Simulatie kernproef nog ver weg
Seksuele terreur in operatiekamer
PZC
I
Prinses Margriet
mogelijk getuige
in zaak Oltmans
Moskou duurste stad
voor zakenreiziger
Demonstratie voor monarchie
Ziekenhuizen in actie
tegen criminaliteit
buitenland
8
President Chirac stak atoomzwaard nog niet in de schede
Otto van Habsburg bezoekt Spakenburg
WOENSDAG 31 JANUARI 1996
van onze correspondent
Cees van Zweeden
in Parijs
PAKIJS - Als de president op
zijn woord geloofd kan worden,
sloot Frankrijk afgelopen zater
dag een hoofdstuk van zijn ge
schiedenis af om 22.30 die dag
deed het zijn 198ste en allerlaat
ste kernproef.
Nooit meer zal Frankrijk een
kernbom tot ontploffing bren
gen met het doel die te testen,
verklaarde Jacques Chirac twee
dagen later. Sterker, het is be
reid een verdrag te tekenen dat
kernproeven voor altijd ver
biedt En het zal andere kernwa-
penlanden vragen hetzelfde te
doen.
Chirac stak uiteraard niet het
atoomzwaard in de schede;
Frankrijk blijft voor zijn verde
diging op kernwapens vertrou
wen. Alleen zal het land in de
toekomst die wapens gaan tes
ten in een laboratorium.
Daarmee dringt de vraag zich op
of dat mogelijk is. Het antwoord
daarop ligt nog in de schoot van
de toekomst, maar de meeste
wetenschappers hebben hun
twijfels. Het nabootsen van
kernproeven, zo zeggen zij. vergt
superlasers, supercomputers en
superbudgetten Geen daarvan
is nu voorhanden.
En zelfs als die lasers en compu
ters gebouwd kunnen worden,
wat betwijfeld wordt, is succes
niet verzekerd. ..Een sprong in
het duister", zo noemde een na
tuurkundige het plan om kern
proeven voortaan te simuleren.
..Wie wil er in een vliegtuig stap
pen dat nooit een proefvlucht
heeft gemaakt"?
die 'kleine proefjes' toestaat. Als
Jacques Chirac deze week het
Amerikaanse Congres toe
spreekt. zal hij zich naar ver
wachting tegen een dergelijke
clausule keren.
Een uitzondenng voor mini-
kernproeven zou Frankrijk als
derde kernmacht ter wereld ern
stig benadelen. Chirac heeft ook
beloofd het Verdrag van Raro-
tonga te zullen ondertekenen,
dat alle kernproeven in de Stille
Oceaan verbiedt. Voor het doen
van mini-kernproeven zou hij
derhalve in eigen land naai- een
plaats moeten zoeken. Dat zou
de regeringen van Nieuw-Zee-
land en Australië in htm vuistje
doen lachen, maar het zou Chi
rac njet bijster populair maken
onder zijn eigen volk.
Wat Frankrijk dus rest. is de si
mulatietechniek te ontwikke
len. Daarvoor heeft de regering
het astronomische bedrag van
16 miljard francs (ruim 5 miljard
gulden i uitgetrokken, dat echter
volgens de meeste deskundigen
te laag is.
Superlaser
Eerste oogmerk is de superlaser
te bouwen, waar in de buurt van
Bordeaux naarstig aan wordt
gewerkt. De laser moet in 2003
klaar zijn. verklaarde premier
Balladur in 1994. Begrote kos
ten: 7 miljard franc.
Bij het nabootsen van een kern
proef wordt een microscopisch
kleine kernreactie op gang ge-
Proefjes
De scepsis over de haalbaarheid
van de simulatietechniek is zo
groot dat onder Amerikaanse en
Russische druk in het komende
anti-kernproefverdrag wellicht
een clausule wordt opgenomen
BRUSSEL (ANP) - Moskou is in
ternationaal de duurste stad
voor zakenreizigers. Een hotel-
verblijf inclusief maaltijden
kost per dag gemiddeld 543 dol
lar. Minsk, hoofdstad van Wit-
Rusland. is het goedkoopst met
een daggemiddelde van 125 dol
lar. Amsterdam staat met door
snee dagkosten van 344 dollar
in de middenmoot.
