Zeelandkaart biedt perspectief
Alles in dialect
Veiling prenten Arends
18 PZC zeeland
Jltimatum ZVP aan
itatenlid Van Leuven
P
Behalve gospel is alle
muziek van de duivel
kunst
exposities
\financiering openluchtrecreatie voor deel zeker gesteld
De Vlissingse gemeentemedewerkers in de slag met de kauwgomresten in de Walstraat. foto Lex de Meester
van onze verslaggever
VLISSINGEN - Een kleine twintig medewerkers van de ge
meente Vlissingen zijn dinsdagavond na werktijd aan de slag
gegaan om kauwgomresten in de Walstraat te verwijderen.
Daarmee gaven zij uitvoering aan een van de speerpunten van
de gemeentebegroting voor 1996, die eveneens gisteravond in
de gemeenteraad werd besproken. Daarin zegt het eollege te
streven naar 'het schoon en toonbaar houden van de bestrating'
in het kernwinkelgebied, dat b en w 'een der visitekaartjes van
de gemeente' noemen.
Het visitekaartje is de afgelopen jaren steeds minder toonbaar
geworden. Vooral ondernemers klagen steen en been over de
'vervuiling' van de Walstraat. waar de tegels zichtbaar minder
wit worden en waar weggegooide kauwgom lelijke zwarte plek
ken achterlaat. Het stevig plakkende goedje laat zich nauwelijks
verwijderen. „Je kunt het er niet afvegen, dus moetje het er echt
met een mesje afsteken", zegt R. Kooger van de sectie afvalver
wijdering.
Met hun actie lieten de ambtenaren zien dat het hun menens is
met het schoonhouden van de Walstraat. Behalve de mensen van
de veegdienst deden ook kantoormedewerkers, mensen van an
dere afdelingen en de hoogste ambtenaren van de sector beheer
mee aan de schoonmaak.
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1995 1 7
Bouw in Versche Polder taboe
MIDDELBURG - Bouwinitiatieven in de Versche Polder in
Retranchement hebben volgens gedeputeerde staten geen en
kele kans van slagen meer, nu de Raad van State een streep
heeft gezet door het plan tachtig bungalows te bouwen.
De Raad van State sprak zich eind september uit tegen het
bouwplan van de gemeente Sluis-Aardenburg. Eén van de be
langrijkste argumenten was de vrees voor onaanvaardbare
aantasting van het karakteristieke landschap aan de oostkant
van Retranchement, Ook staat de bouw van tachtig woningen
niet in verhouding tot de bestaande woningvoorraad in Re
tranchement. Gs hadden al erder besloten goedkeuring te ont
houden aan het plan. Voor gs is de kroonuitspraak duidelijk.
Voor een nieuw initiatief is geen ruimte meer in de Versche
Polder.
Inbrekers actief in Krabbendijke
KRABBENDIJKE - Inbrekers hebben in de nacht van maan
dag op dinsdag bij twee bedrijven in Krabbendijke hun slag
geslagen. Bij het ene bedrijf werd een lasapparaat en een klein
geldbedrag gestolen, waarna het lasapparaat bij het tweede
bedrijf werd gebruikt om de kluis open te breken. Uit die kluis
werd een aanzienlijk geldbedrag meegenomen. In dezelfde
nacht werd in de Oostpolder in Krabbendijke getracht bij nog
eens twee andere bedrijven binnen te komen. Daar bleef het
slechts bij wat braakschade
Ouderenbonden vragen teveel
MIDDELBURG - De provinciale ouderenbonden krijgen van
de provincie volgend jaar een subsidie van bijna 110.000 gul
den. Dat is beduidend minder dan de ruim 125.000 gulden
waarom de organisaties hadden gevraagd.
Het dagelijks provinciebestuur noemt dat echter 'overvraagd
en niet reëel'. Dit jaar ontvingen de bonden 107.000 gulden. De
provincie meent dat de ouderenorganisaties wat efficiënter
kunnen werken, bijvoorbeeld door het maken van onderlinge
werkafspraken.
