Bihac stad tussen hoop en vrees
r
PZC
Afrika moet zichzelf helpen
Arts is niet
strafbaar voor
moord op baby
V
o
Ernst
Honger wordt er niet geleden, maar verder is aan alles gebrek
Actie winkeliers tegen
lange openingstijden
u
P
al
Bt
0
0
O
0
0
0
O
Bihac. in het noordwesten van Bosnië, is sinds half augustus
bevrijd van het Servische monster, zoals de inwoners zeggen.
Bijna vier jaar duurde de omsingeling door de Servische
strijdkrachten. De wapens zwijgen, maar de situatie van de
inwoners is nog verre van goed. Er is geen elektriciteit, geen
water en de voedselvoorziening laat te wensen over. Ook psy
chisch zijn veel mensen er slecht aan toe. Een reportage.
door Bert Pol
De invaliden die mede het
straatbeeld in Bihac bepa
len, zijn de duidelijk herken
bare oorlogsgewonden. De men
sen met psychische schade zijn
minder zichtbaar. Maar het zijn
er duizenden, zo wordt verze
kerd. Uit gesprekken blijkt dat
het oorlogstrauma heel diep zit.
Velen zijn door het Servische
geweld psychotisch geworden.
Ze lopen doelloos op straat.
Thuis houden ze het niet meer
uit. Jarenlang moesten ze zo
veel mogelijk binnen blijven.
Aida Kasupovic, een vrouw van
even in de twintig, trilt over haar
hele lichaam. „Dat komt niet al
leen door mijn gevangenschap
van zeven maanden. Nee, die af
schuwelijke beschietingen, die
soms dag en nacht doorgingen,
en al die explosies, hebben mij
kapotgemaakt. Nog altijd hoor
ik die dreunen. De Serviërs heb
ben niet alleen deze, maar ook
de generatie die na ons komt,
verwond. Er is onherstelbare
geestelijke schade aangericht".
Medicijnen ontbreken voor Aida
en alle andere zenuwpatiënten.
Een doosje kalmeringstabletten
wordt in grote dankbaarheid
aanvaard.
Krankzinnig
Ramiza Velic (28) was bij haar
ouders op bezoek toen de Ser
viërs in 1991 de wegen rond Bi
hac bkkeerden. Ze kon niet meer
terug naar de Adriatische Zee,
waar ze werkte in de toeristenin
dustrie. Nu wil zij blijven om Bi
hac te helpen opbouwen. „Door
de oorlog ben ik heel nauw met
de stad verbonden. Het was een
verschrikkelijke tijd. Steeds die
granaten en explosies. Je werd
er bijna krankzinnig van."
„De Serviërs wilden ons door die
blokkade uitroeien, We hopen
dat er hulp komt uit West-Eu
ropa en Amerika. De hulpkon
vooien kunnen alleen de eerste
nood lenigen. Er is een structu
reel opbouwprogramma nodig.
We hebben er niets meer. Geen
materialen, geen werktuigen,
geen gereedschappen. Deskun
digen uit het buitenland moeten
ons helpen, want alleen redden
we het absoluut niet".
De jarenlange regen van grana
ten heeft huizen, hotels en open
bare gebouwen zwaar bescha
digd. Alleen het ziekenhuis, de
brandweer en de politie hebben
stroom. Soms komt er een uurtje
water uit de kraan. Dan worden
emmers, pannen en jerrycans
gevuld. Verder halen de mensen
het water uit de rivier de Una.
Marshall-plan
Binnen de Europese Unie is ge
sproken over een Marshall-plan,
zoals de Verenigde Staten dat
opzetten voor het geteisterde
Europa na de Tweede Wereld
oorlog. Maar die hulp komt er
pas als er in heel Bosnië vrede is.
