Elk kasteel heeft zijn spookverhaal
Draadklaver zoekt het zout op
Schotten
houden
geesten
levendig
iS
Perthshire eert
muizenvanger
Perthshire is zo'n gebied waar het spookt. Met daarin het vre
dige stadje Crieff, een goed uitgangspunt om op verkenning te
gaan. De streek heeft al de kenmerken van de veel geroemde
Hooglanden. Meren, groen, ruige heuvels, mooie luchten, ruimte
en rust. Je hoeft er dus niet alle vakantietroeven op spoken te zet
ten. Het is er vooral goed wandelen!
HL
w
PZC
ZATERDAG 6 APRIL 1996
vrije tijd
Kasteelheer Campbell zette
zo rond 1580 al direct de
toon. Nauwelijks was
Meggernie Castle gebouwd of
de onstuimige Hooglander deed
zijn bijnaam Mad Colin eer aan
door de gravin van Errol te
ontvoeren en haar achter de
vers opgetrokken muren vast
te houden. Het werd de roddel
van Glen Lyon en verre
omgeving.
Tovvser geldt als de wereldrecordhouder muizenvanger
Schotland is ook een golfmekka: het land telt zo'n vierhonderd
banen, waarvan enkele bij Crieff. Drummond Castle Gardens is
hier een beroemde tuin. En er is natuurlijk whisky. Glen turret,
Schotlands oudste distilleerderij van malt whisky, vind je ook in
Crieff.
Je maakt niet alleen kennis met het product maar ook de grootste
muizenvanger ter wereld, Towser, de bedrijfskat. Bijna 25 jaar
lang beschermde hij de gerstvoorraad tegen muizen. En hoe. Na
zijn dood richtte het bedrijf een monument voor hem op. Terecht
want in zijn arbeidzaam leven hielp hij 28.899 muizen naar de an
dere wereld en verwierf daarmee een plaats in het Guinness Book
of Records. Naar Schotse traditie zal de geest van Towser wel
rondspoken door de muizenwereld van Crieff en omstreken.
In Glamis Castle verschijnt regelmatig een vrouwelijk spook dat haar hand voor de bloedende mond houdt.
\LE
Met de familie Menzies als nieuwe be
woners leek het allemaal wat gezapi-
ger te worden op het kasteel. Maar niet
voor heel lang. Een van de nazaten, James
Menzies, liet zich meeslepen in de opstand
der Jacobieten, wat hem noodzaakte de
wijk te nemen naar Oostenrijk.
Groot-Brittannië hield daar nog een mooi
souvenir aan over. Bij zijn terugkeer uit
Tirol nam James enkele jonge lariksen.
een toen in zijn land onbekende boom
soort, mee en plantte die bij zijn kasteel.
Wie nu aan de overkant een lariks ziet,
kan terugdenken aan Menzies. En aan
spoken!
Want had de familie zich nu maar uitslui
tend aan het groen gewijd. Een van de
Menzies ging nogal eens op pad. zoals dat
vroeger bij kasteelheren vaker gebeurde,
en het de honneurs van het huis over aan
zijn aantrekkelijke echtgenote. Het moet
haar uitstekend zijn afgegaan. Zozeer
zelfs, dat de kasteelheer de sterke verden
king koesterde dat zijn gade wel erg ver
ging in het betonen van gastvrijheid, spe
ciaal waar het mannelijke gasten betrof.
Op een dag werd het de getergde Menzies
te veel; hij doodde zijn vrouw, sneed het
lichaam in tweeen en verstopte beide de
len in een kast tussen twee slaapkamers in
de toren. Uiteraard een tijdelijke oplos
sing. Op een nacht droeg hij het onderli
chaam naar de grote kasteeltuin en be
groef het daar.
Maar zo je doet, zo je ontmoet. Want toen
Menzies terugging om het bovenlichaam
van de vrouw te halen, werd hij op zijn
beurt vermoord. Door wie? Een vraag die
altijd een mysterie is gebleven. Hoewel, de
Schotten hebben zo hun vermoedens. Im
mers, al spoedig vermeldt de historie de
verschijning van een geest in de twee
slaapkamers naast de kast. Inderdaad,
die van de onfortuinlijke kasteelvrouw.