Gs: cursuswerk niet in gevaar
MIDDELBURG - Gedeputeerde staten gaan er van uit dat het
cursuswerk voor Zeeuwse organisaties in het Zeeland Studie
centrum niet in gevaar komt door de overname van het Aar-
denburgse instituut door het Slotemaker de Bruine Instituut
(SBI) in Doorn. Het dagelijks provinciebestuur zal stappen on
dernemen als er toch onduidelijkheid mocht ontstaan over de
continuïteit van het cursuswerk.
G.s. antwoorden dit op vragen van de PvdA-statenleden D.
Eveleens en I. Sturm
Het dagelijks provinciebestuur is bereid de consumentensub
sidie voor het cursuswerk voor Zeeuwse organisaties voort te
zetten als het instituut in andere handen overgaat.
Mestbureau krijgt subsidie
MIDDELBURG - Als de commissie milieu van provinciale sta
ten akkoord gaat, krijgt de Stichting Mestbureau West een bij
drage van 16.500 gulden van Zeeland. Dat bedrag wordt geput
uit het Milieufonds.
De stichting Mestbureau heeft als doel een 'gegarandeerde en
vevantwoorde mestafzet' te realiseren. Behalve voor de mest-
producenten in Zeeland zal het bureau actief zijn voor de vee
houders in Noord- en Zuid-Holland. De laatste twee provincies
hebben inmiddels subsidie toegezegd. De stichting wordt
daarnaast gesteund door bijdragen uit het bedrijfsleven. Vee
houders die gebruiken maken van de diensten van het mestbu
reau zullen daarvoor moeten betalen.
Marihuana uit het autoraam
BRESKENS - De surveillancedienst van de politie betrapte
maandagavond twee mannen uit België toen ze op de rijksweg
N58 in Breskens twee pakjes marihuana uit het raam van hun
auto gooiden.
De pakjes bleken elk tweehonderd gram te bevatten. De man
nen, een 19-jarige man uit Ninove en een 23-jarige man uit
Brussel, kregen ieder een boete van zeshonderd gulden
in onze verslaggever
ERNEUZEN - Het statenlid
jr van Leuven van de Zeeuws-
Ilaamse Volkspartij (ZVP)
oet vóór 1 december kenbaar
aken of hij bereid is het veld
ruimen. Dat ultimatum heeft
il ZVP-bestuur gesteld in een
ief, die dinsdagavond op de
ist is gedaan. Het schrijven is
idertekend door voorzitter
ram Heijboer - de beoogd op-
beh' llf'el van het Hulster statenlid
;n secretaris Ariël Meeusen.
et bestuur kwam dinsdag-
zond tijdens een vergadering in
«neuzen tot de conclusie dat
an Leuven, die begin maart
last lijsttrekker Jean-Paul Ha-
man in provinciale staten
erd gekozen maar sindsdien
ng echts tweemaal aan een verga-
h( 'ring in Middelburg deelnam,
partij in grote problemen
iebl gebracht. Hoewel alle be-
ip wordt getoond voor het feit
at de Hulstenaar al geruime
ziek is, wordt hem met
adruk gevraagd op korte ter-
'l ijn duidelijkheid te verschaf-
n omtrent zijn positie. Stapt
L1CU1 T
,eejj an Leuven niet uit eigener be
weging op, dan wordt overwo
gen hem te royeren als lid van de
ZVP. Van Leuven zou dan overi
gens op persoonlijke titel als sta
tenlid kunnen aanblijven. Het
bestuur verwijst in de brief naar
het convenant, waarin is vastge
legd dat de statenleden bij
slecht functioneren kunnen wor
den teruggefloten. Ook Van Leu
ven ondertekende die schriftelij
ke afspraak.
Voorzitter Heijboer dinsdag
avond: „Het wachten is nu op
een reactie van Van Leuven.
Daarna zien we verder. In de
cember komen we weer bijeen.
Hopelijk is er dan duidelijkheid.
En is die er op dat moment nóg
niet, dan moeten we de zaak
maar forceren." Het antwoord
van het statenlid ligt voor de
hand; eind vorige week liet Van
Leuven al weten zeker niet op te
stappen.
