The King is dood, leve Pocahontas
kringloop van Van Baurscheit
PZC
>r
Onderwijs en bieb
als bondgenoten
zeeland
15
WOENSDAG 22 NOVEMBER 1995
Wet waterkeringen door de Kamer
DEN HAAG - De SGP is tevreden met de belofte van minister
Jorritsma van Verkeer en Waterstaat dat er elk jaar een rap
portage komt over de onderhoudskosten van dijken. De SGP-
kamerffactie heeft daarom gisteren haar motie ingetrokken
waarin een onderzoek naar die kosten werd gelast.
In het voorstel voor de Wet op de Waterkeringen, gisteren aan
genomen door de Tweede Kamer, wordt de beveiliging tegen
overstromingen door buitenwater geregeld. Een van de veran
deringen is de vergoeding voor het dijkonderhoud. Voorheen
droeg het Rijk 60 procent bij in de kosten. De rest moest het
desbetreffende waterschap opbrengen.
Straks stort het Rijk de onderhoudsbijdrage in het provincie
fonds. De provincies bepalen welk bedrag er naar de water
schappen gaat. SGP-woordvoerder Van den Berg was aanvan
kelijk bang dat de schappen met dat systeem geld tekort zou
den komen voor onderhoud.
Meer geld nationale parken nodig
MIDDELBURG - De Stuurgroep Oosterschelde wil alleen
meewerken aan de aanwijzing van de Oosterschelde als Natio
naal Park als het Rijk meer jaren achtereen een flinke finan
ciële bijdrage verstrekt. De uiteindelijke visie van de stuur
groep is onder die duidelijke voorwaarde aan de voorlopige
commissie Nationale Parken aangeboden.
De stuurgroep heeft de commissie erop gewezen dat het areaal
aan nationale parken meer dan verdubbeld wordt, wanneer de
Oosterschelde erbij komt. Daarom gaat het niet aan om met
hetzelfde budget voor nationale parken te blijven werken,
vindt de stuurgroep.
Man gewond bij ongeval in haven
VLISSINGEN - Een 21-jarige Vlissinger heeft dinsdagmiddag
op zijn werk in de Bijleveldhaven in Vlissingen een hoofdwond
opgelopen. De man was om 14.00 uur aan het werk in het ruim
van een schip, toen een doos op zijn hoofd viel. De doos stond
op een pallet, dat in de takels boven hem hing. De Vlissinger
werd naar het ziekenhuis gebracht, maar mocht daar na een
behandeling weer weg.
Toeristisch Zeeland naar RAI
MIDDELBURG- Toeristisch Zeeland is van 24 tot en met 29
november present op de kampeer- en caravan RAI in Amster
dam. De provinciale VW Zeeland maakt samen met het Toe
ristisch bureau Zuid-Beveland. de Streek VVV Walcheren Pro
motie en Roompot Recreatie deel uit van het Nederland pavil
joen in hal 11De bezoeker kan kennis maken met de vele kam-
peerimogelijkheden die Zeeland heeft te bieden. De VVV pre
senteert tevens de nieuwste edities van de Accommodatiegids
Zeeland en de gids Zeeland Vakanties.
Zeelandbrug tijdelijk gestremd
VLISSINGEN - De Zeelandbrug is in de nacht van donderdag
op vrijdag tijdelijk voor het wegverkeer gesloten. Tussen 23.30
en 00.30 uur wordt een dwarskrachtdeuvel - een soort schok-
breker tussen twee brugelementen - geplaatst en afgesteld.
Tijdens dat karwei mag geen verkeer over de brug rijden.
Aanvankelijk was het de bedoeling het werk al in de nacht van
maandag op dinsdag uit te voeren, maar de deuvel bleek niet te
passen. Het wegverkeer wordt omgeleid via de weg over de
stormvloedkering.
Auto op A58 uitgebrand
OOST-SOUBURG - De auto van een 49-jarige man uit Vlissin
gen is dinsdagochtend om 08.50 uur op de rijksweg A58 volledig
uitgebrand. De Vlissinger reed op de snelweg ter hoogte var
Oost-Souburg toen hij een brandlucht rook Hij zette zijn autc
direct langs de kant. Op dat moment kwamen de vlömmen al
onder het dashboard uit. De brandweer heeft de brand geblust
De auto, bouwjaar 1991, had een dagwaarde van twintigdui
zend gulden. Hoe de brand is ontstaan, is volgens de politie niet
meer te achterhalen.