Dat blijkt uit een rapport van
EuroCost, een onderzoeksbu
reau verbonden aan het bureau
voor de statistiek van de Euro
pese Unie (Eurostat). EuroCost
berekende de afgelopen zes
maanden hoeveel een dag in een
stad gemiddeld kost aan de
hand van verschillende criteria.
Behalve de overnachting in een
vier- of vijf-sterren hotel zijn ook
de kosten van twee korte taxirit
ten van drie kilometer in de be
rekening opgenomen. Voorts
zijn het wassen van een over
hemd. de aanschaf van een inter
nationale krant en een telefoon
gesprek van drie minuten naar
Brussel in het bedrag verrekend.
Tot slot hebben de onderzoekers
rekening gehouden met de prijs
van lunch en diner plus een niet-
alcoholisch drankje in een hotel
bar.
Kopenhagen is de duurste stad
binnen de Europese Unie met
een gemiddelde prijs per dag
van 427 dollar. De Europese
hoofdstad Brussel heeft een
prijskaartje van 356 dollar.
De goedkoopste steden bevin
den zich allemaal in Oost-Eu
ropa of de voormalige Sovjet-
Unie. De Albanese hoofdstad Ti
rana is de op één na goedkoop
ste stad (126 dollar), gevolgd
door Jerevan in Armenië (132
dollar). Apia op het eiland West-
Samoa in de Stille Oceaan kost
140 dollar.
Tokyo is na Moskou de duurste
stad (516 dollar), gevolgd door
Buenos Aires (468 dollar) en
Hongkong (450 dollar). Kopen
hagen staat nummer vijf. New
York is iets goedkoper dan de
enige onderzochte Nederlandse
stad Amsterdam, met een dag
gemiddelde van 342 dollar. Lon
den is acht dollar duurder: 352
dollar.
Eurocost is bij het opmaken van
de lijst uitgegaan van een dollar
koers van 1,55 gulden. Op het
ogenblik is dat een dubbeltje
meer.
SYDNEY (AP) - Duizenden Australiërs heb
ben het vertrek van de vertegenwoordiger
van koningin Elizabeth II in New South Wales
aangegrepen om hun aanhankelijkheid aan de
Britse troon te betuigen.
De politie schatte dat er 15.000. vooral oudere
mensen waren opgekomen voor de demonstra
tie. De menigte juichte gouverneur Peter Sin
clair toe toen deze voor het laatst wegreed van
zijn residentie. Indachtig het Australische
voornemen om de banden met de Britse vor
stenhuis bij de eeuwwisseling door te snijden
heeft Sinclairs opvolger als gouverneur van de
dichtstbevolkte staat van Australië erin toege
stemd de baan in deeltijd te vervullen. Hij zal
ook niet zijn intrek nemen in de statige gouver
neursresidentie met uitzicht op de haven van
Sydney.
Premier Paul Keating heeft gezegd dat zijn
plan om een republiek uit te roepen een be
langrijk punt wordt bij de verkiezingen van 2
maart, maar tot nu toe is er weinig aandacht
aan besteed. Een kleine meerderheid van de
Australiërs is blijkens opiniepeilingen voor de
verandering. foto Megan Lewis/RTR
bracht, waarvan het effect wordt
vergroot met hulp van de laser.
Om de natuurkundige effecten
van een echte kernproef (een
druk van 100 miljard atmosfeer
en een temperatuur van 100 mil
joen graden) te creeren, dient de
laserbundel ongekend krachtig
te zijn.
Het bouwen van een dergelijke
laser, waar de Amerikanen al
ruim tien jaar mee bezig zijn, is
echter nog het eenvoudigste
karwei. Om de tienduizenden
natuurkundige effecten van de
'kernproef te meten, zijn meet
instrumenten nodig. Die worden
echter in een fractie van een se-
konde door de 'explosie' vernie
tigd en in die tijd moet de com
puter de geregistreerde gevens
opslaan. De daartoe benodigde
computer moet daarom een on
gekend groot vermogen hebben,
een miljoen keer groter dan dat
van de beste computer op dit
moment-
Het is de vraag of die computer
ooit gebouwd kan worden, en
het is vrijwel uitgesloten dat
Frankrijk dat alleen zal kunnen.