In december stelt de ZVP - zo
werd dinsdagavond verder afge
sproken - ook het beleidsplan
'96 vast. Heijboer: „Het roer gaat
om, op alle fronten. Laat dat dui
delijk zijn. We hebben genoeg
gezwalkt!"
rnijdens de Week van het Zeeuwse Boek laat de PZC dage-
1 lijks een schrijver aan het woord over de rol die Zeeland
speelt in zijn of haar werk. Vandaag: Bei Cok (75) uit Krui-
ningen, hekend van zijn verhalen en liedjes in dialect. Hij
begon pas op latere leeftijd met publiceren. Zijn eerste boek
uit 1990 heet 'Noe nog móóier'. Verder schreef hij 'Oeljebroel-
je' (1992) en 'Klienk-klaêr..!'(1993). Recent verscheen de ver
zamelbundel 'n èél vergaer'.
van onze verslaggever
OOSTKAPELLE - Aan het
eind van de achttiende eeuw
was het voor welgestelden in
Zeeland niet alleen van be
lang om een elegante buiten
plaats te bezitten, het was
ook mode deze te laten ver
eeuwigen door de tekenaar,
aquarellist en prentmaker
Jan Arends (1738-1805). De ne-
gendelige serie die hij maak
te van het inmiddels niet
meer bestaande Huis te Oost-
kapelle behoort tot zijn top
stukken. De serie werd in
1793 in een catalogus op vijf
tig gulden geschat. Ter verge
lijking: Rembrandts ets 'Ec-
ce Homo' werd in dezelfde ca
talogus voor dertig gulden
genoteerd. In 1985 bracht een
afdruk daarvan op een vei
ling 1,3 miljoen gulden op.
Volgende week komen ook de
negen prenten van Jan
Arends onder de hamer.
De in Dordrecht geboren Jan
Arends is vooral bekend door
zijn topografische voorstellin
gen van Walcheren. Van onge
veer 1770 tot 1785 verbleef hij
in Middelburg. Een goed over
zicht van zijn werk uit die pe
riode is bewaard gebleven in
de Historisch-Topografische
Atlas Zelandia Hustrata die
wordt bewaard in het Rijksar
chief Zeeland. Behalve kaar
ten van en gezichten op Mid
delburg, Vlissingen en West-
kapelle. maakte Arends in op
dracht ook een aantal pren
ten van Walcherse buiten
plaatsen. Bekend zijn bijvoor
beeld de gezichten die hij te
kende op huis en tuin van
Poppenroede Ambacht aan
de Seisweg bij Middelburg.
Tot de voornaamste buiten
plaatsen op Walcheren be
hoorde in de achttiende eeuw
het Huis, of Hof. te Oostkapel-
le. vlak bij de huidige dorps
kerk, Willem le Sage <1646-
1721) kocht het perceel in 1679
en bouwde er volgens M.
Smallegange in de Kroniek
van Zeeland 'een seer prach
tig en kostelijk huys'.
In 1727 werd het verkocht aan
Johan Gualtherus van dei-
Poort. Die liet halverwege de
achttiende eeuw een groot
nieuw huis bouwen en een
nieuwe tuin aanleggen.
Voorbeeld
Het werd een van de belang
rijkste buitenplaatsen van
Walcheren, op 22 juli 1786
zelfs bezocht door prins Wil
lem V. Arends maakte in 1772
voor het echtpaar Van der
Poort een serie van negen
aquarellen van het Huis en de
tuin eromheen. De prenten
zijn een uitzonderlijk mooi
voorbeeld van de Nederland
se aquarelkunst in de acht
tiende eeuw en een belangrijk
document voor de geschiede
nis van de (tuin (architectuur
in Nederland, in het bijzonder
die op Walcheren. Van de for
mele tuinen en buitenplaat
sen op het eiland is vrijwel
niets overgebleven, doordat
sommige aan het eind van de
achttiende eeuw werden om
gevormd tot landschapspar
ken in Engelse stijl en andere
onder invloed van economi
sche recessies in verval raak
ten.
In het Huis te Oostkapelle
werden tijdens de Franse be
zetting vanaf 1794 militairen
en paarden ingekwartierd. In
1805 was het daardoor rijp
voor de sloop. Dat gebeurde
dan ook; de tuin werd vervol
gens gerooid.
Bewaren
Tot tien jaar geleden bleven
de negen prenten in bezit van
de nazaten van Johan Steen
gracht van Oostkapelle (1782-
1846). de schoonzoon van Jo
han Gualtherus van der
Poort, Op 13 november wor
den ze geveild bij het Amster
damse veilinghuis Christie's.
