De wondere wereld
van de communicatie
Zeebaars bijt steeds vaker in haak
Liefhebbers
zelf aan de
slag bij KPN
vrije tijd
43
hengelen
puzzel
Oplossing
Horizontaal
Verticaal
Oplossing puzzel
vrijdag 6 oktober
postzegels
ZATERDAG 7 OKTOBER 1995
Het grondstation in Burum.
Morgen, zondag, is het
'wetenschapsdag'. Dat is
het begin van de Wetenschap
Techniek Week. Die begon in
1986 als een manifestatie voor
3.000 scholieren in Utrecht,
maar is uitgegroeid-tot een
landelijk evenement dat
jaarlijks 350.000 bezoekers
trekt. Op meer dan 200 plaatsen
in heel Nederland is iets te
doen. Ook in Zeeland staat,
zoals gemeld, een aantal
actviteiten op het programma.
Bij KPN in den lande kunnen
liefhebbers zelf een beetje
communiceren.
Op wetenschapsdag opent tele-
communicatiegigant KPN
haar deuren voor mensen die wil
len kennismaken met de wondere
wereld van de techniek die deze
onderneming bestiert. Men kan
kijken en spelen met de mogelijk
heden van beeldtelefoon en
spraakherkenning, videovergade
ringen en virtual reality, draag
bare satelliettelefoons en mobiele
satellietzenders. Heel actueel: op
een 'numculator' kan men z'n oude
telefoonnummer intoetsen om op
het scherm het nieuwe nummer
van tien cijfers te zien verschijnen.
Op vier plaatsen kan het publiek
bij Koninklijke PTT Nederland te
recht: in het PTT-museum in Den
Haag. bij KPN Research in Leid-
schendam en Groningen en op het
mrondstation voor Satellietcom
municatie in Burum (Friesland).
Vooral kinderen tussen 8 en 14 jaar
zullen verrukt zijn van het Pretlab
in het Haagse PTT-museum. Ze
kunnen er van water met wat spul
letjes hun eigen vuurrrood of wate
rig blauw supergel maken. Of een
elektrospel, waarbij lampjes aan
geven of een vraag goed is beant
woord. Kinderen vanaf zeven jaar
zetten zo'n spel met wat hulp in
een uurtje in elkaar.
Andere projecten zijn een draai-
licht, een elektrobroche met zes ro
de lampjes die in een cirkel rond
gaan. Leuk voor de disco. Er is ook
een mini-alarm, dat waarschuwt
bij oververhitting van cassettes,
maar dat ook tegen nieuwsgierige
broertjes en zusjes kan worden in
gezet.
Toekomst
Ouders kunnen hun kinderen ach
terlaten in het Pretlab en zelf een
rondje maken door het museum.
Dat laat niet alleen de historie van
telecom en post zien, maar schetst
ook hedendaagse en toekomstige
ontwikkelingen. Het museum
trekt jaarlijks zo'n 60.000 bezoe
kers.
Ook KPN Research in Leidschen-
dam mikt tijdens de Wetenschaps
dag op gezinnen met kinderen op
de basisschool. Een van de demon
straties daar betreft beeldtelefoon,
waarvan er al duizenden in Europa
zijn geplaatst. Gesprekspartners
kunnen elkaar zien. In de nabije
toekomst kun men via een 06-num-
mer ook journaalbeelden oproe
pen. Bij KPN Research mogen be
zoekers telefoneren met een ca
mera, die buiten voor bewaking is
opgesteld en die kan worden ge
stuurd: lopen er geen ongure types
op het terrein? Verder wordt het le
zen van handgeschreven postco
des gedemonstreerd. Bezoekers
kunnen in hun eigen handschrift
een postcode op een enveloppe
plaatsen en de handschriftherken-
ner doet zijn werk. Daarnaast is te
zien hoe de machine twee dezelfde,
of bijna dezelfde, handtekeningen
vergelijkt. Voice response of
spraakherkenning wordt gede
monstreerd door een computer die
op het noemen van je postcode ver
telt waar je woont.
KPN Research in Groningen richt
zich met het thema 'infotainment'
vooral op kinderen die willen 'in
ternetten'. Medewerkers doen het
voorwerk, zodat spelletjes en infor
matie snel kunnen worden opge
haald. Bijvoorbeeld over favoriete
popgroepen. Met race-auto's uit
een amusementshal, door glasve
zel met elkaar verbonden, kunnen
races worden gehouden. Een van
de (vele) toepassingen van virtual
reality is datje op de personal com
puter (pc) drie-dimensionaal kunt
winkelen. Met de 'muis' een cd-
winkel in.
