Vrij Bosnië probleem voor EU
PZC
Iedereen wist dat we in Brussel
landden behalve de bemanning
Fransen worden doodziek
van acties tegen kernproeven
Rechtse Duitser
wint verkiezingen
Lets parlement
Proces-Tadic stap dichterbij
Het andere nieuws
Nederlands weer
misdeeld in Europa
buitenland
Europese steun helpt ook gekozen oorlogsmisdadigers
Holbrooke nog zonder
resultaat in Sarajevo
SBS
WSÊL
DINSDAG 3 OKTOBER 1995
van onze correspondent
Hans de Bruijn
WASHINGTON - Toen de ge
zagvoerder van een Boeing 747
van de Amerikaanse lucht
vaartmaatschappij North
west Airlines op 5 september
zijn toestel aan de grond wilde
zetten, verkeerde hij in de vas
te overtuiging de landings
baan van de luchthaven van
Frankfurt onder zich te heb
ben. Even later ontdekte hij
tot zijn schrik dat hij vierhon
derd kilometer uit de koers
was en dat de landingsbaan
die van het vliegveld Zaven-
tem bij Brussel was.
De verbazing werd nog groter
toeh bleek dat de 241 passa
giers aan boord van zijn jumbo
wel precies wisten waar zij wa
ren. Boven Belgie dus. ..De eni
gen die niet wisten waar zij vlo
gen, waren de drie lui in de
cockpit", zei een luchtvaart-
deskundige later.
Het bizarre incident blijkt het
gevolg te zijn geweest van een
reeks fouten en misverstanden
bij de luchtverkeersleiding bo
ven Ierland en België en van de
bemanning van de 747 zelf. De
Amerikaanse Federal Aviation
Administration is begonnen
aan een onderzoek. De beman
ning - een gezagvoerder met 30
jaar ervaring, zijn co-piloot en
de boordwerktuigkundige - is
door de FAA geschorst.
Het foutenfestival begon toen
een luchtverkeersleider in
Shannon in Ierland in de com
puters van de Europese lucht
verkeersleiding de bestem
ming van vlucht NW 52 veran
derde van Frankfurt in Brus
sel. Waarom hij dat deed is nog
onopgehelderd. De Belgische
luchtverkeersleiding dacht
daarna vanzelfsprekend ook
dat het toestel naar Brussel op
weg was. De gezagvoerder ver
zuimde echter de voorgeschre
ven navigatiecontroles uit te
voeren, en begon op gezag van
de verkeersleiders in Brussel
aan de landing, waarvan hij
dacht dat die hem naar Frank
furt zou voeren.
Pas toen de jumbo door het
wolkendek zakte en de lan
dingsbaan zichtbaar werd, ont
dekte de piloot de fout Hij zet
te de landing echter toch door
omdat optrekken te gevaarlijk
zou zijn geweest. Eenmaal aan
de grond werd de bemanning
onmiddellijk van zijn taak ont
heven en door een reserve-crew
afgelost.
Het vreemde is dat de passa
giers en de stewardessen pre
cies in de gaten hadden wat er
fout ging Op de tv-monitors in
de jumbo werd immers gedu
rende de gehele vlucht een
kaartje getoond waarop te zien
was waar het toestel zich be
vond. Toen de jumbo begon te
landen zag iedereen in de ca
bine dat men pas boven Belgie
was. De stewardessen dachten
eerst dat het vliegtuig gekaapt
werd. Toen de jumbo begon te
landen durfden zij de piloot
niet te raadplegen, omdat vol
gens de reglementen de cock
pit-bemanning tijdens een lan
ding niet mag worden ge
stoord.
van onze correspondente
Aly Knol
LUXEMBURG - De Europese
Unie komt voor een groot pro
bleem te staan wanneer bij
vrije verkiezingen in Bosniè
mensen worden gekozen die op
de zwarte lijst staan van het
Haagse tribunaal over oorlogs
misdaden in ex-Joegoslavië.
Dat zou theoretisch kunnen be
tekenen dat de EU oorlogsmida-
digers financieel gaat onder
steunen door middel van het
wederopbouwplan voor Bos
nië.
