Het waterweerglas geeft noodweer aan In de ban van vogels Meer dan terrasjes en dat typische 'blauw' Delft ZATERDAG 15 JULI 1995 21 Een echtpaar uit Dordrecht bekent het lachend: ze zijn nu voor de achtste keer in het Barometermuseum in het Utrechtse Maartensdijk. „Steeds nemen wij andere men sen mee. iedereen is even en thousiast. En vervelend is het nooit. Het is hier zo mooi en je ziet hier steeds weer nieuwe din gen". Barometerspecialist Bert Bolle en zijn vrouw, de aquarel- liste Ethne Bolle-Drost. horen het glunderend aan. „Kijk. daar doe je het natuurlijk voor", zegt Bolle. ..We willen mensen niet alleen fascinerend mooie dingen laten zien. maar ook de juiste sfeer voor hen creëren". Het duo Bolle heeft daarvoor de ambiance mee. Nederlands enige Barometermuseum is sinds acht jaar gevestigd in hun fraaie woonhuis, de achttiende- eeuwse buitenplaats Rustenho- ven, leunend tegen het Biltho- vense lover, waar de grandeur van vroeger het publiek al op de oprit omarmt. Ook het interieur ademt de specifieke mengeling van elegante luister en wonder lijk vredige elegance waarmee alleen oude huizen kunnen flir ten. Een uitgelezen, harmo nieuze plek om in alle rust de fascinerende wereld te verken nen van oude en nieuwe weerin strumenten en te genieten van de schoonheid van hun vormge ving en van de ingenieuze ont werpen. Daarbij houdt Bolle er kennelijk van om zijn bezoekers (vorig jaar zo'n tienduizend) te verras sen en te verbazen. Wie anders haalt het Guinness Book of Re cords met een twaalf meter hoge barometer, waarvoor zelfs het prachtige glas-in-loodraam in de koepel deels moest worden weggehaald. Wie anders zet een wassen tweelinggedaante van freule Wttewaal van Stoetwe gen aan de thee in zijn salon en wie ook presteert het om zowel eigentijdse barometers op ple xiglas te ontwerpen als exclu sieve replica van klassieke schoonheden op de markt te brengen. Pronkstukken Onlangs presenteerde de baro meterspecialist twee nouveau tés: een replica van het oud- Luikse hanekam-donderglas en 'Bow Front', een uiterst gevoe lige contrabarometer naar een vinding van landgenoot Chris- tiaan Huygens die zelfs de klein ste verandering in de luchtdruk soepel kan aangeven en ook nog eens in sierlijke vormen is ver pakt. Het gracieuze waterweerglas dat al sinds het begin van de ze ventiende eeuw in de Lage lan den aan de wand hing. moet het gezegde 'gedonder in de glazen' verklaren. Bij naderend nood weer druppelt het water uit de tuit. Tegenwoordig is zo'n glas, aan de zijkant prachtig versierd met stukjes opgelegd glas. een zeldzaam en kostbaar bezit. Re den voor Bolle om het weers- voorspellende pronkstukje door een getalenteerd glasblazer ge trouw te laten kopiëren en voor een zacht prijsje onder de men sen te brengen. Rustenhoven blijkt dan ook een zeer bijzonder museum. Niet al leen vanwege de overzichtelijke uitstalling van honderden oude en antieke barometers eri* aan verwante instrumenten, waar van vooral de eeuwenoude, sta tige Nederlandse bakbarome- ters, en Engelse banjo- en stick barometers bewondering ver dienen. Maar vooral door de compleetheid van dit specialis tisch centrum dat het museum in feite is. Bolle, auteur van on der meer het standaardwerk Ba rometers in Beeld en het boek Barometers dat in een andere bewerking binnenkort opnieuw wordt uitgegeven, laat het mu seum vergezeld gaan van een restauratie-atelier. Door samen werking met alle benodigde vaklieden (van een ervaren edelsmid, beeldhouwer tot geel- en tingieters) kunnen hier alle soorten van kwikbarometers en thermometers in oude luister worden hersteld. Zo is bij voor beeld Paleis Het Loo één van de opdrachtgevers. Volgens Bolle brengt het atelier mensen nogal eens op het idee om erfenissen of in het verleden aangeschaft antiek aan het mu seum in bruikleen te geven of te schenken. Zo'n instrument wordt dan zo nodig gratis geres