Boeren bereid tot natuurgesprek
Een vermoeden van betekenis
PZC
Landbouw te betrekken bij beheer
Francis Lavoie
op eigen kracht
Ontpolderen voor
Steltkluut eis
Waterschap werkt
aan alternatief
zeeland
10
Landbouwvoorman gaat in op uitnodiging van milieuorganisaties
kunst
DINSDAG 12 MAART 1996
van onze verslaggever
MIDDELBURG - De landbouw
is bereid tot een gesprek met
milieu- en natuurorganisaties
over een natuurherstelplan
voor de Westerschelde. „Maar
pas na de nu lopende informa
tieronde", aldus boerenvoor-
man H. van der Maas maandag
middag in Middelburg. „En dan
moet nog maar blijken of we
aardappelen kunnen verkopen.
Of we tot zaken kunnen ko-
Van der Maas reageerde fris van
de lever. Vier vertegenwoordi
gers van milieu- en natuurorga
nisaties hadden in het provincie
huis zojuist hun standpunt over
een natuurherstelplan Wester
schelde toegelicht. Dat deden zij
voor het Bestuurlijk Overleg
Westerschelde, onder het voor
zitterschap van J. G. van Zwie-
ten.
Medewerker Th. Kramer van de
Zeeuwse Milieufederatie (ZMF)
reikte in de bijeenkomst met
Van Zwieten de landbouw op
nieuw de hand. Hij deed dat eer
der in Oostburg, op een voorlich
tingsbijeenkomst. Toen werd de
uitnodiging afgewezen.
Na afloop van de vergadering
met de natuur- en milieugroepe
ringen was er een ander overleg
in dezelfde vergaderzaal. Van
der Maas wachtte daarvoor op
de gang. Hij gaf spontaan een
reactie op de herhaalde uitnodi
ging van ZMF-functionaris Kra
mer. En die was deze keer niet
afwijzend.
Den Haag
„Wij hebben als landbouw nog
een aparte bespreking met het
Bestuurlijk Overleg Wester
schelde. zoals natuur- en milieu
organisaties nu hebben gehad",
verklaarde Van der Maas. „We
wachten dat af. Maar we zijn in
principe altijd tot overleg be
reid."
Het was milieu-woordvoerder
Kramer die eerder had aangege
ven waarom de Zeeuwse land
bouw- en natuurclubs beter on
derhandelingen kunnen aan-
Vlissings college
voor volwassen
Straatfestival
van onze verslaggever
VLISSINGEN - Het Vlissingse
college van B en W is bereid
180.000 gulden extra in het
Straatfestival te steken. Met
dat geld kan het festival op het
oude niveau worden terugge
bracht. Een deel van het be
drag, 111.000 gulden, is be
stemd voor muziek- en thea
tervoorstellingen in het Dijk
en Arsenaaltheater. Met de
resterende bijdrage, die het
college als garantiesubsidie
beschikbaar wil stellen, kan
een populair muziekprogram
ma op het BelJamypark wor
den neergezet.
De gemeenteraad heeft vorig
jaar november in een motie de
wens uitgesproken het Straat
festival in oude luister te her-
stellen. Vorig jaar was door de
teruglopende subsidies van het
eens zo vermaarde festival niet
meer overgebleven dan een
aangeklede Straattheaterdag.
De Culturele Raad Vlissingen
becijferde dat voor een vol
waardig festival de gemeente,
naast de afgesproken subsidie
van bijna 28.000 gulden.
224.000 gulden zou moeten bij
dragen: 111.000 gulden voor
het Dijk- en Arsenaal theater
en 113.000 gulden voor het Bel-
lamypark.
De commissie welzijn reageer
de vorige maand in een eerste
reactie wat geschrokken op de
forse bijdragen die van de ge
meente verwacht worden. Een
meerderheid ging echter, on
der verwijzing naar de breed
ondersteunde motie, voorlopig
akkoord. Het college heeft
daarna bekeken in hoeverre
het mogelijk is dat onder meer
de horeca de programmering
op het Bellamypark sponsort.
Dat heeft een bijdrage van
45.000 gulden opgeleverd.