Tekenwedstrijd
„Ons werk is sterk op de praktijk
gericht", zegt medewerker Gies
Heetman. "Het is leuk om elkaar
via een beeldtelefoon te bellen,
waarbij we via een camera de plek
in Rome of Venetië situeren. Voor
kinderen organiseren we een te
kenwedstrijd, zij mogen laten zien
hoe de telefoon van de toekomst er
uitziet. Iedereen is van harte wel
kom, als er maar geen 'hackers'
tussen zitten".
In Burum, tussen Groningen en
Leeuwarden, kunnen bezoekers
kennismaken met satellietcom
municatie. Een draagbare sateliet-
telefoon is iets heel anders dan de
draagbare telefoons die de laatste
tijd als warme broodjes over de
toonbank gaan. Je hebt er een an
tenne bij nodig, maar dan ben je
wèl over de hele aardbol bereik
baar. Grote vrachtvervoersbedrij
ven gebruiken ze, maar ook een Hi-
malaya-expeditie, het Rode Kruis
en Artsen Zonder Grenzen. Wie er
één wil kopen, moet wel zo'n 25.000
a 30.000 gulden meenemen. Kopen
hoeft echter niet, want op 8 okto
ber kun je er gratis even mee naar
huis bellen. Een model op ware
grootte van een telecommunica-
tiesatelliet die hoog boven de eve
naar hangt, is in Burum te zien.
Zichtbaar gemaakt wordt ook het
minieme tijdverlies dat optreedt
als je via een satelliet beelden laat
zien van, pak weg, een voetbalwed
strijd. We denken allemaal dat we
het Nederlands elftal 'live' zien,
maar dat is niet zo. Een doelpunt is
al een kwart seconde geleden ge
scoord. Die tijd had het beeld no
dig om met de snelheid van het
licht 72.000 kilometer af te leggen.
In Burum is te zien hoe straalver
bindingen en satellietcommunica
tie in de praktijk verlopen.
Carlo Nagel
Alle activiteiten bij KPN op 8 oktober
tussen 12-17 uur zijn gratis. PTT-mu
seum, Zeestraat 82, Den Haag. KPN Re-
search-vestigingen: St. Paulusstraat 4,
Leid.schend.am en Winschoterdiep OZ
46, Groningen. Grondstation Burum
ligt aan de autoweg van Groningen-
Leeutoarden.
Zeebaars is een uitstekende
consumptievis. Trouwens al
le vissen die op baars eindigen
zijn uitstekende vissoorten voor
op het menu. Voor veel sportvis
sers is zeebaars geen onbekende
vis meer. De zeebaars is dan ook
in opmars. Werd er 30 tot 40 jaar
geleden weinig zeebaars gevan
gen, tegenwoordig is de vangst
van zeebaars een gewoon ver
schijnsel.
Er zijn zelfs enkele sportvissers
die speciaal op zeebaars vis
sen voor de verkoop. De vis le
vert vuil 15,- a 20,- per kilo op.
—Constand van Schelven
Deze zeebaars verdwijnt alle
maal naai- Frankrijk. Daar weten
ze de kwaliteit van deze vis beter
te waarderen dan hier. De zee
baars is voor veel niet-vissers on
bekend. Ik heb een tiental kook
boeken nageslagen, waaronder
een aantal speciaal op vis afge
stemd, zonder één recept van
zeebaars te kunnen ontdekken.
In welk restaurant staat zee
baars op de menukaart? En in
welke viswinkel wordt zeebaars
verkocht? Misschien heb ik het
wel mis, maai- tot op heden heb ik
er nooit iets van kunnen ontdek
ken.
Dat de zeebaars in het verleden
niet van economisch belang was,
is te merken aan de maatgeving.
In het verleden was er voor de
zeebaars geen minimummaat.
Ongeveer tien jaar geleden is de
minimummaat op 33 cm gesteld,
inmiddels verhoogd naar 36 cm.
Deze minimummaat is een goede
zaak, want de zeebaars groeit
veel minder snel dan bij voor
beeld gul of kabeljauw. Een zee
baars van zeven jaar oud is onge
veer 1500 gram zwaar en 49 cm
Scholenbaarzen zijn kleinere of jongere zeebaarsen die nog in een groep leven, foto Constand van Schelven
lang. Een kabeljauw van drie
jaar is daarentegen al 55 cm lang.
