Nog steeds apartheid op scholen PZC Couperus tot op de laatste letter Houdgreep Solidariteitstoeslag zorgt in Duitsland voor koude drukte Basken vol afgrijzen over moorden ETA opinie Zuidafrikaanse wetten verbieden alleen discriminatie door de overheid WOENSDAG 7 FEBRUARI 1996 van onze correspondente in Kaapstad Runa Hellinga Voor Alson Matukane leek de vraag waar hij zijn drie kinderen naar school zou sturen, een simpele. Toen de zwarte directeur van het departement waterzaken van Zuid-Afrika's Noor de-"1" lijke Provincie in januari zijn nieuwe woning in Potgietersrus betrok, bleek een paar honderd meter verderop een lagere school te staan. Niets lag meer voor de hand dan dat zijn dochter en twee zoons daarheen zouden gaan. Het schoolhoofd schreef hen in en er leek geen vuiltje aan de lucht toen ze de eerste schooldag in hun nieuwe khaki uniformen op pad gingen. Maar de kleur van de schoolkleding had mis schien een waarschuwing moeten zijn: khaki wordt in Zuid-Afrika sterk geas socieerd met rechts Afrikanerdom. Voor de poort van het zwaar beveiligde schoolterrein stonden zo'n honderd blanke ouders Matukane en zijn kinde ren op te wachten. Er was. zo maakte de menigte agressief duidelijk, geen sprake van dat hij hen naar deze blanke. Afrikaner school kon sturen. Een van de ouders vertelde hem in het Sotho, de plaatselijke zwarte taal, dat God niet voor niets verschil lende mensenrassen had geschapen en dat hij de realiteit moest aanvaarden dat die gescheiden horen te leven. Voor Matukane zat er niets anders op dan zijn kinderen weer mee naar huis te nemen, maar de topambtenaar liet het er niet bij zitten. Hij schakelde de pro vinciale regering in, die eiste dat de school voor alle rassen wordt openge steld. Een conflict was geboren. Cultuur Het ging niet om rassenhaat, zo verde digde het schoolbestuur de uitsluiting van de drie kinderen, het ging erom dat de school de taal en cultuur van de Afri kaners wilde beschermen. Zwarte kin deren waren welkom, mits ze bereid wa ren in een apart gebouw hun eigen on derwijs te volgen. De provincie nam dat niet en beval de school haar politiek te wijzigen of de poorten te sluiten. Eind vorige week stelde de ouderraad zich achter het schoolbestuur. De pro vincie is inmiddels naar de rechtbank gestapt, die eind deze week een uit spraak moet doen over de kwestie. Matukane heeft sindsdien zijn toe vlucht in een hotel gezocht, nadat van dalen zijn woning hebben beschadigd en zijn gezin hebben bedreigd. Hij weet uit de verhalen van andere zwarte inwo ners van Potgietersrus dat hij niet de enige is met dit soort ervaringen. Een dorpsgenoot heeft zijn dochter uitein delijk naar een kostschool gestuurd, omdat dat hem de beste en veiligste op lossing leek. Zuidafrikaanse scholieren in schooluniform moedigen, gemengd, een rugbyteam aan. Potgietersrus is geen uitzondering, Het komt nog op grote schaal voor dat scho len, restaurants, clubs en hotels een be leid van rassendiscriminatie voeren, niet alleen in de noordelijke. Afrikaner provincies, maar in grote delen van het land. Soms gebeurt het openlijk, zoals in Pot gietersrus, maar veel vaker in het ge niep. In de ingezonden brievenrubrie ken van het dagblad Cape Times verza melen zich de laatste weken de klach ten van kleurlingen en zwarten die in het liberale Kaapstad probeerden uit te gaan en bij de deur van club of café door een uitsmijter werden tegengehouden. Niemand begon over hun huidskleur, onveranderlijk was de zaak vol, was er toevallig een privépartij aan de gang. moest je lid van de club zijn of werden mensen op gymschoenen geweigerd. Leuke smoezen, tot de volgende gasten, wel blank, op gymschoenen of zonder lidmaatschapskaart