Uitstraling
De rest moet dan maar uit de
algemene reserve van de ge
meente komen, zo vindt het
college. B en W wijzen daarbij
op de betekenis van het Straat
festival voor 'de uitstraling en
de toeristisch-recreatieve en
economische ontwikkeling van
Vlissingen'. Door het goede
voorbeeld te geven hoopt het
college ook andere subsidiege
vers. zoals de provincie, te be
wegen hun bijdrage weer op te
schroeven.
De gemeenteraad neemt eind
deze maand het definitieve be
sluit. De commissie welzijn be
spreekt het collegevoorstel
morgen i woensdag) in haar ver
gadering. De openbare bijeen
komst wordt gehouden in het
stadhuis en begint om 19.30
uur.
gaan. Dan kan er vanuit Zeeland
echt invloed worden uitgeoe
fend op een natuurherstelplan
Westerschelde. ..Anders gaat
Den Haag ermee aan de slag. En
iedereen weet: het Haagse cir
cuit heeft zo zijn eigen dyna
miek."
Er is Kramer bovendien veel aan
gelegen de relatie tussen natuur-
en landbouworganisaties te her
stellen. Die relatie is door de felle
discussie over natuurherstel
voor de Westerschelde - en dan
met name ontpoldering - ver
slechterd. „Terwijl we zij aan zij
met de landbouw optrokken bij
landinrichtingsplannen en het
Waardevol Cultuur Landschap
(WCL) in de Zak van Zuid-Beve
land", verduidelijkte Kramer.
Ruimte
Als het aan de natuur- en milieu
clubs ligt. wordt er overigens ge
kozen voor ontpoldering. Alleen
door polders aan de Wester
schelde terug te geven, kan naar
hun idee het verlies aan natuur
waarden worden gecompen
seerd. Andere natuurherstel-
maatregelen - binnen- of buiten
dijks - leveren geen extra schor
of slik op. Die dragen ook niet bij
aan behoud of herstel van de na
tuurlijkheid, de dynamiek van
de Westerschelde.
„Waar zit dan ruimte voor
overleg wilde voorzitter Van
Zwieten weten. Daarop ant
woordde ZMF-medewerker Kra
mer voorzichtig: „Alles staat
wat ons betreft ter discussie. Uit
stel mag echter niet leiden tot af
stel. Voor ons staat óók vast dat
het verlies aan natuurwaarden
door de Westerschelde-verdie-
ping móet worden gecompen
seerd. Daaraan houden we
vast."
Ruiten vernield
van wijkgebouw
Oost-Souburg
OOST-SOUBURG - Van een
wijkgebouw aan de Irenestraat
in Oost-Souburg zijn het afgelo
pen weekeinde zes ruiten ver
nield. Ook hebben vandalen en
kele ontluchtingspijpjes kapot
gemaakt. In een fietsenhok is
brand gesticht. Daar bleef een
hoop afval achter. Het schade
bedrag is niet bekend. In dezelf
de straat is van een peuterspeel
zaal een ruit vernield. De hoogte
van de schade is ook hier niet be
kend.
Een van de insprekers tijdens de bijeenkomst die maandagavond in Sluis was gewijd aan het natuurherstelplan voor de Wester
schelde. foto Charles Strijd
SLUIS - De boeren kunnen profijt heb
ben van een natuurherstelplan voor de
Westerschelde. Bestuurslid J. Herman
van de West-Zeeuws-Vlaamse natuurver-
eniging 't Duumpje lanceerde daartoe
maandagavond in Sluis een idee. Hij stel
de voor landbouwers te betrekken bij het
beheer van nieuwe natuurgebieden langs
de Westerschelde-zoom.
„Via een natuur- of milieu-cooperatie kan
dat agrarisch natuurbeheer gestalte krij
gen". lichtte Herman toe. „Dat kan bij
voorbeeld onder begeleiding van de pro
vincie." Ontpolderings-projecten komen
daarvoor niet in aanmerking. Dan komt
grond buitendijks te liggen.