Ergo: Frankrijk zal deze super
computer in Amerika moeten
kopen, waarmee het zijn bewie
rookte positie als onafhankelij
ke kernmogendheid kwijtraakt.
De komende 15 jaar zal het Fran
se atoomzwaard nog even
scherp blijven als het nu is. Maar
als de Fransen tegen die tijd de
simulatietechnieken niet onder
de knie hebben, zal de betrouw
baarheid van de 'force de frappe'
snel afnemen.
Shell actief
in Nigeria
ABUJA (KRF/ANP) - Shell in
vesteert opnieuw in Nigeria. De
Nigeriaanse dochter van de
multinational onderhandelt
met een Nigeriaanse alumi-
niumsmelterij-maatschappij
over de bouw van een gasfa
briek. Het project zou 300 mil
joen dollar moeten kosten.
Het nieuwe project moet een
aluminiumfabriek voorzien van
gas. Tot nu toe wordt het gas dat
vrijkomt bij de winning van olie,
afgefakkeld. De aluminiums
melter gaat eind dit jaar draai
en. Shell hoopt het contract over
de gaslevering binnenkort te te
kenen. Elke dag wordt er in Ni
geria 2 miljard kubieke meter
gas afgefakkeld.
Wolven trekken ijsvlakte over
TALLINN (AP) - Estland heeft te kampen met een wolven-
plaag en de regering heeft speciale jachtvergunningen uitgege
ven om zoveel mogelijk dieren af te schieten.
Volgens de autoriteiten zijn er 800 wolven in Estland, twee keer
zoveel als in andere winters. Veel dieren zijn uit Rusland geko
men door het bevroren Peipsi-meer over te steken. Er zijn zelfs
al wolven gezien op tien kilometer van de hoofdstad Tallinn. In
bosrijke gebieden met afgelegen boerderijen vormen de wol
ven een gevaar voor schapen, koeien en huisdieren. Wolven zijn
vatbaar voor hondsdolheid, een ziekte die ook op de mens over
gebracht kan woden. Het ministerie van bosbou vreest dat de
wolven de wildstand zullen bedreigen door zich tegoed te doen
aan wilde zwijnen, herten en elanden.
Indiase boeren vernielen restaurant
BANGALORE (AP) - Woedende boeren hebben dinsdag in de
Indiase stad Bangalore een restaurant van de Amerikaanse
keten Kentucky Fried Chicken iKFC> vernield en het vertrek
van de fastfood-keten uit het land geeist.
De ongeveer honderd boeren verrasten de enkele politieagen
ten die de wacht hielden. De glazen voorpui moest er aan gelo
ven, meubilair werd kort en klein geslagen. Enkele tientallen
klanten zochten snel een veilig heenkomen.
Het restaurant in de hoofdstraat van Bangalore, het eerste van
Kentucky Fried Chicken in India, is het mikpunt van boeren
sinds de opening vorig jaar juni. Een nationalistische boeren-
organisatie eist het vertrek van KFC omdat het eten niet uit
India zou komen en bovendien chemisch bewerkt zou zijn.
EU schort hulp aan Niger op
BRUSSEL (ANP) - De Europese Unie veroordeelt de staats
greep van legerleider luitenant-kolonel Ibrahim Barré Maïnas-
sara in Niger. In verband daarmee schorten de vijftien lidsta
ten de economische en humanitaire hulp aan het Afrikaanse
land op. De Europese Unie dringt aan op een spoedig herstel
van de democratie en eist op korte termijn verkiezingen.
Canada, de Verenigde Staten, Frankrijk en Duitsland gingen
de vijftien lidstaten de afgelopen dagen al voor.
Een groep opstandige militairen onder leiding van Barré Mai-
nassara zette afgelopen zaterdag de eerste gekozen president
in Niger. Mahamane Ousmane. af. De militairen houden hem
verantwoordelijk voor de slechte economische situatie in het
land. Niger is zo goed als bankroet.
