't Platte midden van Walcheren
Éfffta
)omburg baadde in
e jazzklanken
Plaatsnaam
Russische muziekgroepen
spelen in Kalashnikov
zeeland
Grijpskerke
en omstreken
week 38
Feestelijk festival
met 'n nuttig tintje
collectie
Elk instrument heeft
weer een eigen verhaal
Roosters?
MAANDAG 18 SEPTEMBER 1995 ~J
Heeft Gapinge zijn naam ontleend aan een Gaper? Heeft IJzendijke iets met ijs te maken? Wie was de heilige
Laurens naar wie dat Walcherse dorp is genoemd? Sommige plaatsnamen hebben een duidelijke betekenis. Andere
zijn lastig of zelfs helemaal niet te verklaren. In deze rubriek PLAATSNAAM nemen Lo van Driel en Ad Steketee
de namen van Zeeuwse plaatsen en wateren onder de loep.
Het dorp Grijpskerk, in 1743.
was het een aparte parochie
waarvan de kerk aan de heilige
Michaël werd gewijd, net als
die van Grijpskerke. Na de Re
formatie werd het gebouw afge
dankt en raakte in verval. Er
schijnt ergens in een tuin nog
een restant van een steunbeer
te zijn. Het kerkdorp uit de
middeleeuwen is nu nog
slechts een gehucht aan de weg
tussen Middelburg en Grijps-
kerke, precies in het midden
van Walcheren.
Deskundigen hebben de naam
Buttinge op verschillende ma
nieren verklaard. Door de
Zeeuws sprekende bewoners
van Walcheren wordt Buttinge
aangeduid als Ter Bottinge,
Daarom hebben sommigen ge
dacht aan 'bot', een ander
woord voor boomstronk. Op
deze plek zouden dan veel
boomstronken in de bodem
hebben gezeten. Een betere op
lossing is bedacht door uit te
gaan van een persoonsnaam
Butto, met een achtervoegsel -
inge, dat 'behorend bij' kan be
tekenen. Buttinge is dus waar
schijnlijk: plaats van de men
sen van Butto.
Poppendamme
Het kleine gehucht Poppen
damme, ten zuiden van Grijps
kerke, heeft de respectabele
ouderdom van maar liefst acht
honderd jaar. Het kwam ook
voor op de Echternachse lijst,
net als Grijpskerke. Het kloos-
door Hans Heijt
TERNEUZEN - Voetballief
hebbers weten dat Wit-Rus-
land voor de kwalificatie van
het Europees kampioen
schap in dezelfde poule is in
gedeeld als Oranje, maar ver
der is de voormalige Sovjet
republiek voor de meeste Ne
derlanders een onbeschreven
blad. De uit Minsk afkomstig
groepen Belaruskiy Klimat
en 66 Beats Against the Hu-
man gaan wellicht in die si
tuatie verandering brengen.
Op uitnodiging van de stich
ting Hahamandad verzorgen
de culturele gezelschappen
vrijdag 22 september een op
treden in het jongerencen
trum Kalashnikov in Terneu-
zen.
De Stichting Hahamandad
beijvert zich voor het promo
ten van de onafhankelijke,
niet-commerciële cultuur en
onderhoudt goede contacten
met andere culturele organi
saties die vergelijkbare uit
gangspunten hebben. „Haha
mandad heeft bijvoorbeeld
raakvlakken met de culturele
werkplaats 2B in Eindhoven",
stelt Leo van de Velde van de
stichting Hahamandad. „En
één van de culturele organisa
ties die vanuit 2B werkt is
Zesde Kolonne. Deze instel
ling is een uitwisselingspro
ject begonnen met de onaf
hankelijke organisatie Next
Stop New Life in Minsk, die
zich bezighoudt met jeugduit
wisselingen, ecologische pro
jecten en culturele manifesta
ties."
