De bejaarde junk is in opmars
Ik ben voor duidelijkheid
PZC
reportage zaterdag6januari 1996 25
Omroepcoryfee
Wim Bosboom
duikt in politiek
Verslaafde
ouder door
medische
begeleiding
De gemiddelde leeftijd van de Surinaam
se deelnemers aan het Amsterdamse me-
thadon-programma was vorig jaar 40,2
jaar. in 1985 was dat slechts 31 jaar Voor
blanke gebruikers ligt de gemiddelde
leeftijd iets lager, omdat zij vaker spui
ten. Injecteren van dope is doorgaans on
gezonder. Van Brussel: „Het verstrekken
van methadon is de belangrijkste reden
van de stijging van de gemiddelde leef
tijd onder drugsgebruikers. Zij zullen
steeds ouder worden." Een andere - be
langrijke - oorzaak van de stijging van de
gemiddelde leeftijd is dat er steeds min
der heroineverslaafden bij komen. He
roïne is verreweg de minst populaire
drug onder jongeren. In Rotterdam ove
rigens ligt de gemiddelde leeftijd met 33
jaar (aldus de GGD Rotterdam) aanzien
lijk lager dan in Amsterdam. Van Brus
sel wijt dat aan de „magneetfunctie" van
de havenstad op vooral Franse en ille
gale drugsgebruikers.
Uit internationale onderzoeken blijkt
dat 40 procent van de verslaafden uitein
delijk afkickt. Zestig procent is chro
nisch verslaafd, komt er nooit meer van
af en wordt dank zij de medische begelei
ding dus ouder „We zijn echt op weg
naar een geriatrische vorm van drugs
hulpverlening". concludeert Van Brus
sel dan ook
Vraagstuk
Het ouder worden van verslaafden roept
een nieuw vraagstuk op waar een drugs
hulpverlener tot voor kort niet aan zou
denken. Hoe dient men om te gaan met
chronische gebruikers die niet meer in
staat zijn hun dope te betalen, want te
oud om te hosselen. Moeten ze straks
worden opgenomen in bejaarden- of ver
pleegtehuizen, samen met niet-verslaaf-
den? In hoeverre zijn ze door hun jaren
lange, somrwoestende, verslaving nog
aanspreekbaar en behandelbaar? Het
zijn vragen waar hulpverleners nog geen
pasklaar antwoord op hebben.
Vaststaat dat het zinlo9S is de oudere ge
bruiker te laten afkicken, zegt Van Brus
sel: ..Als we ze beschouwen als chroni
Cees van der Laan
sche patiënten, wat houdt ons dan tegen
om ze heroïne als medicijn te verstrek
ken. Tal van bejaarden krijgen soms
zware medicijnen voorgeschreven, waar
om de verslaafde dan niet? Als je ze laat
genieten van wat ze willen, gegaran
deerd dat ze op zullen bloeien. Deze men
sen willen rust, het liefst dichtbij de fami
lie. zonder gedoe met de politie. Ik weet
zeker dat driekwart van de verslaafden
het goed zal doen als ze heroïne krijgen."
Het kabinet heeft inmiddels een experi
ment aangekondigd met heroïnever
strekking aan een beperkte groep drugs
verslaafden. Voor Van Brussel staat de
uitkomst al vast. „De overheid zal tot
medische verstrekking van heroïne moe
ten overgaan. De trend van de tijd valt
niet tegen te houden."
In Amsterdam wordt net als in andere
steden gewerkt aan projecten om op me
dische basis heroïne te verstrekken, in
combinatie met de vestiging van sociale
pensions voor gebruikers. Want het één
kan niet zonder het ander, zo heeft men
vastgesteld. Van Brussel: „Als de ver
slaafden roes-opiaten krijgen en vast on
derdak hebben, zouden ze opgelucht
ademhalen. En wat is erop tegen?"
Heroïne halen aan het loket, is ook de ul
tieme wens van Blikkie en Winston, de
bejaarde verslaafden in Rotterdam.
Maar het houdt ook een dreiging in voor
hun daginvulling „Wat moeten wij dan
met onze tijd. Nu zijn we de hele dag be
zig met scoren", zeggen ze.