taureerd en het inbrekersgilde wordt vóór gebleven. Boven dien verkoopt Bolle, van huis uit antiquair, zelf antieke baro meters. Eveneens deels uit eigen atelier zijn de verrassend grote en geva rieerde collectie barometers, ba- rografen, thermometers en boe ken die in de museumwinkel zijn te vinden. Als attentie voor de jongste bezoekers is daarbij ook een compleet arsenaal aan kleurrijke weerhuisjes uit het Duitse Scharzwald. Het Barometermuseum maakt het de bezoekers voor een rijks daalder ook op andere manieren naar de zin. Fraaie, verse bloe- marrangementen prijken in alle ruimten. Een stijlvolle salon noodt mensen gastvrij aan de royale leestafel om ongestoord allerhande informatie door te bladeren. Terwijl de gastheer in de schitterende toonzaal-salon voor zijn publiek alle tijd lijkt te nemen. „Dat is nu het aardige van dit particuliere museum", zegt Bol le..,.Je kunt werken in een omge ving die je prettig vindt en op een heel ontspannen manier. Wij hoeven geen subsidies waar voor oeverloos moetworden vergaderd en geëvalueerd. Wij vergaderen niet. we werken ge woon. Van informatiebordje, brochure tot inkoop, ophangen en gasten ontvangen, alles doen we zelf en je kunt merken dat de mensen het waarderen". Helma van den Berg Het stadhuis aan de Markt in Delft. foto T ubantia/GPD Afbeelding op het omslag van 'In de ban van vogels' Hoe fascinerend andere dieren ook mogen zijn, vogels scoren waarschijnlijk toch het hoogst op de ranglijst bij de natuurliefhebbers. En wie eenmaal in de ban van vogels is geraakt, loopt de kans zijn leven lang niet meer los te raken, of hij van die passie nu zijn beroep maakt, dan wel de avifauna als hobby blijft bestuderen. In de ban van vogels, een imposant ogend, gebon den boekwerk van ruim 600 bladzijs heeft als on dertitel 'Ornithologisch Biografisch Woorden boek van Nederland' en het werd geschreven door prof. dr. Karei H. Voous (1920), bioloog, ornitho loog en internationaal bekend publicist over vo gels. Tot zijn bekendste werken behoren de in drie talen verschenen Atlas van Europese Vogels en Oicls of the Northern Hemisphere. De laatste tien jaar heeft hij zich voornamelijk beziggehouden met dit naslagwerk. Een beetje een uit de hand ge lopen hobby. In het boek zijn maar liefst 550. meest zeer uitvoe rige biografieën bijeengebracht van Nederlanders die zo sterk 'in de ban van vogels' zijn geweest, of nog zijn. 'dat die dieren een groot deel van hun le vensvulling hebben betekend, zodat ze in woord en bovenal in geschrift aan de ornithologie als we tenschap hebben bijgedragen'. Wetenschappers zowel als amateurs, veel meer amateurs dan we tenschappers zelfs. Onder de wetenschappers vindt men evengoed internationaal bekende orni thologen zoals Niko Tinbergen, alsook onbeken den. Onder de amateurs beroemdheden als Jac. P. Thijsse. maar ook b.v. Dirk Kars (1887-1968). een vogelfanaat uit Leerdam die 1742 artikeltjes over de Vijfheerenlanden in de Leerdamse Courant schreef. 'Hij kende het gebied als zijn broekzak en was altijd te voet op pad gegaan, want aan een auto was hij nooit toegekomen en fietsen kon hij niet'. Onbevredigend Een voorwaarde om in Voous' boek opgenomen te worden was dat men hetzij na 1900 moest zijn over leden of vóór 1950 geboren. Het is begrijpelijk dat men grenzen stelt, maai- een boek als dit veroudert nu eenmaal onherroepelijk, en het is toch wel on bevredigend dat prominente ornithologen van he den. beroeps- of amateur, beneden de 45 jaar niet worden vermeld. De jongste is de bioloog en computer-staticus Lo- dewijk van Duuren (geb. 30 dec.. 1949), een man die wel op een heel abstracte manier 'in de ban van vogels' is. En dat brengt me tot de honderd bladzijs 'voor werk' bij deze biografieën. Daarin schetst Voous de geschiedenis van de beoefening van de ornitho logie in ons land in deze eeuw in al zijn aspecten. Hij behandelt, gerubriceerd achtereenvolgens: Beoefening van de ornithologie (14 paragrafen). Klassieke ornithologie (11 paragrafen). Avifaunis- tiek (7 paragrafen, ook Indonesië, Suriname en de Antillen komen aan bod). Oecologie (9 paragrafen, o.a. zeer uitvoerig over Vogeltrek). 