Voorproefje
Van de Velde legt uit dat de
samenwerking tussen Zesde
Kolonne en de partner uit Wit-
Rusland in 1996 onder meer
moet leiden tot een culturele
manifestatie van de Oost-Eu
ropeanen in Nederland. Van
de Velde: „Het optreden van
de twee groepen in Kalashni
kov is een voorproefje. Het
programma van de twee
bands duurt ongeveer drie
uur en blijft niet beperkt tot
alleen muziek."
Het culturele evenement be
gint omstreeks 10.00 uur 's
avonds met een solo-concert
voor bas. Daarna betreedt Be
laruskiy Klimat (BK) het po
dium met twee pauken, een
bas en een diashow. BK is een
collectief van fotografen, mu
zikanten en andere kunste
naars en in 1987 in Minsk ont
staan. De groep heeft veel ge
speeld in tentoonstellings
ruimtes, maar de laatste tijd
treedt BK steeds vaker op in
concertzalen en daarbij ma
ken ze gebruik van video en
dia's.
Na BK treedt 66 Beats
Against the Human voor het
voetlicht. Deze electric noise-
groep komt eveneens uit
Minsk en werkt met compu
ter, gitaar, zang en dia-projec
ties. De computer zorgt voor
loodzware donkere beats, ter
wijl de gitaar en zang uiting
geven aan de wanhoop en
chaos die in de voormalige
Sovjet Unie heerst. Ze spelen
vaak in jazzclubs, waarbij de
computer live bediend wordt
en radiosignalen op de korte
golf live worden bewerkt.
door Ad Steketee
Lo van Driel
Is het midden van Walcheren
wel zo vlak? Wie bijvoor
beeld rond Grijpskerke fietst,
weet wel beter. Hier en daar
zijn flinke hoogteverschillen
te zien op een vrij klein gebied.
Heuvels zijn het niet, maar de
fietser is misschien geneigd de
term 'vals plat' te gebruiken.
is die toestand van de bo
dem te verklaren?
In de eerste eeuwen na het be
gin van de jaartelling bestond
Walcheren achter de westelijke
duinrand uit een veengebied,
bedekt werd door een laag
klei. Het terrein werd doorsne
den met kreken, die via openin
gen in de duinenrij uitmond-
in de Noordzee. Deze wa
terlopen werden gevuld met
een zandafzetting. Terwijl de
ag het onderliggende
reen in de loop van de tijd sa
mendrukte, kwamen de zan
dige kreekbeddingen (die niet
nklonken) op een hoger niveau
ian het land ernaast. Op een
bodemkaart zijn die kreekrug-
;en duidelijk te volgen. Het wa
rn geschikte plaatsen om te
wonen, zodat juist daar de Wal-
iherse nederzettingen en we
ien zijn te vinden.
Grijpskerke ligt precies op een
kruising van enkele van die
kreekruggen. Er is al in de
waalfde eeuw een parochie ge
sticht, die in een goederenlijst
ran het klooster in Echtemach
Gripeskirca werd genoemd. De
Encyclopedie van Zeeland
leeft deze naam verklaard als
rijp', waarbij 'ga' een gouw
iflandstreek is langs een oever
ripa in het Latijn) van een
creek. Merkwaardig is dan wel,
lat het woord ga in de huidige
iaam onherkenbaar is gewor-
len. Waarschijnlijker is dat in
iet onderdeel Grijp- een per-
oonsnaam Gripe zit. Dit Gripe
verbonden met -kerke,
en heel gewone combinatie.
ets ten zuidoosten van Grijps-
cerke ligt Buttinge. Vroeger
ter in Echternach had destijds
in Zeeland heel wat bezittin
gen, vooral op Walcheren en
Schouwen. De parochie was
een dochterstichting van Oost-
kapelle. maar na de Reforma
tie in de zestiende eeuw raakte
de kerk buiten gebruik.