Maar er zijn, aldus Herman, andere moge
lijkheden voor natuurherstel. Hij noemde
de aanleg van zoete inlagen tussen Num
mer Eén en de Braakman. „Daarvan zijn
er bij dijkversterkingen in de jaren zeven
tig heel wat verdwenen, ondanks onze
protesten."
Hoongelach viel Herman ten deel. Toch
ging hij door: ook de Herdijkte Zwarte
Polder en een gedeelte van de Tienhon
derdpolder bieden mogelijkheden Vol
gens hem hoeft de dijk daar niet verlegd te
worden voor ontpoldering. „Ik sta achter
het ontpolderings-idee. maar dat zal daar
niet werken. Het gebied verzandt zo. Je
kunt daar beter sluisjes in de Westerschel-
de-dijk maken en de grond afgraven tot
slikniveau. Zo ontstaat binnendijks een
getijdegebiedje." Volgens Herman zal ook
de recreatiesector daarbij garen spinnen,
zo vlakbij Cadzand-Bad.
Voorzitter J. G. van Zwieten aanvaardde
de voorstellen in dank, zonder er een oor
deel over te vellen. „Uw ideeën zullen in de
besluitvorming over het natuurherstel
plan Westerschelde worden meegeno
men."
Veel nieuws was er overigens niet op de
informatie-avond voor de gemeente Sluis-
Aardenburg. In die gemeente bevindt zich
ook niet éen concreet natuurherstel-pro-
ject De ontpoldering van de Willem Leo-
poldpolder - onder natuurreservaat t
Zwin - stond eerst wel op de lijst. Maar dat
is later afgevoerd, omdat de polder op Bel
gisch grondgebied ligt.
Schrikbeeld
P. Risseeuw van de dorpsraad Retranche-
ment en raadsüd J. Dees konden het niet
laten een betoog tegen het ontpolderings-
project te houden. Risseeuw riep het
schrikbeeld op van een hoge Deltadijk
aan de rand van de kern Retranehement.
Ook de weg Retranchement-Knokke zou
verdwijnen. „We raken volledig geïso
leerd." Van Zwieten stelde Risseeuw in
elk geval gerust. „De Willem Leopoldpol-
der doet niet mee." „Oh", reageerde de
West-Zeeuws-Vlaming, „dan hadden we
ons heel wat moeite en een avond verga
deren kunnen besparen."
door Nico Out
Wie de exposities in de
Vleeshal regelmatig be
zoekt, weet dat daar geen
hapklare kunst te vinden is.
Het is een plek voor verbazing,
je voelt soms de grond onder je
voeten wegzinken. Je neemt
vragen mee naar huis, die de
geest activeren. Vaak komt er
dan op den duur een glimp van
betekenis bovendrijven. Veel
hedendaagse beeldende kunst
gaat over twijfel en onzeker
heid. Wat is de rol van de mens
in de natuur? Wat levert ken
nis op? Wat is werkelijkheid?
Bestaat er waarheid? Kunst is
vaak filosofie via beelden.
Ik vermoed dat ook Manfredu
Schu een kunstenaar is die zijn
publiek aan het denken wil zet
ten. Hij gaf de tentoonstelling
immers niet zomaar een titel
mee: 'an den Rand des Hirns
stossen'. En publiek heeft in dit
geval een dubbele betekenis:
zijn installatie lijkt op een kaal
theater of meer nog op de stu
dio's die ik ooit in een film van
Fellini zag. Een steiger aan het
eind van de ruimte draagt lam
pen die je recht in je gezicht
priemen. Twee grote ventilato
ren zetten de atmosfeer in be
weging. als windmachines in
een film. Een houten podium
staat klaar om gebruikt te wor
den. De acteurs ontbreken. Er
resten slechts enkele bizarre
objecten, die zowel aan dood
als aan leven doen denken. Een
vrouwenhoofd met lange don
kere haren stijgt langzaam uit
een lange bak stilstaand water
omhoog. Maar het gezicht ont
breekt. er zijn slechts haren. In
een glazen koker met onduide
lijke binnenvorm wordt door
verhitting water in een onop
houdelijke kolking in bewe
ging gebracht.