5 paragrafen Ethologie en tenslotte de Vogelbescherming. In al die hoofdstukken wordt verwezen naar werk en de eventuele publikaties van de in de biogra fieën vermelde amateuri-ornithologen. De uitvoe rige en zéér nauwkeurige registers vergemakkelij ken het gebruik van dit naslagwerk. Interesses Om Karei Voous te citeren: 'De interesses van de ornithologen kunnen zo sterk uiteenlopen, dat de vraag kan worden gesteld of er wel een vak of rich ting ornithologie bestaat. Genoemde ornitholo gen vormen niettemin een onsamenhangend, ei genzinnig volkje dat toch aan elkaar kleeft'. In de ban van vogels is namelijk uit de aard der zaak ook wat onsamenhangend uitgevallen, en. gelukkig, tevens flink eigenzinnig. Maar de alles- verbindende liefde voor de vogels is een onver woestbaar garen dat deze zeshonderd bladzijs ste vig samenbindt. Hans Warren K H. Voous: In de ban van vogels. Ornithologisch Biogra fisch Woordenboek van Nederland, 605 pag.. geïll.. gebon den 79,90. Uitgeverij Scheffers. Utrecht, ISBN: 90 5546 013 3 Oranje's laatste woorden blijven onsterfelijk: 'Mijn God, heb medelijden met mijn ziel en dit arme volk'. Zijn zonen zetten de strijd voort met als resultaat de erkenning van de Republiek der Verenigde Nederlanden (1648). Met Balthasar Gerards liep het overigens slecht af. Hij werd gevangen genomen en tussen vier paarden uit elkaar getrokken. Terrasjes, boogbruggetjes, grachten-en oude gebouwen. Daarin verschilt Delft niet écht van veel andere Nederlandse ste den met een hoog toeristisch ge halte. Maar Delft heeft méér dan de 'bekende' publiekstrekkers. Een bezoek aan de 90.000 inwoners tellende gemeente is ook kennis maken met 'blauw' aardewerk, met de historie van het vorsten huis en de ontstaansgeschiedenis van ons koninkrijk. Delft was de laatste woonplaats van Willem van Oranje, het St. Agathakloos- ter, de plek waar hij zijn laatste adem uitblies na de fatale schoten afgevuurd door Balthasar Ge rards. Er woont nog steeds een Van Oran je in Delft, vertelt Irene Leupen. stadsgids voor de VVV, als ze een historische stadswandeling ver zorgt voor het Belgische vrouwen gezelschap Actueel Leren en Le ven. „Daar woont Johan Friso. de tweede zoon van Beatrix", wijst zij een grachtenpandje aan, waarvoor de rode bolide staat te glimmen in de zon. Schuin er tegenover een bruin café, enkele tientallen me ters naar rechts de fraaie gotische Oude Kerk, gesticht omstreeks 1200. Delfts oudste kerk staat helaas in de steigers. Net als het stadhuis overigens, dat naar een ontwerp van bouwmeester H. de Keyser is gebouwd. Dat de bouwvakkers er nu de dienst uitmaken is overigens geen toeval. Delft maakt zich op voor de viering van het 750-jarig bestaan volgend jaar. Dank zij dat jubileum waren eenvoudiger sub sidies los te peuteren voor restau ratiewerkzaamheden en daarvan is gretig gebruik gemaakt. In het geval van de Oude Kerk is de restauratie trouwens een se cuur karwei, aangezien de toren Een kijkje op de binnenplaats van het Prinsenhof in Delft. liefst twee meter uit het lood staat. „Tot het jaar 2500 zal de toren jaar lijks enkele millimeters hellen", vertelt Irene Leupen. In het kerk gebouw liggen de graftomben van twee bekende Nederlandse zeehel den, Piet Heyn en Maerten Tromp, de gebrandschilderde ramen zijn van Joep Nicolas. De Nieuwe Kerk, aan de andere kant van de binnenstad, herbergt het schitterende praalgraf van Wil lem van Oranje. Beslist de moeite van het bekijken waard, zeker met een stadsgids als begeleidster. De kelder is omgeven door een waas van geheimzinnigheid. „Onder de stenen vloer van het kerkgebouw aan de Markt bevindt zich