Reactor in Tsjernobyl stilgelegd
PZC
Minitop in Moskou over Bosnië
uitgesteld door ziekte Jeltsin
Hartstochtelijk
pleidooien voor
eenheid Canada
Canadese discjockey
belt Britse koningin
Amerikanen vormen
samen met Russen
eenheid voor Bosnië
Negentien doden door lawine in IJsland
Walesa in Lodz om stemmen te winnen
buitenland
Kerncentrales voormalige Sovjetunie draaien door ondanks gebreken
Italiaanse oud-premiers
schuldig aan corruptie
ZATERDAG 28 OKTOBER 1995
KIEV (RTR/ANP) - Eén van de
twee nog functionerende reac
toren van de kerncentrale van
Tsjernobyl is vrijdag stilgelegd
wegens mankementen aan het
systeem voor brandstofverver
sing. De reactor wordt geleide
lijk uit dienst genomen en ligt
een week stil, zo maakte direc
teur Sergei Parasjin van de
kerncentrale bij Tsjernobyl be
kend.
Volgens Parasjin is er geen radio
actieve straling vrijgekomen.
„Er is niets ernstigs aan de hand,
maar we zijn voorzichtig. Uit vei
ligheidsoverwegingen hebben
we besloten tot voorzorgsmaat
regelen", aldus de directeur.
Op 1 en 2 november bezoekt een
afvaardiging van de G7 het nu
cleaire complex. Het team wil
sluiting van de centrale. De Oe
kraïense president Leonid
Koetsjma heeft beloofd dat
Tsjernobyl in het jaar 2000 dicht
gaat. Zijn land heeft dan wel
hulp nodig van rijkere landen
om daadwerkelijk tot ontmante
ling over te gaan.
In 1986 leidde een brand en een
explosie van de vierde kernreac
tor ip Tsjernobyl tot de grootste
nucleaire ramp ooit. De radio
actieve wolk dreef tot boven Eu-
ï'opa. De tweede reactor werd in
1991 na een brand stilgelegd.
Maar de derde en eerste reactor
produceren nog steeds 5 procent
van de energievoorziening in Oe
kraïne.
Betrouwbaar
Volgens directeur Parasjin is
Tsjernobyl de meest betrouw
bare van de vijf kerncentrales in
zijn land en hij beweert dat de
centrale nog jaren kan draaien.
Oekraïne, dat over een grote
voorraad uranium beschikt
maar weinig olie en gas heeft, wil
de nucleaire industrie uitbrei
den en moderniseren. De zesde
nieuwe reactor bij Zaporizja, Eu
ropa's grootste kerninstallatie,
is vrijdag officieel opgeleverd.
Het opnieuw opstarten, donder
dag, van de Metsamor kerncen
trale in Armenië wekte de vrees
voor een nieuwe Tsjernobyl-
ramp in een gebied dat gevoelig
is voor aardbevingen. De cen
trale van Russische makelij die
met behulp van de Russen weer
in bedrijf is genomen, was meer
dan zes jaar uit produktie. Vei
ligheidsrisico's noodzaakten de
autoriteiten hiertoe.
De Armeniërs die met een ener
gietekort en een bittere winter in
het vooruitzicht alle stroom
kunnen gebruiken, hebben één
LONDEN (GPD) - Buckingham
Palace was vrijdagavond in rep
en roer. Koningin Elizabeth
was erin geluisd door een Cana
dese discjockey. Zeventien mi
nuten lang sprak de Britse vor
stin met de grappenmaker die
zich had voorgedaan als de Ca
nadese premier Jean Chrétien.
Alle luisteraars van het popu
laire radiostation CKOI FM in
Montreal konden meegenieten.
En het veroorzaakte meteen een
politieke rel: de koningin, hoofd
van het Gemenebest, wilde op
verzoek best een toespraakje
houden tot het Canadese volk.