Kolken
Ik moet denken aan het water
dat na het bad door de afvoer
wegdraait. Als ik daar soms tij
dens het afdrogen even bij stil
sta. verbind ik die kolking met
de draaiende beweging van de
aarde. Dat leidt tot een besef
van nietigheid en maakt me te
vens blij. dat ik een tijdje in dat
wonderlijke heelal mag verblij
ven. Op de rand van het po
dium ligt een reusachtige witte
vorm te trillen. Het weke ge
vaarte lijkt te ademen. De ge
leiachtige boon herinnert mij
aan de weke vormen in de
nachtmerrie-schilderijen van
Dali. Ik hoor ook een doordrin
gend. klaaglijk gezang dat ver-
Installatie Manfredu Schu.
gezeld gaat van vaag gestamp
en gepiep; de soundtrack van
een griezelfilm.
Manfredu Schu biedt dus aan
knopingspunten voor associa
ties. Het fysieke karakter van
de vormen en objecten maakt
dat gedachten samengaan met
een gevoel. De ruimte heeft een
onbehaaglijke sfeer, je snapt
niet wat hier is voorgevallen of
wat er nog te gebeuren staat.
Toeschouwers worden bij ge
brek aan 'echte' acteurs spelers
zonder rol. die aan de gang
moeten met raadsels. De leegte
van het tafereel heeft dan voor
mij meer met dood dan met le
ven te maken. Zo zou je de in
stallatie kunnen zien als een
decor waarin het publiek ge
dachten tot leven kan brengen.
Toch vind ik het geheel te wei
nig indringend om een echt
sterke indruk achter te laten.
Ik heb de laatste jaren in de
Vleeshal meestal werk gezien
dat meer prikkelde. Zonder dat
alles meteen op zijn plaats viel.
bleven de beelden dan tegen je
hersenschors aanduwen. Moes
ten ze naar binnen. Terugden
kend aan deze tentoonstelling
mis ik de prikkel van beelden
die mij achtervolgen tot zij op
een of andere manier op hun
plaats vallen. De afstand blijft
nu te groot om de titel waar te
maken.
Verrassend
Wouter van Loon en Claus van
Hoften overbruggen de afstand
tussen publiek en beeld ge
makkelijker. Terwijl hun in
stallatie in de Kuiperspoort 21
toch ook enig associëren vergt.
Het sterke van dit werk is dat je
na éen stap in de expositie
ruimte je ergens anders waant.
De ramen zijn bedekt met de
zelfde pekelmassa als de vloer.
Je voelt je omsloten, waardoor
je je kunt verplaatsen in de we
reld die zij tonen. Op de vloer is
de vorm van een schip uitge
spaard. Zo groot zal ooit één
van de schepen zijn geweest
waarop schippers de wereld
zeeën bevoeren. Klein dus. Op
het 'dek' ligt hier en daar ook
pekel in kronkelige vormen.
Ik denk eerst aan golven, maar
zie er dan menselijke figuren in.
Dan tegen de muur een bevrij
dend gezicht: het is alsof je met
het scheepje Walcheren na
dert. Het onderste deel van de
muur is dan de zee. die over
gaat in een donker, bruin vlak.
Ik zie duinen en torens Curieus
is dat dit relief opgebouwd is
uit speculaas. Een nationaal
koekje, dat zonder de exoti
sche kruiden niet die typische
smaak zou hebben. Zo wijst het
duo Van Loon en van Hoften op
de verbinding van ons land met
verre streken. Die pas echt be-
foto Ruben Oreel
gon toen schepen uit Zeeland
en Holland de rijkdommen van
elders naar Europa transpor
teerden. Dit werk voert je eeu
wen terug, naar de tijd die Mid
delburg en andere Zeeuwse ste
den hun bloei opleverde. Het
beeld is helder en verrassend.
Maar de gelaagdheid die grote
kunst kenmerkt ontbreekt.
Dat vind ik niet erg. Als acade-
mïeverlaters zetten Wouter
van Loon en Claus van Hoften
nu al iets neer dat je bijblijft.
En die lagen komen wellicht
nog wel eens, tegen de tijd dat
ook zij tot de Vleeshal worden
toegelaten. Als dan de evocatie
maar sterker is dan de raad
sels. zie ik hen daar graag te
rug.