De geschatte opbrengst ligt
tussen de 45.000 en 65.000 gul
den. De veiling biedt de laat
ste mogelijkheid om de pren
ten voor Zeeland te bewaren,
aldus J. C. Bosch van Rosen
thal, specialist voor Oude
Hollandse en Vlaamse Teke
ningen bij Christie's. Ze zou
den een waardevolle aanvul
ling zijn op de collectie
Arends in de Atlas Zelandia
Ilustrata.
Veiling Christie's Amsterdam
maandag 13 november om 19.45
uur. Kijkdagen: 8. 9.10 en 12 nov
van 10 tot 16 uur.
In gezondheidscentrum De
Pijlers in Goes exposeert
Adriaan Hamelink uit 's-Heer
Hendrikskinderen een groot ge
deelte van zijn fotowerk Hij
toont onder meer natuuropna
men, makro-opnamen van bloe
men en mooie stukjes van Goes.
Tot en met donderdag 4 januari
kunnen belangstellenden van
maandag tot en met vrijdag tus
sen 8.00 en 18.00 uur een kijkje
komen nemen.
-
door Harry de Jong
VLISSINGEN - De Blind Boys
of Alabama zijn ervan over
tuigd dat alle muziek van de
duivel is die niet ondergebracht
kan worden in de categorie go
spel. Wat dat betreft zijn de
blinde zangers uit het diepe
Zuiden van de Verenigde Sta
ten echte fundamentalisten in
de leer. Daarmee houden ze de
traditie van hun geboortestreek
hoog. Want op het platteland
van staten als Louisiana, Mis
sissippi en Alabama heerst nog
altijd een opmerkelijke bijbel
vastheid. „Een muzikant die
God wil dienen kan geen rock
'n' roll of blues zingen." Dat is
heel simpel de levensopvatting
van de Blind Boys of Alabama.
Deze week treden de gerenom
meerde gospel-artiesten in het
kader van een uitgebreide Ne
derlandse tournee op in Vlissin
gen en Terneuzen. En ze staan
echt niet alleen voor een publiek
dat elke zondag naar de kerk
gaat. Popliefhebbers die nooit
een bijbel inkijken gaan net zo
goed uit hun dak van de oor
spronkelijke bluesy gospelmu
ziek van de Blind Boys. Niet al
leen in Nederland, maar in heel
Europa en de Verenigde Staten.
„Gospelmuziek is er altijd ge
weest", zegt Blind Boy Clarence
Fountain. „Er zou geen blues be
staan als er geen gospel was ge
weest. En na de blues ontstond
de jazz en vervolgens de rock 'n'
roll Gospel was de eerste vorm
van populaire muziek."
Clarence heeft inmiddels een
lange staat van dienst in de go
spelwereld. Het is een halve
eeuw geleden dat hij en enkele
bevriende studiegenoten van
Talladega, het blindeninstituut
van de staat Alabama, het plan
opvatten een zanggroepje te be
ginnen.
„Ik ben al heel jong blind gewor
den. Ik heb eigenlijk nooit gewe
ten wat het is om te kunnen zien.
Maar dat is Gods wil geweest.
Hij heeft mij met mijn stem een
talent extra gegeven waarmee ik
Hem kan dienen. En de andere
bandleden denken er precies zo
over. Natuurlijk zijn er verleidin
gen genoeg geweest in onze lan
ge carrière. In de jaren vijftig za
ten we op hetzelfde label als Litt
le Richard en Sam Cooke. Sam
zong eerst alleen gospel, maar
toen hij overstapte op de blues,
werd zijn naam groot. Little Ri
chard was met zijn rock 'n' roll al
beroemd geworden."
„Als je wat wilde, moest je dus
op z'n minst de gospel vaarwel
zeggen. Maar dat hebben we niet
gedaan. Platenmaatschappijen
hebben ons vaak genoeg veel
geld geboden als we maar een
ander genre wilden zingen. Maar
daar hebben altijd nee op ge
zegd, want in onze wereld draait
het niet om geld, maar om de
ziel."
Gospel
Clarence is nooit.van mening
veranderd in zijn opvatting over
muziek. „God heeft een domein
en de duivel heeft het zijne. Go
spel is van God en blues, jazz en
rock 'n' roll zijn van de duivel. Ik
heb geleerd dat mijn taak in dit
leven is om zielen voor God te
redden. Het is mijn levenswerk
ermee door te gaan."