Ramiza heeft dan ook haar twij
fels. „Wij weten hoe de interna
tionale gemeenschap - Europa,
Amerika en de Navo - zich op
stelde toen de oorlog in alle he
vigheid woedde. Er was een ge
nocide aan de gang, maar inter
nationaal militair optreden
bleef uit. De Serviërs konden on
gehinderd hun gang gaan. Daar
door zijn er honderdduizenden
mensen in heel Bosnië gedood
en veranderde mijn land in een
ruïne. Niet de Navo, maar het
Kroatische leger heeft Bihac uit
eindelijk van het Servische mon
ster verlost," aldus Ramiza Ve
lic.
Zij doelt op de aanval van het
Kroatische leger in augustus,
toen Servische troepen opruk
ten. Zij wilden Bihac innemen
om een verbinding tot stand te
kunnen brengen met de Kroati
sche Serviërs in Krajina. De re
gering van Tudjman had toen
een excuus om Krajina, dat his
torisch gezien altijd Kroatisch
gebied is geweest, binnen te val
len. Vrij snel werden de Serviërs,
militairen en burgers, verdre
ven. Daarbij kregen de Kroaten
steun van het vijfde Bosnische
legerkorps.
Het leven van de inwoners is nog
allesbehalve comfortabel. De
winkels zijn dicht. De spullen die
Artsen mogen, onder be
paalde zorgvuldig-
heidsvoorwaarden, het le
ven van ernstig zieke pasge
borenen zonder lange le
vensverwachtingen beëin
digen. Zij maken zich welis
waar formeel schuldig aan
moord, maar zijn niet straf
baar als de beslissing tot de
dood naar medisch inzicht
is gerechtvaardigd en de
uitvoering zorgvuldig is.
Dit bleek ook gisteren bij de
rechtbank in Groningen
waar de tweede grote zaak
rond het doden van pasgebo
renen speelde. De rechtbank
in Groningen ontsloeg de 48-
jarige huisarts Gerard Ka-
dijk uit Holwierde conform
de eis van rechtsvervolging
voor het actief beëindigen
van het leven een drie weken
oud ernstig ziek en niet te ge
nezen meisje. De arts deed
dit in april vorig jaar, op uit
drukkelijk verzoek van de
ouders. Vorige week deed
het gerechtshof in Amster
dam eenzelfde uitspraak in
een soortgelijke zaak.
Hoewel het openbaar minis
terie (OM) geen reden tot
vervolging zag, gezien de
zorgvuldigheidscriteria
waaraan de arts zich hield,
verordonneerde minister
Sorgdrager van justitie het
OM de arts toch voor de
rechter te laten verschijnen.
Samen met de de gynaeco
loog Prins uit Alkmaar, die
ook een ongeneeslijk zieke
pasgeborene met veel pijn
aan een „waardig" einde
hielp, werd Kadijk gebruikt
om nieuwe criteria rond het
doden van wilsonbekwamen
(minderjarigen) vast te stel
len.
Noodtoestand
Over euthanasie - een an
der doden op diens uitdruk
kelijk eigen verzoek - be
staat inmiddels voldoende
juridische duidelijkheid. Het
is voor artsen niet strafbaar,
mits zij aan een aantal eisen
voldoen. Bij pasgeborenen
echter, die zoals demente
mensen of comateuze pa
tiënten hun wil niet kunnen
uiten, ligt dat anders. Uit de
rechterlijke uitspraken in de
zaken Prins en Kadijk blijkt
tot nog toe dat bij babies
geen sprake is van euthana
sie. Feitelijk maken de art
sen zich schuldig aan moord.
Kunnen zij zich echter op
een overmachtsituatie be
roepen. waarbij de arts de
moeilijke keuze moet maken
tussen het behoud van leven
of alles doen om ondraaglijk
en uitzichtloos lijden te ver
lichten, dan maakt deze
noodtoestand hen niet straf
baar.
Zoals gynaecoloog Prins
maakte, volgens de recht
bank, ook huisarts Kadijk
die keuze terecht en zorgvul
dig. De baby leed aan een
chromosomenziekte en had
veel pijn. Opereren werd, ge
zien de geringe levensver
wachtingen, door de ouders
van de hand gewezen. Meer
pijnbestrijding was moge
lijk, maar zou onherroepelijk
tot de dood hebben geleid.