naar binnen wer den gelaten. Maai- wat in Kaapstad verholen ge beurt, vindt op het platteland in alle openheid plaats. Apartheid wordt in stand gehouden en gesteund door een wetgeving die het privé-ondernemin- gen (nog) niet verbiedt om te discri mineren. Neem Ventersdorp. thuisbasis van de extreem-rechtse Afrikaner Weer standsbeweging. Een dorp waar khaki de boventoon voert. Zelfs het feit dat het ANC dankzij de zwarte woonwijken bij de laatste gemeentelijke verkiezin gen de meerderheid in de raad won. heeft in Ventersdorp weinig veranderd. Een plek waar nog steeds gescheiden ingangen voor blank en zwart zijn. De zwarte ANC-burgemeester moet het niet in zijn hoofd halen om de blanke club of het blanke café binnen te gaan. Een klein bordje bij de ingang van dat soort instellingen verhindert dat: 'recht van toegang beperkt'. Niet-blanken hebben het aanzienlijk moeilijker om hotels en pensions te vin den die 'niet vol' zijn. In Warmbaths, een kuuroord niet zover van Potgieters rus. zijn volgens een willekeurige toeris tische brochure maar liefst zes beheer ders van vakantieappartementen die nog steeds openlijk 'slegs vir blankes' verhuren. Wat niet wegneemt, dat zaken verande ren. En dat veel blanken, ook Afrika ners, die veranderingen toejuichen en er van harte aan meewerken Maar het schoolconflict in Potgietersrus is zeker meer dan een incident. En tot nu toe is er legaal weinig aan te doen. Want de Zuidafrikaanse wet verbiedt alleen dis criminatie door de overheid. De rechter zal deze week moeten uitmaken, of scholen daar wel of niet onder vallen. van onze correspondent in Bonn Peter van Nuijsenburg Vorige week dachten de Duitse liberalen een slag te hebben geslagen die hun na een serie verpletterende verkie zingsnederlagen weer de gunst van de kiezers zou bezorgen. Na veel koude drukte, waarbij zelfs, niet geheel geloofwaardig, werd gezinspeeld op een kabi netscrisis. had de kleinste rege ringspartij FDP, bondskanselier Kohl een reuze-concessie weten af te dwingen. De solidariteits- heffing, de speciale belasting voor de wederopbouw van de deelstaten in de voormalige DDR, wordt een jaar eerder dan gepland verlaagd. Dank zij de liberale daadkracht zullen de burgers al per 1 juli 1997 in hun portemonnee voelen dat deze belasting met twee pro cent. van 7,5 tot 5,5. wordt gere duceerd. Dat zullen de kiezers bij de deelstaatverkiezingen van 24 maart in Baden-Würt- temberg. Rijnland-Palts en Sleeswijk-Holstein weten te waarderen. Hopen de liberalen. En hoopt ook Kohl. Want de FDP mag dan graag de indruk wekken, dat zij deze overwin ning voor de poorten van de hel heeft weggesleept, de werkelijk heid is dat de bondskanselier al lang wist dat zijn wankelende partner een steuntje in de rug nodig heeft. Overleven Geheel onbaatzuchtig was die vrijgevigheid van Kohl overi gens niet. De verkiezingen van 24 maart gelden als de 'kleine bondsdagverkiezingen'. Er staat dus meer op het spel dan een stoelendans in drie regionale parlementen. Het gaat om het overleven van de FDP en daar mee het voortbestaan van de re gering in Bonn. De toestand waarin de FDP ver keert. is rampzalig. De liberalen hebben de afgelopen twee'jaar de ene na de andere nederlaag moeten slikken en zijn in nog maar vier van de zestien deelsta ten vertegenwoordigd. Als deze deprimerende reeks op 24 maart wordt voortgezet, moet Kohl er rekening mee houden dat niet alleen de FDP. maar ook zijn ka binet zijn langste tijd heeft ge had. Om dat te voorkomen, wil de de bondskanselier best een royaal gebaar maken. Zo werd zijn geste echter ook beoordeeld door de buiten wacht. de oppositiepartijen SPD en Groenen en het opval lend eensgezinde gilde van com