Een ruilhandel in de Oekraïne Vlilieu pak je samen aan In deze eeuw geen nieuwe kerncentrales Buitenland steunt regio met kerncentrale beter dan hier zeeland 15 FNV bepleit actie voor behoud Dierxschool mii DONDERDAG 21 DECEMBER 1995 Dipje in stroomvoorziening de| van onze verslaggever an| A. J. Snel KAPELLE - Het systeem doet denken aan vroeger dagen toen molenaars door boeren voor het malen van graan werden betaald in zakken meel. Op een vergelijkbare manier werkt de Koninklijke VanderHave Groep in de Oekraïne waar het pro ject 'Zeeuwse zon boven de Oekraïne' goeddeels gebaseerd is op ruilhandel. Er wordt betaald met benzine, land bouwwerktuigen en agarische pro- dukten, vooral zonnebloempitten. Drie jaar is de VanderHave groep nu doende met het project. De kosten, een aantal miljoenen guldens, zijn er intussen uit. Sectordirecteur ir L. J. van der Broek: „We hebben het break even-point bereikt. We werken nu aan een potentieel winstgevende aangelegenheid met dito risico." De Kapelse onderneming, die deel uit maakt van de Suiker Unie. ontving onlangs voor de activiteiten in de Oe- kraï'ne de Oost-Europa Prijs, inge- j steld door de gelijknamige stichting waarvan Yvonne van Rooij voorzitter is. De stichting is opgericht door be- drijven en instellingen die een bijzon dere belangstelling hebben voor de economische betrekkingen tussen Nederland en Oost-Europa. De bedoe- ling is Nederlandse bedrijven te sti muleren naar Oost-Europa te gaan, beter inzicht te krijgen in de commer ciële initiatieven die worden ont plooid en een centraal punt te vormen waar ondenemers ervaringen kunnen uitwisselen. Uit de vele tientallen in zenders werd de VanderHave Groep dit jaar zowel door de jury als door het publiek als nummer één uitverkoren. Het leverde de onderneming aan I bronzen beeldje, een certificaat, maar j vooral erkenning op voor een inspan ning die immense oppervlakten van de Oekraïne 's zomers geel doen kleu ren. En die zoals Van der Broek aan- I duidt 'bijdraagt aan een stabiele ont wikkeling van de markteconomie'. De I sectordirecteur: „Er worden zaken ge- I daan op basis van ruilhandel, maar daarmee wordt niet teruggegaan naar de planeconomie. Wij dragen er aan bij dat niet wordt teruggekeerd naar de oude gewoontes. Stabilisering is van belang voor het democratise ringsproces." J De VanderHave Groep heeft eind 1992 samen met de Oekraïense organisatie j van kolchozen Vassilkovskaya een j joint venture opgericht waarin Van- j derHave een aandeel van 60 procent heeft en de boerenorganisatie van 40. 1 De joint venture, die opereert onder de naam Navasko, vormt het draai punt voor het project. Navasko zet uitgangsmateriaal voor de zonne- Directeur ir L. J. van der Broek van de Koninklijke VanderHave Groep is tevreden over het Oekrame-project op basis van ruilhandel. foto Willem Mieras bloemteelt uit bij boeren, die daar zaad van telen. Dat werk wordt door die boeren gedaan in ruil voor land bouwwerktuigen, benzine en andere goederen. Geld krijgen ze niet voor hun leveranties zaaigoed. Navasko ontvangt dat, schoont en ontsmet het en sorteert het op maat waarna het zaad naar de eindgebruikers gaat: boeren die de eigenlijke teelt van zon nebloemen ter hand nemen. De boe ren betalen in natura. Met gerst, tarwe en melasse, maar vooral met zonne bloempitten. Daarover beschikken ze in ruime mate. Ze oogsten in de herfst van het zaad dat ze in het voorjaar van Navasko hebben afgenomen. Het ge bruik van geld wordt ontweken om dat men te maken heeft met een gie rende inflatie. De ruil van produkten en goederen geeft aanzienlijk grotere zekerheden. Uit de zonnebloempitten wordt door fabrieken in de Oekraïne olie geperst en die wordt op de wereldmarkt ge bracht. Pas dan komt aan het hele proces