de graf kelder van de Oranjes. Die is slechts toegankelijk voor de bur gemeester van de stad. Hij komt er eens per jaar, samen met een sleu telbewaarder, om de graven te in specteren. De burgemeester neemt hiervoor de aparte zijin gang. De officiële toegang tot de kelder is een loodzwaar luik in de kerkvloer die, bij begrafenissen, machinaal moet worden ge opend". vertelt Irene Leupen. In middels hebben er meer dan veer tig Oranjetelgen hun laatste rust plaats gevonden. De laatste die er werd begraven was koningin Wil- helmina. Een dagje naar de stad is een ver moeiende bezigheid en daarom is het plezierig dat de belangrijkste bezienswaardigheden in Delft zich op loopafstand van elkaar bevin den. Grof gezegd gecentreerd aan en rond de Markt. En aangezien aan dezelfde Markt een keur aan souvenirwinkeltjes staat met na tuurlijk het Delfts blauw promi nent geëtaleerd, is de gang naar een van de drie nog overgebleven ambachtelijke ateliers al gauw ge maakt. An Rij kuiter werkt bij aardewerk fabriek De Candelaer aan de Kerk straat. Ze schildert, bakt en gla zuurt het aardewerk, en dat al 26 jaar. Ze leerde het vak in de 'harde praktijk'. „Een speciale opleiding voor dit vak is er niet", zegt ze. „Het eerste half jaar dat ik in dienst was, zat ik acht uur per dag hetzelfde blaadje te slaan. Na een paar jaar kon ik redelijk wat ma ken. maar aan het echte werk. de grotere stukken en landschappen was ik ook toen nog niet toe". De Candelaer verkoopt naast het be kende blauw-wit. ook roze-wit, groen-wit en polychroom aarde werk. „Vijfennegentig procent wordt bij ons uit de vrije hand ge schilderd." In tegenstelling tot veel aardewerk dat hier in een van de vele winkeltjes op de Markt te vinden is. Geïmporteerd uit Tai wan, Hong Kong of gewoon uit Gouda gehaald. Kledij Even verderop in de Kerkstraat vermeldt een affiche de mogelijk heid om je in oud-Hollandse kledij van 350 jaar terug te laten foto graferen: een met veelvuldig goud foto Tubantia/GPD draad en kant afgebiesde jas bo venop een soort knickerbocker voor hem en voor haar een soort baljurk met een puntmuts. Dit is nu wat je de keerzijde van de toe ristische mogelijkheden van Delft zou kunnen noemen. Leuk voor een bepaald publiek, het soort dat zijn koffer waarschijnlijk ook vol stopt met Delfts aardewerk ser viesstukken van een paar gulden. Veel interessanter is een bezoek aan Het Prinsenhof, gevestigd in het voormalig Sint Agathakloos- ter, waai- Willem van Oranje werd vermoord. „Hier kunt u de kogel gaten nog aanschouwen", wijst stadsgids Irene Leupen. Voor de gaten is een plexiglas plaatje be vestigd. Kinderen bleken vaak de verleiding niet te kunnen weer staan om met hun vingers de gaatjes iets verder uit te hollen. Een aardige afsluiting van een dagje Delft vormt wellicht een etentje in stadsherberg De Mol, die een Bruegheliaanse sfeer ademt en bijzondere maaltijden aanbeveelt. 'Bospaddestoelensoep, diverse ge- braet en vloerbrood' staan er bij voorbeeld op het menu. Gasten mogen hun vingers gebruiken bij het eten en ze moeten ook niet vreemd opkijken wanneer ze een kip langs hun benen voelen strij ken. De bediening, pardon de waard en zijn gedienstigen, heb ben een goede naam opgebouwd in Delft. Josien Kodde De grondlegger van het koninkrijk en de stamvader van het Nederlands vorstenhuis, Willem van Oranje, werd in 1584 in Delft vermoord. Zijn schitterende praalgraf valt te bewonderen in de Nieuwe Kerk aan de Markt. Hij leidde de opstand tegen de Spaanse koningen. Vanaf 1572 verbleef de prins met zijn hofhouding regelmatig in het veilig door stadswallen beschermde Sint Agathaklooster in Delft. Daar werd prins Willem, over wie Filips II de banvloek had uitgesproken, in 1584 doodgeschoten door Balthasar Gerards. De heer en mevrouw Bolle met een donderglasbarometer. foto GPD

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1995 | | pagina 21