Een dood die mogelijk op
een vreselijke manier zou in
treden. Een team van ou
ders, familieleden, artsen en
de dominee besloot daarop
het kindje rustig, in de ar
men van de moeder, te laten
sterven.
Huisarts Kadijk was uiterst
teleurgesteld door de uit
spraak. „Ik word toch afge
schilderd als iemand die een
moord heeft gepleegd, zij het
in een noodtoestand. Maar
er was helemaal geen nood.
Ik heb het enige gedaan wat
goed was." Of hij in hoger be
roep gaat, danwel de officier,
moet nog worden bekeken.
Ook de cassatie van Prins,
die in het rechtssysteem een
halte verder is dan zijn Gro
ningse collega, is nog ondui
delijk.
Officier van justitie mr R.
Drenth in Groningen wil
voorlopig helemaal niet pra
ten. De procureur-generaal
riep hem twee weken gele
den op het matje wegens zijn
opstelling in het proces te
gen Kadijk. De officier toon
de zich toen wars van de op
dracht van de minister en
vroeg, hoogst ongebruike
lijk, om zijn eigen niet-ont-
vankelijkheid. Bovendien
zou, aldus Drenth tijdens de
zitting, het strafproces geen
geschikte manier zijn om het
gigantische vraagstuk rond
het doden van pasgeborenen
uit te vechten. De rechtbank
verwierp de verweren van de
officier. ANP
Ramiza Velic met een oudere inwoonster van Bihac.
er zijn, worden op straat ver
kocht. Peperduur, want er moet
in Duitse marken worden be
taald. Er wordt wat kleding en
schoeisel aangeboden. En veel
bananen. Ook die zijn voor de
meesten niet te betalen. Wie
werk heeft gevonden, kan nog
niet op salaris rekenen. Want
een Bosnisch geldstelsel bestaat
niet.
Iedereen is aangewezen op
vrienden of kennissen in het bui
tenland, zegt bankdirecteur
Emira Kadic. „Het is nu moge
lijk om geld vanuit het buiten
land over te maken op onze bank
in Zagreb. Vandaar wordt het
doorgesluisd."
Volgens Kadic wordt er niet echt
honger geleden, maar „er is ge
brek aan alles. We hebben wat te
eten, maar de samenstelling van
het voedsel laat te wensen over.
Er is heel veel kleding nodig,
vooral voor de kinderen. De win
ter kan hier streng zijn. Ook gro
te hoeveelheden medicijnen zijn
nodig. Want eigenlijk mankeert
iedereen wel wat."
Hasan Midzic, 48 jaar zat tijdens
de omsingeling aan het front en
raakte licht gewond. Toen de
Serviërs verdreven waren, kreeg
hij een (onbetaald) baantje bij de
politie. Het winkeltje waar hij
vroeger kleding en elektrische
apparatuur verkocht, doet nu
dienst als bakkerij, 's Nachts
bakken twee bejaarde bakkers
er driehonderd broden.
Twaalf uur per dag is Midzic be
trokken bij patrouilles. „Dat is
hard nodig, want er kunnen zich
in de omgeving nog Servische
militairen ophouden. Laatst
hebben we er nog een aantal ont
dekt. Ze zitten nu in Bihac ge
vangen". aldus Midzic. Hij om
armt zijn zoontje Emir van
twaalf en wijst op het witte pluk
je haar van de jongen. „Dat
komt door de granaatinslagen in
ons huis".
Mafia
In en om Bihac houdt politie al
les goed in de gaten. De militaire
politie ziet er op toe, dat solda
ten niet rondrijden in auto's van
Servische burgers. Midzic en zijn
collega's moeten er ook voor zor
gen dat de moslim-inwoners
geen woningen meer plunderen
van gevluchte Serviërs en dat
geen vee wordt ingepikt.