geld te pas. Van der Broek: „Van het begin af gerekend, gaat het om een traject van twee en een hall jaar. Dat is dus een vrij lange termijn." Aanvankelijk was het de bedoeling dat de zonnebloempitten op de markt zouden worden gebracht. Daar stak de Oekraïense regering een stokje voor. Zij besloot per decreet dat geen pitten mochten worden uitgevoerd en daarmee was Navasko genoodzaakt de olie ter plekke te laten winnen. Van der Broek: „Er is wel stabiliteit als je op ruilbasis kunt werken, maar de wetgeving is volkomen onvoorspel baar. Daar moet je dan maar mee le ven en je aanpassen." Vanuit Kapelle wordt met grote be langstelling gekeken naar de poli tieke ontwikkelingen in de zelfstan dige republiek Oekraïne en naar die in andere voormalige Sovjet-staten zo als Rusland. De Oekraïne kan giganti sche hoeveelheden plantaardige olie leveren maar heeft niet, zoals Rus land, de beschikking over minerale oliebronnen. Dat is een belangwek kend gegeven als het gaat om de han delspolitiek van de staten. Know how Van der Broek: „Het personeel van Navasko is Oekraïëns. Dat is gunstig voor de mensen daar. maar het is ook noodzakelijk voor ons. Wij beschik ken zo meteen over een heel netwerk dat inzicht heeft in de sociale en poli tieke verhoudingen. Wij hebben om te beginnen commerciële doelstellin gen, maai- een project als dit heeft een werking die daar bovenuit gaat. We introduceren landbouwmethoden, machines en know how. Er zitten daar heel goede agronomen, maar die kun nen niet veel zonder middelen. Wij hebben het project met een aanzien lijk bedrag voorgefinancierd, zonder Nederlandse of Europese overheids steun." Over enkele jaren denkt de Vander Have Groep een kwart van het Oe kraïense zonnebloemareaal te kun nen voozien van commercieel zaad. Het gaat om een project dat zich op langere termijn uitstrekt over een op pervlakte van 1.6 miljoen hectare. Er wordt in het groot gedacht. Men werkt met kavels van zo'n 100 hectare, een oppervlakte waarmee in Nederland een flinke boerderij kan worden opge zet. De bedrijven in de Oekraïne heb ben een omvang van tussen de 10.000 en 30.000 hectare. In 1996 denkt Na vasko aan 215.000 hectare invulling te geven. Resistentie Met De Zeeuwse zon boven de Oe kraïne beschikt VanderHave over zeer ruime mogelijkheden voor de produktie van zaaigoed en zonne bloempitten. Het bedrijf gebruikt daarbij rassen die voldoen aan een aantal eigenschappen: hoge produk- tiviteit en kwaliteit en resistentie te gen ziekten. „We kunnen voortgaan op de lokale teelt van zonnebloemen die men er altijd al kende. De vorm van ruilhandel is primitief en vraagt om een hopeloze hoeveelheid organi satie. Maar het werkt." Last van mafiose praktijken heeft de onderneming niet. „Wij zitten in de landbouw", stelt Van der Broek tevre den vast. „Daar gaan de dingen an ders dan in consumentenelektronica of bijvoorbeeld sportkleding. Misda dige elementen houden zich bezig met goederen die snel te gelde kunnen worden gemaakt. Niet met landbouw- produkten." ;n onze verslaggever IDDELBURG - Ieder bedrijf ieft milieuproblemen, al reali- ert niet iedere ondernemer ch dat. Ieder bedrijf kan er ik iets aan doen en gelukkig ibeurt dat in toenemende ma- i Dat de beste manier om mi- suproblemen het hoofd te bie- ïn is gelegen in samenwerking et anderen, is volgens Anja de roene uit Middelburg de be- ingrijkste conclusie uit haar tomotieonderzoek. Vandaag londerdag) promoveert ze aan 'Katholieke Universiteit Bra- rnt op een onderzoek naar de spons van bedrijven op mi- Euproblemen en het belang in de omgeving. Beheersen of eïnvloeden? heet het proef- Ihrift dat ze verdedigt, en het verschenen bij Boekhandel anoy in Middelburg. De verantwoordelijkheid van ïdrijven in de milieuproblema- pk en de