Je kunt je stijl niet
zomaar veranderen
Zingen als een abstract schilder
Ace of Base:
Abba van de
jaren 90?
Het ergste wat je kan
doen, is moraliseren
Smashing Pumpkins
kiest voor concept
kunst cultuur
23
Amy van Meenen
soliste in The
Young Handel
cd
VRIJDAG 27 OKTOBER 1995
In een suite van het
Sheratonhotel in de
havenstad Gothenburg kijken
Jenny en Malin Berggren
weinig vrolijk. Na vijf dagen
van interviews zitten de zusjes
er een klein beetje doorheen.
Vijf dagen lang dezelfde vragen
over het plotselinge succes,
daar word je natuurlijk ook
niet vrolijk van. Jenny en
Malin vormen de vrouwelijke
helft van Ace Of Base, dat in
één klap wereldberoemd en
miljonair werd met twee
versies van het debuutalbum
Happy Nations. Een nieuwe cd,
The Bridge getiteld, zit er aan
te komen. Vandaar dat de halve
Europese muziekpers op
audiëntie mocht bij de Abba
van de jaren negentig.
Wij de Abba van de jaren ne
gentig? Daar ben ik het niet
mee eens. zegt Malin Berggren. Als
er wordt gewezen op samenstelling
en uiterlijk van de groep, hun
stemmen en dat Abba deze muziek
zou hebben gemaakt als ze nog
steeds bestaan zouden hebben,
krabbelt de zangeres terug. Malin:
„Ik denk dat we een klein beetje op
Abba lijken. Maar wat we daar te
genin kunnen brengen, tegen dat
beeld van de Abba van de nineties,
is dat we het eerst populair werden
in Denemarken. Zonder dat we ons
gezicht hadden laten zien. Er wer
den daar twee singles uitgebracht,
Wheel Of Fortune en All That She
Wants en die werden respectieve
lijk nummer twee en nummer één.
Dat bewijst een hoop. Dat die De
nen ons niet zagen als een kwartet
met een blonde en een donkerha
rige zangeres. Ze dachten daar dat
we uit Londen kwamen of zo".
Het komeetachtige succes van Ace
Of Base is ook bij de groep zelf als
een bom ingeslagen. Je kunt je vra
gen zetten bij de artistieke waarde
van de kauwgomballen-dance van
Ace Of Base, maar aan de andere
kant slaagt het Zweedse kwartet
er schijnbaar moeiteloos in om ref
reintjes te schrijven die niet uit je
kop te branden zijn. Met de cd
Happy Nations verkochten Malin,
Jenny en Jonas Berggren en Ulf
Ekberg het onwaarschijnlijk hoge
aantal van negentien miljoen ex
emplaren wereldwijd, waarvan in
Nederland een kwart miljoen.
Nooit eerder werden er van een de
buut zoveel exemplaren afgezet.
Goed derhalve voor een plekje in
de eerstvolgende editie van het
Guinness Book of Records, waar
nu nog Whitney Houston met veer
tien miljoen exemplaren als re
cordhoudster prijkt.
De nieuwe cd The Bridge, die op 30
oktober uitkomt, laat minder 'dan
ce' en meer 'ballads' horen. Blonde
Malin legt uit hoe dat gekomen is:
„We hadden een beetje genoeg van
die backbeat-liedjes. Wilden nou
een andere kant laten horen. Ik
denk dat iedereen verlangde naar
een langzaam, romantisch liedje.
Daar hebben we alle vier apart van
elkaar aan gewerkt. Ik wilde voor
het eerst liedjes doen, Jenny ook.
Het grappige was dat we allemaal,
zonder het van elkaar te weten,
ballads gingen schrijven".
De koerswijziging past bij Ace Of
Base en is te licht om de fans direct
te verontrusten. Malin: „Ja, we
kunnen toch moeilijk opeens punk
gaan spelen. Hoewel ik daar erg
van hou. Ik wil nog graag eens een
cover van The Clash doen. Train In
Vain (hun enige Amerikaanse hit,
en nooit officieel in Europa uitge
bracht). Ik hou van The Clash. Ze
zijn de beste. Maar eh... ik denk dus
niet datje zomaar punk kunt gaan
spelen, of hardrock, ik bedoel, je
kunt je stijl niet zomaar gaan ver
anderen".