Weer treinverkeer China-Vietnam
HANOI AFPi - De spoorverbinding tussen China en Vietnam
wordt hersteld. Na zeventien jaar mogen er weer treinen rijden
tussen de hoofdsteden. Op 12 februari is de eerste rit van Pe
king naar Hanoi, een reis van 52 uur.
In 1979. tijdens de grensoorlog tussen China en Vietnam, werd
de treinverbinding verbroken. Sinds vier jaar zijn de betrek
kingen tussen beide landen genormaliseerd. De hervatting van
het treinverkeer liet nog op zich wachten.
Voor Vietnam is het herstel van de treinverbinding temeer van
belang omdat dat een betere controle mogelijk maakt op de
omvangrijke instroom van Chinese produkten in het land. De
officieuze handel in het grensgebied had afgelopen jaar al een
omvang van rond een miljard dollar.
Man trekt met tanden auto voort
St
UIL'
mij I
Ik h,
cabc
zang
verti
geve
sten
verb
mini
Wok
land
tige
men
Royi
van
rie
het i
ciak
gust
hun
Brit.
den.
op i
vied
Obs
Ger
die
tuel
een
van
uit i
tasi
min
Sta
Nijr.
ren
thie
ter.
aan
der
aar
BOEDAPEST (DPA) - Hij trotseerde de kou en had er een
longontsteking voor over. De Hongaarse gewichtheffer Arpad
Nick slaagde erin een Fiat-personenwagen met zijn tanden van
Boedapest naar Szeged in het zuidoosten van Hongarije te
trekken, een afstand van 226 kilometer. De opbrengst van zijn
actie is bestemd voor weeskinderen.
Nick, oud-wereldkampioen gewichtheffen en armdrukken, liep I
met een trekkabel tussen zijn tanden twee weken lang door de DeJ
besneeuwde poesta's. Hij mocht van de Hongaarse autoritei,-
ten alleen gebruik maken van b-wegen.
Dai
die
hac
anc
DEN HAAG (ANP) - Zorginstel
lingen (ziekenhuizen, bejaar
dentehuizen) wapenen zich te
gen de toenemende criminali
teit, vandalisme en overlast
binnen hun muren. In een geza
menlijke krachtsinspanning en
met een bundel projecten wer
pen zij zich nu in de strijd tegen
overvallers en ander gespuis.
Beregenen
mag weer in
Brabant
DEN BOSCH (ANP) -
Het absolute verbod
voor hoeren in Noord-
Brabant om in juni en
juli overdag grasland
met grondwater te bere
genen. is van tafel. Het
verbod is in landbouw-
kringen zeer omstreden.
Provincie en landbouw
organisaties hebben
overeenstemming be
reikt over ontheffing bij
extreme droogte. Dat is
dinsdag op een bijeen
komst in Den Bosch be
kendgemaakt.
Op dit moment geldt tot
en met mei een totaal
verbod voor beregening
van grasland met grond
water en mag in juni en
juli niet tussen 11 en 17
uur worden beregend. Is
het in mei echter ex
treem droog dan kan het
verbod voor de rest van
het jaar worden inge
trokken.
In de praktijk komt dit
echter zelden voor, zodat
boeren bij extreme hitte
in juni of juli altijd in de
problemen komen. Zo
mocht in de droge zomer
van 1995 overdag niet
worden beregend on
danks wekenlang droog
en heet weer. Die situatie
was aanleiding voor een
aangepaste regeling
Om deze nieuwe regeling
in het nieuwe groeisei
zoen 1996 te kunnen toe
passen. zal de provincie
dit voorjaar alle 10.000
beregeningsvergunnin-
gen wijzigen. De aange
paste regeling komt erop
neer dat het berege-
ningsverbod blijft, maar
dat flexibel ontheffing
wordt verleend
Sinds het eind van de jaren tach
tig hebben de instellingen
steeds vaker te maken met cri
minaliteit. Vandalen en overval
lers veroorzaken niet alleen ma
teriele schade, maar jagen ook
de patiënten de stuipen op het
lijf. De echte klappen vallen ech
ter in de hoek van de het perso
neel. Vooral verpleegkundigen
en baliemedewerkers worden in
toenemende mate slachtoffer
van geweld. Uit een enquête
bleek dat bijna tweederde van
het ziekenhuispersoneel zich
soms of vaak onveilig voelt.