Eurocommissaris Hans van den
Broek van buitenlandse zaken
sloot enkele weken geleden ten
enenmale uit dat de EU 'dona
ties zou geven aan regeringen
die voornamelijk bestaan uit
oorlogsmisdadigers'. Maar de
ministers van buitenlandse za
ken van de EU in Luxemburg
meenden maandag dat daarmee
het probleem de wereld nog niet
uit is.
Nadat de Europese Commissie
onlangs de eerste contouren van
het wederopbouwplan schetste,
legden maandag de Duitse mi
nister van buitenlandse zaken
Klaus Kinkel en zijn Franse col
lega Hervé de Charette een brief
voor aan hun EU-collega's met,
zoals het heette, 'stof tot naden
ken'. Zo willen Kinkel en De
Charette een 'Hoge Autoriteit' of
een 'Hoog Commissariaat' in het
leven roepen om de supervisie
uit te oefenen over de wederop
bouw. Zij eisen dat de leiding
daarvan in handen komt van
een EU-functionaris. Deze 'Hoge
Autoriteit' zou, indien nodig,
ook een soort scheidsrechtersrol
moeten kunnen vervullen. Of
dat in overeenstemming kan
worden gebracht met de ideeën
van de Europese Commissie,
moet nog worden bezien.
Kinkel en De Charette bena
drukten eveneens dat de Euro
pese Unie niet de grootste geld
schieter voor de wederopbouw
kan zijn. Er is hulp nodig van on
der meer de VS. Japan, moslim
landen, Rusland en de OESO.
Van den Broek verklaarde dat
men alleen al bij de humanitaire
hulp aan vluchtelingen moet re
kenen op steun die 'geen maan
den, maar jaren' zal duren. Voor
de werkelijke wederopbouw zal
'nieuw geld' moeten worden ge
vonden. Het is niet de bedoeling
geld te onttrekken aan de al lo
pende programma's voor Mid
den- en Oost-Europa of het Mid-
dellandse-Zeegebied.
Van den Broek vond het een
goed idee om bij de wederop
bouw speciaal aan de periferie
van de Balkan gelegen landen te
betrekken die geleden hebben
onder de internationale sancties
tegen de Serviërs. Daarbij gaat
het om Bulgarije. Roemenie en
Hongarije. Van den Broek wil
bijvoorbeeld bouwfirma's uit de
ze landen een flink aantal pro
jecten gunnen.
SARAJEVO (AFP/RTR) - De
Amerikaanse onderhandelaar
voor ex-Joegoslavië, Richard
Holbrooke, heeft maandag in de
Bosnische hoofdstad geen re
sultaat geboekt bij het streven
naar een algeheel staakt-het-
vuren in Bosnië.
„We hebben nieuwe produktieve
en nuttige besprekingen ge
voerd. maar de discussies over
een staakt-het-vuren hebben
niet tot resultaten geleid", zei
Holbrooke na een gesprek met
president Alija Izetbegovic en
andere leden van de Bosnische
regering. „De twee partijen (de
Bosniërs en de Serviërs) ver
schillen nog steeds in belangrij
ke mate van mening over het ty
pe staakt-het-vuren en de de
tails ervan."
De Amerikaanse afgezant sprak
in het weekeinde in Belgrado en
Zagreb met de leiders van de Fe
derale Republiek Joegoslavië en
Kroatië, maar ook deze bespre
kingen leverden geen vooruit
gang op. Het streven naar een
bestand staat voorop in Hol
brooke's bemiddelingspoging.
Op deze wijze hoopt hij de weg te
bereiden voor een internatio
nale conferentie die het einde
van de 41 maanden oude oorlog
kan bezegelen.
De Verenigde Naties bevestig
den maandag dat de Serviérs in
West-Bosnië bezig zijn aan een
succesvol offensief, waarmee ze
terrein terugwinnen dat ze on
langs aan de moslims en Kroa-
ten moesten prijsgeven. VN-
woordvoerder Chris Gunness zei
dat de Serviërs er in het midden
van het front in West-Bosnië,
tussen de plaatsen Bosanska
Krupa en Bosanski Novi, in zijn
geslaagd de regeringstroepen
mogelijk een tiental kilometers
terug te dringen.