Laat u me maar weten wat ik
moet zeggen, stuurt u maar een
fax, meneer de president, aldus
Elizabeth in een vrijdagavond
door ITN-nieuws uitgezonden
gespreksfragment.
van onze correspondent
Hans de Bruijn
WASHINGTON (GPD) - De VS
en Rusland zullen voor het eerst
een gezamenlijke militaire een
heid vormen die naar Bosnië
gaat ter ondersteuning van de
Navo-vredesmacht. Deze uit en
kele duizenden soldaten be
staande troepenmacht zal geen
gevechtstaken krijgen en niet
onder Navo-commando vallen.
Maar zij zal de vredesmacht wel
helpen met transport en genie
werkzaamheden, zoals het op
ruimen van mijnen en het her
stellen en bouwen van bruggen
en wegen.
De ministers van defensie van de
VS en Rusland, William Perry en
Pavel Gratsjov, hebben hierover
vrijdag een voorlopig akkoord
gesloten. Daarmee lijkt het pro
bleem opgelost van de Russi
sche deelname aan de vredes
macht voor Bosnië. Moskou wil
graag troepen leveren, maai' wei
gert die onder Navo-commando
te stellen. Of Rusland behalve
de genie-eenheid ook andere
MILAAN (AFP/RTR/ANP) - Een
rechtbank in Milaan heeft vrij
dag 22 politici en industriëlen
schuldig bevonden in het groot
ste corruptieproces in de Ita
liaanse geschiedenis, de zogehe
ten Enimont-smeergeldaffaire.
De rechtbank veroordeelde de
vroegere premiers Bettino Craxi
(socialist) en Amoldo Forlani
(christen-democraat) tot gevan
genisstraffen van respectievelijk
vier jaar en acht maanden en
twee jaar en vier maanden. Cra
xi, van 1983 tot 1987 premier en
voormalig leider van de Italiaan-
HamaS bindt in
JERUZALEM (AP) - De in Israel
gevangenzittende geestelijk lei
der van de fundamentalistische
Hamas-beweging, sjeik Ahmed
Yassin, heeft zijn aanhangers
opgeroepen de terreur tegen Is
raël te staken en mee te doen
aan de Palestijnse verkiezin
gen.
De bijna geheel verlamde Yassin
zit sinds 1989 een levenslange
gevangenisstraf uit omdat hij
opdracht heeft gegeven tot het
liquideren van vermeende Pale
stijnse collaborateurs.
van de reactoren, unit 2, opge
start. De eerste twee weken zul
len tests worden genomen. Hal
verwege november moet de
reactor op vol vermogen zijn.
Het duurt naar verwachting ze
ker nog zo'n twee tot drie jaar
voordat unit 1 weer in gebruik
zal zijn.
De VS bestempelen de Metsa-
mor-centrale nog steeds als on
veilig. De centrale die in 1989 is
stilgelegd, bleef ongemoeid in de
aardbeving van 1988.
Bulgarije en Rusland maakten
vrijdag bekend de veiligheids
voorschriften voor de omstreden
Kosloduj centrale in Bulgarije te
zullen verscherpen. De eerste
van de vier reactoren van de nu
cleaire installatie is afgelopen
oktober opnieuw in produktie
genomen, ondanks protesten
van de Europese Unie en de G7
die ageerden tegen de onveilig
heid. De Kosloduj I kwam deze
week opnieuw in de aandacht
omdat Bulgarije gastland was
voor een pan-Europese milieu
conferentie. In de slotverklaring
die opriep tot zo snel mogelijke
sluiting van onveilige kerncen
trales, werd niet over de Bul
gaarse centrale gerept.
De 21 jaar oude centrale van
Russische makelij is, zo ver
klaarde de plaatsvervanger van
de Bulgaarse premier woensdag,
veiliger dan die in sommige lan
den in West-Europa. Zonder de
reactor zou Bulgarije de komen
de winter een groot tekort aan
elektriciteit hebben. Volgens de
Bulgaarse milieugroepering
Ecoglasnost zijn de reactoren bij
Kosloduj gevaarlijker dan de in
stallatie van Tsjernobyl
Maandag wordt een referendum
gehouden over de onafhanke
lijkheid van Quebec. De konin
gin maakte er geen geheim van
dat ze een groot voorstander van
Canadese eenheid is en dus ook
mee wilde werken aan beïnvloe
ding van de publieke opinie.