De zorginstellingen zijn daarom
begonnen met het ontwikkelen
van projecten om deze overlast
een halt toe te roepen. Het mi
nisterie van justitie begon in
1992 een onderzoek dat uit
mondde in het rapport „Crimi
naliteit in en rond ziekenhui
zen".
Inmiddels hebben alle zorgin
stellingen die met eigen projec
ten aan de slag zijngegaan. hun
ervaringen, kennis en werkme
thoden gebundeld in een hand
boek. Dit handboek „Veilige
zorginstellingen" wordt op 13 fe
bruari tijdens een congres van
de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten <VNG) in het Haag
se Leyenburgziekenhuis gepre
senteerd. Staatssecretaris
Kohnstamm van binnenlandse
zaken overhandigt het dan aan
A Krol. de voorzitter van de Ne
derlandse Zorgfederatie. Tij
dens het congres krijgen de zorg
instellingen inzicht in de aanpak
van de criminaliteit in de diverse
collega-instellingen.
SPAKENBURG (ANP) - De
door bepaalde groeperingen
verafschuwde komst van de
Oostenrijkse aartshertog Ot
to van Habsburg naar Spa
kenburg is dinsdagmiddag
ongestoord verlopen. Nadat
leden van Anti-Fascistische
Actie (AFA) in de nacht van
maandag op dinsdag op tien
tallen adressen protest-pam
fletten hadden bezorgd,
bracht de politie voor de ze
kerheid tien agenten op de
been. Maar van demonstra
ties was geen sprake.
De vlugschriften hekelden de
komst van de 83-jarige zoon
van de laatste Oostenrijkse
keizer Karei I omdat deze ex
treem-rechtse denkbeelden
zou koesteren. De keizerszoon,
die lid is van de fractie van de
Europese Volkspartij in het
Europees Parlement, wordt in
de pamfletten antidemocra
tisch, extreem-rechts, antise
mitisch, racistisch en reactio
nair genoemd. In de Tweede
Wereldoorlog nam hij echter
wel deel aan een actie om 3000
joden te redden.
Volgens de antifascistische
onderzoeksgroep Kafka speelt
en speelde Von Habsburg een
belangrijke rol in een wijdver
takt netwerk van „veelal sche
merige organisaties". Hij zou
onder meer lid zijn geweest
van een comité dat voor de
vrijlating van Rudolf Hess ij
verde. „Jaag 'm de stad uit!!!
Klaag uw gemeente aan",
luidde de oproep aan de ont
vangers van het vlugschrift.
Otto van Habsburg kwam
naar de vissersplaats omdat
hij geld inzamelt voor Bosni-
Otto van Habsburg proeft het naar hem genoemde broodje.
sche en Kroatische oorlogs
slachtoffertjes. Voor dat doel
zette de Europarlementariër
zijn tanden in een naar hem
vernoemd broodje bij de plaat
selijke bakkerij 't Stoepje, die
het kinderfonds met 25.000
gulden spekte.
Otto von Habsburg is al sinds
1922, toen zijn vader stierf,
hoofd van het Habsburgse
huis. Karei I moest na de Eer
ste Wereldoorlog in 1918 zowel
de Oostenrijkse keizerskroon
als het koningschap van Hon
garije opgeven. Tot 1961 heeft
Otto vergeefs geprobeerd dat
terug te draaien.
Sinds 1973. toen hij voorzitter
van de Paneuropese Unie
werd. is de in Beieren wonende
doctor in de staatskunde en
sociale wetenschappen actief
in de Europese politiek. Hij
haalde geregeld hét nieuws
met gepeperde uitspraken.
Willy Brandt noemde hij bij
voorbeeld een „geestelijk on
derbelichte kletsmajoor over
vrede" en de Wereldraad van
Kerken omschreef hij ooit als
een „marxistische reclame-
ton". terwijl hij vredesactivis
ten het predikaat „blatende
schapen" opdrukte.