Het zinvol invullen van de tijd, als er niet
meer gescoord hoeft te worden, is een
probleem dat serieus aandacht verdient,
vindt de Interkerkelijk Stichting voor
Verslavingszorg De Regenboog in Am
sterdam. De medische verstrekking van
heroïne heeft alleen kans van slagen in
combinatie met werkprojecten. „Drugs
verslaafden zullen zich enorm vervelen
als ze hun drugsbehoefte in vijf minuten
kunnen regelen bij de GG «Si GD waar ze
voorheen de hele dag mee bezig waren",
voorspelt directeur J. van Veen.
Wim Bosboom, voormalig radio-
en televisiepresentator van
Vara en Tros, is officieel met
pensioen, maar staat weer in het
middelpunt van de belangstelling.
Onlangs werd hij lid van het
hoofdbestuur van Senioren 2000, de
partij van Jet Nijpels. De 67-jarige
Bosboom woont in Vreeland, op een
steenworp afstand van 'zijn'
omroepstad Hilversum. Hij praat
over de positie van ouderen in de
samenleving, de Tweede Kamer, de
nieuwe samenleving, de Vara en de
asielzoekers.
Hij is 'stomverbaasd' over al de opwin
ding over zijn kersverse lidmaat
schap van het hoofdbestuur van Neder
lands grootste ouderenpartij Senioren
2000. Zoveel mensen worden lid van een
politieke partij en die krijgen toch ook
niet opeens de hele Nederlandse pers over
zich heen? Maar vooruit, voor één keer wil
hij zijn stap wel toelichten. Tijdens het in
terview gaat echter iedere tien minuten de
telefoon; journalisten van andere kranten
en radioprogramma's willen ook graag
meer weten over de politieke ambities van
de man die de knuppel in menig hoender
hok gooide met zijn Tros-televisierubriek
'Dat wilde ik even kwijt'.
Als een echte poüticus is hij niet echt rou
wig om alle belangstelling. „Ze hebben
mij heus niet benaderd vanwege mijn
mooie blauwe ogen", aldus Bosboom. Zijn
keuze voor Senioren 2000 is een bewuste
geweest; hij gaat niet in de politiek omdat
hij om werk verlegen zit. Hij heeft genoeg
omhanden. Naast zijn radiorubriek bij
Radio Rijnmond wordt Bosboom nog re
gelmatig gevraagd voor andere 'klussen'.
„Het besluit om in de poütiek te gaan
kwam niet van de ene op de andere dag,
dat is een beetje gegroeid. Ik heb in het
programma bij Radio Rijnmond op de za
terdagmorgen regelmatig gasten uit poli
tieke partijen. Ook Jet Nijpels, toen nog
van het Algemeen Ouderen Verbond
(AOV), is een paar maal in de uitzending
geweest. Ik vond dat zij een heel redelijk
verhaal had over de politiek en de positie
van ouderen in de samenleving. Ik heb
daarom bij de laatste verkiezingen op
haar partij gestemd en mij later als lid
aangemeld. Onlangs belde ze mij met de
vraag of ik belangstelling had voor een
functie in het hoofdbestuur. Jet Nijpels
had na haar vertrek uit het AOV de partij
Senioren 2000 opgericht en was bezig met
de samenstelling van een nieuw sterk par
tijbestuur. Ik heb toen ja gezegd."
kers zijn. Ik heb echter nooit anders ge
daan dan het regeringsstandpunt over
asielzoekers verwoorden
„Ik wil best wel zeggen hoe ik over asiel
zoekers denk. De politieke vluchtelingen
zijn van harte welkom Dan heb ik het
over mensen die geen kant op kunnen, die
hun huis uit zijn gegooid en wier leven
wordt bedreigd. Tegen economische
vluchtelingen moetje hard zijn: een korte
eerlijke procedure van maximaal zes we
ken en als die negatief uitvalt, moeten die
mensen weg."
Heeft die kritiek uit linkse hoek niet nog
steeds te maken met uw overstap destijds
van de Vara naar de Tros? Veel Vara-
mensen hebben u dat nooit vergeven.
