Desnoods met een dubbelloops Sandra verliest van computer PZC Antonia The Net Klassieken zetten politie op spoor van seriemoordenaar Bitterzoet Joegoslavië kunst cultuur 21 Seven VRIJDAG 10 NOVEMBER 1995 Het leek alsof in de Nederlandse speelfilmerij niets meer wilde lukken. Zelfs projecten waar lang naar was uitgekeken en veel van verwacht, liepen op teleurstellingen uit. Maar ineens krijgt de goegemeente een hart onder de riem gestoken door twee vrouwelijke cineasten die films voltooiden buiten alle publiciteit om, maar beiden in het buitenland al prijzen wisten te winnen voor ze aan een Nederlandse première toekwamen. Dit najaar presenteerde Heddy Honigmann 'Tot Ziens', een sober liefdesdrama met grote allure. Het Nederlands Film Festival en het Filmfestival Zeeland werden geopend met Antonia van Marleen Gorris. Op het Festival van Toronto won Antonia de Publieks prijs, door in de enquêtes hoger te scoren dan de 295 andere films. Dit moet bizar overkomen bij mensen die Gorris alleen nog kennen -van de feministische filippica's 'De Stilte Rond Christine M.', 'Gebro ken Spiegels' en 'The Last Island'. Antonia is evenwel een film waar voor de maakster haar toonsoort drastisch heeft gewijzigd, al blijkt ze niet werkelijk anders aan te kij ken tegen haar vaste thema: de po lariteit tussen vrouwen en man nen. Nieuw is dat Gorris het ver mogen deelachtig is geworden om te relativeren. Antonia is een amusante film, maar hij is ook emotioneel, origi neel en vooral vitalistisch. In een verhaal dat het midden houdt tus sen een vijf generaties omvattende familie-kroniek en de aloude stree kroman, speelt Willeke van Am- melrooy op monumentale wijze een pronte boerin die op haar hoeve een commune-achtig gezel schap verzamelt van vrouwen, die geen mannen nodig hebben (of slechts af en toe), dorpsgekken, in- cestslachtoffers, een uitgetreden kapelaan en nog wat kerels die hebben bewezen zich fatsoenlijk te kunnen gedragen. Elders in het Ar- deense gehucht wonen nog het soort rotzakkige macho's waar Gorris altijd zo gloeiend de pest aan heeft, maar Willeke geeft hen hun trekken thuis, met desnoods een dubbelloops in de aanslag. De film opent en sluit op de laatste dag van Antonia's leven en daar tussenin zit de lange terugblik die begint als kort na de oorlog haar eigen moeder (Dora van der Groen) foeterend en scheldend op mannen de geest geeft. Antonia, die kennelijk lange tijd elders woonachtig is geweest, neemt het beheer over van de boerderij. Ze schijnt vastbesloten om in haai' le vensstijl geen enkele concessie te doen aan de traditionele benepen heid en huichelachtige katholieke mores die in dat dorp de vrouwvij andige sfeer bepalen. De Marleen Gorris van vroeger zou in zo'n situatie een gevecht tegen de bierkaai hebben geënsceneerd waar vrouwen hooguit morele win naressen kunnen zijn. De nieuwe Gorris maakt er een idyllische fa bel van die op Latijnse leest lijkt geschoeid, met veel saamhorige fa milie-taferelen en grote gezamen lijke maaltijden buiten op het erf als er is gebaard of gestorven. Want de cirkelgang van het leven draait hier harmonieus een halve eeuw lang door. Dat suggereert meer mannelijke bemoeienis dan feitelijk het geval is. Want Antonia weigert haar hand aan boer Bas (Jan Decleir), een brave weduwnaar die in haar een nieuwe moeder voor zijn kin deren zag. Maar haar vriendschap kan hij krijgen en seksueel gerief eveneens, zij het op haar condities. Antonia's dochter Danielle, heeft zelfs voor seksueel gerief geen man meer nodig, alleen voor de voort planting wordt in een hilarische scène even een vent gebruikt. Want in de jaren vijftig kon het niet anders. Naast een hartroerend optreden van Marina de Graaf als het incest- slachtoffer Deedee, is in alle sober