mentatoren. De verlaging van de solidariteitsheffing was niet de verdienste van de FDP. maar een geschenk van Kohl. Daar mee was de liberale poging tot profilering eigenlijk al mislukt. Want een cadeau verkopen als een zwaarbevochten wapenfeit, dat kan misschien een geniale pr- man, maar niet een aardige ama teur als FDP-leider Gerhardt. Rekening Niet alleen voor de liberalen lijkt de deal beroerder uit te pakken dan voorzien. Afgelopen week einde kreeg Kohl de rekening voor zijn gulheid gepresenteerd. Het grootste deel. drie van de vier miljard mark die de belas tingverlaging kost, moet opge hoest worden door de deelsta ten. Minister Waigel van financiën had hen driejaar geleden een ex traatje uit de btw-pot gegeven en dat eiste hij nu terug Deze aanslag op hun schatskisten in spireerde de zestien regerings leiders tot een uniek initiatief. Ze belegden m Frankfurt een spoedvergadering en vormden een gesloten front tegen Bonn. De SPD-prenner van Sleeswijk- Holstein. Heide Simonis, en haar CDU-collega Kurt Bieden- kopf uit Saksen verschenen sa men voor de pers om duidelijk te maken dat de verschillen tussen de partijen in deze zaak niet tel len. Wil Bonn de belastingen ver lagen? Prima, maar dan niet op kosten van de deelstaten. „Ik kan toch ook niet de reke ning van mijn aankopen bij mijn buurman in de bus stoppen", zo verwoordde de Beierse minister president Edmund Stoiber (CSU) de stemming onder zijn collega's. Morgen zullen ze Kohl zelf meedelen dat ze niet mee doen. Dat hij de confrontatie met, de deelstaten voor de verkiezingen van 24 maart zal aangaan, is ech ter onwaarschijnlijk. Maar na de electorale veldslag zal hij iets moeten ondernemen om te voor komen dat er een gat in de be groting wordt geslagen. Dat zou namelijk betekenen dat Bonn ook volgend jaar niet voldoet aan de eisen van 'Maastricht' en een dergelijke blamage zal de overtuigde Europeaan Kohl ze ker niet op zijn conto willen schrijven. door Jan-Hendrik Bakker De tekstbezorging van vijftig delen Couperus is monnikenwerk geweest. Voor het eerst in de vaderlandse geschie denis is een literair erfstuk zo nauwkeu rig op originaliteit nagevlooid. Professor H. T. M. van Vliet over zijn speurdersar- beid. Met Couperus is iets heel merkwaardigs aan de hand geweest, zegt professor Van Vliet. ..Zijn tijdgenoten zagen hem als 'die dandy uit Den Haag', terwijl hij helemaal geen provinciaal was. maar voeling had met de laatste ontwikkeling in de Euro pese kunst. Binnen de Nederlandse lite raire wereld keek men vaak op hem neer. omdat hij feuilletons voor kranten schreef. Herman Robbers bijvoorbeeld vond Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan een roman van niks." Van Vliet is de drijvende kracht achter de tekstbezorging van de Volledige Werken van Louis Couperus. Morgen wordt het vijftigste en laatste deel van de reeks over handigd aan Prins Willem Alexander. Daarmee wordt een uniek project afge rond. Voor het eerst in de geschiedenis van de Nederlandse literatuur is de uitga ve systematisch wetenschappelijk voor bereid. Van Vliet: ..Hadden ze dat ook maar ge daan met de uitgave van Vestdijks verza melde romans. Dat wemelt van de fouten en kan praktisch zo de prullenbak in." Als de uitgeverij L, J. Veen straks besluit het volledige werk ook op cd-rom uit te bren gen, zal dat nog een primeur zijn. Van Vliet heeft het veldwerk nog geheel zonder de hulp van tekstprogramma's ge daan. Hij werkt sinds 1983 aan het Coupe rus-project Aanvankelijk was dat onder gebracht bij het Bureau Basisvoorziening Tekstedities, tegenwoordig het Constan- tijn Huygens Instituut geheten. Het plan voor een volledige uitgave is al veel ouder. „Direct na Couperus' dood