PZC
Vluchteling zelf
betrekken bij hulp
doorbreekt apathie
Gevechtsrantsoenen
hangen VN-soldaten
mijlenver strot uit
buitenland
ZATERDAG 15 JULI 1995
door Marieke de Vries
DEN HAAG - Mensen die alles
ondergaan. Dorst hebben, maar
het niet op kunnen brengen om
in de rij te gaan staan voor drin
ken. Dagen niet gegeten hebben
en geen poging meer doen om
aan eten te komen. Mensen die
na een vreselijke tocht uit Sre
brenica op de grond gaan zitten
in een vluchtelingenkamp en
lijdzaam afwachten, wat er ver
der gaat gebeuren. Vluchtelin
gen die verdwaasd uit hun ogen
kijken.
De apathie van veel vluchtelin
gen uit Screbenica kan Anita
Janssen van Artsen zonder
Grenzen (AzG) zich goed voor
stellen. Zelf werkte ze in het ka
der van noodhulp in vluchten-
lingenkampen in onder meer
Zaïre en Ruanda.
„De weggevoerde moslims heb
ben alles achter moeten laten.
Ze konden bijna niets meene
men. Familieleden en kennissen
zijn gewond geraakt. Mannen af
gevoerd en in de chaos zijn ze
misschien hun man, hun moeder
uit het oog verloren. Ze hebben
de afgelopen weken in enorme
angst geleefd. Wat gaat er ge
beuren? Het is niet vreemd dat
deze mensen in een shocktoe
stand terechtkomen", zegt Jans
sen.
Artsen zonder Grenzen wil pro
beren om vluchtelingen in grote
psychische nood die hulp te bie
den die zij nodig hebben. Makke
lijk is het evenwel niet.
Water
„De eerste periode draait alles
om basiszorg. Water is vanaf het
eerste moment het allerbelang
rijkste. Waar in de wereld je ook
zit. de watervoorziening moet al
tijd als eerste worden verzorgd.
Voedsel, medische verzorging en
onderdak volgen op een tweede
plaats. Het duurt een tijd voor
dat een kamp zó functioneert,
dat je je kan richten op de psy
chische problemen van de men
sen". aldus Janssen.
Een van de manieren om de apa
thie van de mensen te doorbre
ken is door hen te betrekken bij
het dagelijkse leven in het
kamp. Hulpverleners kunnen
het werk nooit alleen aan en heb
ben dus ook altijd hulp van de
vluchtelingen nodig. „Niet ie
dereen is natuurlijk in een
shocktoestand. Er zijn altijd
mensen die graag willen helpen
en dat ook prima kunnen", zegt
Janssen.
Sleutelfiguren uit de oude sa
menleving kunnen ook een be
langrijke bijdrage leveren. Jans
sen weet uit eigen ervaring dat
deze mensen vanzelf komen „bo
vendrijven" „In Afrika heb ik
meegemaakt dat de stamoudste
weer beslissingen neemt en za
ken voor zijn mensen gaat rege
len. Rond Tuzla zal het zelfde ge
beuren. Het zijn vaak mensen
die in de gewone samenleving
iets hoger in de hiërarchie staan.
Dat kan de burgemeester zijn,
de dokter of een gemeenteraads
lid."
Ook worden vluchtelingen ge
vraagd om op te letten op men
sen met wie het echt niet goed
gaat. In Afrika zag Janssen in
een vluchtelingenkamp een to
neelstuk dat was bedoeld om
mensen uit hun isolement te ha
len. Het ging over een vrouw die
al dagenlang wezenloos voor
zich uit zat te staren. Toen het
ging regenen, deed ze niets. Ze
bleef zitten en probeerde ner
gens te schuilen. Ze nam ner
gens deel aan. Mensen stelden
voor om een paar kinderen bij
haar in de buurt te laten spelen
en daar reageerde ze uiteindelijk
op. En ze begon te praten. Haar
man was ze kwijt en ze kende
niemand in het kamp.
Hygiëne
Artsen zonder Grenzen werkt in
vluchtelingenkampen bij het
opzetten van gezondheidszorg
altijd samen met mensen uit de
bevolking die iets weten van
ziekte of hygiëne. De ervaring
van AzG is dat zij makkelijk ge
traind kunnen worden in het
herkennen van ziekten, de zie
ken er uit kunnen pikken en
naar medische posten kunnen
brengen.
Problemen op het mentale vlak
zijn volgens Janssen een stuk ge
compliceerder om op te lossen.
Zij kosten ook veel tijd. Artsen
zonder Grenzen wil proberen
naast directe noodhulp daar in
de toekomst meer aandacht aan
te besteden, zodat ook mensen
die geestelijke hulp nodig heb
ben, kunnen worden geholpen.