Door de trage groeisnelheid is de
structuur van de zeebaars ook
veel vaster dan bij kabeljauw.
Dat valt te vergelijken met bo
men die langzaam groeien en an
dere bomen die zeer snel groeien.
Het hout van langzaam groeien
de bomen is harder en vaster dan
die van snelgroeiers. Zo ook met
het vlees van de vis.
Omstandigheden
De zeebaars wordt de laatste
twintig jaar steeds meer gevan
gen. Wat de oorzaak hiervan is
kan niet duidelijk worden aange
geven. De temperatuur van het
zeewater is van invloed en zo ook
de helderheid van het zeewater
en het voedselaanbod. Toch zijn
er nog legio zeehengelaars die
nog nooit één zeebaars hebben
gevangen. Om zeebaars te van
gen moet aan een aantal voor
waarden worden voldaan, name
lijk de goede plaats of stek, de
juiste omstandigheden, de ma
nier van vissen en het gewenste
aas.
Zeebaars moet men zoeken bij
pieren of dammen en obstakels
onder water, zoals stenen of
wrakken. Die veroorzaken
stroomversnellingen waarin de
zeebaars zijn prooi achtervolgt.
Op de Zeeuwse stranden zijn vele
plaatsen waar de hengelaar zee
baars kan vangen.
De visser moet ook de omstan
digheden mee hebben. Vaak
wordt de zeebaars actief bij het
begin of eind van een storm.
Door wind wordt de zeebodem
omgewoeld, wat de zeebaars ac
tiveert.
De manier van vissen is ook be
langrijk. Zo is het gewenst met
flinke wapperlijn of een sleeplijn
te vissen, waaraan flinke vlijm
scherpe haken zijn bevestigd. Op
deze haken kan de hengelaar ve
le soorten aas zetten. De ene keer
gaat de voorkeur van de Zee
baars uit naar een zager, maar
een volgend moment pakt hij een
zeepier of een krab. De zeebaars
is een echte rover die alles pakt
wat hem lijkt.
Sleutelwoord kruiswoordraadsel: 38-55-77-18-43-6-53-45-75
Schrijf uitsluitend het gevonden sleutelwoord op een briefkaart en
stuur dit naar onze puzzelredactie. Uw briefkaart moet uiterlijk
woensdagmorgen in ons bezit zijn op het volgende adres:
Puzzelredactie PZC
Postbus 466
4380 AL VLISSINGEN
Vermeldt uw naam, adres en woonplaats. De PZC stelt de volgende
prijzen beschikbaar: eerste prijs een WV-bon van 50,-. Tweede,
derde en vierde prijs een VW-bon van 25,--.
De oplossing en de namen van de prijswinnaars vindt u in de PZC-
bijlage 'Vrije Tijd' van volgende week.
De prijswinnaars van de doorloper van vorige week zaterdag
zijn: J. v. d. Wielen, Brouwerstraat 45 te Nieuwerkerk (VW-bon
van f 50,--); de VVV-bonnen van f 25,-- gaan naar: H. A. de Visser,
Van Beethovenlaan 10 te Vlissingen; J. Giesen, Wijenburglaan
18 te Vlissingen en D. Faase, Deurloostraat 5 te Middelburg. De
prijzen worden zo spoedig mogelijk toegezonden.
1. Slecht vioolspeler; 6. lokale
wind; 12. beest; 14. sierplant; 15.
maand; 16. vervoermiddel; 18.
dopheide; 19. voorzetsel; 20.
voorzetsel; 22. gedicht; 24. tel
woord; 26. maanstand; 27. ge
zichtsorgaan; 29. knaagdier; 30.
opening; 31. vlekkenwater; 32.
insekteneter; 34. zuurdeeg; 36.
ooit; 37. achter: 38. Turkse titel;
40. gelofte; 42. heilige (afk.); 43.
inwendig orgaan; 45. larve v.e.
langpootmug; 48. zangstem; 49.
woud; 51. godin v.d. zee; 53. lof
dicht; 55. aardkluit; 57. voorzet
sel; 59. bergpas; 61. korf; 62. dun;
63. tijding: 64. bijb. naam: 65.
vaatwerk; 66. vreemde munt; 68.
afslagplaats bij golf; 69. plaats
in de Ardennen: 71. huisdier; 73.