rol die ze in de oplos- ng ervan kunnen spelen, wordt pg niet zo lang onderkend. Van- jt mijn vakgebied, ruimtelijke jonomie en bedrijfskunde, en 'jn persoonlijke interesse in it het milieu gezien, lag er een jteressant terrein voor onder- k braak. Dat ligt er nog ;eds want er moet nog enorm il werk worden verzet om het llieubeleid van bedrijven en Verheden wetenschappelijk te pderbouwen. Ik heb gekeken aar het effect op de omgeving an wat bedrijven aan het milieu oen. Dat houdt in dat ik bedrij en heb bekeken die zich al in- panningen getroosten om mi- eumaatregelen te nemen. Er jn er natuurlijk nog te veel die elemaal niks doen." :onsument Is Anja de Groene het juist in mat. zullen die bedrijven op en duur vanzelf worden ge- i Advertentie i dwongen zich te bezinnen op mi lieumaatregelen. „Een voor beeld is de Brent Spar. Shell was niet van plan zich iets van de omgeving aan te trekken. Ter wijl overheden in Nederland en België erop aandrongen de boel niet in zee te laten zakken, bleef dat heel lang de opzet. Dat het uiteindelijk de publieke opinie is geweest die het tij heeft doen ke ren, illustreert hoe machtig de consument eigenlijk kan zijn. Die consument, zeg maar de af nemer, zou een veel belangrijker factor kunnen worden in de om geving van bedrijven. Het ge beurt nog te weinig dat afnemers milieuvriendelijker oplossingen afdwingen. Als de consument zich niet roert, kun je ook niet verwachten dat bedrijven er re kening mee houden." Veel meer rekening houden be drijven met de overheid, die door middel van wet- en regelge ving veel kan afdwingen. „Be drijven beschouwen de overheid als een onberekenbare factor omdat er voortdurend wijzigin gen komen in voorschriften en eisen. Het zou heel motiverend werken als gemeenten, provin cies en het Rijk wat meer duide lijkheid zouden verschaffen over wat ze van plan zijn. Overheden zouden de milieuregels wat min der ingewikkeld moeten maken en één loket moeten scheppen. Ook lijkt het heel motiverend om financiële prikkels te geven. Daarmee kan milieubeleid een concurrerende factor worden in gunstige zin." Als bedrijven zich gaan bezig houden met milieumaatregelen, beginnen ze meestal intern. „Mi lieuwinst hangt niet zelden sa men met kostenbeperking. voor al als binnen het produktiepro- ces kan worden bespaard. Dat soort maatregelen noem ik in mijn onderzoek beheersen. Beïnvloeden heeft veel meer te maken met de omgeving. Bedrij ven zijn niet zo geneigd tot beïn vloeding, behalve als het om om wonenden gaat. Als omwonen den klagen over stank, kan dat directe gevolgen hebben voor de concurrentiepositie. Bedrijven beseffen dat en nemen dat soort klachten dus wel serieus." Maar beïnvloeden, handelen in relatie met je omgeving, kan veel meer milieuwinst opleveren en dat hoeft niet altijd geld te kosten. „Bedrijven kunnen af spraken maken met leveran ciers van grondstoffen, met afne mers, afvalverwerkers en over heden. De titel van mijn proef schrift is Beheersen of Beïnvloe den? Met een vraagteken dus. Het antwoord is; Allebei. De op lossing van veel milieuproble men kun je volgens mij het beste zoeken in integraal ketenbe heer. Van het begin tot het eind, van de winning van grondstoffen tot aan het afval, kun je milieu winst boeken in beheersing en beïnvloeding. Dat vergt wel sa menwerking en het besef dat ie der bedrijf zijn eigen verant woordelijkheid heeft in een ke ten van activiteiten die allemaal het milieu belasten." Ver. Vr. BAR DANCING 't KARREWIEL geopend vrijdag 22.00-04.00 uur zaterdag 21.00-04.00 uur i zondag 22.00-04.00 uur 1e Kerst gesloten 2e Kerst geopend Oudejaarsbal met live muziek DEZZ Koud buffet enz. Kaartverkoop vooraf. .Bel ons voor info: 0118-551721 Anja de Groene onderzocht hoe bedrijven omgaan met hun milieu