De burgerpolitie moet er tevens
toezien dat Bihac niet in de
greep komt van de mafia. Mid
zic: .Er zijn altijd lieden die mis
bruik maken van de situatie. De
ze mensen opereerden in de oor
log op de zwarte markt. Ze koch
ten allerlei spullen van de Ser
viërs. Die verkochten ze dan
weer tegen woekerprijzen". In
Bihac zie je deze figuren in hun
limousines voorbij flitsen - ze we
ten dat er op hen kan worden ge
schoten. „Er is al menig zwart
handelaar uit de weg geruimd.
Wat wil je ook, zij hebben de hele
oorlog goed te eten en te dinken
gehad, terwijl het overgrote deel
van de bevolking honger leed."
Tussen tien uur 's avonds en vijf
uur 's ochtends geldt een uit
gaansverbod. Elke avond is ge
weervuur en het geluid van ex
plosies te horen. „Dat zijn buit
gemaakte wapens van de Ser
viërs, die ze gewoon voor de lol
leegschieten", zegt Ramiza.
Ondergang
De begraafplaats Humci, waar
burgers en militairen liggen, be
vindt zich op een heuvel buiten
Bihac. „Deze plek ontroert mij
foto G PD
steeds weer," zegt Ramiza. ter
wijl ze ons langs de graven leidt.
Er staan twee hoge witte grafste
nen naast elkaar. Dat zijn de gra
ven van twee broers, 24 en 26 jaar
oud, die als militairen op dezelf
de dag sneuvelden, „Elk graf is
natuurlijk verschrikkelijk, maar
deze twee vormen voor mij het
symbool van deze waanzinnige
oorlog", aldus Ramiza.
Even verderop spelen kinderen.
Voor hen is er geen gevaar meer.
„Deze kindergeluiden geven mij
hoop voor een betere toekomst
in Bihac en in heel Bosnië. Bihac
is nog steeds een stad tussen
hoop en vrees," zegt Ramiza.
De inwoners zijn er van over
tuigd dat de oorlog terugkeert
als het vredesoverleg in de Ame
rikaanse staat Ohio geen defini
tief vredesakkoord oplevert. De
Servische president Slobodan
Milosevic mag zich dan hoopvol
hebben uitgesproken over het
verloop van het overleg, de
vraag is welke waarde moet wor
den toegekend aan de woorden
van de man die geldt als de aan
stichter van de oorlog op de Bal
kan.
Grote conferentie over verloren continent in Maastricht
door Gerard Chel
Eind deze maand houdt de
Global Coalition for Africa
(GCA) haar tweede conferentie.
In Maastricht, waar de GCA vijf
jaar geleden werd opgericht,
komen opnieuw staatshoofden
en regeringsleiders uit de mees
te Afrikaanse landen voor infor
meel overleg bijeen. Belangrij
ke vraagstukken voor deze
'denktank', zoals de coalitie ge
noemd wordt, zijn democratise
ring, bestrijding van corruptie
en verbetering van het bestuur.
Gisteren kreeg minister Pronk
van ontwikkelingssamenwer
king het boek 'Africa Now' over
handigd, een bundel waarin
Afrikaanse wetenschappers de
huidige situatie in hun conti
nent beschrijven.
Moet het Westen zijn handen af
trekken van Afrika, door cynici
wel het verloren continent ge
noemd? Geen geld meer naar de
ze bodemloze put? „Nee", zegt
de Engelse historicus Stephen
Ellis stellig, „de rijke donorlan
den hebben een verantwoorde
lijkheid. Maar de weg omhoog
uit het dal moet Afrika zelf vin
den. Elk land op zijn eigen wijze.
De Afrikanen moeten zelf hun ei
gen systeem creëren, niet ons
model overnemen. Het Westen
moet zich niet langer verbeelden
dat zij de oplossing voor de pro
blemen hebben".