RIGA (AFP/DPA/RTR) - Een
rechts-radicale Duitser is de
grote winnaar van de parle
mentsverkiezingen die het afge
lopen weekeinde in de Balti-
sche republiek Letland zijn ge
houden. De Volksbeweging
voor Letland van Joachim Sie-
gerist, een Duitser van Letse af
komst, kreeg 15 procent van de
stemmen. Daarmee wordt de
partij met 16 zetels de op twee
na grootste fractie in het parle
ment.
De centrum-linkse partij Sam-
nieks („Leider") staat aan kop
met 15,5 procent van de stem
men. goed voor 18 van de 100 ze
tels in het parlement. De liberale
regeringspartij Letlands Weg
verloor meer dan de helft van
haar kiezers en komt met 17 ze
tels op de tweede plaats.
De populist Siegerist profiteer
de van de onvrede over de econo
mische hervormingen van Let
lands Weg. waardoor veel bur
gers hun inkomens scherp zagen
dalen. Zijn Volkspartij beloofde
„gouden tijden" voor de boeren
en een harde aanpak van de mis
daad. Via zijn .Joachim Siege
rist Steuncentrum" deelt hij in
Riga gratis medicijnen uit aan
armlastige gepensioneerden.
Siegerist is in 1947 in Duitsland
geboren als zoon van een Letse
soldaat die in het Duitse leger
diende. Na de Letse onafhanke
lijkheid in 1991 keerde hij terug
naar zijn land van herkomst om
zich in de politiek te storten,
hoewel hij amper Lets spreekt.
Vorig jaar is Siegerist in Duits
land tot anderhalf jaar cel ver
oordeeld wegens het aanwakke
ren van rassenhaat. Als voorzit
ter van de „Duitse Conservatie
ven" had hij de zigeuhers „een
criminele bende" genoemd.
„Het succes van de Volkspartij
is kenmerkend voor het gapende
gat tussen de politieke elite van
Letland en de mensen op het
platteland", zegt Paul Raudsep
van het dagblad Diena. „Die
voelen zich geheel uitgesloten
van wat er in de hoofdstad Riga
en in de regering gebeurt."
Siegerist heeft bij voorbaat al
het premierschap opgeeist.
maar hij heeft zich niet geliefd
gemaakt bij potentiële coalitie
genoten met zijn uitspraak dat
„alle partijen voor 80 procent uit
bandieten bestaan". Daardoor
staat Letland nog een lange en
moeilijke regeringsformatie te
wachten, aangezien de linkse
noch'de rechtse partijen over
een meerderheid beschikken.
Waarnemers achten het evenwel
waarschijnlijk dat de regerende
Letlands Weg in zee zal gaan met
een of meer van de nationalisti
sche partijen. Letlands Weg kan
daarbij kiezen tussen de radi
cale beweging Voor Vaderland
en Vrijheid, die haar zeteltal ver
dubbelde tot 14. de Nationale
Onafhankelijkheidspartij of de
Boerenunie (resp. acht en zeven
zetels).
De Organisatie voor Veiligheid
en Samenwerking in Europa
(OVSE) heeft maandag de Letse
verkiezingen bekritiseerd om
dat het grootste deel van de Rus-
sisch-talige minderheid niet kon
stemmen. De 700.000 Russisch-
taligen zijn feitelijk statenloos
en moeten een examen in de Let
se taal en geschiedenis afleggen
als ze het Letse staatsburger
schap willen verkrijgen. Van de
5000 „niet-burgers" die tot dus
ver de Letse nationaliteit heb
ben aangevraagd. hebben
slechts 620 de proef met succes
doorstaan.