Japanse gordel; 75. rijk; 77. els;
79. familielid; 80. vlaktemaat;
81. hertachtig dier: 82. voorzet
sel; 84. bijb. naam; 86. Grieks ei
land; 89. kansspel; 91. ronde
dans; 92. wateruitgestrektheid;
93. vaartuig; 95. dragee; 96.
reeds; 97. hint; 89. slotwoord: 99.
loofboom; 101. voordat; 104.
spoed; 106. Europeaan; 107. tro
pische vrucht; 109. treffend; 111.
toestemming; 112. genadeslag;
113. gevolg.
1. Winnaar van een toernooi; 2.
eerste mens: 3. Engelse titel; 4.
honderas: 5. bijwoord; 7. diere-
geluid: 8. verdorven; 9. insekt;
10. tocht; 11. container; 13. luim;
16. borstbeeld; 17. proeftijd; 21.
tamelijk; 23. navigatiemiddel:
25. reliefsteen: 26. bezonnen
heid; 28. pers. vnw.; 31. voorzet
sel; 33. vulkanisch gesteente; 35.
alleenzang; 36. lustoord; 39. slui
ting; 41. Turkse titel: 44. fijn
meubelmaker; 46, plaatsbepa
ling; 47. jaargetijde; 49. onbe
schreven; 50. loopstok; 52. ta
pijt: 54. vallei; 56. familielid; 58.
lof; 60. vreemde munt; 65. bun;
67. ploegsnede; 70. stuk hout; 72.
koorhemd; 74. kroot; 75. slagwa
pen; 76. sein; 77. neusknijper; 78.
voorstel; 79. duurloop; 83. gerin
ge heuvel; 85. kippeprodukt; 87.
deugniet; 88. gebak; 90. voorzet
sel; 92. ploeg v. zes spelers; 94.
volksvermaak: 100. soort zeil
schip; 102. lidwoord; 103. vier
kante zuil; 105. schutsluis; 108.
vis; 110. bazige vrouw; 111. mu
zieknoot.
mo r e n e g a t
arena ma r e
agger edel
1 e a r e r e i s
s 1 a g d i eet
0 b 1 i e t e 1 e
mo d e t a n t e
broeradel
edel etors
rendi erra
a s i el geel
1 e e r e u n i e
mi t s r i a n t
bloemenverkoper
aantalaaroelema
nasinikkelregen
dreketenikkaars
essenerosiespil
resterenvertoto
omemoeleerterug
lanolinetoerist
niceisereventer
alesnaterelegie
denkerklanterts
etaoomaagtkreek
ragagaataardton
egeladremaaiido
nelamatiinteger
Wanneer op dinsdagochtend
17 oktober de postkantoren
opengaan begint een meer dan een
jaar durende unieke cabaretvoor
stelling met Eduard Jacobs, Jean-
Louis Pisuisse, Wim Kan en Freek
de Jonge. Op die dag geeft PTT
Post namelik twee zegels uit in
waarden van 70 cent (oplage 8 mil
joen) en 80 cent (12 miljoen) waar
mee 'honderd jaar cabaret in Ne
derland' wordt gemarkeerd. Op
de zegel van 70 cent treden Jacobs
en Pisuisse op en op die van 80
cent Kan en De Jonge.
Op 19 augustus 1895 stond Eduard
Jacobs 1868-1914) voor het eerst
op de planken in de nacht-sociëteit
'Het Wapen van Habsburg' in de
Quellijnstraat in Amsterdam. Het
optreden van Jacobs geldt, aldus
cabaretpaus Wim lbo, als de eerste
cabaretvoorstelling in Nederland.
Cabaret is in Frankrijk ontstaan.
Het woord is oorspronkelik een
aanduiding voor een (kunst)kroeg.
Daar stond de wieg van het caba
ret: in het café. In 1881 werd in Pa
rijs door de tekenaar-schilder Ro-
dolphe Salis de eerste openbare
kunstkroeg geopend: Le ChatNoir
(De Zwarte Kat). Grootste naam in
die tijd was die van Aristide
Bruant.
Het cabaret is dus vanuit Frank
rijk naar Nederland overgewaaid.
Of beter gezegd, Jacobs heeft het
'meegenomen'. Eduard Jacobs
verbleef vier jaar in Parijs, liet zich
door Bruant inspireren, introdu
ceerde het cabaret hier en immi-
teerde Bruant; vandaar dat hij
zich bij voorkeur manifesteerde
met de voornaam Edouard.