problematiek. foto Dirk-Jan Gjeltema Burgemeester Mandos van Borsele: „Zaak de bevolking zo vroeg mogelijk te informeren." foto Willem Mieras Burgemeester Borsele terug uit Japan van onze verslaggeefster HEINKENSZAND - In Japan komt een kern centrale nooit alleen. Wanneer een nucleaire stroomfabriek zich in een regio vestigt, krijgt het gebied bijvoorbeeld ook wegen, scholen en sportvoorzieningen. „Ze hebben daar kapi talen voor over", zegt de Borselse burgemees ter ir J. L. M. Mandos, die eerder deze maand terugkeerde van een reis naar Japan. Hij be zocht daar een congres over 'nucleaire facili teiten' en lokaal bestuur. Het idee spreekt Mandos wel aan. als burge meester van een gemeente waarbinnen een kerncentrale is gevestigd. Maar hij vindt de Ja panse methode wel erg ver gaan. „Zoiets gaat toch in de richting van het omkopen van het bestuur en de plaatselijke bevolking. Op die manier blijven de risico's van kernenergie te veel op de achtergrond." Bekaaid Aan de andere kant vindt hij dat Nederland er wat bekaaid vanaf komt in vergelijking tot het buitenland „De aanwezigheid van een kern centrale vergt extra inspanningen van een ge meente. Daar mag best wat tegenover staan Mandos heeft dit argument ook altijd naai- vo ren gebracht in de discussie over de herverde ling van het gemeentefonds. Omdat het Sloe- gebied veel inkomsten oplevert voor de ge meente, wil het rijk Borsele vanaf 1997 minder geld toekennen. Het gemeentebestuur heeft daar altijd tegen geprotesteerd omdat het vindt dat de nabijheid van (nucleaire) indus trie ook extra werk met- zich meebrengt. Mandos was in Japan op uitnodiging van het Internationaal Atoom en Energie Agentschap (IAEA). Vertegenwoordigers van het IAEA hadden hem eerder horen spreken over kern energie en lokaal bestuur op een congres in München. Mandos was één van de vier niet-Aziatische vertegenwoordigers op het congres. Ook de burgemeesters van het Britse Sellafield en van het Zweedse Oskarshamn waren aanwezig, evenals een wetenschapper uit het Duitse Karslrühe. Vooral met zijn Europese collega's heeft hij veel ervaringen uit kunnen wisselen. „De Zweedse en Britse situatie is vergelijkbaar met de onze." Comités Eén ding in het verhaal van burgemeester Ca- risson van Oskarsham sprak Mandos bijzon der aan. In Zweden bestaan zogenoemde plaat selijke veiligheidscomités. Lokale politici dra gen de leden ervan voor, die vervolgens door de landelijke overheid worden benoemd. De co mités hebben als taak het vergaren van infor matie over de veiligheid van de kerncentrales in de omgeving. Dit overleg tussen de plaatse lijke bevolking en de nucleaire industrie wordt ook door de rijksoverheid gefinancierd. Borsele kent ook een jaarlijks overleg tussen vertegenwoordigers van de kerncentrale, de plaatselijke politiek en betrokken dorpsraden. Deze informatie-uitwisseling is wettelijk ech ter niet verplicht en komt voor rekening van de gemeente. Mandos en zijn Zweedse collega Carisson kon den het elkaar goed vinden op het punt van de voorlichting aan de bevolking. De burgemees ters van Borsele en Oskarshamn hebben op het congres beiden gepleit voor openheid naar de burgers. „Het is belangrijk om de plaatselijke bevolking in een zo vroeg mogelijk stadium te betrekken bij ontwikkelingen rond een kern centrale". zegt Mandos. „Verder moetje als gemeente proberen het ver stoorde beeld dat over kernenergie bestaat, wat realistischer te maken. Op die manier kun je een veel zakelijker discussie voeren dan nu vaak het geval is. Je hoort bijvoorbeeld vaak het cliché'Ik woon in de buurt van de kerncen trale, dus als er iets gebeurt ben ik zo dood.' Maar in Tjernobyl zijn maar heel weinig men sen direct slachtoffer geworden, terwijl wij het hier aan onze koeien