Verpleegkundigen slachtoffer van gedrag anaesthesie-assistent
ARNHEM (GPDi - De taferelen die zich
van december 1991 tot en met maart 1994
in de operatiekamer van het Streekzie
kenhuis in Zevenaar afspeelden, rang
schikte de Arnhemse officier van justitie
Pomper dinsdag onder het hoofdstuk
'seksuele terreur'. De handelingen die
een 43-jarige anaesthesie-assistent uit
Didam daar verrichtte met zes leerling
verpleegkundigen noemde hij „seksueel
zo agressief dat er een maatschappelijk
belang mee is gediend dat deze verdachte
wordt veroordeeld
Twaalf maanden gevangenisstraf waar
van zes voorwaardelijk vond de officier
dan ook een passende straf. De zes maan
den die de aangeklaagde in de cel zou
moeten doorbrengen, kunnen wat de offi
cier betreft echter ook worden omgezet in
'240 uur dienstverlening. Bovendien zou
de man drie van zijn slachtoffers elk 1500
gulden smartegeld moeten betalen
Voor de activiteiten van de Didammer.
die zich in bijna vier jaar tijd in en rond de
operatiekamer aan zes vrouwen ver
greep. had Pomper geen goed woord
over. „De vrouwen werden stelselmatig
agressief seksueel benaderd. Daarbij
maakte hij zelfs een abrupt einde aan de
argeloosheid van een jong meisje"
Tijdens de rechtszaak in Arnhem schet
ste de officier van justitie op welke wijze
de OK-assistent te werk ging. Jonge ver
pleegkundigen. waarvoor de Didammer
als stagebegeleider optrad, konden elk
moment, een 'aanval' van de man ver
wachten. Als de verdachte zijn dagelijkse
portie alcohol had genuttigd - anderhal
ve fles sterke drank en vaak ook nog aar
dig wat bier of wijn - dacht hij bij zijn
vrouwelijke collega s in de smaak te val
len en dat ze wel iets met hem wilden. Hij
greep de medewerksters bij hun borsten
of in het kruis of drukte zijn penis in hun
handen en dwong hen hem te bevredigen.
Een schrijnend voorbeeld was het feit dat
één van de vrouwen zich moest onderwer
pen aan de seksuele intimidatie van de
verdachte terwijl zij bezig was een pas ge
opereerde baby te beademen. Verweren
kon zij zich daarom niet, Volgens officier
Pomper hadden de vrouwen doorgaans
geen enkele mogelijkheid aan de sek
suele intimidate te ontsnappen.
Aangifte durfden de slachtoffers niet te
doen omdat de man optrad als hun stage
begeleider en de vrouwen bang waren
voor de gevolgen die dat kon hebben voor
hun verdere opleiding als OK-verpleeg-
kundige.
De raadsvrouw van de verdachte, die
naar voren bracht dat de man nimmer
enig negatief signaal van zijn slachtoffers
had ontvangen, kon zich „in grote lijnen"
wel vinden in de eis van de officier. De
verdachte, die al bijna tien maanden in
een alcohol-ontwenningskliniek ver
blijft. betuigde spijt over het feit „dat het
zover heeft kunnen komen". „Ik schaam
mij diep" hield hij de rechters voor.
De rechtbank doet op 13 februari uit
spraak.
DEN HAAG (ANP) - Prinses
Margriet treedt dit jaar moge
lijk als getuige op in het proces
dat de journalist Willem Olt
mans heeft aangespannen tegen
de Staat. Oltmans wil de prin
ses laten oproepen. Zijn advo
caat, mr. H. Vermeer, gaat er
van uit dat prinses Margriet ge
woon aan het verzoek om voor
de onderzoeksrechter te ver
schijnen zal voldoen. Eerder
hoorde de rechtbank al oud-pre
mier Lubbers in dezelfde zaak.
Oltmans hoopt dat de verkla
ring van de prinses hem zal hel
pen in zijn eis: een schadever
goeding van 2.8 miljoen gulden
van de Staat. De journalist zegt
dat hij zijn werk nooit optimaal
heeft kunnen doen doordat de
regering en met name het minis
terie van buitenlandse zaken
hem dwarsboomden.