Deejay Pierre Brassard vond het
een goede, en onschuldige grap.
Maar een geïrriteerde koninklij
ke woordvoerder dacht daar
vrijdagavond anders over. „Er
gerlijk. Dit was een zorgvuldig
uitgevoerde poging tot misbruik
van vertrouwen. De vorstin kan
haar tijd wel beter gebruiken",
zei hij. Dat Brassard tot Eliza
beth kon doordringen, werd toe
geschreven aan zijn perfekte
imitatie van Chrétien, die een
goede bekende van de vorstin is.
Reddingswerkerers en inwoners van Flateyri op zoek naar overlevenden.
REYKJAVIK (RTR/DPA) - De lawine die donderdag het dorp
Flateyri in het noorden van IJsland heeft bedolven, heeft ten
minste negentien levens gekost. Reddingswerkers zijn nog op
zoek naar een baby van 1 jaar. In het noorden van IJsland woedt
al sinds dinsdag een sneeuwstorm. Elektriciteitsmasten zijn
weggerukt en de autoriteiten moesten bijna alle wegen afslui
ten. Vluchten naar en uit IJsland zijn sinds donderdagochtend
niet meer mogeljk omdat het vliegveld wegens het slechte weer
tijdelijk is gesloten. Vorige winter kwamen door een lawine in
een ander dorp in het gebied veertien mensen om het leven.
troepen zal sturen, die wel zullen
meedoen aan het afdwingen van
vrede, is nog niet besloten.
„We hebben nog wat meer tijd
nodig, maar we zullen er wel uit
komen", zei Gratsjov na het
overleg, dat plaatsvond op de
basis Fort Riley in de Ameri
kaanse staat Kansas. Daar had
den de beide ministers eerder op
de dag de allereerste gezamenlij
ke Amerikaans-Russische mili
taire oefening op Amerikaanse
bodem gadegeslagen. Het was
voor het eerst dat Russische sol
daten in Amerika actief waren.
Door de eenheid los van het Na-
vo-bevel te laten optreden,
wordt tegemoetgekomen aan de
Russische eisen. Om de Russen
niet het idee te geven dat zij een
buitenbeentje zijn, is besloten
een eenheid samen met de Ame
rikanen te vormen, die dan in de
zelfde omstandigheden verke
ren. Volgens Gratsjov is nog niet
helemaal opgelost wie uiteinde
lijk de eindverantwoordelijk
heid voor het optreden van de
Russische eenheden heeft.
Walesa praat met kinderen in Lodz.
LODZ - De campagnes voor de Poolse presidentsverkiezingen op vijf november aanstaande komen langzaam maar zeker op gang.
President Lech Walesa heeft twee belangrijke tegenstanders, de ex-communist Alexander Kwasniewski en de presidente van de
Poolse centrale bank, Hanna Gronkiewicz-Walt.
se socialistische partij (PSI),
werd bij verstek veroordeeld. Hij
bevindt zich momenteel in Tu
nesië in een zelfgekozen balling
schap. Hij was ook al voor zijn
rol in andere schandalen veroor
deeld.
Andere prominente politici die
gevangenisstraffen moeten uit
zitten, zijn Umberto Bossi, de
leider van de federalistische Le-
ga Nord, ex-minister van buiten
landse Gianni de Michelis en
voormalig minister van justitie
Claudio Martelli. De laatste
twee waren lid van de socialisti
sche partij.
Aanklagers hadden betoogd dat
het concern Ferruzzi zo'n 150
miljoen gulden aan smeergelden
betaalde om het chemieconcern
Enimont te verlaten, een nood
lijdend samenwerkingsverband
met het staatsenergiebedrijf
ENI. Ferruzi zou hebben gepro
beerd het beleid van ENI te beïn
vloeden door politici om te ko
pen en politieke partijen geld
toe te stoppen.