Dusan Tadic communiceert via de telefoon met zijn advocaat Orie. Tijdens de zittingen van het Joegoslavie-Tribunaal zit Tadic
achter kogelvrij glas. foto ANP
DEN HAAG (GPD) - Het VN-tribunaal
voor ex-Joegoslavie is 'naar behoren' en
'volgens de wet' opgericht. Dat heeft de
Kamer van Beroep van het tribunaal gis
teren in Den Haag bepaald. Met deze uit
spraak is een einde gekomen aan maan
denlange juridische haarkloverij om
trent de rechtsgeldigheid van het Tribu
naal. ..Het is een belangrijk en historisch
moment in de ontwikkeling van het in
ternationaal recht", aldus de Italiaanse
rechter Antonio Cessese.
Praktische consequentie, aldus woord
voerder Cristian Chartier van het tribu
naal. is dat met de uitspraak het proces
tegen de van oorlogsmisdaden beschul
digde Servier Disko 'Dule' Tadic een stap
je dichterbij komt. „Het proces zal nu ze
ker voor het eind van het jaar beginnen",
aldus Chartier.
De verdediging van Tadic vocht in juni
van dit jaar in een motie de rechtsgeldig
heid van het tribunaal aan. Toen het tri
bunaal zichzelf hierop in augustus 'be
voegd' verklaarde om Tadic en andere
verdachten te berechten, ging advocaat
Mischa Wladimiroffin beroep. Maar de ju
risdictie van het internationale tribunaal
is bevestigd en het beroep afgewezen', vat
te rechter Cessese gisteren de uitspraak
van de Kamer van Beroep samen.
Wladimiroff had betoogd dat de oprich
ting van het tribunaal door de VN-Veilig-
heidsraad in 1993 onrechtmatig was. om
dat de oorlog in ex-Joegoslavie 'duidelijk
geen internationale kwestie' is. De vijf
rechters van de Kamer van Beroep oor
deelden evenwel dat 'de beslissing van de
Veiligheidsraad het tribunaal op te rich
ten een legitieme maatregel is geweest
met het doel vrede en veiligheid in voor
malig Joegoslavië te herstellen'.
AMSTERDAM (ANP) - „De
Fransen worden er echt dood
ziek van. Maar zij staan dan ook
voor een ongelooflijke happe
ning met een fantastische sfeer:
midden op de oceaan blijven al
die mensen individueel komen
en gaan met hun jachten, uit de
VS, Nieuw-Zeeland, Chili,
Duitsland of Australië. Op het
hoogtepunt lagen er vijftien
schepen te dobberen. Nu zijn
het er zes tot zeven. Elke dag ko
zen wij een ander ontmoetings
punt om met z'n allen te over
leggen over de strategie. En dit
zal nog weken doorgaan."
De Nederlandse Henk Haazen
(41) heeft dat gisteren gezegd bij
terugkeer in Nederland. Frank
rijk heeft de Greenpeace-acti
vist vorige week uit Frans-Poly-
nesië gezet. Donderdag nog voer
hij in een rubberboot met drie
anderen door de branding de la
gune van het atol Fangataufa
binnen, waar de Franse zondag
avond hun tweede kernproef
hielden. In het midden van de la
gune staan de meetapparatuur
en de technische installatie voor
de proeven.
Lange stokken
„Twee van ons sprongen aan wal
om zich te verstoppen. Zelf voer
ik met onze Japanse medewerk
ster Sanae Shida door om de in
stallatie te bereiken. Maar de
rubberboten van de Franse ma
rine met hun sterkere motors en
harde bodem voeren recht over
ons heen. Een zo'n boot schoof
boven op ons vlot. Sanae Shida
kwam er onder te liggen, dus ik
poogde de Franse boot terug te
duwen. Maar. daar kwamen ze.
zoals altijd, direct met hun lange
stokken van anderhalf a twee
meter met messen om ons vlot
lek te steken. De Fransen sleep
ten ons daarna naar een van hun
GROTE OCEAAN
Z> TUAMOTU
G AMBIER-
EILANDEN
schepen. Een arts aan boord ver
zorgde Sanae Shida omdat zij
gewond was geraakt aan haar
knie en zij nog maar moeilijk
kon ademen."