The Blind Boys of Alabama staan
donderdag 9 november in het Arse
naaltheater in Vlissingen en vrijdag
10 november op de 'Night, of the jazz
and the blues'in het Zuidlandtlieater
in Terneuzen. Aanvang beide avond
en: 20 uur
In galerie Galerij van de regio
nale scholengemeenschap Pro
fessor Zeeman in Zierikzee is tot
21 december een tentoonstelling
te zien van het losbladig tijd
schrift PRIèM. Dit tijdschrift
zonder nieuwswaarde is een
creatie van beeldend kunste
naar Kees Francke. die daar in
1994 mee begon. Het bestaat
voornamelijk uit computerteke
ningen en (visuele) poezie. De
gedichten hebben vaak betrek
king op omstandigheden in de
woonomgeving van Francke.
het verlaten landschap van
noord-oost-Groningen. Voor
dien woonde hij veertig jaar in
Rotterdam. De galerie is van
maandag tot en met vrijdag toe
gankelijk tijdens schooluren.
Tot eind december exposeert
Wilhelmus Antonie van der
Salm zijn olieverfschilderijen in
galerie Borsboom in Burgh-
Haamstede. De in 1928 in Den
Haag geboren Van der Salm
kreeg zijn eerste lessen van zijn
vader en zijn neef en doorliep de
academie. Hij beheerst de tech
niek van de oude meesters als
geen ander. Op deze tentoon
stelling hangen onder meer
landschapjes en strand- en zee
gezichten. De galerie is geopend
op zaterdag tussen 10.00 en 17.00
uur.
De patchworkclub van buurt
huis De Paraplu in Vlissingen
houdt vandaag (woensdag), don
derdag en vrijdag open huis met
een expositie van werkstukken
van cursisten. Ook worden ver
schillende demonstraties gege
ven en is er informatie over
patchwork Belangstellenden
kunnen alle drie de dagen te-
-echt tussen 10.00 en 17.00 uur.
De expositie Nieuw Zicht op
Zeeland van de Zeeuwse foto
graaf Ente Breed is tot 29 no
vember opgesteld in het pand
van de Credit Lyonnais Bank
aan de Grote Markt in Goes. De
tentoonstelling is een selectie
uit de honderd foto's die Breed
maakte voor de Fotodisk Zee
land, een Kodak Photo cd. On
derwerpen zijn onder meer de
Deltawerken, verschillende ste
den, dorpen en natuurgebieden.
Op de expositie is een foto-cd-
speler met televisie opgesteld,
zodat ook de niet vergrote foto's
bekeken kunnen worden Te
zien tijdens kantooruren.
The Blind Boys of Alabama.
IDDELBURG - De Zeeland-
'ugg iart speelt als betaalmiddel
oor parkeren op land en water,
a «gangen tot evenementen,
ach iusea en attracties en toeris-
iit n sch vervoer een gewichtige
tl bij het oplossen van finan-
g-Zi eringsproblemen in de
e k( jeuwse openluchtrecreatie,
deel van het 'gat' van f4
liljoen op jaarbasis kan wor-
en gedicht dank zij deze vin-
|g.
jlgend voorjaar wordt een be-
n gemaakt met het innen van
irkeergelden rond het Veerse
eer en heffen van liggelden
ior watersporters die op het
jerse Meer of in de Grevelingen
Ivor! 'n °Penbare aanlegplaatsen
ibruik maken. De netto-op-
■engst aan lig- en parkeergel-
;n wordt geraamd op acht ton.
m. g inkomsten worden benut om
kwaliteit van de voorzienin-
sarai m op peil te houden en zo mo
an onze versla
Een van de prenten van Arends, gezicht op Oostkapelle, die worden geveild.
foto Guus Dubbelman
Het overzicht van de lopende ex
posities staat op pagina 19.
gelijk te verbeteren. Gedepu
teerde J. G. van Zwieten wil het
publiek duidelijk aangeven dat
het met het betalen van parkeer-
gelden een wezenlijke bijdrage
levert aan beheer, onderhoud en
kwaliteitsverbetering van de re
creatieve voorzieningen in de
open lucht.