in 1923 zijn er al plannen geweest. Het Couperus Ge nootschap besloot in 1930 dat het er van moest komen, maar de crisisjaren hebben het verhinderd. Na de oorlog was er na tuurlijk ook geen geld. Pas in de jaren vijf tig kwam de editie Stuiveling, maar een verzameld werk kun je dat niet noemen. In feite gaat het om een bloemlezing. De tekst is corrupt en de chronologie klopt vaak niet." Prof. Van Vliet bij de 'Volledige Werken van Louis Couperus': „Met elke spellingsher vorming komen we verder af te staan van ons literair erfgoed." foto Theo Bohmers/GPD Compleet De grote verschillen tussen de bestaande 'Verzamelde werken' van Couperus en de nieuwe, zijn de compleetheid, het handha ven van de oorspronkelijke spelling en het tekstkritisch onderzoek dat daaraan ten grondslag heeft gelegen Wat het eerste onderscheid betreft „Wij hebben alles ge bundeld wat gepubliceerd is. plus het na gelaten werk. Vanaf 1910 schreef Coupe rus wekelijks voor 'Het Vaderland'. Hoort er ook bij. Het enige dat wij buiten be schouwing hebben gelaten is de particu liere correspondentie." Heel gelukkig is Van Vliet met het feit dat de oorspronkelijke spelling gehandhaafd is. Bij het verschijnen van de editie Stui veling was grote commotie ontstaan, toen bleek dat het om een gemoderniseerde spelling zou gaan. Roland Holst, Jacques Bloem en Vestdijk zijn daar zelfs nog te gen in het geweer gekomen. Van Vliet ..Het is een illusie datje litera tuur uit het verleden toegankelijker maakt door de spelling aan te passen. Daar zijn andere dingen voor nodig." De hoogleraar verklaart zich mordicus tegen de spellingshervorming, waar Nederland mee te maken krijgt straks. „Met elke spellingshervorming komen we verder af te staan van ons literair erfgoed", meent hij. De tekstcorrupties die er in de verzamelde werken uit de jaren vijftig zitten, zijn Van Vliet een doorn in oog, Jarenlang heeft hij dag in dag uit teksten met elkaar vergele ken. „Dat, corrigeren zelf was een crime, maar het werd heel leuk als je Couperus als het ware aan het werk zag", zegt hij. Tijdens dat monnikenwerk ontdekte hij dat soms hele zinnen en alinea's niet van Couperus zelf waren, maar herschreven door een corrector van de. zetterij. Geen tijd Was Couperus slordig0 „Nee", meent Van Vliet. „Het probleem bij Couperus was dat hij geen tijd had. Hij be moeide zich wel nog met de eerste druk. maar controleerde vaak niet eens of zijn aanwijzingen wel opgevolgd werden. In de eerste druk van Langs lijnen van geleide lijkheid staat het salon. Dat had een re dacteur ervan gemaakt, die dacht dat de salon fout was. Couperus meldt dat in een brief aan zijn uitgever, maar de fout ver schijnt toch in de eerste druk." Couperus' definitieve tekst kwam in drie fasen gereed. Er was een eerste kladversie en een tweede. Van Vliet: „In die tweede versie zie je vaak personages verschijnen, die in de eerste nog niet voorkwamen. Dat is bijvoorbeeld het geval met de figuur van Van Naghel, de minister van koloniën in de De kleine zielen. Couperus heeft die pas later bedacht en ingevoegd." Dit soort veranderingen in de handschrif ten beschrijft Van Vliet in Eenheid in ver scheidenheid, dat tegelijk met de Volle dige Werken zal verschijnen. De derde fase was het netschrift. Dat werk kwam voor rekening van Elisabeth Cou perus, de vrouw van de schrijver. Bij de Volledige Werken hoort een, reeds ver schenen. deeltje dat de tekstuele eige naardigheden van Couperus' boeken uit voerig behandelt. Wat vindt Van Vliet na zoveel jaren noeste vlijt nog van onze grootste schrijver? De professor glimlacht. „U bedoelt of ik niet genoeg van hem heb?" Het tegendeel is het geval, verzekert hij. „Als je een dag hebt