Jenny: „We hadden er voor kun
nen kiezen om funk te gaan doen,
of rock, of soul, of zelfs hardcore,
hahahahaha. De overeenkomst
tussen het eerste album en deze cd
is dat we de dingetjes eruit pikken
die we zo leuk vinden in de muziek
Eerst was dat backbeat, nu is het
de Spaanse gitaar voor een meer
akoestisch geluid. Op de eerste cd
was dat een beetje techno, nu is het
meer Eurodance. Je pakt van alles
wat. Ik denk dat ik en Malin de
grootste zondaars zijn, wij zorgden
voor de ballads. Ik schreef er drie,
Malin één".
Je zou verwachten dat er bij het
schrijven van nieuwe nummers
een enorme druk op de groep lag,
nu het debuut negentien miljoen
exemplaren verkocht, maar Jenny
en Malin zeggen dat dat wel mee
valt. Malin: „Het eerste album za
gen we meer als een hobby. Als je
op een hobby-level begint en je ver
koopt het toevallig over de hele
fucking wereld en je komt daarna
meteen ander, beter geproduceerd
album, maar het is nog steeds die
zelfde hobby, diezelfde happiness,
dan is er geen reden om aan te ne
men waarom het minder zou wor
den. Dan kun je even goed een
klapper maken. This one's gonna
explode, I think. Waarom? Voor
het eerst hebben we alle vier de
muziek gemaakt. Het geluid is bre
der, verruimd".
En Jenny: „Ondanks de verande
ringen hebben we in grote lijnen
hetzelfde concept als de vorige
keer. Ik ben erg gelukkig met The
Bridge en erg tevreden als we hier
drie miljoen albums van verko
pen."
Maar drie miljoen? „Ik heb er eer
lijk gezegd nooit zo bij stilgestaan
dat we negentien miljoen cd's heb
ben verkocht. Natuurlijk, in het
begin keken we de hitlijsten na,
hoe doen we het nu in Duitsland,
dat soort vragen, maar ik ben er
mee opgehouden me daar zorgen
over te maken. Bovendien, we wer
den zo groot, dat ging m'n ver
stand toch te boven".
Het succes heeft het leven van Jen
ny en Malin onmiskenbaar veran
derd. Malin: „Als je een hoop pla
ten verkoopt, krijg je een hoop
geld. Je kunt dan opeens veel meer
doen, maar tegelijk moet je je ver
stoppen als je wat gaat doen. Je
moet je verschuilen voor mensen.
Als je geen zin hebt om handteke
ningen te zetten in een skilift, moet
je niet gaan skiën. Of je moetje ver
stoppen achter een grote zonnebril
en petjes en dat soort dingen. Als
ik make-up draag kan ik niet uit
gaan in China, niet in Japan, niet
in The States. Er hoeft maar een
beetje mascara op m'n ogen te zit
ten en ze herkennen mij al".
Aardigheidje
De juffrouw van de platenmaat
schappij komt binnen, het half uur
zit er op. Nog één vraag mag ge
steld worden: waarom is de Ameri
kaanse versie van de debuut-cd
Happy Nations (in de VS The Sign
getiteld) een halfjaar later ook in
Europa uitgebracht, terwijl er
maar vier nieuwe nummers op
staan.
Malin: „We wilden iets speciaals
voor The States doen. In Amerika
willen ze alles altijd anders. Zo
van: dit is voor ons. Maar we von
den later dat het ook in Europa uit
gebracht moest worden, als een
aardigheidje voor onze eerste
fans". En Jenny: „Die fans vroegen
erom. We hebben geprobeerd om
ze als vier singles uit te brengen,
maar dat werd nog duurder. We
wilden nieuwe liedjes uitbrengen,
maar er was geen tijd geweest om
ze te schrijven. Dus kozen we voor
deze oplossing. Het was of dit of he
lemaal niets".
Is dat niet een cheap way of ma
king money? Malin reageert als
door een wesp gestoken. „Nie
mand heeft hierover geklaagd, jij
bent de eerste. Niemand heeft te
gen ons gezegd dat de fans twee
vrijwel identieke cd's moesten ko
pen. Jij bent de eerste die zegt dat
we geld op een gemakkelijke ma
nier hebben gemaakt. Terwijl we
het met de beste bedoelingen in
Europa hebben uitgebracht".