heid vooral Els Dottermans als Da nielle opvallend. Het theaterpu bliek had de Vlaamse actrice al lang op een voetstuk staan en het Nederlands filmpubliek heeft ook al de kans gehad - maar niet geno men - om haai' te bewonderen in Jacob Bijls onderschatte politie film 'Bec.k'. Dit jaar speelt ze mee in de twee best gelukte speelfilms van de competitie - Antonia en 'Tot Ziens' - en het is curieus dat ze twee keer op min of meer dezelfde manier is ingezet. Da^ heeft met haar ogen te maken. Ogen worden in de poëzie vaak be schreven als spiegels van de ziel, de ogen van Els Dottermans even wel lijken juist de buitenwereld te spiegelen. Het zijn niet zozeer ogen die kijken alswel ogen die zien. In 'Tot Ziens' speelt ze een vrouw die feilloos in de gaten heeft dat haar echtgenoot het houdt met een an der, zonder dat ze het met een en kel woord hoeft te laten blijken. In de film van Gorris speelt zij tegen over de assertieve, daadkrachtige Willeke van Ammelrooy als Antonia. Willeke van Ammelrooy de doch ter die meer observeert dan parti cipeert in gebeurtenissen. Ze ziet ook méér dan een ander en het is curieus - en leuk - zoals Gorris dat vermogen surrealistisch door trekt. Muilpeer Danielle, met haar schildersoog, neemt bijvoorbeeld waar hoe een aan het kruis gehangen Christus haar een vette knipoog geeft, of ze ziet hoe een schooljuf van het ene moment op het andere verandert in een naakte Venus. Het zijn stilis tische vrijpostigheden zoals ze niet meer zijn vertoond sinds de Don Camillo-films uit de jaren vijftig, maar ze werken nog steeds. Spe ciaal als op een kerkhof een stenen engel onverwachts een muilpeer uitdeelt aan de hypocriete dorp spastoor. Antonia is een sprookje. Over vrouwen die niet alleen gevoeliger zijn dan mannen maar ook sterker, eerlijker, intelligenter en boven dien meer genegen zich het lot aan te trekken van underdogs, of die nou mannen zijn of vrouwen. Het is een rijk geschakeerde, geestrijke en hoogst onderhoudende evoca tie van het idee dat met meer macht voor vrouwen een betere wereld bereikbaar zou zijn De film van Gorris maakt datje het wil ge loven. Pieter van Lierop Antonia. te zien in Cinema Middelburg Computers en de veelbezon- gen Infobahn worden met de dag belangrijker in ons leven. Daarom werd het tijd voor Holly wood om de invloed van die ver andering eens in een film te laten zien. Dat gebeurt nu met The Net, een thriller met Sandra Bullock in de hoofdrol en geregisseerd door Irwin Winkler. In dat op zicht stelt The Net niet teleur, de film geeft op een onderhoudende manier stof tot nadenken over onze informatiemaatschappij, zonder dat er teveel technisch ge reutel of computer science fiction in opduikt. Sandra Bullock speelt de rol van Angela Bennett, die haar kat uit 'While You Were Sleeping' heeft ingeruild voor twee computers, met wie ze nu heel gelukkig sa menleeft. Zonder de buren te sto ren bestelt ze een pizza via het In ternet en verdient ze haar centjes door fouten in software op te spo ren op haar zolderkamertje. De enige conversatie die ze voert ge beurt met haar opdrachtgevers per telefoon of per toetsenbord met andere computergestoorden via het Internet. Ze is hard toe aan haar eerste vakantie in zes jaar. Dat gebeurt op een Mexi caans strand, waar ze de prins van haar dromen ontmoet. Door zijn Engels accent weet de oplet tende bioscoopbezoeker dat dit de schurk van het stuk moet zijn. Het duurt dan ook niet lang voor dat onze Sandra zich in doods nood bevindt en ze belandt uit eindelijk in een Mexicaans hospi taal. Ellende Dan begint de ellende pas. Terug in het hotel weet opeens niemand meer wie ze is, al haar papieren zijn gestolen en als ze een tijde lijk visum wil halen om weer te rug te keren naar de Verenigde