„Dat kan heel goed, al was ik niet de eerste
toen. Koos Postema was mij voorgegaan
in het werken bij een andere omroep.
Maar het is onmiskenbaar waar dat het
mij nog steeds wordt kwalijk genomen.
Dit jaar bestond de Vara zestig jaar en
voor het feest werden ook alle gepensio
neerden en oud-medewerkers uitgeno
digd. Maar Postema en ik zijn bewust niet
op de gastenlijst gezet. Daar zijn nog op
merkingen over gemaakt naar Van Dam,
heb ik gehoord, maar die reageerde niet."
„Ik ben niet bij de Vara weggegaan omdat
die socialistisch was. Het werd echter een
te gesloten organisatie, waar ik niet in kon
werken. Nee geen links of rechts. Ik ben
bovendien helemaal niet rechts; ik be
schouw mijzelf als een links-liberaal, geen
D66, maar de hnker-vleugel van de WD."
Denkt u in het politieke bedrijf te kunnen
aarden? U bent nogal rechtstreeks en dat
is niet de gebruikelijke omgangsvorm in
de politiek.
„Ik zou geen standpunten kunnen inne
men alleen vanwege politieke motieven.
Ik ben voorstander van duidelijkheid in
de politiek. Mensen als De Hoop Scheffer
(CDA) en Bolkestein (WD) spreken mij
aan. Premier Kok, die het overigens best
wel goed doet, is veel vager. Hij zegt bij
voorbeeld dat een deel van de publieke
sector behouden moet blijven, maar kort
geleden is een belangrijke publieke sector
geprivatiseerd: de PTT. En binnenkort
gebeurt hetzelfde met de NS. De dienst
verlening van de PTT is er sindsdien al
leen maar slechter op geworden; postkan
toren in kleine plaatsen gaan dicht en
door de nevenactiviteiten zijn de PTT-
kantoren ook nog eens een concurrent ge
worden van de middenstand. Ik zou mijn
bezwaren hiertegen duidelijk naarvoren
brengen als ik in de Kamer zou zitten."
„Ergens mee instemmen tegen je eigen
uitgangspunten in, alleen vanwege poli-
tiek-strategische overwegingen, dat zou
ik zeker niet doen. Zoals de WD-fractie in
de Eerste Kamer instemde met de Eco-
tax. terwijl die partij eigenlijk tegen is. dat
vind ik schandalig. Het is wel zo datje af
spraken moet kunnen maken met andere
partijen, maar niet als die tegen je partij
programma ingaan."
Serieus
„Ik ben er ook niet bang voor dat partijen
als Senioren 2000 niet serieus worden ge
nomen. De andere partijen raadplegen de
huidige kamerleden van Senioren 2000 re
gelmatig over allerlei zaken. Om figuren
als boer Koekoek werd destijds misschien
gelachen, maar Senioren 2000 wordt se
rieus genomen."
„De huidige kamerfractie beschikt boven
dien over goed-gekwalificeerde mensen.
De beginnersproblemen zijn voorbij. Sug
gesties over de oprichting van consulta
tiebureaus voor ouderen van onze kant
zijn door staatssecretaris Terpstra over
genomen en mevrouw Aiking van Senio
ren 2000 heeft zitting in de commissie-Van
Traa, die de nasleep van de IRT-affaire
uitzoekt."
„Senioren 2000 is er bovendien niet uit
sluitend om over zaken te praten die oude
ren aangaan. De partij kan uitstekend
meepraten over defensie, ruimtelijke or
dening of wat dan ook. Het is wel een par
tij primair voor ouderen, maar niet alléén
voor ouderen. Ik kan mij zelfs voorstellen
dat jongeren op Senioren 2000 stemmen.
Vanwege de standpunten, maar mis
schien alleen al omdat het de partij is van
hun ouders of grootouders."
Bert-Jan Klein
De medische begeleiding van ver
slaafden in de afgelopen tien jaar
werpt vrucht af. Junks worden gemid
deld steeds ouder. De bejaarde verslaaf
de is in opmars, heet het bij hulpverle
ningsorganisaties. Reportage over de
oudere gebruiker die geen energie meer
heeft om te hosselen, te stelen om aan
drugs te komen.