Het was openbaar aanklager
Antonio di Pietro die de Eni-
mont-affaire aan het licht
bracht. Hij was de man die hele
operatie tegen de corruptie
(Schone Handen) in zijn land op
touw zette.
MOSKOU (AFP/RTR/DPA) - De minitop
van Bosnische leiders die volgende week
dinsdag in Moskou zou worden gehouden,
is in verband met de ziekte van de Russi
sche president Jeltsin uitgesteld. De bijeen
komst met de presidenten van Servië, Bos
nië en Kroatië moest dienen als voorover
leg voor de vredesonderhandelingen die
volgende week in de Verenigde Staten van
start gaan.
Minister van buitenlandse zaken Kozyrev
probeerde de Russische teleurstelling over
het niet doorgaan van de top enigszins te
verbergen. Hoewel de minitop niet door
gaat. heeft hij toch gezorgd voor een poli
tieke stimulans, meent Kozyrev. „Door ak
koord te gaan met een komst naar Moskou,
hebben de drie leiders hun serieuze benade
ring van het onderhandelingsproces aange
geven. Dus het doel is bereikt".
Instabiel
De hartproblemen van de 64-jarige presi
dent hebben geen gevolgen voor de Russi
sche parlementsverkiezingen van 17 decem
ber. Wel was Jeltsin van plan zich in de cam
pagne actief in te zetten voor de democrati
sche krachten, die zwaar onder druk staan
van de goed-georganiseerde communisten
en de extreme nationalistische partijen.
Jeltsin blijft tot eind november onder strikt
medisch toezicht staan. De Russische presi
dent kreeg donderdag in een buitenhuis 120
kilometer ten noordwesten van Moskou een
lichte hartaanval en moest per helikopter
naar een ziekenhuis in de hoofdstad worden
vervoerd. Een Russische hartspecialist
noemde de twee kleine hartaanvallen die
Jeltsin in vier maanden tijd heeft gehad, niet
verontrustend. De toevoer van bloed naar
het hart is nog instabiel, volgens de artsen.
„De gezondheidstoestand van de Russische
president Boris Jeltsin geeft geen aanlei
ding tot serieuze ongerustheid", zei premier
Tsjernomyrdin, de staatsrechtelijke plaats
vervanger van Jeltsin. De president zal van
af het ziekbed zijn dagelijkse werkzaamhe
den voortzetten, zei een woordvoerder. Zo
heeft hij de zogenoemde „atoomknop". een
draagbare computer waarmee hij de con
trole heeft over de Russische nucleaire
strijdmacht, bij zich in het ziekenhuis.
Noorwegen
Zijn bezoeken aan Frankrijk en de Verenig
de Naties in New York waren te veel voor
Jeltsin. zei een zegsman Hij was zwaar ver
kouden toen hij vorige week de reis onder
nam.
De Russische ultra-nationalist Zjirinovski,
nooit verlegen om opzienbarende uitspra
ken. beweerde dat buitenlandse veiligheids
diensten achter de ziekte van Jeltsin zitten.
„Clinton wil de volgende verkiezingen win
nen en als Jeltsin president van Rusland
blijft, verliest hij die".
Ondanks de geruststellende verklaringen
van Tsjernomyrdin twijfelde een presiden
tieel woordvoerder vrijdag of het bezoek van
Jeltsin aan Noorwegen, dat voor 20 novem
ber op de agenda staat, kan doorgaan. In juli
moest Jeltsin ook al verstek laten gaan in
Oslo wegens hartklachten. Een van 9 tot 11
november gepland bezoek aan China gaat
zeker niet door.
België 24 uur zonder trein
BRUSSEL (ANP) - Het resultaat, van de spoorwegstaking in
België heeft gisteren alle verwachtingen bij de socialistische
spoorwegvakbond overtroffen. De actie werd gehouden uit
vrees voor baanverlies. De 24-uursactie begon donderdag
avond om tien uur.
