjenië kwam hij tot de overtuiging dat ook zijn land zich moest bevrijden van het Sovjet-Russische juk. Vier jaar later marcheerden de Rus sen Tsjetsjenië binnen en begon de nu al zestien maanden duren de oorlog. De Zeeuwse politiek heeft zich de afgelopen maan den bijzonder druk gemaakt over het takenpakket van DELTA Nutsbedrijven. Het voornemen van de on derneming haar activiteiten niet te beperken tot de le vering van energie, water en kabelsignalen in Zeeland, maar ook andere taken aan te vatten, veroorzaakt in staten en gemeenteraden veel wenkbrauwgefrons. Ter wijl de discussie daarover nog aan de gang is, heeft DELTA-directeur Stoter een balletje opgegooid dat de horizon van het nutsbedrijf wel erg ver verruimt. Hij wil bekijken of DELTA samen met Waterbedrijf Europoort (WBE) in Rotterdam de verantwoordelijkheid op zich kan nemen voor de drinkwatervoorziening in de regio Bandung in Indonesië. Dat zal even slikken zijn voor menig staten- en gemeen teraadslid. De primaire taak van DELTA ligt in stroom- gas- en watervoorziening van pakweg 360.000 Zeeu wen, luidt de opvatting in de provinciale en gemeente politiek. Nu wil DELTA zich richten op productie en dis tributie van drinkwater in een ver oord met. 5,5 miljoen inwoners. Verbreding van het activiteitenpakket van DELTA met zuivering van afvalwater levert al genoeg commotie op. De eventuele stap naar Indonesië zal on getwijfeld nog meer beroering veroorzaken. Toch is het niet onlogisch dat DELTA de blik oost waarts richt. De afgelopen tien jaar hebben de Water- maatschappij Zuid-West-Nederland en - sinds de fusie met de Provinciale Zeeuwse Energie Maatschappij - DELTA met beperkte middelen veel zinvol werk in In donesië verricht. Het waterbedrijf PDAM Kabupaten, dat de omgeving van Bandung op Java van drinkwater voorziet, heeft zijn dienstverlening mede dank zij uit wisselingen van personeel en raad en bijstand van Zeeuwse zijde aanmerkelijk verbeterd. Het bedrijf is nu zo ver dat het buitenlandse partners zoekt om het lei- dingennet verder uit te breiden. DELTA en WBE, dat de afgelopen jaren op dezelfde basis het waterbedrijf Pe- merintah Kotamadya in de stad Bandung heeft gehol pen, zijn daarvoor een begrijpelijke keuze. Deelneming aan de watervoorziening zo ver over de ho rizon is op het eerste gezicht niet voor de hand liggend. Waterbedrijven uit Frankrijk, Engeland en Australië zien in de Indonesiche archipel echter wel degelijk een aantrekkelijke markt. Wat voor die bedrijven geldt, geldt in beginsel ook voor DELTA. Zo opmerkelijk is de belangstelling vanuit de Nederlandse nutswereld voor Indonesië trouwens ook weer niet. Het elektriciteitspro ductiebedrijf EPZ bijvoorbeeld is er druk aan het probe ren zijn kennis en ervaring te gelde te maken. Het is zinvol dat het Zeeuwse nutsbedrijf op zijn minst nagaat of op de Indonesische drinkwatermarkt een graantje kan worden meegepikt. Wanneer uit dat on derzoek blijkt dat de nauwere betrokkenheid van DEL TA bij de drinkwatervoorziening in de regio Bandung kansen biedt, dan zal wel een constructie moeten wor den bedacht om te voorkomen dat Zeeuwse tarieven al te veel stijgen om de activiteiten in Indonesië te finan cieren. Een bescheiden opslag op de tarieven ten gunste van het project Bandung is echter te billijken. Een be trouwbare drinkwatervoorziening is van groot belang voor de volksgezondheid. Vanuit die achtergrond is de vorige eeuw de aanleg van waterleidingen in Zeeland begonnen. DELTA kan zijn Zeeuwse klanten daar best nog wel eens aan herinneren. Slechts vier procent van de CDA-kiezers ziet de huidige CDA-fractievoorzitter Enneüs Heerma als toekomstig minis ter-president. Ruud Lubbers ge niet tien keer zoveel vertrou wen: 41 procent wil dat de oud premier terugkeert. Dat blijkt uit een enquête van onderzoeksbureau NIPO. Bij de ruim duizend ondervraagde kie zers scoort de PvdA opvallend goed. Liefst 70 procent vindt dat deze partij na de volgende ver kiezingen opnieuw in een kabi net thuis hoort. Premier Kok ge niet het meeste vertrouwen: 41 procent wil hem terug als minis ter-president. Andere prominenten