Vermeer wilde dinsdag niet in
gaan op de vraag waarom de
prinses iets voor Oltmans zou
kunnen betekenen. De journa
list ontmoette prinses Margriet
en haar man vorig jaar toen hij
werkzaam was als verslaggever
voor het weekblad Story, tijdens
een bezoek aan Canada.
Een getuige moet een oproep om
in een civiel proces te verschui-
nen in principe altijd opvolgen.
In artikel 191 van het Wetboek
van Burgelijk Rechtsvordering
staat: „Een ieder is verplicht,
daartoe op wettige wijze opge
roepen, getuigenis af te leggen".
Alleen in strafzaken worden be
paalde leden van de koninklijke
familie structureel van getui
genverhoor verschoond. Artikel
226 van het Wetboek van
Strafvordering zegt dat „de Ko
ning, de vermoedelijke opvolger
van de Koning, hun echtgenoten
en de Regent" nooit hoeven te
verschijnen, tenzij ze „bij Ko
ninklijk Besluit tot het afleggen
van getuigenis zijn gemach
tigd". Daar moet de regering
dan aan te pas komen, terwijl de
Koningin ook nog een spaak in
het wiel kan steken door niet te
tekenen. Maar van de verscho
ning van genoemde koninklijke
lieden is dus alleen sprake in een
strafproces, de huidige zaak van
Oltmans is een civiele proce
dure.
Nadelig
Als de getuige weigert, zal het
openbaar ministerie hem of haar
dagvaarden. Komt de getuige
dan nug niet updagen, dan liaall
het OM deze persoon met een
politie-auto op. „Maar ik kan me
niet voorstellen dat dit bij de
prinses het geval zal zijn", aldus
Vermeer.
Een getuige hoeft niet te komen j
als er goede redenen zijn, bij
voorbeeld als hij familie is van
degene die hem oproept of bij
hem in dienst staat. Verder kan I
de getuige wegblijven als hij ge
heimhoudingsplicht heeft (een!
arts bij voorbeeld) of als een ver
klaring voor hemzelf nadelig zou
kunnen uitpakken. Of de weige-1
ring in zo'n geval ook werkelijk i
terecht is. beoordeelt de recht
bank. Tegen de uitspraak is ook
weer hoger beroep mogelijk.
Het is ook mogelijk de getuige
achter gesloten deuren te horen,
hetgeen jaren geleden met prins
Claus gebeurd is. Het ging in
1981 ook om een door Oltmans
aangespannen procedure. De
journalist wilde toen ook al een
schadevergoeding, omdat hij tij
dens een door de prins geleide
ambtelijke missie naar India
niet de informatie had gekregen
die hij had willen hebben. Olt- j
mans verloor toen.
Biovakantieoord
Nadat de rechtbank op 19 de
cember vorig jaar premier Lub
bers in het huidige proces van
Oltmans hoorde, was het dins
dag de beurt aan oud-minister
van buitenlandse zakenoijmans
en oud-hoofddirecteur van de
Rijksvoorlichtingsdienst Van
der Voet.
Kooijmans zei dat er over Olt
mans een „stevig" dossier be
staat. terwijl Oltmans bij inzage
volgens eigen zeggen stootte op
„een bio-vakantieoord-dossier-
tje dat nog moet aansterken".
Van der Voet vertelde dat hij
Olans vorig jaar heeft afgeraden
een visum aan te vragen voor het
staatsbezoek van koningin Bea
trix aan Indonesië. Dat deed
Van der Voet naar aanleiding
van Oltmans' brochure Bon
voyage. Majesteit Daarin maak
te de journalist president Soe-
harto van Indonesië uit voor „de
Pol Pol van Indonesië". Olt
mans vroeg toch een visum aan,
hetgeen Indonesië inderdaad
weigerde op grond van het pam
flet. Van der Voet had zijn advies
aan Oltmans al uitgebracht zon
der dat hij er met iemand over
had gesproken, maar „het was
een kwestie van gezond ver
stand dat volstrekt was te ver
wachten dat een visum zou wor
den geweigerd".