De naam Poppendamme is van
een bekend type: een persoons
naam, gecombineerd met een
waterstaatkundige term. We
moeten aannemen dat hier een
dam werd gelegd in een Wal
cherse waterloop. Een zekere
Poppo heeft mogelijk daartoe
opdracht gegeven. Misschien
was hij ook wel de stichter van
de nederzetting. De naam Pop-
pe komt ook in andere Wal
cherse toponiemen voor. Be
halve Poppendamme. bestaan
nog Poppekerke, Popkensburg
en Poppekinderen. Ook als fa
milienaam leeft Poppe voort.
Hoogelande
Ten zuiden van Grijpskerke
ligt op een kruising van wegen
Hoogelande. Tegenwoordig
staat er een door fraai geboom
te omgeven kapel, maar oude
ren herinneren zich waar
schijnlijk nog de desolate
ruïne, die duidelijk afstak te
gen de lucht. Deze kapel werd
door de Middelburgse West-
monsterkerk gesticht in de
twaalfde eeuw en was gewijd
aan Sint Maarten. Toen werd
Hoogelande een parochie en
een aparte heerlijkheid. Zoals
veel bedehuizen op het Wal
cherse platteland heeft ook de
ze kapel de Tachtigjarige Oor
log niet overleefd. Tijdens het
beleg van Middelburg, waarbij
de Geuzen het platteland af
stroopten, werd het gebouw
vernield. Pas vierhonderd jaar
na de verwoesting werd de ka
pel fraai gerestaureerd.
De naam levert geen proble
men op: Hoogelande lag op een
wat hoger gebied in het mid
denstuk van Walcheren.
Een echt gehucht is Hoogelan
de niet eens. Het valt nu onder
de gemeente Mariekerke, net
als het dorp Grijpskerke. Sint
Maarten kon het slechter tref
fen.
Leo van de Velde toont een foto van de Wit-Russische stad Minsk waarvandaan de twee groepen
komen die vrijdag in Kalashnikov in Terneuzen optreden. foto Peter Nicolai
door Selma Osman
De organisatie hoopt
vooral op een stralend
najaarszonnetje. Dat brengt
veel meer bejaarden en ge
handicapten op de been dan
een gure najaarsbui, meent
W. L. Wisse, medewerker
van de sectie Welzijn van de
gemeente Middelburg.
Sinds begin mei is hij - 'sa
men met een collega en een
groepje mensen uit het
werkveld' - bezig met de
voorbereidingen voor het
Senioren/Gehandicapten
festival van de gemeente
Middelburg.
Zaterdag 23 september is het
zover. Dan worden meer dan
duizend ouderen en gehan
dicapten verwacht in de
Stadsschouwburg. Op de
Markt in Middelburg staat
die dag een paardentram
klaar om bezoekers naar de
schouwburg te brengen.
Daar geven dertig organisa
ties van 10.00 tot 17.00 uur
acte de presence. In stands
worden bezoekers geïnfor
meerd over alles wat voor
een oudere of gehandicapte
van belang kan zijn. Dat va
rieert van de huurdersver
eniging tot de ouderenbond
en van het patiëntenplat
form tot slachtofferhulp.
Maar ook de vrijetijdsbeste
ding wordt niet vergeten.
Om te voorkomen dat het
een saaie boel wordt, worden
in sommige stands video
films vertoond en demon
straties gegeven. „Dat
spreekt meer aan dan een
folder, hé", zegt Wisse die er
samen met de werkgroep al-
door Yoyce Banh
Muziek is voor A. Lijnse,
coördinator van het Sou-
burgse podium Razzmatazz,
zijn lust en zijn leven. Naast het
werk voor het podium voor
akoestische muziek heeft Lijnse
zijn handen vol aan vele neven
activiteiten die altijd op de een
of andere manier te maken heb
ben met muziek. Dat Lijnse in
zijn 25-jarige muzikale loop
baan een collectie muziekin
strumenten heeft aangelegd,
vindt niemand gek. De bijzon
dere verzameling zegt veel over
interesse en werk van de eige
naar, die veel van zijn tijd stopt
in het bestuderen en beluiste
ren van volksmuziek uit allerlei
landen.