Een aantal gasten heeft haar ontmoet. Zo
gaf in 1862 een jonge, mannelijke gast op
het kasteel een gedetailleerde beschrij
ving van zijn belevenis. Hij sliep in een van
de torenkamers en voelde een vurige,
haast koortsige kus op z'n wang. Toen hij
de ogen opende stond een mooie vrouw
over hem heen gebogen. Dat was schrik
ken, helemaal toen ze door de gesloten
deur verdween en slechts uit een bovenli
chaam bleek te bestaan. Beweerd wordt
dat de dolende geest van mevrouw Men
zies het uitsluitend heeft voorzien op man
nelijke logés.
Schotten geloven graag in mysteries. Een
geloof dat het monster van Lochness onui
troeibaar maakt en spoken al eeuwenlang
stug doet rondwaren. Geen kasteel of oud
landhuis of het kent zijn spookverhaal.
Schotland heeft door de eeuwen heen een
omvangrijke literatuur over spoken en
geesten bijeen geschreven.
Heeft het ermee te maken dat in Schot
land de geest makkelijk uit de whiskyfles
ontsnapt? Frank, onze gids, reageert wat
zuinigjes op deze veronderstelling. Hij
zegt mensen te kennen die ook zonder een
slok whisky op bij hoog en laag volhouden
weieens een geest te hebben ontmoet en
kwaad worden als je dat in twijfel trekt.
„Och", zegt hij, ..iemand die in spoken wil
geloven ziet ze natuurlijk ook."
Zelf behoort hij niet tot deze categorie.
Hoewel. Het toerisme heeft de oude
Schotse griezelcultuur nieuw leven inge
blazen. Toeristisch spookt het de laatste
jaren behoorlijk in oude kastelen en hui
zen en op andere historische locaties. En
menige toerist volgt al of niet griezelend
het spoor. In die zin heeft Frank zijn geloof
in spoken gevonden.
Routes
Het spook als toeristisch produkt bestaat
dus zeker. Er zijn complete routes uitgezet
langs spookkastelen waarbij de reiziger
kan overnachten in hotels die zich ook be
roemen op het bezit van actieve geesten.
In talrijke Schotse plaatsen, zoals Dun
dee, kun je 's avonds met gidsen door ka
rig verlichte oude straatjes dolen en spo
ken zien oversteken, geesten horen zuch
ten en vertellen. De recreant luistert en
huivert. Leden van de lokale toneelclub
vullen er de clubkas wat mee.
Over toneel gesproken, Glamis Castle,
aan de A 928 even bezijden de weg Perth-
Forfar. is een kolos met vele torentjes en
onbetwist kampioen als spookkasteel.
Hier huizen de meeste geesten. Zelfs die
van Shakespeare waart rond. Ooit is op
Glamis Castle een moord gepleegd die hij
heeft gebruikt in zijn Macbeth.
Toch is het kasteel niet om zijn spoken
een druk bezochte bezienswaardigheid.
Het is de plek waar de bejaarde en immens
populaire koningin-moeder Elizabeth
werd geboren en opgroeide. Spoken of
niet. ze kwam er vrij regelmatig met haar
dochters, de huidige konirjgin Elizabeth
en prinses Margaret. De laatste werd trou
wens ook op Glamis Castle geboren. Wie
nog altijd langs komt op dit koninklijke
pad is de vrouw des huizes uit 1540. Ze be
landde op de brandstapel wegens hekserij
en samenzwering tegen de koning Er
waart een White Lady rond en ene Jack
the Runner die uitsluitend op maanlichte
nachten het park doorkruist
Ooit kende Glamis Castle ook een edel
man die slachtoffer werd van zijn verzot
heid op het kaartspel. Als straf voor het
spelen op zondag, draaft hij nu op als
spook. En op gezette tijden komt een
vrouwelijk spook langs dat haar hand
voor de bloedende mond houdt.
Heel wat schimmige figuren vergezellen je
op je pad door het mooie Schotland; ze
maken een vakantie hier extra spannend.
Chris van Twisk
f
Klavers bestaan er in tal
van soorten. Rode klaver
en witte klaver, honingklaver
en wondklaver, rolklaver en
hopklaver. Een kenmerk dat
ze allemaal gemeenschappe
lijk hebben is dat de blaadjes
gedrieen bij elkaar staan. In
de Middeleeuwen, toen aan
tal van natuurverschijnselen
een religieuze achtergrond
werd toegeschreven, gold het
klaverblad als symbool van de
Goddelijke Drieëenheid. Zo
ontstond ook het bijgeloof dat
de vondst van een klavertje-
vier geluk brengt. Het vierde
klaverblaadje stond symbool
voor de voorspraak van de
Heilige Maria.