MIDDELBURG - Regelma
tig ging een lach van her
kenning door de zaal bij het
optreden van cabaratier Els
Austman. Zij opende dins
dag in de Stadsschouwburg
in Middelburg de afsluiten
de studiedag van het lees
bevorderingsproject Si
rene. Ze speelde achtereen
volgens een leerling die
niets van lezen wil weten,
een optimistische lees-
bevorderaar, de leraar Ne
derlands die de bibliotheek
niet ziet zitten en de biblio
thecaresse die de leraar Ne
derlands maar een arrogan
te kwast vindt. Haar oplos
sing voor leesbevordering
was uiteindelijk: verbied
het lezen aan jongeren tus
sen 12 en 18 en Iet dan eens
op hoe nieuwsgierig ze wor
den.
Austmans sketch was nau
welijks een parodie, bena
drukte even later Margreet
Ruardi, directeur van de
stichting Schrijvers School
Samenleving (SSS). „Het
sleutelwoord voor Sirene is
samenwerking. Samenwer
king tussen onderwijs en bi
bliotheek. Zij zijn eikaars na
tuurlijke bondgenoten. Dat
is het dóódsimpele idee ach
ter het leesbevorderingspro
ject. Maar het is ons geble
ken hoe weinig bibliotheek
en voortgezet onderwijs van
elkaar wisten."
Drie jaar geleden begon Si
rene. een proefproject in Zee
land en de regio Arnhem/Nij
megen om het lezen onder
twaalfjarigen op HAVO en
VWO te bevorderen. Inhou
delijk werd het project bege
leid door SSS. verder was er
steun van provincie, het mi
nisterie van OCW en de orga
nisatie Sardes. De bedoeling
is dat het project de komen
de jaren zijn weerslag krijgt
op de onderwijspraktijk in
heel Nederland.
Ruardi haalde perspublika-
ties aan waarin werd gesteld
dat de argwaan die jongeren
koesteren ten opzichte van
lezen wel heel erg wordt be
loond. Met gratis boeken
weekgeschenken, een reis
naar de Dag van de Litera
tuur en schoolbezoeken van
schrijvers. Ze ontkende het
niet. Opdracht van het mi
nisterie was juist om op een
prikkelende en effectieve
manier het lezen onder jon
geren te bevorderen, des
noods met feesten. In Zee
land vonden de afgelopen ja
ren onder meer litaire jonge-
rencafés plaats met schrij
vers als Ronald Giphart, Ra-
scha Peper, Daphne Meijer,
Tim Krabbé - dinsdag ook
aanwezig in de Stads
schouwburg - en Leon de
Winter.
Het uiteindelijke effect - jon
geren aan het lezen krijgen -
heeft drie jaar lang alle ac
ties bepaald. Daarbij bot
sten de culturen van onder
wijs en bibliotheek nogal
eens op elkaar, maar volgens
Ruardi is een werkbare
structuur ontstaan, waar el
ders in het land van kan wor
den geprofiteerd. De SSS
werkt de bevindingen van
Sirene uit in een praktijk
boek. Voor de toekomst
wees ze op het belang van
aansluiting van het project
op de tweede fase, de vor
ming van een studiehuis, on
der meer door mediatheken
op scholen een grotere rol
voor boekhandels.
Ruardi was ervan overtuigd
dat de ontstane samenwer
king in Zeeland blijvend is,
ook zonder extra Rijksgeld
voor leesbevordering. Het
verloop van de dag bewees
haar gelijk. Het programma
van de afsluitende dag was
hoofdzakelijk gevuld met
workshops voor leraren en
bibliotheekmedewerkers.