De provinciale VVV is een van de
eerste instellingen met een di
rect profijt van de inkomsten via
de Zeelandkaart. In ruil voor het
feit dat de provincie de nek uit
steekt om Zeeland als proefge
bied voor deze chipkaart aan te
bieden heeft uitbater PTT Tele
com financiële aanreikingen ge
daan, waardoor de provincie in
staat is bij te dragen in de op-
startkosten voor een projectbu
reau, dat het toeristisch produkt
Zeeland veelzijdiger moet ma
ken. Op termijn moet het be
drijfsleven de financiële kurk
voor het projectbureau worden.
Volgend jaar is de grote door
braak van de Zeelandkaart te
verwachten, schat gedeputeer
de Van Zwieten in. Op den duur
zal de kaart voor veel meer doel
einden kunnen worden benut. In
december worden contracten in
die richting afgesloten. De ver
wachtingen van de gedeputeer
de worden mede ingegeven door
de positieve reacties van de kant
van gemeentelijke parkeerter
reinenbeheerders. Ook uit de
hoek van de toeristisch/recrea
tieve uitbaters komen opgewek
te signalen, zodat volgens Van
Zwieten 'heel Zeeland volgend
jaar aan de chipknip is."
De gedeputeerde is juist daarom
zo tevreden over de ervaringen
met de Zeelandkaart omdat de
ze provincie als eerste zo'n kaart
op grote schaal toepast. „Wij lo
pen duidelijk voorop, Dat geeft
het imago dat het hier niet alle
maal achterlijke boertjes zijn."
Andere mogelijkheden om het fi
nanciële gat rond de openlucht-
recreatieve voorzieningen te
dichten zijn te vinden in het sa
mengaan van de recreatieschap
pen Veerse Meer en Grevelingen
en de gedeeltelijke aanwending
uit de opbrengst aan leges voor
duiksportvoorzieningen.
foto Willem Mieras
kaveling en de inundatie hebben
het geen goed gedaan. En met de
watersnood is de polder er hele
maal aangegaan. Er stond geen
boompje meer. Ook de aanleg
van de veerhaven en de nieuwe
weg hebben veel veranderd.
De invloed van mijn Zeeland op
mijn werk is natuurlijk het
sterkst in de taal. Ik schrijf bijna
alles in dialect. In mijn liedje
'Kom je ier vandaên' vertel ik
waarom. Als je zo bent opge
groeid als ik, dan was het on
denkbaar dat je géén Zeeuws
praatte. Alleen de dominee
sprak bij ons op het dorp 'op z'n
burgers'. Hoewel ik ook wel eens
wat in het Nederlands heb ge
schreven, druk ik me meestal uit
in de Zeeuwse taal. Ik wil graag
dat het dialect behouden blijft."
idei
k zou niet naar een andere
j provincie willen verhuizen,
|f loit. De gemoedelijkheid van
eeland zou ik missen. Ik heb
tel mijn leven in Kruiningen
'"woond, op drie jaar in 's-Gra-
tnpolder na. Mijn vrouw en ik
idden daar een eigen bunga-
ndi w^e' Maar ze,fs daar miste 'k
Stal 1" &eboorte&ronfl- °P Knri-
i ingen ken ik zoveel mensen.
inidi '1n verhalen en gedichten gaan
,ak over mijn jeugd op dat
1 irp. Bijvoorbeeld over 't ies-
rï' ést, zoals ik me dat herinner,
land e' zi-!n all-en schaatsen op de
enT uuspit, het verzamelreservoir
in de polderafwatering bij de
esterscheldedijk. Typisch
lor mijn dorp was ook de Kruse
Goelart" cle Kruininêse kermis.
a oen ik nog klein was, deed heel
en istelijk Beveland daar aan
Li iee. Dan werd er drie dagen niet
ëv ewerkt bij de boeren. Er kwam
t ïlfs theater op het dorp, het
iel van Bakker. Dat speelde
lukken van onder andere Her-
Heijermans.
tuss1 wee1' °°k nog ^at we
^ooljongens gingen kamperen
de Zanddijk, de westelijke
ïaei rens van Kruiningse polder.
®t landschap is lang niet meer
f)tprl""uul *n üjrï-De ruilver_