„Wij zijn nu vier actieschepen
kwijt en met minder dan 22 rub
berboten Maar als wij weer een
ander schip zouden hebben, dan
zou ik zo weer terug willen. De
enige methode om een eind aan
de proeven te maken, blijft ech- t
ter internationale druk op
Frankrijk. Vooral van Neder
land en de andere landen van de
Europese Unie." De vier of vijf
laatste rubberboten die Green
peace volgens Haazen verloor
kwamen overigens al van de vre
desvloot.
De milieu-organisatie gebruikt
diverse tactieken om het de
Franse marine met haar voort
durend overvliegende helikop
ters en sterkere schepen toch
moeilijk te maken. Een ervan is
's nachts blijven rondvaren. Ac
tivisten pogen vervolgens aan
land te komen en zich te verstop
pen. In juli zat Haazen op die
manier een paai' dagen op Muru-
roa. „Ik neem dan echt alleen
wat drinkwater mee voor een
dag of twee en wat boterham-
Kerkelijk referendum in België
WENEN (KATHPRESS) - Naar Oostenrijks en Duits voor
beeld krijgt ook België een handtekeningenactie voor vernieu
wing in de katholieke kerk. Het platform Wij zijn de Kerk. dat
de actie in Oostenrijk organiseerde, maakte dat maandag in
Wenen bekend. In België zal een groep kritische rooms-katho-
lieken onder de naam Het andere gezicht van de Kerk op 18
november met het drie maanden durende referendum van
start gaan.
In België zullen de eisen dezelfde zijn als die in Oostenrijk en
Duitsland, afschaffing van het verplichte priestercelibaat, toe
lating van vrouwen tot het priesterambt en een positieve waar
dering van seksualiteit. In Oostenrijk was het „Kirchenvolks-
begehren" in juni een groot succes. Ongeveer een half miljoen
gelovigen - de helft van het aantal kerkgangers per zondag -
zetten hun handtekening onder de roep om vernieuwing.
Historische Ierse ontmoeting
DUBLIN (RTR AFP) - Voor het eerst in bijna dertig jaar is een
Noordierse protestantse leider. David Trimble, naar Dublin ge
reisd voor een historische ontmoeting met de premier van Ier
land. John Bruton.
Na kwesties te hebben besproken die het Noordierse vredes
proces blokkeren, verklaarden Bruton en Trimble maandag
„eikaars standpunten beter te begrijpen Trimble blijft net als
de Britse regering eisen dat het Ierse Republikeinse Leger
IRA. dat een eind wil maken aan het Britse bestuur over Ulster,
de wapens inlevert. Pas dan zouden besprekingen kunnen be
ginnen tussen alle Noordierse partijen, waaronder Sinn Fein,
de politieke vleugel van de IRA
Begin proces rond horror-huis
WINCHESTER (AFPi - Rosemary West. eigenaresse van het
„horror-huis" in de Engelse stad Gloucester, moet vandaag
voor de rechtbank verschijnen op beschuldiging van moord op
tien jonge vrouwen en meisjes Zij zou deze daden met haar
man Frederick hebben gepleegd Haar echtgenoot pleegde op
1 januari zelfmoord in zijn cel. De 41-jarige vrouw kan tien maal
levenslange gevangenisstraf krijgen.
Het proces gaat zes tot acht weken duren. Haar smalle silhouet
en het gezicht met het korte zwarte haar zullen verscholen blij
ven voor het publiek in de zaal. De beklaagdenbank staat na
melijk precies onder de publieke tribune Het grootste deel van
de plaatsen op de tribune is gereserveerd voor twee groepen die
weinig met elkaar op hebben: nabestaanden van de slachtof
fers en de familie van de beklaagde.
Corruptie in Mariinski-theater
SINT PETERSBURG (AFP) - De Russische politie heeft de
directeur van het wereldberoemde Mariinski opera- en ballet-
theater in Sint. Petersburg opgepakt wegens het aannemen
van smeergelden. Dat heeft een politiewoordvoerder van de
afdeling economische delicten maandag meegedeeld.