In zijn versleten jas, met de muts diep
over zijn oren getrokken, schuifelt de Su
rinaamse verslaafde Blikkie de gedoog-
ruimte van de Rotterdamse Pauluskerk
binnen. Voor een kop koffie en een beetje
cocaine. Dertig jaar is de 51-jarige Blik
kie aan de dope en volledig opgebrand,
zegt hij.
„Ik ben doodmoe, ik wil rust", reageert
de Surinamer tijdens het roken van een
pijpje cocaïne. Jarenlang heeft hij lange
werkdagen moeten maken om te kunnen
scoren. Soms dag en nacht in de weer om
geeltjes te verdienen voor een beetje ge
kookte coke (crack), heroïne en wat pil
len. Hij is dakloos en zegt nog nauwelijks
energie te hebben om te kunnen scoren,
aan z'n dope te komen.
Vroeger toen hij jonger was, ging het hos
selen makkelijker. Niet dat hij een echte
crimineel was, meer het kleine werk. Een
inbraakje hier, een autoradiootje daar en
zo nu en dan in kleine kring actief als
dealer. En daarom heeft hij ook enkele
jaren in de bajes gezeten. Nu zijn de spie
ren stram, heeft hij last van zijn rug en is
hij oververmoeid.
Blikkie verdient, naast zijn uitkering,
een beetje bij door aanstekers te vullen
Waarom Senioren 2000 en niet een be
staande landelijke partij als de PvdA, de
VVD of het CDA?
„We staan aan de vooravond van een
nieuwe maatschappij, want het Neder
landse volk is aan het vergrijzen en er zijn
minder jongeren. De oudjes van nu zijn
bovendien niet meer de oudjes van vroe
ger, die genadebrood kregen in het bejaar
dentehuis en eenmaal per jaar met zijn al
len een bustochtje maakten. Na de grijze
golf komt de 'gebrek-aan-werkkrachten-
golfDe ouderen zullen vanzelf meer no
dig zijn. Zij willen dat, maar kunnen dat
ook qua instelling en gezondheid. Het
oude mannetje en vrouwtje van het bus
tochtje zijn een vitaal echtpaar geworden,
vaak ook nog mede-opvoeders van de
kleinkinderen."
„Dat wordt onvoldoende onderkend.
Sterker nog: de voorbeelden van leeftijds
discriminatie zijn legio. Ik moest zelf in
verband met de aankoop van een huis en
kele jaren geleden 25.000 gulden lenen. Ik
was toen 58 jaar. Toen ik zestig was gewor
den kreeg ik van de Postbank bericht dat
ik die lening moest afbetalen vóór mijn
65ste. Ik kreeg bovendien de mededeling
dat ik geen verder krediet zou krijgen. Dat
is een treurig staaltje van leeftijdsdiscri
minatie."
Te oud
„Ook in de politiek is dat vaak zo. Bij de
PvdA wordt je er uit gezwiept als je oud
bent. PvdA-voorzitter Felix Rottenberg
heeft voor de afgelopen verkiezingen be
wust een groot aantal ouderen vervangen
door jongeren. Al ging die zuivering som
migen kennelijk nog niets eens ver ge
noeg. Er is onlangs een aan de PvdA ge
lieerde jongerenorganisatie opgericht, die
zelfs de huidige fractie nog te oud vindt.
Voor ouderen is kennelijk geen plaats in
die partij. Dat is bij andere politieke par
tijen ook zo. Van Van Mierlo wordt al ge
zegd: kan hij dat vanwege zijn leeftijd alle
maal wel aan? Ik heb voor Senioren 2000
gekozen, omdat die partij wél de inbreng
en belangen van ouderen een goed hart
toedraagt."
Werkenden
„De bestaande politieke partijen en vak
bonden behartigen alleen de belangen
van de werkenden. De ouderen moeten
daarom zelf aan de gang om hun belangen
te vertegenwoordigen. Dat die behoefte
aan een politieke partij voor ouderen be
stond, bleek wel bij de laatste verkiezin
gen voor de Tweede Kamer. De twee oude
renpartijen het AOV en de Unie 55+ be
haalden samen zeven kamerzetels. Zij zijn
daarmee groter geworden dan bijvoor
beeld GroenLinks."