gecorrigeerd en niets leuks gevon den. dan is het gewoon weer een dag hard werken geweest. Maar alles bij elkaar is mijn bewondering voor Couperus alleen maar groter geworden. Vooral voor zijn enorme variëteit." aed: irae iie;i Hoe minister Sorgdrager van Justitie de uitkomsten van de parlementaire enquête over het opsporings beleid ook mag hebben verwerkt, ze wekte deze weekin Zeeland allerminst een aangeslagen indruk. Ze verstop te zich niet achter mooie beloften en vage toezeggingen toen ze zich in Terneuzen op de hoogte kwam stellen van de problemen die het drugstoerisme daar veroor zaakt. Nee, ze zegde ferm toe dat ze op zoek gaat naai extra geld om de overlast te verminderen. Sorgdrager wil wel een handje helpen om de drugshandel in Terneu zen in de houdgreep te nemen. De minister gaf er in Terneuzen blijk van dat ze een goed; beeld heeft van de problemen die het drugstoerisi veroorzaakt. Aard en omvang van de overlast zijn nie: te vergelijken met die in Amsterdam en Rotterdam maar duidelijk is dat er sprake is van een situatie die een gemeente als Terneuzen niet in haar eentje kan op lossen. De samenwerking tussen gemeente, politie, jus- titie. marechaussee en douane in het project 'Houd greep' komt dan ook als geroepen. Betere controle vat Belgen en Fransen die van drugstoerisme worden ver dacht, voorlopige hechtenis voor personen die hare drugs in hun bezit hebben, snellere berechting eu zwaardere boetes en - op termijn - de mogelijkheid oil drugspanden makkelijker te sluiten, zijn enkele vandal wapens waarmee de deelnemers aan 'Houdgreep' dt strijd aangaan. Daarmee zijn alle narigheden ongetwij feld niet in één keer verdwenen; met een betere hanteer baarheid van het drugsprobleem is voorlopig al hed wat gewonnen. Opmerkelijk was de manier waarop Sorgdrager dl drugsproblematiek van Terneuzen in een regionaal ka der plaatste. Volgens de minister moeten de Zeeuws Vlaamse gemeenten samen optreden om de overlast ei criminaliteit door verkoop van drugs te bestrijder. Daarbij stak ze de beschuldigende vinger uit in de rich ting van de gemeente Hulst en haar burgemeester Kea sen. Die heeft tot nu toe - met steun van de rechter - tw« keer een koffieshop in Hulst gesloten. Zo'n gedoogd vei kooppunt van soft-drugs zou de druk op Terneuzei kunnen helpen verminderen. „Heel egoïstisch", vom Sorgdrager, die daarmee in elk geval Kessen al stevign de houdgreep heeft genomen. van onze correspondent in San Sebastian Henk van den Boom Om tien voor twee sluit ad vocaat Fernando Mugica, zoals elke middag, zijn kantoor af om siesta te houden. Samen met zijn zoon steekt hij de druk ke San Martinstraat over, wan neer twee gemaskerde mannen, vermoedelijk leden van de Bas- kische afscheidingsbeweging ETA op hen afkomen. Temid den van de voorbijgangers trekt een van hen een pistool en schiet de 61-jarige advocaat en socialistische politicus van achteren door de nek. De eerste hulp van een arts die in de buurt woont en de snelle rit per ambu lance naar het ziekenhuis zijn tevergeefs. Korte tijd na aan komst daar overlijdt de politi cus. De straat wordt onmiddellijk door de politie afgezet. TV-ca- mera's en fotojournalisten pro beren informatie los te krijgen. Volgens een van de omstanders is er een aanslag op een politicus geweest. Meer weet hij ook niet. Voor de sportzaak 'Front Run ner' ligt een plas bloed. Het afgrijzen over de moord is groot. Er wordt weinig gezegd door de toeschouwers, want het is bijna routine geworden in San Sebastian. Vorig jaar werd hier de PP-leider Gregorio Ordonez ook in zijn nek geschoten door een gemaskerde man toen hij zat te eten in een restaurant. In de cember nog werden in Madrid zes burger-medewerkers