Margreet Ruardi.
foto Ruben Oreel
van onze verslaggever
Willem van Dam
VLISSINGEN - De Kleine Zeemeer-
n bov$ min, Aladdin en Belle en het Beest
I zijn nagenoeg vergeten. Zelfs de da-
?ert D gen van The Lion King zijn geteld.
aar d Het nieuwe kinderidool heet Poca-
'ben j hontas. Nog voor Walt Disney's lief
ten. n dessprookje goed en wel in omloop is
ter M| gebracht, heeft de commercie zich al
situaj gretig van haar meester gemaakt. De
1 kwa handel vult vakken en zakken met
en brl Pocahontasétuis, -bekers, -kopjes, -
moetl rugzakjes en -pyjama's. Op scholen
I worden Pocahontas-ansichten ver
spreid. Radio, televisie en populaire
weekbladen besteden uitgebreid
ond aandacht aan Disney's nieuwste pro-
duktie. Het meisjesblad heeft zelfs
een look a Zi/ce-verkiezing uitgeschre
ven; 'ben je uiterlijk of qua type pre
cies Pocahontas, dan win jij mis
schien wel het bijna koninklijke ar
rangement naar Eurodisney voor
twee twee personen'.
pool-
ries-V
kunn
ig
den
Iden
ij gen
bani
Rott
ite wt
ing k
verse
De promotiemachine staat op standje
volle kracht. En de bioscoopdirec
teur? Die wrijft zich verwachtingsvol
in de handen. Directeur Ad West-
strate van het Vlissingse Alhambra:
„Ik denk dat Pocahontas bij ons min-
>opt ej stens vijftien- tot twintigduizend be-
ijgenl zoekers zal trekken."
Ongeveer twee weken geleden ging
Disney's nieuwe animatiefilm in het
Amsterdamse Tuschinski in pre-
j mière. Prinses Margriet was daarbij,
te H En pieter van Vollenhove. Dinsdag-
avond vonden in zo'n vijftien Neder
landse bioscopen de regionale pre
mières plaats. Ook in Vlissingen werd
een premièrefeestje gevierd. Zo'n
tweehonderd genodigden gingen er
over de rode loper, kregen er een 'glas
bubbeltjes' en een hapje en: genoten.
Zaaalig
Het kledingadvies luidde: feestelijk.
En het moet gezegd, nagenoeg alle
premièregangers hebben zich daar
keurig aan gehouden. De dames gaan
op hun sjiek en verspreiden zaaalige
luchten. De heren hebben ook zeer
hun best gedaan; keurig in het pak en
sommigen hebben zelfs een kleurige
inwagj °P de me^ zorë gesteven over-
r belj hemdboord geprikt. En wie zijn er
atierlzoal? Géén gasten van het kaliber Pie-
;igena ^er en Margriet. Wèl burgemeester
verd |Van der Doef. Maar die scoort (on-
■nste danks een staatssecretariaatje in het
ïgen verre verleden) beduidend lager in de
and nt rangorde van nationale hoogwaardig-
hem I heidsbekleders.
Nog meer bekende gezichten? In het
pijt v wandelende wasberenpak herkennen
tiè. ,lwe Meeko> Pocahontas' lievelings-
ik h beertje. En die man in het gedinstin-
moet geerde donkere kostuum moet bio-
Hij v scoopdirecteur Weststrate zijn. De di-
polit
leeft
lar i
van
ding
meen
ibten;
Vlissingen beleefde dinsdag de première van Dinsney's nieuwste produktie Pocahantas. Het ging er feestelijk aan toe. Meeko de wasbeer verscheen, het bio
scooppersoneel had voor de gelegenheid een indianenpakje aangetrokken en voor de jongste premieregangers was er een Pocahontaskoffertje. foto Ruben Oreel
recteur glimt van genoegen. Mooi
toch, zo'n feestje? Het is niet elk thea
ter gegeven zo'n party te organiseren.
Disney is daar zeer streng in, zegt
Weststrate. „Eén van de redenen dat
wij zijn geselecteerd is misschien wel,
dat wij dit jaar al vijftien procent meer
bezoekers hebben getrokken dan vo
rig jaar. In het landelijke bioscoopwe
reldje zijn wij zeer succesvol." De di
recteur kijkt daar zeer tevreden bij.
Uitstraling
Al in september is hij begonnen met
de voorbereidingen voor de première
van Pocahontas. Op de gevel van zijn
bioscoop werden metershoge schilde
ringen van de sexy indianenprinses en
andere figuren uit de film aange
bracht. de foyer moest worden ver
sierd. „We zijn als gekken aan het
werk gegaan." Maar het loont de
moeite, vindt Weststrate. „Zo'n pre
mière geeft toch enige uitstraling."