(ANP)
door Jacques Cats
VLISSINGEN - „Het is triest dat
onze jongens in Bosnië maan
den op gevechtsrantsoenen
moeten leven. Als je die rant
soenen zolang achtereen krijgt
voorgezet, gaan ze je echt de
strot uithangen. Qua calorieën,
vitaminen, eiwitten en koolhy
draten is het wel verantwoord
voedsel. Alleen is de variatie
verdomd slecht".
Intendance-overste Fred Zeg
waard maakt zich zorgen over de
voeding van de Nederlandse
blauwhelmen. Hij is adviseur
voor de voeding van de krijgs
macht in zowel de garnizoenen
als te velde. Zegwaard betreurt
het in ernstige mate niets in de
pap te kunnen brokkelen, want
de maaltijdverstrekking valt on
der verantwoordelijkheid van de
Verenigde Naties. Maar als pre
sident van het Internationaal
Militair Culinair Comité pro
beert hij daar toch enigszins vat
op te krijgen. Volgens de overste
worden er naarstig pogingen ge
daan vers voedsel naar het front
te krijgen. „Het is er wel maar
het komt er niet. Voedsel wordt
tegengehouden of in beslag ge
nomen. En ter plekke zijn er wei
nig ingrediënten te koop. Dus is
men aangewezen op blikvoeding
en die is van nature gewoon niet
lekker".
Pannekoeken
Zegwaard had onlangs nog tele
fonisch contact met Nederland
se blauwhelmen in Bosnië. „Die
hadden niks anders dan ge
vechtsrantsoenen. IkTieb toen
gezegd: Heb je water? En heb je
bloem? Ja? Dan kun je in ieder
geval nog pannekoeken bak
ken".
De luitenant-kolonel stelt het
nog eens duidelijk. Voor de ge
vechtskracht van de mannen
zijn twee zaken heel erg belang
rijk: goede voeding en juiste kle
ding. „Pas dan gaan ze vechten".
De krijgsmacht heeft inmiddels
besloten in te haken op de lande
lijke campagne 'Tafelen in Ne
derland', waarbij maandelijks
streekgerechten van telkens
weer een andere provincie op de
kaart worden gezet in enkele
honderden Nederlandse restau
rants en bedrijfs- en instellings
keukens. Met de vorming van
een beroepsleger in zicht, wil de
krijgsmacht de variatie in het
voedingspatroon opwaarderen.
„Daar hebben we in het verleden
te weinig aandacht aan be
steed", bekent de overste.
Daardoor was het weinig verras
send wat er werd uitgeserveerd
in de door de soldaten met
'vreetschuur' aangeduide eet-
ruimten. Op dinsdag had je stee
vast erwtensoep en je kon er ver
gif op innemen dat er op woens
dag nasi op de kaart stond. Zeg
waard: „Dan was er een keer
hutspot en vervolgens werd er
nog een keer bonen uit blik door
heen geramd, plus een stuk
rundvlees. Daarmee was de va
riatie van de week op".
Keukenbrigades
Het beroepsleger zal straks wor
den geconfronteerd met keuken
brigades die intensiever omgaan
met de beschikbare produkten
en het niet al te karige budget
van twaalf gulden per persoon
per dag. „Daar kun je aardig mee
uit de voeten als je een beetje
wijs inkoopt", meent Zegwaard.
De kwaliteit van de militaire
keukenprinsen is over het alge
meen uitstekend. Nu nog wat
sleutelen aan de techniek en de
presentatie. Lichtend voorbeeld
voor de militaire koks is het ei
gen culinaire team dat onlangs
wereldkampioen is geworden.
Luitenant-kolonel Zegwaard deed dezer dagen bij de opening van
de Zeeland-maand in het kader van de campagne 'Tafelen in Neder
land' inspiratie op voor het brengen van meer variatie in de voe
ding van de krijgsmacht. Het internationaal bekroond koksteam
van de Nederlandse krijgsmacht bereidt op 24 augustus op hel
agrarische bedrijf van de familie Van Nieuwenhuyze in Kloetinge
een lunch op basis van produkten van het Zeeuwse land en het om
ringende water.
Een moslim
ondersteunt in
Potocari zijn oude
neef terwijl ze
wachten om op
transport gesteld
te worden naar
Kladanj.
foto Reuters
Twee kinderen
zitten in een truck
die hen vanuit
Potocari naar
Kladanj moet
brengen. Hun
gezichten spreken
boekdelen,
foto Reuters
Vluchtelingen uit
Srebrenica
treuren in Tuzla
om hun mannen
en vaders die door
de Bosnische
Serviërs voor
'verhoor' naar
Bratunac zijn
afgevoerd,
foto Reuters
Een Nederlandse blauwhelm staat op wacht bij vrouwen, kinde
ren en oudere mannen die staan te wachten om afgevoerd te
worden naar Kladanj. foto Reuters
Een moeder slaapt met haar twee kinderen onder een deken in
de open lucht op het vliegveld van Tuzla waar zij door de Bosni
sche Serviërs naar toe is getransporteerd. foto Reuters