Het afscheid is niet zo hartelijk
meer. Hoewel Jenny nog haar best
heeft gedaan om het vriendelijk te
houden, geeft Malin me slechts
met grote moeite een hand.
„You're the first", schreeuwt ze
nog eens. De populariteit van Ace
of Base mag dan zijn toegenomen,
maar dat geldt niet voor het incas
seringsvermogen...
Gert Meijer
Als Porgy Bess in Terneuzen een con
cert op een door de weekse dag orga
niseert, is er iets bijzonders aan de hand.
Dat is donderdag 2 november het geval
wanneer een jazzdiva in het kader van het
Belgische Audi Jazzfestival optreedt.
Porgy Bess kan dan een grootheid op de
indrukwekkende lijst musici bijschrij
ven.
Ongetwijfeld wacht een overvolle jazz
club miss Betty Carter die normaliter
op grote jazzfestivals of in gerenommeerde
concertzalen haar talent etaleert. Zoals op
het 50-jarige feestje van haar cd-label Ver
ve waar ze in de Carnegie Hall een van de
topacts was.
Afgelopen lente zag ik Betty Carter (65)
met haar trio in de Londense jazzclub van
Ronnie Scott. Rijen wachtenden stonden
voor de tweede set gedisciplineerd in de
uitgaanswijk Soho in de rij om een glimp
van haar op te vangen. Binnen een in vorm
zijnde Carter die het publiek bespeelde en
uitdaagde. Pianist Xavier Davies en zijn
companen vulden Carter melodisch aan.
swingden de zangeres vootuit en zorgden
voor eenheid, zodat de zangeres zo vrij was
als een vogeltje.
Carter kleedde die avond haar songs uit
om deze vervolgens met haar creatieve in
vallen opnieuw op te tuigen. Soms dacht je
als toeschouwer dat ze elk ogenblik als
toonkunstenaar Willy Alfredo het publiek
zou uitdagen met de term Roept u maar!
om vervolgens met het trefwoord improvi
serend aan de haal te gaan. Of zoals schrij
ver Will Friedwald in zijn boek Jazz Sin-
ging stelt: „Betty Carter is het beste wat
ons kan overkomen in de jazzzang. Muzi
kaal is zij het verlengstuk van wat voor
haar kwam, te weten Ella Fitzgerald en Sa
rah Vaughan. Wat de interpretatie van een
liedjestekst betreft, kan ze wedijveren met
Carmen McRae en soms met een Billie Ho
liday."
Een jazzblad schreef: „Ze gaat te werk als
een abstract schilder, ze neemt een beken
de melodie en slaagt er vervolgens in deze
helemaal naar haar hand te zetten."
Middelheim
Enige dagen na haar optreden in Ronnie
Scott's club stond Carter in de Royal Fes
tival Hall in hetzelfde Londen met een all-
star ritmesectie met pianiste Geri Allen,
bassist Dave Holland en slagwerker Jack
Dejohnette. Haar label Verve legde dit
concert op cd vast onder de titel Feed the
Fire. Op Jazz Middelheim 1993 trad Carter
aan met pianiste Geri Allen. Zij stond in
'Betty Carter
het voorprogramma van vibrafonist Lio
nel Hampton, die haar voor haar concert
met zijn fragiele lichaam in de armen viel,
stamelend: ..Music is our life."
Betty Carter won als tiener een zangwed
strijd voor amateurs in Detroit en trad ver
volgens op met alle grote jazzmusici die op
hun tournee de stad aandeden: van Dizzy
Gillespie tot Charlie Parker, Miles Davis
en Max Roach. In 1948 werd zij de vaste
zangeres bij de band van Lionel Hampton
(die haar de bijnaam 'Betty Bebop' gaf).
In 1951 ging Carter haar eigen weg en
sindsdien is zij uitgegroeid tot een van de
populairste zangeressen in de geschiede
nis van de jazz. Net zoals Art Blakey is ze
de ontdekker van jong talent. Pianisten
als John Hicks. Mulgrew Miller. Benny
Green. Geri Allen en Cyrus Chestnut kre
gen bekendheid aan haar zijde. Naast het
Xavier Davis trio brengt Betty Carter als
verrassing tenorsaxofonist Mark Shim
mee naar Terneuzen.