Het is bepaald geen uitzonde
ring dat floristen in een kla
verveldje rondkruipen, alsof
ze op zoek zijn naar zo'n kla
vertje vier. Maar het gaat om
iets heel anders. Juist in Zee
land zijn heel zeldzame kla
vers te vinden. Ruwweg ge
sproken gaat het om de bin-
nenduinrand en om de zandig-
ste dijken in de Zeeuwse pol
ders. In wisselende combina
ties zijn daar zeldzaamheden
als ruwe klaver, gestreepte
klaver, onderaardse klaver,
kleine rupsklaver en vogel-,
pootklaver te vinden. Met
vlak in de buurt vaak de min
der zeldzame familieleden als
liggende-, hop-, kleine-, rode-
en witte klaver. De zeldzame
klavertjes (het zijn echte mie-
zepieters) leggen een voor
keur aan de dag voor kortbe-
graasde, zandige plaatsen, die
niet al te droog zijn.
De draadklaver of kleinste
klaver is een buitenbeentje in
de familie. Dit onopvallende
plantje groeit op de kleigrond,
op de overgang van zout naar
van de
Zeeuwse natuur
V
o
zoet. Vroeger was het veel op
met schapen beweide zeedij
ken te vinden, net boven de
spatzone, maar daar ligt te
genwoordig overal een stenen
of asfalt verdediging en daar
heeft het fragiele klavertje
niet van terug.
Toch is Zeeland nog steeds de
provincie waar de draadkla
ver het meeste voorkomt. In
brakke weiden vlak achter de
zeedijk, waar de wind voor de
meeste zout zorgt, is het niet
echt zeldzaam. De mooiste
groeiplaatsen liggen in de
Yersekse en Kapelse Moer,
waar de hollebollige weilan
den doorspekt zijn met over
gangen tussen zout en zoet
milieu. Op de kleine steilrand-
jes (vaak onder het prikkel
draad) groeit de draadklaver
daar vaak talrijk in gezel
schap van de sterk erop lijken
de kleine klaver en de smal
bladige rolklaver.
Het verschil met de kleine kla
ver zit hem vooral in het
bloemhoofdje. Het hoofdje
van de draadklaver telt
meestal niet meer dan zes tot
acht bloemen; dat van de
kleine klaver zeker het dub
bele. Ook in de kleur is er ver
schil: de kleine klaver is hard
geel, de draadklaver tendeert
naar oranje.
Raadselachtig
Wat is het precies, dat een
plant aan het zilte milieu
bindt? Dat is nogal raadsel
achtig. In het laboratorium
lukt het vaak om zoutplanten
te kweken, zonder dat daar
één korrel zout aan te pas
komt.
Andersom is het in het vrije
veld zo dat zoutplanten bij
wijze van spreken in het kiel
zog van de strooiwagens in de
gepekelde bermen verschij
nen. Verondersteld wordt wel
dat zoutplanten onder zoete
omstandigheden alleen maar
zouden ontbreken omdat ze
daar teveel concurrentie zou
den ondervinden. Maar die
verklaring is zeker niet af
doende. Dan zou de eerste de
beste braakliggende akker
ook vol met zoutplanten moe
ten staan. Het gaat wel dege
lijk om behoefte aan bepaalde
mineralen.
In dat verband is het belang
wekkend dat in de ligweiden
rond sommige zwembaden in
Midden-Zeeland draadkla
vers te vinden zijn. Zo bijvoor
beeld in Kapelle, waar de om
geving van het zwembad één
van de rijkste groeiplaatsen is
die ik ooit tegenkwam. Het
lijkt er sterk op dat het chloor-
water uit het zwembad voor
de draadklaver net zo attrac
tief is als het zilte grondwater
in de Moer Hoe dan ook: de
natuur blijft onberekenbaar.