Ellis, verbonden aan het Afrika
Studiecentrum in Leiden, is sa
mensteller van het boek 'Africa
Now'. Op verzoek van minister
Pronk verzamelde hij de gedach
ten van Afrikaanse wetenschap
pers over de huidige crisis in hun
continent. En trok vervolgens
conclusies. „De crisis in Afrika
kan alleen door de Afrikanen zelf
worden opgelost. Van buiten op
gelegde oplossingen werken
niet. Bovendien is er niet één
panklare oplossing voor alle
Afrikaanse landen".
Die ene westerse blauwdruk om
een ontwikkeld land te worden
werkt niet meer, als hij ooit ge
werkt heeft. „Economische ont
wikkeling moet zijn wortels heb
ben in de eigen sociale en poli
tieke cultuur. Bovendien, wat
schiet je met economische ont
wikkeling op als dat bij voor
beeld leidt tot een vervuild mi
lieu. En privatisering bleek goed
voor de heersende elite. „De mi
nister trad af en verkocht het
staatsbedrijfje aan zichzelf'.
Staat
Als één van de belangrijkste oor
zaken voor de crisis in Afrika ziet
de Leidse wetenschapper „het
slecht functioneren van de staat.
Dat is een fundamenteel pro
bleem. Er is geen vertrouwen
meer tussen de staat en zijn bur-
schelding van een deel van die
miljardenschuld is. Als onder
deel van financiële hulp, die vol
gens hem noodzakelijk blijft. In
clusief een betere controle door
de donorlanden waar het geld
blijft. „Als je corruptie vaststelt
dan moet je gewoon stoppen
met het doorsluizen van geld
naar de staat".
Volgens Ellis moet het Westen
Afrika geen voorwaarden meer
opleggen waaraan moet worden
voldaan om in aanmerking te
komen voor hulp. Wel zegt hij
dat regeringen die geen enkele
interesse voor veranderingen to
nen geen geld meer moeten krij
gen. „Dan moet je naar andere
wegen zoeken om de burgers in
dat land te helpen. Dat kan bij
voorbeeld via niet-regeringsge-
bonden organisaties of de kerk".
Religie
Een man helpt zijn blinde vriend stemmen in de Tanzaniaanse ha
venstad Dar es Salaam. foto Reuter
gers. Dan raakt de staat in ver
val, zoals in Ruanda, Burundi,
Zaire of Sierra Leone. Of stort
zelfs helemaal in, zoals in Liberia
en Somalië. Landen die alleen
nog als een plekje op de kaart be
staan, de regering heeft er niets
meer te vertellen".
Ellis verklaart het uiteenvallen
van staten onder meer door te
verwijzen naar de koloniale ge
schiedenis van Afrika. „Het is
een erfenis. Nederland is zoals
het is omdat onze voorouders
bepaalde dingen zo gedaan heb
ben. Dat is met Afrika niet an
ders". Ellis brengt de kunstma
tige opdeling van het continent
in herinnering, op de conferentie
in 1885 te Berlijn, toen de wester
se landen min of meer lukraak
strepen op de kaart trokken.
Onder druk van de bevolking èn
om hun machtspositie te behou
den, strooiden de nieuwe Afri
kaanse leiders met overheidsba
nen. In een land als Kenia bij
voorbeeld groeide het aantal
ambtenaren in tien jaar tijd van
10.000 tot 200.000. Ellis: „Dat
strookte met de toen heersende
theorie over de rol van de staat
in een economische ontwikke
ling. De druk op de staat om
voor voorzieningen als gezond
heidszorg en onderwijs te zorgen
nam toe. Geld dat werd verdiend
met export werd daarvoor ge
bruikt".
Geld dat ook werd gebruikt voor
verkeerde dingen. „Is het zinvol
een heel mooi ziekenhuis, met
dure artsen, voor slechts 200
mensen op te zetten? Je kunt be
ter werken aan een goede basis
gezondheidszorg. dat is boven
dien minder duur. Je hoeft geen
harttransplantaties te kunnen.