Staten, blijkt dat haar naam An gela Bennett door de computer is veranderd in Ruth Marx. Ten einde raad tekent Sandra voor Sandra Bullock in The Net. dat visum met de naam Ruth Marx. Eenmaal teruggekeerd kan ze haar auto niet meer op het vliegveld terugvinden en tot haar grote schrik merkt ze dat haar huis volledig is leeggehaald en nu te koop staat. De buren, die ze al die jaren dat ze er woonde niet ge sproken heeft, kunnen haar nu ook niet herkennen. De door de makelaar gealarmeerde politie komt er op hun computerscher men achter dat Ruth Marx ge zocht wordt voor verschillende vergrijpen. Gelukkig weet Sand ra te ontkomen, maar het bete kent wel dat ze door haar enige houvast in de grote boze wereld, de computer, is verraden en er nu helemaal alleen voor staat, Tot zover gaat het nog redelijk goed met de film. Deze bood schap, niet totaal vertrouwen op technologie en wat meer direct contact maken met uw naasten, zit goed verstopt onder allerlei filmbeelden en wordt steeds fijn tjes herhaald. Maar dit is niét meer dan een gegeven om vanuit te vertrekken om er daarna een echte film van te maken Op de credits staan twee namen voor foto Joyce Rudolph het oorspronkelijke verhaal en vijf namen voor het uiteindelijke scenario en dat ze er op hebben zitten zwoegen en zweten, is aan het uiteindelijke resultaat af te zien. Het personage van Sandra Bullock heeft niet veel meer te doen dan wat angstige gezichten te trekken en soms heel snel weg rennen voor de haar achtervol gende Engelsman, die geen moeite heeft om iedereen in haar omgeving op te ruimen. Bullock is nog enigszins interessant, om dat ze nu nog Sandra Bullock is. de plezierige ster uit 'Speed' en "While You Were Sleeping'. Nieuwkomer Jeremy Northam heeft het heel wat moeilijker met de volstrekt oninteressante schurk, net zoals de rest van de cast moeite heeft met het gebrek kige script. McGuffin Irwin Winkler was vroeger een goede producent van onder an dere Martin Scorsese films, maar heeft sinds hij overgestapt is op 'Guilty By Suspicion' en 'Night And The City' nog niet laten blij ken, dat hij zijn nieuwe vak net zo onder de knie heeft. Met The Net slaagt hij daar opnieuw niet in, door de mensen ondergeschikt te maken aan de Een McGuffin is een volstrekt onbelangrijk iets wat het verhaal in gang zet en in gang houdt. Bekende voorbeel den zijn de valk uit 'The Maltese Falcon' en het ding dat Cary Grant in zijn bezit zou moeten hebben in 'North By Northwest'. In deze films zijn de personages en hun onderlinge verhoudingen en belevenissen de hoofdmoot van de film. In The Net is de McGuffin een computerschijfje dat onze Sandra zou moeten heb ben en Winkler kan het niet laten om bij voortduring onze interes se te prikkelen naar wat er nu ei genlijk op zou staan. Misschien was hij onzeker van zijn zaak, omdat we niet zouden geloven wat er met Sandra gebeurt. Of misschien zag hij ook dat er in het scenario bitter weinig stond om de personages enigszins inte ressant te maken en wilde hij de spanning er inhouden door zo veel mogelijk de aandacht te ver leggen naar de McGuffin. Daar mee ondergraaft hij het bood schapje van de film dat mensen belangrijker zijn dan technolo gie. In zijn film wordt het compu terprogramma, de machine, het net belangrijker en interessanter gevonden dan Sandra Bullock en dat kan nooit de bedoeling van de film zijn. (GPD) The Net, te zien in Alhambra Vlissin- gen De Amerikaanse bioscoop- boeren klagen steen en been dat deze herfst niemand naar de nieuwste en duurste films komt kijken. Uitzonde ring voor hen was Seven, een film die een maand lang voor volle zalen en kassa's zorgde. Het is makkelijk te zien waar om dat zo was. Brad Pitt ('Le gends Of The Fall'), een van de nieuwe sekssymbolen, speelt. een