„Het is daarna enigszins fout gegaan, met
name in het AOV. Dat is een flinke ruzie
geworden, waarbij de media op de open
bare bijeenkomsten lekker hebben kun
nen meekijken. Ik kan wel begrijpen hoe
de problemen destijds zijn ontstaan;
ouderen zijn vaak rigide en vooringeno
men. Een nieuwe partij trekt bovendien
altijd gelukszoekers. Jet Nijpels heeft
toen het verstandige besluit genomen om
uit de partij te treden en met Senioren
2000 verder te gaan."
Verzoening
Hij staat even op om de telefoon te beant
woorden. Weer een journalist. Ditmaal
van de Avro. Onverstoorbaar zet hij daar
na zijn verhaal voort.
„Jet Nijpels is een betrouwbare en hard
werkende vrouw, dus dat gaat wel goed.
De periode van ruziemaken is achter de
rug en ik ben uit op verzoening. Ik onder
schrijf het streven dat de drie ouderenpar
tijen (het AOV, Senioren 2000 en de Unie
55+) zich bij elkaar zouden moeten aan
sluiten en gezamenlijk de verkiezingen
moeten ingaan als een soort seniorenfede
ratie. Wij zijn van plan volgend jaar een
congres te houden waarbij de partijbegin
selen worden aangescherpt. De voorstel
len voor het partijprogramma zullen wij
voorleggen aan de leden."
Ambieert u een zetel in de Tioeede Kamer?
„Als men mij nadrukkelijk zou vragen
voor een plaats op de kandidatenlijst van
die seniorenfederatie die we willen, dan
zou ik daar de grootste moeite mee heb
ben. want het kamerwerk is bijzonder
zwaar."
Weer rinkelt de telefoon. Een journalist
van de schrijvende pers informeert naar
zijn politieke motieven. „Graag gedaan".
zegt Bosboom vijf minuten later en gaat
weer op zijn plaats zitten.
„Ik weet dat ik een enorme goodwill heb
opgebouwd door onder andere mijn con
sumentenrubriek Kieskeurig. Die rubriek
en mijn zaterdagmorgenprogramma heb
ben mij bij veel mensen een uitstraling
van betrouwbaarheid bezorgd. Dat kan
een rol spelen bij verkiezingen."
Dan was er ook nog de TROS-televisieru
briek 'Dat wil ik even kwijt', waarin u uw
mening gaf over actuele ontwikkelingen.
U kunt niet ontkennen dat die omstreden
is. Of men vond het hartstikke goed of men
gruxcde er van.
„Dat klopt. Wij hebben duizenden brieven
gehad van luisteraars, maar het overgrote
deel was positief tot zeer positief. Slechts
enkele reacties waren negatief. De gewone
nuchtere mensen, die de problemen wel
zien, hebben hun steun wel gegeven. De -
vaak ongenuanceerde - kritiek kwam
vooral uit modieus-linkse hoek, waar men
gruwde van mijn praatje. Het zijn de groe
pen die de werkelijke problemen in de sa
menleving versluieren en onbespreekbaar
willen laten. Ik wil met die mensen ook
niets te maken hebben."
„Zoals bijvoorbeeld Jack Spijkerman die
mijn praatje over Bosnië belachelijk
maakte. Pronk had gezegd: de multicultu-.
rele samenleving is mooi. Ik zei toen in
mijn televisierubriek: dat is nog de vraag,
want Pronk kan alleen in Bosnië rondlo
pen met een kogelvrij vest en een helm. Ik
zou vanwege die uitspraak tegen asielzoe-
voor een kwartje of vijftig cent en andere
verslaafden te helpen. „Een beetje hosse
len, zo kom ik aan mijn geld tegenwoor
dig." Ook helpt hij mee in een project van
de Rotterdamse GGD om spuiten van de
straat te rapen.
Toekomst
Blikkie is bang voor de toekomst als hij
niet meer de straat op kan om zijn dope
bijeen te scharrelen. Wie zal hem helpen?