Jacobs valt daarom de eer te beurt
het cabaret in Nederland te heb
ben geïntroduceerd. Hij was een
uiterst geëngageerd zanger, beïn
vloed door het opkomend socialis
me, die zijn verontwaardiging over
misstanden beslist niet onder stoe
len of banken stak.
Het is dus wel duidelijk dat het
geëngageerde cabaret niet iets is
van de jaren zestig, maar er al was
sinds het ontstaan. Neem nu Koos
Speenhof (1869-1945), die zich en
kele jaren na het debuut van Ja
cobs begon te manifesteren en
meteen de Katholieke Jongeren
Vereniging Eer en Deugd op de nek
kreeg en in 1906 in Helmond zelfs
door de politie van het toneel werd
gehaald.
zinnige cabaretier Toon Hermans
en de volksentertainer Wim Son-
neveld. Begin jaren zestig bracht
de tijd van de poëtische gezelscha
pen: PePijn (Paul van Vliet), Shaf-
fy Chantant (Ramses Shaffy) en
Harlekijn (Herman van Veen).
Weer was het toen gedaan met het
geëngageerde cabaret. Dat overi
gens de laatste jaren voor de derde
keer weer ver is te zoeken, ondanks
o.a. Herman Finkers, Brigitte
Kaandorp en Youp van 't Hek, be
gaafde onzinverkopers, die vooral
En dan Jean-Louis Pisuisse (.1880-
1927), de grootste van de drie pio
niers en bovendien Neerlands eer
ste conferencier. Hij geldt boven
dien als ontdekker van een groot
aantal talentvolle en later beken
de kleinkunstenaars. Bij voor
beeld de auteur-componist Dirk
Witte. De samenwerking met hem
leverde o.a. een van de grootste
klassiekers uit het Nederlandse ca
baret op: Mensch, durf te leven.
Op 26 november 1927 werd Pisuis
se op het Rembrandtplein doodge
schoten. Zijn dood spreekt al even
zeer tot de verbeelding als zijn ar
tistieke leven. Een crime passionel
van de eerste orde. Niet alleen
kwam toen Pisuisse om het leven,
ook zijn vrouw Jenny Gilliams en
zijn moordenaar, de Groninge te
nor Tjakko Kuiper. De laatste
pleegde zelfmoord.
Met de dood van Pisuisse leek ook
het cabaret te zijn gestorven. Pas
een kleine tien jaar later, in 1936,
was de herrijzenis. In dat jaar ont
stond het ABC-Cabaret, opgericht
door twee andere cabaret-legen
des: Wim Kan (1911-1983) en Corry
Vonk. De invloed van dit tweetal is
enorm geweest. Het gezelschap
hield maar liest 33 jaar stand en
bracht vele bekende namen voort:
o.a. Rijk de Gooijer, Henk Elsink,
Frans Halsema, Albert Mol, Jenny
Arean, Silvia de Leur, Ton van
Duinhoven, Sieta en Marijke Ho
ving en Frits Lambrechts.
Na de oorlog werd het Nederlandse
cabaret jarenlang gedomineerd
door de 'Grote Drie': de politieke
conferencier Wim Kan. de kunst
scoren met tirades tegen Buckler
en Walibi-stickers. Maai- ook die
tweede keer niet voor lang. De we
deropstanding van het kritische
cabaret kwam met het optreden
van Bram Vermeulen en Freek de
Jonge, die beiden voortkwamen
uit het studentencabaret.
Op de zegels zijn naast de cabare
tiers ook teksten afgebeeld die een
beeld geven van de verschillende
stromingen en opvattingen binnen
het cabaret. Bij Eduard Jacobs
staat: Het chansonnet is geen son
net/Geen ode of ballade,/Het wil al
leen in 't algemeen/De mensen
amuseren,/Maar als het kan zo nu
en dan'De mensen ook iets leren.,
Bij Pisuisse: Je leeft maar heel
kort, maar een enkele keer,/En als
je straks anders wilt, kun je niet
meer/Mensch, durf te leven! Dirk
Witte; bij Wim Kan: 't Is heerlijk/
met een uitgesproken mening/te
kunnen leven/in het land van
zwart en wit./Zolang de twijfel nog
niet is gerezen/gaat het van 'dit is
dat' en 'dat is dit'; bij Freek de Jon
ge: Als men mij mijn mening
vraagt/dan wil ik die wel geven/Het
ergste van het wereldleed is/dat ik
er van kan leven.
Hero Wit