De zaak kwam aan het licht toen directeur Anatoli Malkov van
een Westerse impresario geld eiste in ruil voor een toernee van
het befaamde Mariinski-ballet. De impresario waarschuwde de
politie, die hem van gemerkte dollarbiljetten voorzag. Markov
werd vrijdag op heterdaad betrapt toen hij een bedrag van
10.000 dollar aannam. In zijn bureau vonden de agenten nog
eens 150.000 dollar. De volgende dag arresteerde de politie
Oleg Vinogradov.
Vanavond in het 'Hart van Nederland'
om 21.55 uur bij...
Nu bijna overal op de kabel!
Zie SBS6 text pag.277
van onze correspondente
LUXEMBURG - Het is weer
hommeles met het talenregime
in de Europese Unie. Het Neder
lands is er de laatste tijd in een
paar informele raden van de Eu
ropese ministers bekaaid vanaf
gekomen. Terwijl Grieken, Por
tugezen en Denen wël hun eigen
talen konden spreken, moesten
de Nederlanders zich behelpen
met Frans, Duits of Engels.
Staatssecretaris Michiel Patijn
van Europese zaken vond dat de
zaak intussen weer dermate uit
de hand is gelopen, dat hij maan
dag tijdens overleg van de EU-
ministers van buitenlandse za
ken aan de bel trok Of alle elf ta
len van de Unie komen te allen
tijde beschikbaar, zei hij, of al
leen de drie officiële werktalen
Frans, Duits en Engels. De kri
tiek van Patijn kwam er maan
dag op neer. dat er op deze wijze
geen sprake meer is van gelijke
monniken en gelijke kappen.
Er wordt al jaren gesteggeld
over het Europese talenregime.
Formeel hoeven bij informele ra
den alleen de drie officiële werk
talen en de taal van de fungeren
de EU-voorzitter beschikbaar te
zijn. Intussen is echter de prak
tijk ontstaan, dat degenen die de
meeste stampij maken ook be
diend kunnen worden in hun
taal. Het vergt echter wel altijd
een beetje 'pokeren'. De Neder
landers zijn daar niet zo gehaaid
in en schikken zich meestal zon
der morren. Maar nu blijkt dat
kleine talen als het Portugees.
Grieks en Deens weer naar bin
nen hebben kunnen sluipen, is
kennelijk de maat vol.
Mgr. De Smedt
(85) overleden
BRUGGE - De oud-bisschop
van Brugge, mgr. Emiel-Jozef
De Smedt. is zondag op 85-jarige
leeftijd overleden. Hij was bis
schop van 1952 tot 1984.
Het pastorale beleid van De
Smedt kenmerkte zich onder
meer door zijn pleidooi voor me
deverantwoordelijkheid van de
leken.
Tijdens het Tweede Vaticaans
Concilie speelde hij een rol bij
het formuleren van het nieuwe
standpunt van de Rooms-Ka-
tholieke Kerk inzake de gods
dienstvrijheid. Als lid van het
Vaticaanse secretariaat voor de
eenheid was De Smedt betrok
ken bij de oecumenische bewe
ging
Hij nam ontslag kort voordat
paus Johannes Paulus II Belgie
in 1985 bezocht Naar zijn me
ning moest de nieuwe bisschop
de paus begroeten. De Smedt
werd opgevolgd door Roger
Vangheluwe. CIP
Henk Haazen, na zijn terugkeer
gisteren, aan het werk in het
Amsterdamse hoofdkantoor
van Greenpeace.
men met kaas. Ik ben vegeta
riër."
Na de Rainbow Warrior II. de
Greenpeace en de Vega schakel
den de Fransen donderdag een
vierde actieschip uit. de Manu-
tea. Volgens Haazen deden zij
dat buiten de verboden twaalf-
mijlszone en was er geen aanlei
ding voor. De Fransen enterden
het schip alleen maar omdat de
Manutea telefoon aan boord
had. waarmee Greenpeace con
tact met de buitenwereld kon
houden.
optiek de |onge
lange vorslstraal 40
44ol JP goes
telefoon 01100-11272