Pocahontas zal de komende maanden
het hart van het Nederlandse bio
scooppubliek stelen, weet de bio
scoopdirecteur zeker. Net zoals de
Kleine Zeemeermin, Aladdin. Belle en
het Beest en The Lion King dat eerder
deden. Het zijn stuk voor stuk films
die goed waren voor enorme recettes.
The Lion King bijvoorbeeld, 'die heb
ben we hier zo'n dertig weken in huis
gehad en was goed voor ongeveer
15.000 bezoekers.'
De bioscopen varen er wel bij, bij al
die succesvolle Disneyprodukties.
„Vroeger hadden we 't over een teken
filmpje. Dat draaiden we 's zondags
middags. Maar door het vakman
schap van Disney zijn het geen films
meer voor kinderen alléén. Iedereen
gaat er naar toe."
Geraffineerd
De marketingstrategie van de film
maatschappij is zeer geraffineerd.
„Elk jaar wordt een nieuwe film ge
maakt. Die komt 's zomers in Amerika
uit en met de kerst in Europa. Daar
draait-ie zes maanden. Vervolgens
gaat-ie een paar maanden als koopvi
deo de handel in. Daarna wordt zo'n
film helemaal stilgelegd om tien jaar
later, enigszins aangepast aan de tijd,
opnieuw te worden uitgebracht. En
dan begint het hele circus weer op
nieuw. Met premières en al. Dus over
acht of negen jaar zien we hier de
Kleine Zeemeermin weer terug."
Over uitgekiend gesproken, de com
mercie speelt gretig in op elke nieuwe
Disneyfilm. De pennenzakjes, bordjes
en bekers met leeuw Simba uit The
Lion King kunnen in de vuilnisbak.
Kinderen die de komende maanden
op het schoolplein voor vol willen wor
den aangezien, moeten een rugzakje
van Pocahontas dragen, met daarin
liefst een Pocahontas broodtrommel
tje. Prettig voor de winkelier, prettig
voor de bioscoopdirecteur.
The King is dood. Leve Pocahontas!
Drie ontwerpen van Van Baurscheit: het Huis Van Dishoeck (linksboven) in Vlissingen, de Middelburg
se Koepoort en het Huis Van den Brande (linksonder) in Middelburg.
Als Antwerpenaar ontkwam
Van Baurscheit niet aan de in
vloed van de (late) barok van
Rubens, terwijl ook de Franse
architectuur hem inspireerde,
zoals die van Daniël Marot, de
absolute grootmeester van zijn
tijd. Ook gingen het strenge
classicisme en het frivole rococo
niet ongemerkt aan hem voorbij.
Toch ontwikkelde hij een geheel
eigen stijl die zich in de grote ge
bouwen vooral kenmerkt door
een brede, vaak iets dieper lig
gende, middenkolom met een
ronde boog en door vakkundig
gemaakte ornamenten, onge
twijfeld een uitvloeisel van zijn
beeldhouwersopleiding.
Zijn eerste grote werken reali
seerde Van Baurscheit in Zee
land. Het Van Dishoeckhuis en
het Huis Van den Brande waren
echte stadspaleizen voorde rijke
burgers van die dagen waarmee
iets van de rijke Europese barok-
bouwkunst in het kleine Hol
landse milieu werd gebracht, al
dus de Rijksdienst voor Monu
mentenzorg. Jammer genoeg
zijn beide verloren gegaan. Het
Huis Van den Brande werd bij
het begin van de oorlog ver
woest. Enkele gevelstenen zijn
later ter herdenking over de
Middelburgse binnenstad ver
spreid. Het Vlissingse Van Dis
hoeckhuis werd in 1986 gesloopt,
op 'betreurenswaardige en on
begrijpelijke wijze', aldus Bau-
douin. Zelfs van de prachtige
plafonds bleef niets bewaard.
De Middelburgse Koepoort
neemt een unieke plaats in Van
Baurscheits oeuvre in, als enige
militaire bouwwerk. Het heeft
niet de stoere onverzettelijkheid
van een fort, maar een zekere
elegantie, als een Franse triomf
boog. maar zonder aanstellerij.