hoofdrol. Morgan Freeman ('The Shawshank Redemp tion') speelt de andere hoofd rol, de film ziet er modern uit en geeft bovendien de indruk dat hij ergens over gaat. Pitt speelt een jonge recher cheur in een grote Amerikaan se stad, die voor zijn eerste op dracht Freeman als nieuwe partner krijgt. Zij moeten op onderzoek in het arme deel van de stad. waar in een hele don kere kamer een hele dikke man met zijn gezicht in zijn bordje spaghetti is gevallen. Dood. Zo op het eerste gezicht omgeko men door zijn eigen vraat zucht. maar alles is niet wat het lijkt, zo weet veteraan Morgan, Al gauw heeft hij genoeg aan wijzingen dat het hier moord betreft en dat misschien een nieuwe seriemoordenaar de stad onveilig zal maken. Het tweede slachtoffer is een welge stelde advocaat, die een pondje van zijn eigen vlees heeft moe ten afsnijden. 'Greed' is er in bloed op het tapijt geschreven, hebzucht, en onze wakkere de tectives komen tot de conclu sie dat er een engel der wrake is opgestaan, die mensen straft voor het overtreden van een doodzonde. Heel slim haalt debuterend scenarioschrijver Andrew Ke vin Walker er dan Chaucer. Dante en Shakespeare bij om de Amerikaanse moraalridders duidelijk te maken dat al dat geweld in film en op tv niets nieuws is. Freeman gaat naar de bibliotheek om de klassie ken te bestuderen, omdat de seriemoordenaar aanwijzingen heeft achtergelaten dat daarin wellicht nieuwe wenken staan voor de methode die hij toe past. Om het verschil in karak ter tussen die twee duidelijk te maken laat Pitt uittreksels voor middelbare scholieren voor hem door een agent bezor gen. De moorden mogen gru welijk zijn, de beelden van re gisseur David Fincher ("Alien 3') suggereren meer dan ze la ten zien. Velen zullen vol af schuw het hoofd afwenden als Pitt en Freeman bij zo'n gruwe lijke moord op onderzoek uit gaan, maar Fincher gebruikt heel veel regen en heel w.einig licht om een beklemmende at mosfeer te creëren, die je met een het ergste doet vermoeden zonder dat hij ook maar iets hoeft te laten zien. nauwelijks op zijn pensioen kan wachten maar nog een keer de wereld voor de onder gang zal behoeden. En net als andere scenarioschrijvers van deze tijd kan ook Walker geen vrouwenrol schrijven. Gwy- neth Paltrow is de enige actrice die als mevrouw Pitt wat mag zeggen in Seven en zij heeft er alle moeite mee om dat enigs zins geloofwaardig uit haar mond te laten komen. Regisseur Fincher grijpt, dit zwakke scenario met beide handen aan en laat er zijn mo derne visuele kracht van de vi deoclipregisseur op los. Het kan niemand ontgaan dat hij en cameraman Darius Khondji zwaar hebben nagedacht over het kleurenschema en het ge bruik van zaklantaarns bij al die moorden. Ook de titels van Seven, dat heel modern als Se7en geschreven wordt, die ontworpen zijn met uitgeknip te letters zoals in een losgeld- briefje, duiden er op dat hier iets bijzonders geschapen is. Speciaal Geen beeld gaat voorbij of Fin cher blijft het ons inpeperen dat we hier naar iets heel spe ciaals zitten te kijken. Voor heel veel mensen, niet alleen in Amerika, geeft dat een bevredi gend gevoel. Dan hoeven ze zich niet schuldig te voelen dat ze naar een film hebben zitten te kijken die alleen maar de pri maire instincten prikkelt. Ster ker nog. Seven is een film waar over iedereen nog lang kan na praten. Want wie kan al die ze ven doodzonden (en de zeven slachtoffers/zondaars) direct na het verlaten van de bio scoop nog opnoemen? Met op zet laat Fincher dat ook een beetje in het duister, net zoals de locatie voor de regenachtige stad waarin Pitt en Freeman dienst doen. Die stad moet vol gens Fincher symbool staan voor iedere Amerikaanse stad. veel regen in de binnenstad en als je even buiten de bebouwde kom komt