Duo
Twee dagen later treedt het duo Rob van
Bavel/Marc van Rooy op in Desafinado in
Middelburg, De jonge pianist Rob van Ba-
vel is een veelgevraagd toetsenist. Zo
maakt hij deel uit van het kwartet van al
tist Piet Noordijk. met wie hij in januari in
de Middelburgse Stadsschouwburg speelt.
Verder is Van Bavel lid'van het Dutch Jazz
Orchestra onder leiding van Jerry van
Rooyen. Met dit orkest speelt hij Portrait
of a Silk Thread. In dit project worden
nooit eerder ten gehore gebrachte stukken
uitgebracht van Billy Strayhorn. die als ar
rangeur en pianist in 1939 tot de Ellington-
organisatie behoorde.
Verder speelt Van Bavel in het Ben van
den Dungen/Jarmo Hoogendijk quintet.
Van Bavel heeft een paar belangrijke prij
zen op zijn conto staan. De belangrijkste is
de tweede prijs die hij een aantal jaren ge
leden behaalde in Washington tijdens de
Thelonius Monk competitie. In eigen land
sleepte de pianist, die met zijn eigen trio
reeds door China tourde. de Wessel Ilcken-
prijs in de wacht. Eerdaags komt de cd
Transatlantic Highway voor het label Via
Jazz uit.
Marc van Rooy heeft aan het Rotterdams
conservatorium gestudeerd. Deze jonge
bassist speelt in diverse formaties in ons
land en België. Ook stond hij met zijn stu
wende basspel aan de zijde van Ameri
kaanse collega's als Bob Mïntzer. Woody
Shaw, Mark Murphy en Johnny Griffin.
Deze kopstukken zagen in hem een goed
begeleider. Bij Rob van Bavel is hij meer
dan een begeleider. Het tweetal dient geen
geconfituurde, gelikte werken op tijdens
hun optredens. Interactie is het kernbe
grip waarbij beiden beurtelings als solist
en aangever een belangrijke rol spelen.
Van Bavel en Van Rooy hebben gemeen
dat zij overal en' bij iedereen inzetbaar zijn.
Zo vervulde Van Bavel onlangs tijdens een
concert in het kader van het nazomer-festi
val een hoofdrol als begeleider van de
Amerikaanse zangeres Jeanie Bryson. Dat
was in Domburg
In het Middelburgse jazzcafé wordt Van
Bavel met alle egards behandeld. Zo ver
dwijnt de huispiano in de keuken om
plaats te maken voor een baby-vleugel.
Een goede pianist behoort immers achter
een vleugel plaats te nemen.
Arnold Parre
Betty Carter haar kwartet met o.a. pianist Xa
vier Davis en Mark Shim, tenor sax: donderdag
2 november. Porgy Bess. Noordstraat 52. Ter-
neuzen.
Duo Rob van BaveUMarc van Rooy, zaterdag 4
november, jazzcafé Desafinado. Koorkerkstraat
Middelburg.
Het oorspronkelijke plan was om er
een doorlopend verhaal van te
maken. „We hadden eigenlijk in ons
hoofd: Genesis. Maar toen we bij Kaïn
en Abel kwamen, dachten we: het
wordt wat zwaar." En toen hebben ze
maar besloten om gewoon een aantal
melodieën van Handel volgens het
beproefde en door miljoenen
gewaardeerde concept te bewerken.
Het resultaat: de cd The Young Handel
en een gelijknamige theatertoernee in
de laatste week van deze maand en de
eerste week van november.
Menigeen die Young hoort, ge
volgd door de naam van een
klassieke componist, is gelijk
thuis. Die weet van Tom Parker,
van The New London Chorale en
van de solisten Amy van Meenen,
Marilyn David. Gordon Neville en
Lance Ellington. En die weet ook
van de lijdensweg en vroegtijdige
dood van boegbeeld Vicky Brown.
Haar naam duikt nog steeds op als
je met de hechte club om Tom Par
ker heen spreekt.
Amy van Meenen heeft haar ook
nog meegemaakt „Vooral die laat
ste toernee in 1992 was diep emo
tioneel. Ze wilde zo graag nog alles
geven, maar iedereen voelde dat
het haar zo veel inspanning kost
te."