De collectie is te zien op de eer
ste verdieping van Lijnses wo
ning in Goes. De vierhonderd in
strumenten sieren de wanden en
vloer op de overloop. Een aar
dige omvang voor een privécol-
lectie, zou je zeggen, maar de ei
genaar- loopt er niet bepaald mee
te koop. Slechts een paar pronk
stukken mogen, maar niet té op
vallend, aan de wand van de
woonkamer hangen. „Ik vind
niet dat de mensen in soort mu
seum terecht moeten komen",
verklaart Lijnse. „Het wordt dan
zo overheersend en je maakt
daarmee ook een opschepperige
indruk."
Op de tjokvolle overloop vor
men de instrumenten een
boeiende decoratie. Snaar- en
ritme-instrumenten zijn de
hoofdmoot van de collectie,
maar er zijn ook heel wat 'vreem
de' instrumenten tussen te vin
den. Naast de vele mandolines,
banjo's, gitaren, mandola's en
luiten uit allerlei exotische oor
den, zijn er ook sitars, harmo
niums, accordeons, mondhar-
monika's, blok-, dwars-, en
spleetfluiten, muziekbogen, een
duimpiano, mondharpen, doe
delzakken en verschillende
hoorns. „Ik vind vrijwel alles
mooi, maar muziekinstrumen-
Muziekliefhebber Ad Lijnse tussen een deel van zijn collectie mu
ziekinstrumenten op de overloop van zijn huis in Goes.
foto Willem Mieras
les aan heeft gedaan de be
zoekers een prettige dag te
bezorgen. Daarom is er
naast de informatiemarkt
ook een uitgebreid 'ontspan
ningsprogramma' met mu
ziek. film, zang en dans. De
dag wordt om 16.00 uur be
sloten met het zingen van
smartlappen.
Het festival werd voor het
eerst gehouden in 1993, het
internationaal ouderenjaar.
Toen bleek het zo'n succes -
er kwamen 1400 bezoekers -
dat al gauw werd gesproken
over een vervolg. Dit jaar
vindt het gratis festival voor
de tweede keer plaats en zijn
ook gehandicapten uitgeno
digd. Of het uitgroeit tot een
tweejaarlijkse gebeurtenis,
weet Wisse nog niet. „Mis
schien moeten we weer 'ns
wat anders bedenken."
W. L. Wisse
Typische volksmuziekinstru
menten zijn voor Lijnse favoriet,
maar waar Lijnse écht dol op is
zijn de harmonika's. „En deze
handbeschilderde basedrum uit
1930 is eigenlijk wel het meest
gekoesterde exemplaar, maar
dat komt omdat ik erop heb ge
speeld."
Lijnse beaamt dat de aanleiding
voor deze collectie 'natuurlijk'
voortvloeit uit zijn grote interes
se voor volksmuziek. „Omdat ik
veel in de muziekwereld actief
ben, veel mensen van verschil
lende nationaliteiten ontmoet,
zie ik ook prachtige instrumen
ten uit allerlei landen die ik
graag wil hebben", vertelt de
Razzmatazz-coördinator. En die
grote belangstelling voor volks
muziek gaat 'uiteraard' gepaard
met de interesse voor andere
volkeren en culturen.
„En als je veel in andere landen
en culturen geïnteresseerd bent,
reis je ook graag naar verschil
lende werelddelen waar je zoveel'
bijzondere instrumenten tegen
komt. Ik breng vrijwel nooit sou
venirs uit het buitenland mee.
Alleen stenen en een muziekin
strument uit dat land."
ten uit de fanfarehoek interesse
ren me niet zo."
„Meer kan er eigenlijk niet bij.
maar een aanvulling op de ver
zameling blijft nog altijd wel
kom", zegt Lijnse lachend. Bij
het tonen van zijn verzameling
geeft hij een boeiende uitleg.
Achter elk instrument zit een
verhaal en elk ding heeft voor
Lijnse een bepaalde betekenis.