van het leger gedood door een bom, en de lijst van afgelopen jaar is nog langer te maken, „Het is de schuld van de regering", meent een vrouw. „Want die doet niets aan om de situatie in Bi kenland te verbeteren. Maar soort geweld is afschuwelijk triest". In de bar om de hoek. waar Md gica zijn kop koffie dronk voai dat hij 's morgens aan het werf ging, wrijft de eigenaar hards over het blad van de bar dan dig is. „Zeker heb ik hem gc gekend. Hij kwam hier toch el morgen, niet dan?" Hij draai zich bruusk om. Twee vaste klanten komen binnen, neme: zwijgend een glas witte wijn, 1® gen hun geld op de bar en vei trekken weer. Buiten legt Ernesto Gasco, ee: partijgenoot van Mugica, samf met enkele socialistische col ga's bloemen op de plaats vani aanslag. Wanneer hij ziet datd brandweer bezig is de straf schoon te spuiten, wendt hij hf. hoofd af. Hij is niet bang om bf volgende slachtoffer te worde. „Extra bescherming heeft wej nig zin. want hiertegen kan ni mand zich beschermen. Ieder een is blijkbaar doelwit. En methodes die de ETA gebruifc zijn fascistisch. Daar is niets tf gen te doen". Wanneer de brandweer is ve trokken, wast de eigenaar va de sportzaak het bloed van etalageruit. Een agent houdt wacht. Tegen de avond worö het razende verkeer over de Si Martin opnieuw lamgelegd da honderden mensen die spoi taan bloemen komen leggen o de plaats van de moord. avondjournaals staan bol vani verontwaardiging, die door politieke leiders wordt uit? sproken. Directie: K. Scherphuis. W. F. de Pagter en F. van de Velde. Hoofdredactie: A. L Oosthoek M. van Zuilen (adjunct) Vlissingen: Oostsouburgse- weg 10. Postbus 18. 4380 AA Vlissingen Tel. (0118) 484000. Middelburg: Markt 51 4331 LK Middelburg Tel. (0118) 681000. Goes: Grote Markt 2. 4461 AJ Goes Tel. (0113)231800. Terneuzen: Axelsestraat 16. 4537 AK Terneuzen Tel. (0115) 694457. Hulst: Servicepunt Boekhandel Duerinck, Gentsestraat 12, Tel. (0114) 314058. Axel: Nassaustraat 15, 4571 BK Axel. Tel. (0115) 568000, Zierikzee: Oude Haven 41 4301 JK Zierikzee. Tel (0111)415380. Opening kantoren: Maandag t/m vrijdag van 8.00 tot 17 00 uur. Openingstijd Zierikzee 8 30-17 00 uur Zaterdags in Vlissingen van 8 00 tot 10.30 uur Centrale redactie: Postbus 18 4380 AA Vlissingen. Tel. (0118) 484000. Redactietax: (0118) 470102 s avonds op zondag l m vrijdag, vanaf 19.00 uur. in het weekeinde: verwijzing via de telefonische boodschap op de kantoren. Bezorgklachten: maandag t/m vrijdagop de kantoren gedurende de openingstijden; zaterdags tot 14 00 uur: op de kantoren door de klacht in te spreken op de band of de verwijzing op te volgen. Overlijdensadvertenties: tijdens kantooruren en uitsluitend maan dag- t m vrijdagavond van 20.30 tot 22.00 uur en zondagavond van 20.00 tot 22.00 uur: Tel. (0118)484000. Fax (0118) 470100. Abonnementsprijzen: per kwartaal 91.00. franco per post 119.00: per maand 33,00; per jaar 350,00; franco per post 460,00: bij automatische afschrijving per termijn f 1.50 korting: losse nummers maandag t/m vrijdag 1,60, zaterdag 2,50 p st (alle bedragen inclu sief 6 pet. btw). Postrek.nr.: 3754316 t.n.v. PZC ab.rek. Vlissingen. Advertentietarieven: 176 cent per mm; minimumprijs per advertentie 26,40; ingezonden mededelingen 2,5 x tarief. Voor brieven bureau van dit blad 7,- meer. Volledige tarieven met contractprijzen op aanvraag (alle advertentieprijzen exclusief 17,5 pet. btw). Giro: 35 93 00. Uitgeverij Provinciale Zeeuwse Courant B.V. Vlissingen PZC-ombudsman C van der Maas. Telefonisch spreekuur maandag t/m vrijdag 9 30-12.00 uur Tel (0118) 484401 Auteursrechten voorbehouden Uitgave PZC

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1996 | | pagina 2