Dat is niet de essentie. Een effec
tief optreden tegen de malaria is
dat wel".
De oliecrisis bracht een omme
keer. De olieprijzen stegen, de
prijzen van grondstoffen - Afri
ka's pijler - daalden. Niet tijde
lijk. maar permanent. Bijna alle
Afrikaanse landen moesten zich
diep in de schulden steken om
zich te kunnen handhaven. Ellis
is dan ook van mening dat éën
van de oplossingen een kwijt-
Minister Van Mierlo van buitenlandse zaken heefl
zijn bezoek aan het Vaticaan dezer dagen onde
meer benut om Rome te verzoeken respect te tone!
voor het Nederlandse standpunt over euthanasie. Ee<
oproep die waarschijnlijk weinig effect zal sorteren. B)
eerdere gelegenheden heeft de Osservatore Romano
het dagblad van het Vaticaan, de Nederlandse euthana
siewetgeving vergeleken met gruweldaden die het Dei
de Rijk bedreef. Het blad wees een verzoek van de vc
rige minister van justitie, Hirsch Ballin, een toelichtin
te mogen geven over de gang van zaken in Nederlanc
van de hand. Men weigert botweg kennis te nemen vai
het feit dat in Nederland een uiterst zorgvuldige afwe
ging is voorafgegaan aan de wetgeving.
Het zou het Romeinse dagblad sieren als men in dez
dagen de procedures zou volgen die moeten uitmonde
in jurisprudentie over de vraag of onder bepaalde vooi
waarden het leven van pasgeborenen die uitzichtloo
ziek zijn en lijden mag worden beëindigd. De rechtban]
in Groningen ontsloeg maandag de Holwierdse huisart
Kadijk van rechtsvervolging. De arts bewerkstelligd
vorig jaar de genadige dood van een drie weken oui
meisje dat veel pijn leed en medisch gezien kansloo
was. De moeizaam tot stand gekomen euthansiewetge
ving kon niet worden toegepast, omdat daarin is be
paald dat sprake moet zijn van een uitdrukkelijk ver
zoek van de zieke.
Minister Sorgdrager van justitie beval tot vervolginj
van Kadijk omdat zij jurisprudentie wenst op basi
waarvan over zaken als deze kan worden geoordeeld.
Op die wens van de minister valt het een en ander af t<
dingen. Ze dwingt artsen, bij gebrek aan wetgeving, to
een uiterst moeilijke gang naar de rechter. Een nevenef
fect is dat direct betrokkenen als de ouders van he
overleden kind getuige zijn van een een proces da
voortvloeit uit een beslissing die tot in de ziel snijdt
Daarbij komt dat het onwaarschijnlijk is dat de werke
lijke praktijk op deze manier aan het licht komt. Alleer
artsen die via een worsteling met het eigen geweten to
het fatale besluit zijn gekomen, dat hebben uitgevoerc
en daar vervolgens openlijk voor uitkomen, zullen ziel
voor de rechter verantwoorden. Daar is meer moed voo
nodig dan menigeen, medicus of niet, beschikbaa
heeft.
Los van die kanttekeningen; er kan worden geconclu
deerd dat Nederland niet achteloos met het vraagstu
van euthanasie omgaat. Via juridische procedure
wordt, als het gaat om vragen over uiterste grenzen, g(
streefd naar een zo zorgvuldig mogelijke afweging. Daa
past een met diepe ernst gevoerde discussie bij en gee:
onbekookte kretologie over het Derde Rijk.
door Karin Swiers
Tot acht uur 's avonds open
en acht zondagen per jaar is
meer dan genoeg, zeggen de in
MKB-Nederland verenigde
winkeliers. Met de kreet 'Wij
houden van onze klanten, maar
ook van onze(naar keuze in
te vullen) wordt vanaf vandaag
actie gevoerd tegen nog langere
openingstijden. Emmen en Et-
ten-Leur bijten met publiek
svriendelijke acties het spits af.