Manfredu Schu. 'An den Rand des
Hirns Stossen' Vleeshal. Middel
burg Tot 15 april Wouter van Loon
en Claus van Hoften Kuiperspoort
22. Middelburg. Tot en met 23
maart
van onze verslaggever
TERNEUZEN - Het verlies aan
natuur door verdieping van de
waterwegen in de Westerschel
de kan niet via buitendijkse
maatregelen worden gecom
penseerd. Ontpoldering is het
enige alternatief voor het ver
kwanselen van ecologische be
langen van het unieke estua
rium. vindt natuurbescher
mingsvereniging De Steltkluut.
Volgens de Oost-Zeeuws-Vlaam
se natuurbeschermers wordt bij
buitendijkse maatregelen on
diep water vervangen door
schorren en slikken. Dat houdt
in dat de ene soort natuur wordt
vervangen door de andere en dat
is geen compensatie, betoogt De
Steltkluut. Ontpoldering waar
door zoute schorren ontstaan, is
de enige oplossing waar de na
tuur in en om de Westersch^
mee is gebaat.
De Steltkluut beseft dat ontp;
dering voor grondgebruikets j
andere belanghebbenden rj
makkelijk of zelfs 'pijnlijk' h
zijn. Maar het onttrekken
landbouwgronden ten favej
van andere belangen gebeuitt
ker. Op grotere schaal is era
geen gebrek aan landbot
grond. „Integendeel, de huife
overproduktie kost geld."
In de visie van De Steltki
moeten de nieuw in te richv
'intergetijdegebieden' ten «-c
ten van de lijn Kruiningen-Pej
polder komen, in bijvoorb«
de Hellegatpolder, de Evering
polder en de Herdijkte Zwat
Polder, verklaarde Paauweé
gevraagd. Maatregelen bij b
Verdronken Land van Saeftinj
worden door de aanslibbing bt
nen een aantal jaren weer tent
gedaan.
van onze verslaggever
GOES - Het waterschap Zeeuw
se Eilanden is bezig met alter
natieven voor de ontpolde-
ringsplannen. Het is gemakke
lijk om de plannen af te keuren
zonder een alternatief aan te
dragen, aldus de waarnemend
dijkgraaf drs. H. Eversdijk.
Eversdijk vult aan dat het wa
terschap een brede kijk heeft op
de problematiek, alleen al dooi
de brede samenstelling van de
algemene vergadering. Verder
heeft het waterschap ook erva
ring met de aanleg van stukjes
natuur. De vraag die ambtena
ren van het waterschap nu uit
werken is of het verleggen van
dijken wel de enig zaligmakende
oplossing is.
Eversdijk sluit niet uit dat alter
natieve maatregelen in het ka
der van natuurbouw direct uit
gevoerd kunnen worden.
Eerste Kamer
Overigens zal de Eerste Kamer
het verdrag met Belgie over de
verdieping van de Westerschel
de en daaraan gekoppeld de mo
gelijke ontpoldering in enkele
delen van Zeeland niet met een
hamerslag afdoen. Op initiatief
van dezelfde Eversdijk, maar
dan als CDA-senator. wordt dit
agendapunt schriftelijk voorbe
reid met de mogelijkheid
een plenair debat.
Eversdijk maakte daar ma?
dagmorgen gewag van na
werkbezoek van de SGP-stat?
fractie aan het waterscb
Zeeuwse Eilanden. Bij die gt
genheid merkte SGP-frac;
voorzitter W. Kolijn op dat
veel zakelijke argumenten
tegenstanders van de ontpok
ringsplannen terzijde word
geschoven onder de noe
emotionele argumenten. Hij:
ook verbaasd over de uitls
gen van commissaris van dei
ningin drs. W. T. van Gelde
deze kwestie.
Kolijn: „Ik had begrepen
van de zijde van het collegei
gedeputeerde staten tijdens!
inspraakronde geen corns
taar geleverd zou worden
weet dan ook niet of de comc
saris namens het college te
gesproken."