Amy is wat later aangeschoven bij
de groep: na The Young Messiah.
ten tijde van The Young Amadeus
Mozart. Nu is ze mevrouw Parker,
soliste en een van de tekstschrij
vers. Het verhaal van haar ont
moeting met Tom Parker kan zo in
een boekje.
Oostende
„Tom was in België voor een
vroege ochtendconcert dat zou
worden uitgezonden in het pro
gramma Te bed of niet te bed. De
groep die ik toen had. was ge
vraagd om de achtergrondkoortjes
te verzorgen. Het was vroeg en het
was koud in de catacomben van
het Casino in Oostende We raak
ten aan de praat en het was liefde
op het eerste gezicht."
Toch was het niet de bedoeling dat
Amy ook qua werk zo nauw be
trokken zou raken bij Tom. „Z'n
groep had geen aanvulling nodig.
Bovendien had ik mijn eigen werk.
Ik had in België mijn eigen groep
gevormd nadat ik een tijd in de
Verenigde Staten had gewoond en
gewerkt. Mijn wortels liggen in de
folk. de rock. Ik ben begonnen als
een meisje met een gitaar: liedjes
van Joni Mitchell. West-Coastmu-
ziek. Maar het viel me tegen in
Amerika. Ik knapte af op de busi
ness en op de druk die op je wordt
uitgeoefend om maar aan een be
paald imago te voldoen"
„Terug in België heb ik een vocal-
groep gevormd. Ik schreef daar
voor de arrangementen. Ik wilde
zielsgraag met muziek bezig blij
ven. maar ik wilde nooit meer zo'n
hectisch bestaan. Toen, op een ge
geven moment, kwam de uitnodi
ging om in de groep van Tom Ma
deline Bell te vervangen. Die had
gekozen voor The Cotton Club. Ik
wist niet of ik op de uitnodiging in
moest gaan. maar een vriend van
me zei: Dat moetje doen. 't is echt
leuk".
Kousevoeten
„Het was ook leuk. Schrijven was
er in eerste instantie niet bijIk wil
de me ook niet opdringen Ik weet
nog dat ik op kousevoeten door
Toms flat liep, bang om hem te sto
ren. Ik had er geen idee van hoe hij
werkte, wat ik kon doen of nalaten.
Maar gaandeweg raakten we aan
elkaar gewend. Hij legde me din
gen voor. vroeg mijn mening. Ik
weet niet of hij zich veel van mijn
opinie aantrok, maar we raakten
hoe langer hoe meersamen bij het
werk betrokken".
„Ach, hoe gaan dingen, je probeert
eens een tekst en als je merkt dat
die in goede aarde valt, ga je ver
der. Je wordt ook zekerder. En ik
had het voordeel dat ik de mensen
die de teksten moesten zingen ken
de. Ik kon als het ware in ieders ge
voelswereld kruipen. Dat helpt,
hoor".
„Neemt niet weg dat ik het vaak
moeilijk heb gehad. Ik kom uit de
popmuziek. Als je dan opeens een
tekst moet schrijven op een melo
die van bijvoorbeeld Verdi. wat
dus duidelijk moest bij The Young
Verdi. dan kijk je daar raar tegen
aan. Er gelden heel andere wetten.
Popsongs hebben een patroon.
Dat kun je niet volgen als je tek
sten maakt op klassieke melo
dieën: couplet, bruggetje, refrein:
het is er allemaal niet bij in de klas
sieke muziek".
Fascinerend
„Dat heeft ook consequenties voor
de aard van de tekst. De dingen die
je wilt zeggen, moet je anders for
muleren. Ook moet je rekening
houden met heel andere harmo
nieën. Fascinerend is het wel.
Vooral omdat we vaak teksten ma
ken op stukken die instrumentaal
zijn. Stay with me till the morning
is daarvan een goed voorbeeld. Het
is een deel uit het klarinetconcert
van Mozart".
„Wat we meestal doen is: heel goed
luisteren naar de muziek, naar de
sfeer die het betreffende stuk uit
straalt. Daar praten we vervolgens
over. Tom komt dan meestal met
zijn ideeën over het arrangement
en dan volgen de teksten. Je moet
met het schrijven heel voorzichtig
zijn".