merkten." VLISSINGEN - Een kortsluiting bij een bedrijf in Vlissingen heeft woensdagmiddag om 13.26 uur tot een dipje in de stroom voorziening in de Scheldestad geleid. De sluiting had tot ge volg dat een vermogensschakelaar van het Deltan-station aan de Voltaweg uitviel. Dat leidde weer tot storingen in kassa's, verkeerslichten-installaties, elektrische klokken en compu ters die niet voorzien zijn van een constante stroomvoorzie ning. Door de stroom om te leiden bleven de gevolgen beperkt tot een korte dip. Bromfietser ernstig gewond TERNEUZEN - Een 17-jarige bromfietser uit Sluiskil liep woensdagochtend ernstig hersenletsel op bij een aanrijding op de kruising van de afrit van de brug bij Sluiskil en de Finland weg in Terneuzen. Een 46-jarige bestuurder van een trekker met oplegger uit Ste- kene kwam rond tien uur vanaf de oostelijke afrit van de brug en sloeg linksaf de Finlandweg op. Daarbij zag hij een brom fiets over het hoofd die over de ventweg rechtdoor reed. Een aanrijding was het gevolg. De bromfietser werd zwaar gewond overgebracht naar ziekenhuis de Honte in Terneuzen. Daar bleek dat zijn verwondingen zodanig waren dat hij met spoed naar het academisch ziekenhuis in Gent moest worden ver voerd. Aanhangwagens vaak buit dieven GOES - Aanhangwagens vormen de laatste tijd geliefde objec ten voor dieven in de Oosterschelderegio. De afgelopen twee maanden is bij de politie in dit district 39 keer aangifte gedaan van diefstal van aanhangers. Begin deze week was het weer twee keer raak. In de wijk het Goese Meer verdwenen een ex emplaar met een waarde van zo'n duizend gulden en een aan hanger ter waarde van zo'n achthonderd gulden. Het is volgens de politie zaak de wagens in een garage of schuur te stallen of. indien buiten geparkeerd, van een goed slot te voorzien en op een voor iedereen zichbare plek te zetten, met het oog op so ciale controle. Nieuwe banen in zorgsector GOES - Een groot deel van de 104 ontslagen medewerkers uit gesloten Zeeuwse verzorgingshuizen heeft een nieuwe baan ge vonden. Via een speciaal opgezet project kan 79 procent weer in een verzorgingshuis aan de slag. Door gebruikmaking van diverse (financiële) regelingen was het voor de verzorgingshui zen extra aantrekkelijk de betrokken medewerkers in dienst te nemen. In het project werkten werkgevers- en werknemersor ganisaties. bedrijfsvereniging en arbeidsvoorziening samen Nagegaan wordt of volgend jaar een nieuw project kan begin nen. dan toegespitst op gedeeltelijk arbeidsgeschikte werkne mers (WAO-ers). Snelheidsovertreders beboet MIDDELBURG - De Middelburgse kantonrechter mr H. Bruin heeft woensdag een 33-jarige man uit Amsterdam een boete van 420 gulden opgelegd. De man reed op april op de A58 ter hoogte van Goes 160 kilometer per uur. De toegestane ma ximumsnelheid ter plaatse is 120 kilometer per uur. Bij een volgende overtreding raakt de man zijn rijbewijs vier maanden kwijt. In 1994 kreeg hij ook al een boete voor overtreding van de maximumsnelheid. Een 26-jarige Goesenaar kreeg woensdag een boete van 410 gulden. Hij had 7 juni op de Kloetingseweg 87 kilometer per uur gereden terwijl 50 kilometer was toegestaan. Omdat de man eerder dit jaar en in 1992 ook al beboet was voor snelheidsover tredingen, raakt hij bij een volgende overtreding zijn rijbewijs vier maanden kwijt. van onze Haagse redactrice DEN HAAG - Tot de eeuwwisse ling komen er geen nieuwe kerncentrales in Nederland. Het kabinet vindt wel dat de nu cleaire kennis op peil moet wor den gehouden. Dan blijft de mo gelijkheid bestaan om de vol gende eeuw desgewenst 'op die trein' te stappen. Dit schrijft het kabinet in de Derde Energie nota die minister G. Wijers van Economische Zaken gisteren naar de Tweede Kamer heeft ge stuurd. Bij het