Hij merkte verder op datnie:
leen de landbouwers de haki
in de klei hebben gezet in dei
cussie over de ontpolder;
maar ook Rijkswaterstaat!
buitendijks alternatief word!:
torpedeerd. aldus Kolijn. Hè
ook vraagtekens bij de voois
lingen over de schade die des
dieping van de Westersehê
zal aanrichten.
Zanger/gitarist Frans Hallegraeff gaat voortaan verder onder 3
artiestennaam Francis Lavoie. foto CharlesS^
van onze verslaggever
TERNEUZEN - Na twintig jaar
cover-werk kruipt zanger/gita
rist Frans Hallegraeff (35) ein
delijk uit zijn schulp en laat hij
onder de artiestennaam Francis
Lavoie zaterdag 16 maart in het
Terneuzense Porgy Bess zijn
ware gezicht zien. Onder bege
leiding van bas en drums staat
de Terneuzenaar dan voor de al
lereerste keer met eigen tekst
en muziek in de schijnwerpers.
Drie jaar geleden ging Halle
graeff op Aikido-stage in Japan.
Aangekomen op de plaats waai
de zelfverdedigings-sport zijn
oorsprong vindt, moest hij zich
voor de grote meester 'Saito' be
wijzen. Afwassen, koken, oprui
men, bomen snoeien, gras maai
en waren zijn dagelijkse bezighe
den. Totdat hij op een dag bij het
schoonmaken een kast open
trok en een gitaar vond. het be
gin van een solo-carrière.
De muziek die Hallegraeff ten
gehore bracht werd niet alleen
een uitlaatklep voor hem. ook
zijn mede-studenten en de grote
meester zelf waardeerden zijn
zang en gitaar-spel.
Angst
Al vanaf zijn veertiende, de gi
taar net ontdekt, liet Hallegraef
wel eens een eigen nummer aan
zijn moeder of naaste familiele
den horen. „Succes verzekerd,
maar verder koos ik altijd voor
de makkelijkste weg: covers. Uit
angst dat mensen mijn muziek
niet mooi zouden vinden, want
dat doet pijn. Het is namelijk je
eigen creatie, je eigen kind wat
ze bekritiseren. Op een of andere
manier viel die angst in Japan
van mij af. Hier kennen ze me
toch niet dacht ik. Het sloeg aan.
keer op keer werd ik gevraagd
om in de vrije uurtjes mijn eigen
nummers te spelen. Dat gaf me
bl
vertrouwen omdat het
lotgenoten uit Engeland,
nada en Amerika waren ea
zijn toch heel wat gewendial
Engelstalige genre. Vanaf L
moment wist ik het zeker ós v
eenmaal terug in Nederland
zaken serieus zou aanpakte:
Alles-of-niks
Met een kaalgeschoren
stapte Hallegraeff uit het i
tuig. Terug in zijn geboorte!!
had hij nog steeds het 'all"
niks-gevoel' en tevens de
tuiging om door te zetten,
eerste wat hij deed, naast; sne
schrijven en componeren
nummers, was het zoeken r; EN
een artiesten-naam. Zijne" Mi
naam Hallegraeff werd in®
nooit goed geschreven enï
vreemdste vormen over£
men. Het werd uiteinde yy
'Francis Lavoie'. waarondff
zaterdag in Porgy Bess)0|
vuurdoop beleeft.
„Ik loop nu al stijf van des "j
wen. Het blijft altijd ra# y
wachten hoe het publiek1
geert. Het zijn Engelstalig'
terliedjes, soms in up-temp>
schreven, maar geen echte»
liedjes. De muziek die ikn^ *°j
echt om naar te luisteren*
muzikale roots liggen in
ditie van de Amerikaansef-
songwriters."
Spannend
Er breekt voor Hallegras!
spannende tijd aan. Twe^J^
geleden heeft hij een der:
nomen met daarop zes if
betere nummers. „Ik h
het aanslaat, alhoewel t
geen illusies maak. Na^
zou ik het prachtig vindew
de toekomst een CD optf
en zou ik geen moment j g
om mijn hobby professie? jj
te oefenen."
s
in* ai'
ia