„Natuurlijk wil je bepaalde ideeën
over brengen. Ik geloof, hoewel je
meer intuïtief dan verstandelijk te
werk gaat als je schrijft, dat we een
aantal dingen willen zeggen over
onze leefwijze en onze instelling
ten opzichte van wat in de wereld
gebeurt. Een aantal basisregels,
zeg maar. waarvan wij het idee
hebben dat ze mensen raken, om
dat heel veel mensen er in hun hart
het zelfde tegenover staan".
„Maar je moet op je hoede zijn. Je
moet voortdurend in understate
ments schrijven. Want voor je het
weet ben je aan het moraliseren en
dat is het ergste wat je in teksten
kunt doen. Het schrikt mensen af
en terecht."
Els Smit
Amy van Meenen: „Het was liefde
op het eerste gezicht".
Na het verscheiden van Nir
vana heten de Smashing
Pumpkins de belangrijkste gi
taarband van dit moment te zijn.
In Amerika kwam hun tweede cd
Siamese Dreams op tien de hitlij
sten binnen en dat is niet gek voor
een groep, die eigenlek geen hits
scoort. In Nederland heeft de band
uit Chicago sinds Pinkpop vorig
jaar ook een meer dan behoorlijke
aanhang, die al flink heeft zitten
uitkijken naar een opvolger voor
het prachtige Siamese Dreams.
Die is er nu nota bene in de vorm
van een dubbel-cd. Mellon Collie
And The Infinitie Sadness (Virgin).
Twee schijfjes met èn verhaaltje
bovendien, want Melon Collie And
The Infinitie Sadness heet een con
ceptalbum te zijn, een fenomeen
waarvan ik tot voor kort dacht dat
het definitief uitgeroeid was. Maai
de laatste maanden blijkt het con
ceptalbum buiten de symfonische
rock weer in ere hersteld en dan
mogen de Smashing Pumpkins ge
rust hun gang gaan. Van het ver
haal heb ik trouwens niet veel be
grepen en eigenlijk van de muziek
ook niet. Je komt oren tekort bij
dit af en toe zeer merkwaardige al
bum, waarvan de muziek je heen
en weer slingert tussen alle moge
lijke gevoelens en emoties. Het ene
moment sfeervol, het volgende
ronduit zenuwslopend. Het ene
moment is er een charmant piano
liedje. het volgende moment krijg
je een in duizelingwekkende vaart
gebrachte rocksong met een
enorm brok gitaargeweld 'Jelly-
belly'. 'X.Y.U.') te verwerken. De
liedjes daar tussenin, soms grunge,
soms lekker luchtig, bevallen ei
genlijk het best. Alleen op de kwa
liteit van het toch al erg bassige ge
luid valt wel wat aan te merken,
want soms ('Love', de teringherrie
in 'Tales Of A Scorched Earth') is
het net of de opnames plaatsvon
den in een windtunnel van de een
of andere autofabrikant. Het zal
wel bij de eigenwijze aanpak van
de Pumpkins horen.
Sonic Youth
Gebrek aan eigenzinnigheid kun je
Sonic Youth in ieder geval niet ver
wijten. Voor een groep die zulke te
gendraadse muziek maakt, met
bijna vals gestemde gitaren, is de
populariteit zelfs ongekend. Was-
hing Machine (Geffen/MCA) boeit
bij vlagen, zoals in het psychede
lisch getinte titelnummer, maar ik
moet de eerste nog tegenkomen
die de twintig minuten gitaarge-
piel in het slotnummer The Dia-
mond Sea meer dan één keer hele
maal heeft uitgeluisterd. Wat een
ongein.
Number One Cup, uit Chicago,
luistert vooral naar de intelligente
pop van Engelse evenknieën als
Dodgy en Boo Radleys. maar moet
het op de eerste cd Possum Trot
Plan (Flydaddy/Rough Trade) in
spanning duidelijk afleggen tegen
haar voorbeelden. Maar als alle
nummers zo leuk worden als bij
voorbeeld 'Just Let Go' en 'Dive-
bomb' valt er aan dit trio in de toe
komst nog een hoop lol te beleven.
Ace of Base, met vlnr Jonas, Malin en Jenny Berggren en Ulf Ekberg.