In Wallonië en de regio Brussel reed geen trein. Enkele inciden
tele diensten die in Vlaanderen werden uitgevoerd, trokken
nauweijks passagiers. De internationale treinverbindingen
waren volledig verbroken
Lege stations en overvolle wegen bepaalden het beeld in de
ochtend- en avondspits. De enige activiteit van de spoor
wegbeambten was het uitschrijven van absentiebriefjes voor
forenzen, studenten of scholieren die hun bestemming niet
konden bereiken.
Zuid-Korea pakt spion uit Noorden
SEOUL (DPA/AFP) - Na een massale klopjacht van drie dagen
is het Zuidkoreaanse leger er gisteren in geslaagd om een
Noordkoreaanse spion gevangen te nemen. Maar de agent
overleed in een ziekenhuis aan de verwondingen die hij opliep
tijdens de schietpartij die vooraf ging aan zijn arrestatie.
De Noordkoreaan verborg zich in een bergachtig gebied Twin
tigduizend soldaten maakten met ondersteuning van helikop
ters en speurhonden jacht op de vermeende infiltrant.
De 31-jarige spion Park Kwang-nam ontkwam dinsdag na een
schietpartij waarbij een Zuidkoreaanse politieman de dood
vond. De politie kon wel Parks metgezel arresteren, die inmid
dels bekende een Noordkoreaanse infiltrant te zijn. Het duo
drong eind augustus door tot het zuiden, aldus de Zuidkore
aanse media.
Turken eerder naar stembus
ANKARA (RTRi - Turkije gaat op 24 december vervroegd
naar de stembus. Een duidelijke meerderheid van het Turkse
parlement keurde vrijdag een wet van die strekking goed.
De wet was ingediend door de conservatieve Partij van het
Juiste Pad (DYP) en de sociaal-democratische Republikeinse
Volkspartij (OHP).
Eigenlijk waren verkiezingen voor volgend jaar herfst voor
zien. Maar afgelopen september viel de coalitie van DYP en
sociaaldemocraten uiteen door onenigheid over de binnen
landse veiligheid en mensenrechten. Vervolgens verloor pre
mier Ciller (Conservatieven) op 15 oktober het vertrouwen van
het parlement. Zij neemt, met steun van de voormalige part
ner. de lopende zaken waar.
Amerikaanse soldaat opent vuur
WASHINGTON (RTR/AFP) - Een Amerikaanse soldaat heeft
gisteren om onduidelijke redenen het vuur geopend op andere
militairen op de basis Fort Bragg, in de Amerikaanse staat
North Carolina. Eén militair werd gedood en veertien anderen
raakten gewond, zei een functionaris van de basis. Het is nog
niet duidelijk hoe ernstig de gewonden er aan toe zijn.
De schutter is inmiddels aangehouden. De man begon te schie
ten terwijl zijn collega's van de 82e Luchtlandings Divisie zich
opmaakten voor hun ochtendexercities.
MONTREAL (AFP) - Premier
Chretien van Canada heeft vrij
dag zijn landgenoten in Quebec
hartstochtelijk opgeroepen de
eenheid van het land te bewa
ren. Hij deed dit op een bijeen
komst in Montreal waar 150.000
bezorgde Canadezen vanuit het
hele land waren samengeko
men. Zij willen proberen te
voorkomen dat de inwoners
van Quebec maandag in het re
ferendum besluiten zich af te
splitsen.
Volgens de jongste peiling in de
Canadese provincie krijgen de
voorstanders van een breuk met
Canada 50,7 procent van de
stemmen. De uitslag van de pei
ling, gehouden tussen 22 en 25
oktober, werd vrijdag gepubli
ceerd. Zij geeft feitelijk 46 pro
cent ja-stemmers aan en 40 pro
cent tegenstanders van het op
breken van de Canadese Unie.
De resterende 14 procent is on
beslist of geeft geen antwoord.
Die zijn door de opiniepeilers
vervolgens voor eenderde toege
wezen aan de ja-stemmers en
voor tweederde aan de nee
stemmers. De overweging om de
onbeslisten in meerderheid te
tellen bij de nee-stemmers, komt
voort uit de gedachte dat diege
nen die het nog niet weten, uit
eindelijk de veilige status quo.
dat wil zeggen de unie met Ca
nada, prefereren.