Chiel Jacobusse
Draadklaver, een minuscuul
klavertje, groeit ook langs
zwembaden.
foto Wim van Wijngaarden
toertips
Camper-reizen
In het april/mei-nummer
van het magazine 'Amerika'
wordt onder meer nagegaan
wat de voor- en nadelen zijn
van het reizen per kampee
rauto. Voorzichtige conclu
sie: Een camper-reis door de
States kan erg leuk zijn,
maar 'bezint eer ge begint'
Wie denkt dat hij goedkoper
uit is dan wanneer hij over
nacht in motels is eveneens
aan het verkeerde adres.
Verder artikelen over Las
Vegas, Broadway (te voet
van de 245ste Street naar
het puntje van Manhattan),
kleine en meestal onbeken
de natuurparken en de be
faamde Smithsonian Mu-
suea in Washington.
Kopermijn
In het familiepark Drievliet
aan de Jan Thijssenweg in
Rijswijk is een nieuwe at
tractie in gebruik genomen:
een achtbaan, die Koper
mijn is genoemd. De bouyv
van het gevaarte vergde 4.2
miljoen gulden. Daaarnaast
werd achthonderdduizend
gulden geïnvesteerd in ver
betering van de infrastruc
tuur van het park.
Hofjes
In Den Haag worden door 't
Gilde Den Haag, een plaat
selijke gidsen-organisatie
van vijftig-plussers, elke
dinsdag en donderdag wan
delingen gehouden langs de
hofjes Ook is er een tocht
waarin de geschiedenis van
de residentie wordt belicht
De groepen tellen nooit
meer dan acht personen.
Invaliden
Interhome. gespecialiseerd
in de verhuur van luxueuze
Europese vakantiewonin
gen, heeft een selectie ge
maakt van ongeveer 100 'rol-
stoelvriendelijke' accommo
daties in Oostenrijk, Zwit
serland. Duitsland. Spanje.
Frankrijk en Engeland.
Griezel-jungle
In de Linnaeushof in Benne-
broek is een griezel-jungle
geopend. Ook nieuw zijn de
funny-wheels, karretjes die
zich op zeer eigenzinnige
wijze voortbewegen. De
'grootste speeltuin van Eu
ropa' blijft geopend tot en
met 29 september.
Speeldozen
In de Zwitserse Jura wordt
dit jaar herdacht dat twee
eeuwen geleden de eerste
muziekdozen werden ge
maakt. Dit gebeurt onder
meer met een tentoonstel
ling in het CIMA-museum te
Ste-Croix, die tot 2 juni
duurt. Daarnaast zijn er ex
posities in Genève en vindt
er in het eerder genoemde
Ste-Croix van 15 tot en met
18 augustus een Internatio
naal Automaten Festival
plaats.
Pakezels
Ook dit jaar organiseert
'AYnes et Randonnées'
wandeltochten met pake
zels. Er kan op tal van plaat
sen in Frankrijk worden be
gonnen en de dagtrajecten
zijn nooit langer dan 15 kilo
meter. Er wordt overnacht
op zowel kampeerplaatsen
als kleine hotels en wie daar
prijs op stelt, kan zich verze
keren van de diensten van
een gids/ezelaar.
Hygiene
Vakantie-accommodaties
moeten vóór alles schoon
zijn. Dat blijkt uit een onder
zoek dat touroperator Arke
onder z'n passagiers heeft
gehouden. Ruim 8 procent
van de geënqueteerden acht
hygiëne het belangrijkst bij
de keuze van hun slaapgele
genheid. De ligging kreeg
met 7,7 procent een tweede
plaats toebedeeld en verzor
ging plus schoonmaak
kwam met meer dan 6 pro
cent als derde uit de bus.
Van de reisleiding wordt in
de eerste plaats verwacht
dat afspraken worden nage
komen. Vriendelijkheid, be
reikbaarheid en klachtenaf
handeling eindigden als ge
deeld tweede.
Film
Omdat de filmindustrie in
Groot-Brittannië honderd
jaar bestaat, is de British
Tourist Authority op het
idee gekomen een landkaart
uit te geven met daarop
ruim 180 min of meer be
roemde filmplekjes. De laat
ste jaren zijn veel films op lo
catie opgenomen, zoals The
Madness of King George,
Loch Ness en Sense and Sen
sibility, maar ook de serie
Blackadder en Oscar-win
naar Braveheart. De Movie
Map is aan te vragen bij het
Brits Toeristenbureau in
Amsterdam.