een woestijn. Als er zeven doodzonden voor regisseurs zouden bestaan, ik denk daarbij aan bijvoorbeeld eigendunk, zwaarmoedigheid, het niet begrijpen van een slecht scenario, het onder schatten van je publiek, dan zou Fincher zich met deze film aan tenminste een van die doodzonden schuldig hebben gemaakt. Maar hij weet dat zo te verkopen alsof hij een van de zeven deugden heeft gefilmd. Piet van de Merwe Seven, te zien in Alhambra Vlissin- gen. De Koning Hulst en Roxy Ber gen op Zoom. Sjabloon Dit zijn allemaal de goede pun ten van Seven, de cast, het idee om de zeven doodzonden in on ze moderne tijd te laten zien en soms het oog voor een bizar de tail, zoals de werkman die bij een belangrijk gesprek tussen Freeman en zijn baas de naam van Freeman van de deur staat te krabben. Dat is meteen een van de zwakke punten van Se ven, Freeman heeft als de film begint nog zes dagen te gaan voordat hij met pensioen gaat. Op dat idee van de doodzonden heeft Walker een sjabloon ge legd van de meeste politiefilms van de afgelopen jaren. Twee rechercheurs, waarvan de een blank, de ander zwart, de een een jonge hond die overal op in springt, de ander iemand die Brad Pitt in Seven. De titel is een tikje misleidend. Gedanst wordt er weinig in Tango Argentino en de film speelt in voormalig Joegoslavië. Een van de hoofdpersonen is een oude tangozanger die tegen het eind moet bekennen dat hij Zuid-Amerika ook alleen maar in zijn dromen heeft gezien. De meeste mensen om hem heen dromen van heel andere dingen. Snel rijk worden, een eigen huis, vier baantjes tegelijk. En volgens de tienjarige Nikola (Nikola Zarkovic) lukt dat het beste door de aanschaf van een popcornmachine. Regisseur Goran Paskaljevic - die inmiddels in het buitenland werkt - schetst een bitterzoete impressie van zijn land in de periode tussen communisme en burgeroorlog. Hoewel de strijd al begon op te laaien toen Tango Argentino werd gemaakt, is daar in de film zelf nog niets van te merken. Pas- kaljevic hierover: „Sommigen zou den misschien wrange, zelfs wrede films verwachten uit dit door waanzin geteisterde land. Maar ik heb welbewust een warme en in tieme film gemaakt. Het is mijn noodkreet tegen het kwaad dat ons omringt." Een tragikomedie tussen realiteit en idealisme. Ironie Met mooi gevoel voor ironie weet Paskaljevic de situatie neer te zet ten. De ouders van Nikola missen het juiste zakeninstinct om van de nieuwe tijdgeest te profiteren. Ru ziemaken gaat hen beter af dan geld verdienen. Nikola moet ook bijspringen en doet klusjes voor bejaarden. Aanvankelijk is hij een bazig ventje, maar dat verandert wanneer hij vriendschap sluit met de ooit beroemde tangozanger Ju lio Popovic (Mija Aleksic) en drie van diens leeftijdsgenoten. Vanaf dat moment geeft deze be scheiden film zijn ware charme bloot. Het is heerlijk om te zien hoe die ingedutte grijsaards door Niko la's bemoeienissen weer opleven en zich opgewekt in hun laatste avontuurtjes storten. De film wordt gedragen door het hartvero- verende optreden van de vier be jaarde acteurs, die aandoenlijk te genspel krijgen van de kleine Ni- kola. Gezamenlijk stellen ze zich teweer tegen egoïstische familiele den en hun trawanten. Op de ach tergrond raken Nikola's ouders het spoor steeds verder bijster. Wie wil kan dat uiteenvallen van Nikola's familie natuurlijk zien als een sym bool voor het lot van Joegoslavië, maar de film kan ook best zonder zo'n zware interpretatie. Het is een mooie ode aan de onbevangenheid van jeugd en ouderdom, die ein digt met een idyllisch moment van geluk. Een gedroomd moment, want zo realistisch is Paskaljevic toch wel. (GPD) Tango Argentino. te zien in Cinema Middelburg.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1995 | | pagina 51