op peil houden van de kennis staat deelname in multi nationale onderzoeksprojecten centraal. Nederland heeft vol gens het kabinet niet de ambitie te zijner tijd volledig op eigen houtje kerncentrales te kunnen bouwen. Nederland moet wel een reële gesprekspartner zijn in het geval dat er kerncentrales komen. Kernfusie speelt volgens de energienota tot halverweg de volgende eeuw geen rol. De nucleaire kennis dient tevens voor het toezicht op de huidige centrales en op de latere ont manteling ervan. De kerncen trale in Borsele sluit in 2004. De kennis over kernenergie is vol gens het kabinet ook nodig om doeltreffend te kunnen reageren op rampen met nucleaire instal laties in het buitenland. Kernenergie heeft op dit mo ment nadelen. Het kabinet somt in de nota onder meer het gerin ge maatschappelijke draagvlak, het radioactieve afval en een matige concurrentiepositie op. Voordelen zijn er ook: de prijs is redelijk stabiel en een kerncen trale stoot geen C02 (koolstof dioxide) uit. C02 is een broei- Het kabinet wil de uit stoot van dit gas terugdringen. Zoals al eerder naar buiten was gekomen, pleit het kabinet voor een fusie in de elektriciteitssec tor. De vier landelijke produk- tiebedrijven (waaronder het elektriciteitsproduktiebedrijf EPZ uit Zuidwest-Nederland) en de Sep (het samenwerkingsver band van stroombedrijven) moeten samengaan tot een be drijf. Anders verliest Nederland de slag op de Europese markt. Eer de fusie is gerealiseerd, zal echter heel wat water door de Maas en de Rijn zijn gestroomd, meende Wijers gisteren. Samen staan de vier produktie- bedrijven nu net in de Europese top tien. Ze zijn echter nog niet samen. Zij hebben een veel klei nere capaciteit en omzet dan de bedrijven in omringende landen. „De situatie is niet ver weg dat Duitse of Franse spelers een po sitie op de Nederlandse markt willen veroveren," voorziet Wij ers. Prikkel PvdA en CDA vrezen dat één be drijf concurrentie op nationaal niveau zal belemmeren. Ook de werkgeversorganisaties vinden een 'concurentieprikkel' in de energieproduktie nodig. Economische Zaken blijft geld steken in de ontwikkeling van de kolentechnologie. Op dit mo ment staat er in Buggenum een centrale waar kolen worden ver gast. Of er ooit een dergelijke centrale komt in Borsele zoals is aangestipt bij de bouw van de centrale in Buggenum. is aan de produktiebedrijven zelf, aldus een woordvoerster van minister Wijers. van onze verslaggever MIDDELBURG - Het district Zeeland van de Federatie Ne derlandse Vakbeweging vindt dat de Janneke Dierxschool in Middelburg behouden moet blijven. In een brief aan ge meentebesturen, politieke par tijen, bedrijfsverenigingen, ka mers van koophandel en sociale diensten wordt gevraagd actie te ondernemen. Doel: terug draaien van het besluit van het Centraal Bestuur Arbeidsvoor ziening tot drastische vermin dering van het aantal scholings plaatsen voor de Vrouwenvak school. De vermindering van 94 naar 19 opleidingsplaatsen in 1996 bete kent dat de school de poorten wel kan sluiten. De FNV noemt dat een ongewenste ontwikke ling, omdat de school haar be staansrecht dubbel en dwars heeft bewezen. De praktijk toont aan dat cursis ten van de school zo het bedrijfs leven kunnen instappen, aldus de FNV. „De ervaring leert dat de afgestudeerde vrouwen zeer gemotiveerde werkneemsters zijn." De herziening van de Alge mene Bijstandswet per 1 januari 1996 maakt instandhouding van de school extra noodzakelijk: daardoor wordt de sollicitatie plicht strenger en bijscholing dus noodzakelijker. Het FNV-district vindt het ver ontrustend dat allerlei voorzie ningen zowel op het gebied van scholing als in de dienstensector uit Zeeland verdwijnen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1995 | | pagina 15