Ideaal
Chretien smeekte Quebec vrij
dag bijna om de eenheid te be
waren. ,,U kunt trotse inwoners
van Quebec en tegelijk trotse
Canadezen zijn. Canada wordt
door de hele wereld benijd. Het
is niet alleen een land, maar een
ideaal dat maandag op het spel
Huis VS stemt
in met rigoreuze
bezuinigingen
WASHINGTON (RTR/AFP) -
Ondanks de dreiging van de De
mocratische president Clinton
met een veto heeft het Ameri
kaanse Huis van Afgevaardig
den donderdag een eerste serie
rigoreuze bezuinigingen aan
vaard.
De in meerderheid Republikein
se wetgevers streven ernaar in
2000 een sluitende begroting te
verwezenlijken, waarin de rege
ring 900 miljard dollar minder
uitgeeft en voor 245 miljard min
der aan belastingen int
Om een presidentieel veto te
trotseren moeten zowel de Se
naat als het Huis van Afgevaar
digden het wetsvoorstel aanne
men met een tweederde meer
derheid. Waarschijnlijk zullen
het Huis van Afgevaardigden en
de Senaat daarom met een com
promis komen.
Volgens het Witte Huis zijn de
voorgestelde bezuinigingen
rampzalig voor onderwijs, ge
zondheidszorg, milieubeleid en
de sociale diensten. De belastin
gen voor de middengroep zullen
bovendien stijgen, terwijl alleen
de rijksten hun belastingaansla
gen aanzienlijk zouden zien af
nemen.
staat. Denk om uw kinderen en
kleinkinderen en uw voorouders
die Canada hebben geschapen.
Het gaat erom dat voor uw kin
deren te behouden".
Duizenden Canadezen waren al
eerder in de weer gekomen tegen
de dreigende afscheiding. Met
massale en individuele acties
pogen inwoners van alle overige
provincies de landgenoten in
Quebec over te halen om maan
dag bij het referendum over de
afscheiding „nee" te stemmen.
Wanhopige voorstanders van
een ongedeeld Canada overstel
pen hen met brieven en elektro
nische post. Lezersbrieven in
kranten smeken de voorstan
ders van afscheiding hun me
ning te herzien en „deel van Ca
nada te blijven, want wij zijn één
familie".
Duizenden Canadezen boekten
bus-, vlieg- en treinreizen om
vrijdag in Montreal te laten zien
dat zij „van Quebec houden".
Vijftien jaar geleden verwierp
Quebec de breuk met Canada.
Chretien beschouwde het refe
rendum als een nutteloze herha
ling van de volksraadpleging uit
1980 tot hem duidelijk werd dat
mogelijk een meerderheid voor
afscheiding te vinden was in
Quebec.
zie ook pagina 29
Akkoord over
Oost-Slavonië
op de tocht
BELGRADO 1RTR/
DPA) - Ondertekening
maandag van een ak
koord over het door Ser
viërs bezette Kroatische
Oost-Slavonië zit er niet
in. Dat hebben woord
voerders van de Ser
viërs vrijdag verklaard.
De Servische bezetters
vinden de door interna
tionale bemiddelaars
voorgestelde regeling
onrealistisch. Volgens
die regeling komt het ge
bied onder internatio
naal toezicht voordat
het terugkeert onder
Kroatisch bestuur. De
Serviërs eisen een over
gangsperiode van mini
maal drie jaar. In de
voorgestelde regeling is
dat één jaar.
Een akkoord voor Oost-
Slavonië is ook van groot
belang voor de vredes
conferentie over Bosnië,
die woensdag begint in
Dayton (Ohio) in de VS.
De regering van Servië
zei vrijdag ervan uit te
gaan dat bij het begin
van deze conferentie de
VN tevens de economi
sche sancties tegen
Klein-Joegoslavië (Ser-
vie en Montenegro) op
heffen. „Anders kan dit
Joegoslavië, dat aan alle
eisen van de VN heeft
voldaan, niet als gelijk
waardige partner gelden
in de besprekingen."