Nu de behandeling van de Win
kelsluitingswet in de Tweede
Kamer in aantocht is, begint de
detailhandel 'm pas goed te knij
pen. De kleine winkeliers zijn al
tijd al tegen openstelling tot tien
uur 's avonds geweest, maar nu
proberen ze in het hele land met
acties het publiek op hun hand
te krijgen.
Een laatste strohalm vormt een
onderzoek van het Economisch
Instituut voor het Midden- en
Kleinbedrijf (EIM) onder ruim
600 consumenten. Dat leert dat
84 procent tevreden is met de
huidige tijden. Voor ruim twee
derde hoeven de winkels 's
avonds niet eens langer open.
Blijft 31 procent over die het
prettig of nodig vindt dat dat
wèl gebeurt. „Deze consumen
ten zijn vaak man, jong, niet ge
trouwd, tweeverdiener en stede
ling", schetst actievoorzitter A.
Kolkman. Een kwart van des
mensen geeft aan overdag
weinig tijd te hebben om boo<
schappen te doen, 28 procer
vindt het gewoon makkelijk.
De consument toont begrip voo
de grens die de winkeliers nu aa
de avondopenstelling wille
stellen. Liefst 85 procent vind
het genoeg als de winkels to
acht uur 's avonds open ziji
Openstelling tot tien uur
avonds, zoals in het wetsvoo
stel staat, vindt slechts acht pr<
cent nodig. Ook heeft 81 procen
geen behoefte aan winkelen o
zondag. Opvallend is dat 62 pr<
cent van de consumenten vine
dat postkantoren, politiebi
reaus, gemeentelijke instellii
gen en banken wèl langer ope
moeten blijven.
Meer dan de helft van de consi
menten (57 procent) zegt
avonds niet te gaan winkelei
Van de 43 procent die dat wi
wil, zal 23 procent hooguit
keer per week extra boodschap
pen doen.
Het EMI heeft de consumente
ook gevraagd naar hun menin
over negatieve effecten van ril
mere tijden. Daaruit blijkt da
83 procent het lastig vindt als d
winkels in een winkelcentrui
niet alle op dezelfde tijden ope
zijn. Ook hebben zes van de tie
behoefte aan meer veiligheid!
maatregelen.
DEN
net!
hoge
sten
over
den,
ter
watt
Twe
mist
van
kerti
geno
deH
en t
Schi
ui tg*
zal d
Volg
alter
dwaï
serie
moe
de g
lijnv
ben i
kabi
DEN
gend
daar
huis;
Dat i
schei
vijft
basi;
voer
derii
miss
Hij v
niljc
vent:
haal*
huis;
die 1<
De donorlanden zullen ook af
stand moeten nemen van de
heersende elites, in sommige
landen al decennia aan de
macht, die langzaam hun wor
tels in de gemeenschap verlie
zen. „Sommige donoren weten
niet hoe impopulair de elites
zijn. een beetje naïef van ze".
Volgens Ellis beseffen steeds
meer Afrikanen dat de elites ver
antwoordelijk zijn voor wat er is
gebeurd en durven ze daar ook
steeds nadrukkelijker voor uit te
komen. Het risico op politiek ge
weld wordt daardoor gro.ter.
Maar zolang er geen 'contra
elite' is, pleit de wetenschapper
niet voor een revolutionaire ver
andering. „De consequentie is
dat de hele staat verdwijnt, niet
dat er een betere elite aan de
macht komt. Zie Somalië".
„Op de vraag hoe de relatie tus
sen staat en burgers verbeterd
kan worden, bestaat geen tech
nisch antwoord", zegt Ellis. „Het
is een kwestie van moraal". De
Leidse wetenschapper consta
teert dat religie in Afrika poli
tiek belangrijker wordt. „Dan
heb ik het niet over fundamenta
lisme maar over religie als bind
middel".
Volgens Ellis bestaat in het Wes
ten een vertekend beeld over de
etnische groeperingen in Afrika.