Kloosterweg 2 - 4421 PV Kapelle
Postbus 69 - 4420 AC Kapelle
Tel 01102-44151 Fax 01102 44152
Advertentie
winkelinrichting'
interieurbouw:
jr Arnold Parre
I1BURG - Huub Janssen,
Irmalig drummer van de
ch Swing College Band,
nde afgelopen vrijdag met
i Amazing Jazz Band het
idaagse spektakel Jazz by
Sea Domburg. Janssen in
teerde zijn mannen tot en-
usiasme en veel decibellen,
iet openingsnummer 'Exact-
ike You' imiteerde de trom-
(ist met zijn raspende stem-
uid Louis Armstrong. In zijn
npetsolo's hield hij de hoge
en spectaculair lang aan.
roffels van Janssen leidden
ens een nieuwe solist in of
Iden voor een tempo-versnel-
Het resultaat: een concert
veel showeffecten, gebracht
r musici die het dixieland-
ier goed beheersen. Tegen-
jrzich vonden zij een enthou-
it publiek, dat uit veel oudere
leren bestond, die ongetwij-
veel Dutch Swing College
in de platenkast hebben
t de Amazing Jazz Band
ladder de boerenwagen
I verlaten, werd het startsein
ir de jazz in de cafés gegeven,
meeste muziek kan bestem-
i 'Exactly like You': veel
van hetzelfde laken een pak, wei
nig verrassingen, goed verteer
baar voor het publiek. The Origi
nal Zeeland Streetparade Jazz
band speelt met zijn twaalven:
twee trombones, twee trompet
ten, saxofoon, twee klarinetten,
banjo, drums, wasbord en base
drum. En niet te vergeten de
Grand Marshall, die met zijn pa
raplu zwaaiend bepaalt wat de
heren doen. Ze spelen een vast
repertoire dat ineens dient te
worden veranderd als de Mars
hall een dame uit het publiek te
dansen vraagt.
Jeanie Bryson
Het muzikaal hoogtepunt lag in
De Parel waar Jeanie Bryson
haar zangkunst etaleerde voor
een talrijk publiek. Ze werd be
geleid door pianotalent Rob van
Bavel, bassist Marius Beets en
slagwerker Joost Patocka. Haai1
begeleiders, met bassist Marius
Beets vaak in een hoofdrol, had
den pas een paar dagen voor het
concert de beschikking gekre
gen over de muziek van Bryson.
Jeanie Bryson is geen zangeres
die tig-octaven moeiteloos over
brugt. Bryson is ook geen zange
res die spectaculair improvi
seert of scat. Met haar licht
bruin, helder stemgeluid produ
ceert ze een flemerige prettig
hypnotiserende zangerigheid
die de luisteraar boeit.
Bryson is zeker niet de opvolg
ster van Ella of Sarah, daarvoor
mist ze teveel stemacrobatiek.
Bryson is wel iemand die op een
prettige manier close wordt met
het publiek. Sterk was ze in de
door haar moeder, Connie Bry
son, geschreven en van tekst
voorziene songs als 'Tonight I
need you so' en 'Simple Song'.
Verrassend was haar vertolking
van een Peggy Lee-song, de zan
geres met wie ze haai- derde cd
gaat maken. Een andere verras
sing was dat ze de naam van
haar vader, Dizzy Gillespie, tij
dens het concert geen enkele
maal noemde. Op de tamboerijn
en de metalen shaker toonde ze
evenwel over het ritmische ge
voel van haar vader te beschik
ken. De ingetogen performance
van Jeanie Bryson werd soms
hinderlijk verstoord door de
klanken van een andere band
die onder hetzelfde dak speelde.
Hierna was het de beurt aan de
groep Fuzuê, die aanstekelijke
muziek bracht boordevol plezier
en swing. Zondags waaierde de
muziek verder uit tot in de
Zionskerk en in de paviljoens op
het strand, zodat je de branding
niet meer kon horen bruisen.
foto Dirkjan Gjeltema