Afkicken op zijn leeftijd na dertig jaar
verslaving? Per dag gebruikt hij toch een
grammetje of twee heroïne, ^en gram co
caïne en toch wel drie tot vijf pillen va
lium. „Ik ben te moe om te kunnen sco
ren. Ik wil rust en een dak boven mijn
hoofd. Mijn verslaving zal ik nooit opge
ven, dat is uitgesloten."
Blikkie is een representant van een snel
groeiende groep bejaarde verslaafden,
zoals ze in hulpverlenersjargon worden
aangeduid. Dank zij de hulpverlening en
medische zorg van gemeentelijke ge
zondheidszorginstellingen worden Ne
derlandse junks, voorals als ze niet heb
ben gespoten, ouder dan waar dan ook in
de wereld. Er zijn in Nederland verslaaf
den bekend van 65 jaar, in Rotterdam
zelfs één van zeventig, maar de grootste
groep oudere verslaafden is in de vijftig.
Het maatje van Blikkie is Winston. even
oud, even moe en eveneens verslaafd
aan 'wit' (cocaïne) en 'bruin' (heroïne).
Een grijze baard bedekt zijn gezicht. Zijn
kleren zijn vuil en tot op de draad versle
ten. Winston is dakloos, slaapt soms bij
zijn broer en eet elke dag bij zijn 73-jarige
moeder. Zijn dagelijks leven bestaat uit
een strak schema van scoren, bezoeken
aan hulpverleningsinstellingen, eten en
slapen bij de daklozenopvang. de Pau
luskerk en de straat. „Daar ben je druk
mee, hoor."
Droomwens
Ondanks zijn twintigjarige verslaving
koestert Winston toch nog de illusie ooit
minder te gaan gebruiken. Zijn droom
wens: „Terug naar Suriname om m'n
oude dag door te brengen. Je kunt daar
Winston (links) en Blikkie, even oud, even moe en beide verslaafd aan 'wit' en
'bruin'. fotoGPD
niet zo makkelijk aan dope komen."
Evenals Blikkie is hij bang voor wat de
toekomst hem gaat brengen. „Ik kan het
hosselen niet meer opbrengen. Je wordt
ouder en het leven is harder geworden."
Doorgaans worden gebruikers als Blik
kie en Winston, de vijftig-plussers onder
de verslaafden, tot de categorie bejaar
den gerekend. „Ze moesten hard werken
om hun verslaving te kunnen bekosti
gen. Daardoor zijn ze vaak al op jongere
leeftijd uitgeput. Ze hebben tropenjaren
gemaakt en zien er daardoor afgeleefd
uit. Geestelijk en lichamelijk zijn ze eer
der zestig dan vijftig jaar", weet Giel van
Brussel, hoofd van de drugsafdeling van
de GG «Sj GD in Amsterdam.
Van Brussel is ietwat geïrriteerd. De Am
sterdamse politie heeft opa G. opgepakt
„voor een akkefietje van twee jaar gele
den." Opa G is 65 jaar. is op oudere leef
tijd verslaafd geraakt en draait mee in
het Amsterdamse palfium-experiment.
In tegenstelling tot methadon is palfium
net als heroïne een roes-opiaat en wordt
als alternatief op beperkte schaal aan he-
roïne-verslaafden verstrekt. „Wat moe
ten ze nou met opa G. Laat die man toch
met rust. Het ging zo goed met hem, we
hadden net z'n aow geregeld
De opkomst van de bejaarde verslaafde
is het gevolg van de goed georganiseerde
zorg van hulpverleningsinstanties in Ne
derland. Door onder meer medische en
sociale begeleiding, methadonprogram-
ma's en spuitomruil-projecten blijven
gebruikers langer leven. De gemiddelde
leeftijd van verslaafden is daardoor de af
gelopen jaren met sprongen toegeno
men.
Wim Bosboom:
maakten."
„De oudjes van nu zijn niet meer de oudjes van vroeger, die genadebrood kregen in het bejaardentehuis en eenmaal per jaar met zijn allen een
fotoGPD