Aardig is dat de huidige bewo
ner van de Koepoort, de kunste
naar Leendert van der Pool, te
keningen maakte van de on
langs voltooide restauratie van
het bouwwerk. Ze zijn gelijktij
dig met de expositie over Van
Baurscheit te zien in het restau
rant van de bibliotheek.
Van Baurscheits loopbaan nam
een hoge vlucht en hij bouwde
prachtige gebouwen in en rond
Antwerpen, vooral voor de fami
lies Van Susteren en Du Bois de
Vroylande. Toch kwam zijn laat
ste opdracht - hij was al ziek - in
1763 uit Middelburg. Voor Johan
Adriaan van de Perre bouwde hij
een huis dat tot voor kort dienst
deed als rechtbank Opvallend
is dat de fleurige rococo-motie-
ven die de architect in Antwer
pen was gaan gebruiken voor dit
ontwerp sterk zijn teruggedron
gen. Van Baurscheit bouwde
aan het Hofplein in Middelburg
een indrukwekkend maar sober
patriciërshuis. Zo bleef hij tot de
laatste dag een voorloper, want
naar later bleek zat het neo-clas-
sicisme er aan te komen.
De expositie over Van Baurscheit
loopt van 24 november tlm 6 januari
1996. evenals die van Leendert van
der Pool. Publikatie. Frans Bau-
douin. Architect Jan Peter van Baur
scheit de Jonge 1699-1768Liers ge
nootschap voor geschiedenis. 1994.
45,-
van onze verslaggever
MIDDELBURG - De carrière
van de Antwerpse architect Jan
Peter van Baurscheit de Jonge
(1699-1768) begon en eindigde in
Zeeland. Nog voor hij 35 was,
had hij de ontwerpen gemaakt
voor het buitenhuis Der Boede
in Koudekerke, Het Beelden
huis en het Van Dishoeckhuis in
Vlissingen en het Huis van den
Brande in Middelburg. In dat
laatste, in 1940 verwoeste ge
bouw had hij zijn eigen stijl tot
volle ontwikkeling gebracht.
Het was een meesterwerk van
evenwicht en harmonie. Na een
enorme hoeveelheid burgerhui
zen en buitenverblijven in en
rond Antwerpen te hebben ge
bouwd, kwam zijn laatste
bouwwerk weer in Zeeland te
staan; het Van de Perrehuis in
Middelburg. Een laatste kunst
stukje.
Vrijdag begint in de Zeeuwse Bi
bliotheek in Middelburg een ten
toonstelling over Van Baur
scheit. Deze was eerder te zien in
de geboortestad van de archi
tect, Antwerpen, en daarvoor
nog in Lier, ter gelegenheid van
de tweehonderdvijftigste ver
jaardag van het stadhuis aldaar,
een van Van Baurscheits mees
terwerken. Bij de expositie is in
1994 een uitgebreide publikatie
van Frans Baudouin versche
nen.
Bouwmeester
Over het leven van de architect
is niet veel bekend. Jan Peter
van Baurscheit werd op 27 april
1699 geboren en genoemd naar
zijn vader, Van Baurscheit de
Oude, een Antwerpse beeldhou
wer van Duitse afkomst. Reeds
als knaapje leerde de jonge Van
Baurscheit het vak van zijn va
der, maar hij liet het niet bij de
Belthouwkunst en het boetsee-
ren. Na de dood van zijn vader,
in 1728, maakte hij zijn beson
derste studie als Ingenieur-ar
chitect. Hij werd dus bouwmees
ter.
Dat gebeurde op een moment
dat de architectuur zich vanuit
de beeldhouwkunst ontwikkel
de tot een zelfstandige artistieke
discipline. Eerder waren er ook
wel vaklieden die hun brood ver
dienden met het ontwerpen en
uitvoeren van bouwwerken,
maar artistieke vernieuwing en
grote allure kwamen op dit ge
bied vooral van beeldende kun
stenaars. In de zeventiende
eeuw bijvoorbeeld van de schil
ders Peter Paul Rubens en Ja
cob Jordaens, beeldhouwers als
Lucas Fayd'herbe en Hendrik-
Frans Verbrugghen en in de
Noordelijke Nederlanden van ie
mand als Constantijn Huygens.
eken
4