blijven ver achter: VVD-leider Bolkestein scoort 12 procent, de liberale se nator Wiegel 11 procent, Lub bers 10 procent, D66-voorman Van Mierlo 8 procent en Heerma een schamele 1 procent. Daar mee eindigt hij nog achter WD- staatssecretaris Erica Terpstra, in wie vier procent de nieuwe premier ziet. De VVD wordt door 54 procent van de kiezers aanbe volen als partner in een volgend kabinet. D66 scoort hier 58 pro cent, terwijl 45 procent vindt dat het CDA terug moet keren in een nieuwe regeerploeg. Het NIPO onderzocht ook wat de achterban van de partijen vindt van regeringsdeelname. Slechts 72 procent van de D66- kiezers vindt dat de Democraten in een volgende regering moe ten. Bij de VVD is dat percen tage 93, bij de PvdA 95, bij GroenLinks 78 en bij het CDA liefst 98. GPD „In Cambodja gebeurde het regel matig dat wij wekenlang op een plek bezig waren om mijnen te mi men. Na een regenbui lagen ze dan weer overal verspreid. Kleine mijnen, de bewuste anti-perso neelsmijnen, zijn heel licht en vaak gemaakt van plastic. Ze kunnen drijven. Daarom moet je als mijnexpert altijd op je hoede zijn, ook op plekken die je 'schoon' hebt gemaakt. Zelfs in bermen langs de weg, waarvan je denkt daar kunnen geen mijnen liggen". „Soms bleven wij in Cambodja bij onze lokaties slapen om te voor komen dat er toch weer mijnen te rechtkwamen. Ook is de grond al tijd in beweging. Daarom vind je in Nederland steeds weer opnieuw explosieven. De grond werkt ze omhoog". De factor tijd speelt ook een rol. Soms liggen mijnen jarenlang op hun plek en raken ze overwoekerd door struiken, planten en soms zelfs bomen. Den Breejen: „Dat wordt het een tijdrovende klus. Want bij het snoeien van de be groeiing kan de mijn al detone ren". Directie: K. Scherphuis, W. F. de Pagter en F. van de Velde. Hoofdredactie: A. L. Oosthoek M. van Zuilen (adjunct) Vlissingen: Oostsouburgse- weg 10, Postbus 18, 4380 AA Vlissingen. Tel. (0118) 484000. Middelburg: Markt 51, 4331 LK Middelburg. Tel. (0118) 681000. Goes: Voorstad 22-24, 4461 KN Goes. Tel. (0113) 231800. Terneuzen: Axelsestraat 16, 4537 AK Terneuzen. Tel. (0115) 694457. Hulst: Servicepunt. Boekhandel Duerinck, Gentsestraat 12, Tel. (0114) 314058. Axel: Nassaustraat 15, 4571 BK Axel. Tel. (0115) 568000, Zierikzee: Oude Haven 41 4301 JK Zierikzee. Tel. (0111)415380. Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur. Openingstijd Zierikzee 8.30-17.00 uur. Zaterdags in Vlissingen van 8.00 tot 10.30 uur. Centrale redactie: Postbus 18, 4380 AA Vlissingen, Tel. (0118) 484000; Redactiefax: (0118) 470102. 's avonds op zondag t/m vrijdag: vanaf 19.00 uur; in het weekeinde: verwijzing via de telefonische boodschap op de kantoren. Bezorgklachten: maandag t/m vrijdag: op de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14.00 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen. Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maan dag- t/m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur- Tel. (0118)484000 Fax (0118) 470100. Abonnementsprijzen: per kwartaal 91,00, franco per post 119,00; per maand 33,00; per jaar 350,00; franco per post 460,00; bij automatische afschrijving per termijn f 1,50 korting: losse nummers maandag t/m vrijdag 1,60, zaterdag 2,50 p.st. (alle bedragen inclu sief 6 pet. btw). Postrek.nr.: 3754316 t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen. Advertentietarieven: 176 cent per mm; minimumprijs per advertentie 26,40; ingezonden mededelingen 2,5 x tarief. Voor brieven bureau van dit blad 7,- meer. Volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet. btw). Giro: 35 93 00, Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B.V. Vlissingen PZC-ombudsman: C. van der Maas. Telefonisch spreekuur maandag t/m vrijdag 9.30-12.00 uur. Tel. (0118) 484401. Auteursrechten voorbehouden Uitgave PZC Doedajev, die eerder deze week bij een raketaanval om het leven kwam. foto Sergei Teterin/RTR Een mijnenruimer aan het werk bij de luchthaven van de Bosnische hoofdstad Sarajevo. foto Rikard Larma/AP - - v*

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1996 | | pagina 2