„Dat zijn geen kleine naties die
al eeuwenlang bestaan. Het zijn
kleine gemeenschappen die po
litiek worden gebruikt. Kijk
naar Inkatha in Zuid-Afrika, een
culturele Zulu-organisatie die
door Buthulezi werd omge
vormd tot een politieke partij.
Als Zulu moetje nu wel Inkatha
stemmen. Of neem het conflict
tussen de Hutu's en de Tutsi's in
Ruanda. Dat heeft heel weinig te
maken met de traditionele ver
houdingen tussen die twee maar
alles met een politieke strijd om
de macht".
Directie:
K. Scherphuis,
W. F. de Pagter en
F. van de Velde.
Hoofdredactie:
A. L. Oosthoek
M. van Zuilen (adjunct)
Vlissingen: Oostsouburgse-
weg 10, Postbus 18,
4380 AA Vlissingen.
Tel. (0118) 484000.
Middelburg: Markt 51,
4331 LK Middelburg.
Tel. (0118) 681000.
Goes: Grote Markt 2,
4461 AJ Goes.
Tel. (0113) 231800.
Terneuzen: Axelsestraat 16,
4537 AK Terneuzen.
Tel. (0115) 694457.
Hulst: Servicepunt:
Boekhandel Duerinck,
Gentsestraat 12,
Tel, (0114) 314058.
Axel: Nassaustraat 15,
4571 BK Axel.
Tel. (0115) 568000.
Zierikzee: Oude Haven 41
4301 JK Zierikzee.
Tel. (0111) 415380.
Opening kantoren:
Maandag t/m vrijdag
van 8.00 tot 17.00 uur.
Openingstijd Zierikzee
8.30-17.00 uur.
Zaterdags in Vlissingen
van 8.00 tot 10.30 uur.
Centrale redactie: Postbus 18.
4380 AA Vlissingen,
Tel. (0118) 484000;
Redactiefax- (0118) 470102.
s avonds op zondag t/m
vrijdag: vanaf 19.00 uur;
in het weekeinde: verwijzing via
de telefonische boodschap op de
kantoren.
Bezorgklachten: maandag
t/m vrijdag: op de kantoren
gedurende de openingstijden;
zaterdags tot 14.00 uur:
op de kantoren door de klacht
in te spreken op de band of de
verwijzing op te volgen.
Overlijdensadvertenties: tijdens
kantooruren en uitsluitend maan
dag- t/m vrijdagavond van 20.30
tot 22.00 uur en zondagavond
van 20.00 tot 22.00 uur:
Tel. (0118) 484000.
Fax (0118) 470100.
Abonnementsprijzen: per
kwartaal 86,75, automatische
afschrijving 85,90, franco per
post 110,00; per maand
30,50, automatische afschrij
ving 30,00;
jaarabonnement 335,00, auto
matische afschrijving 333,50;
jaarabonnement franco per post
440,00; losse nummers maan
dag t/m vrijdag 1,50, zaterdag
2,25 p.st. (alle bedragen inclu
sief 6 pet. btw).
Postrek.nr.: 3754316 t.n.v. PZC
ab.rek. Vlissingen.
Advertentietarieven: 169 cent
per mm; minimumprijs per
advertentie 25.35, ingezonden
mededelingen 2,5 x tarief.
Voor brieven bureau van dit
blad 6,50 meer. Volledige
tarieven met contractprijzen op
aanvraag (alle advertentieprijzen
exclusief 17,5 pet. btw).
Giro: 35 93 00, Uitgeverij
Provinciale Zeeuwse Courant B.V
Vlissingen
PZC-ombudsman:
C. van der Maas. Telefonisch
spreekuur maandag t/m vrijdag
9.30-12.30 uur.
Tel. (0118) 484401
Auteursrechten voorbehouden
Uitgave PZC
DEN
allee
rond
de h
maa:
(F02
Ron<
staai
vrou
auto
het
ten c
schr*
gebri
pen t
„Ik h
trom
bijsh
ter.
i
's Lc
Aanl
