Slechte lezer heeft aandacht nodig NS heeft geen antwoord op natuurgeweld van bliksem PZC achtergrond WOENSDAG 5 JULI 1995 4 Glimlach Mona Lisa langzaam veranderd snelheidscontrole S Jarenlang onderzoek naar verschillen tussen kinderen op de basisschool het weer in zeeland en in europa Vandaag Laag water uur cm uur cm Woensdag. 5 juli 1995 EK 22.02 Vlissingen 01.35 192 13.48 lój Terncuzen 02.05 202 14.12 li;. Bath 02.58 221 15.11 is; Roompot-buiten 01.30 154 13 55 liijj Zierikzee 02.45 160 15.05 12; Yerseke 02.45 165 15.05 12» Philipsdam-West 02.45 168 15.05 132; Donderdag, 6 juli 1995 'e Vlissingen 02.25 189 14.46 la;? Terneuzen 02.50 199 15.05 letfe Bath 03.45 217 15.59 190le Roompot-buiten 02.30 154 14.55 liffij Zierikzee 03.30 159 15.55 124|tj Yerseke 03.30 165 16.00 13fj. Philipsdam-West 03.25 168 15.55 131^ ZON EN MAAN f 6juli Je Zon op 05.28 onder 22.0[r Maan op 14.58 onder 00.5!® Vooruitzichten Voor morgen: Een gordel UGüjj, hogedruk vanaf de Azoren totir;n Rusland breidt zich langzaaèe] naar het noorden uit. Zivakkfo zuidwestelijke stroming. Wol)e keuvelden afgewisseld door pcTC rioden met zon. In de nanacht ei^ vroege ochtend kans op lokaltID mistbanken, temperatuur overle dag 20 tot 23 graden. ,ei Voor vrijdag tot en met zondag# Rustig weer en verder oplopen^ de temperaturen. De gisteren op gang gekomen weersverbetering zet zich voort. De afgelopen nacht is een uitlo per van het Azoren hogedrukge- bied over Zuid-Engeland in onze richting getrokken. Restanten van een storing liggen ten zuiden van ons maar zorgen nog wel voor wolkenvelden. De rug van hoge druk met daarin een piepkleine kern ligt vanmiddag boven het midden van ons land. Hierdoor neemt de wind verder af. Vanochtend nog matig uit west, later zuidwest en vanmid dag zwak veranderlijk kracht 3 of minder. Geleidelijk aan zvor- den de ivolkenvelden minder compact zodat de zon kans krijgt de lucht aan te warmen waardoor de thermometers, ze ker in het oosten en zuiden van de regio, dicht in de buurt van de 20 graden zullen komen. Na van daag beginnen hogedruk uitlo pers b~èzit te nemen van de Noordzee, zodat het rustige weer voort duurt en de temperaturen zoetjes aan weer boven de 20 graden uit gaan komen. Hoog water uur cm Woensdag, 5 juli 1995 EK 22 uur 02 cm Vlissingen 07.29 198 19 55 182 Terneuzen 07.48 223 20.08 206 Bath 08.46 266 21.08 247 Roompot-buiten 07 30 153 19.55 133 Zierikzee 09.05 151 21.15 135 Yerseke 09.15 158 21.20 142 Philipsdam-West 09 25 160 21.20 143 Donderdag, 6 juli 1995 Vlissmgen 0832 189 21.06 175 Terneuzen 08.49 212 21.20 198 Bath 09.46 254 22.09 238 Roompot-buiten 08 40 145 21.10 129 Zierikzee 10.00 149 22.10 134 Yerseke 10.05 157 22.20 141 Philipsdam-West 10.10 161 22.30 145 Nautisch bericht Vooruitzichten Weersvooruitzichten geldig tot en met donderdag: Engeland, Schotland, Wales en Ierland: Vooral in het zuiden van Engeland geregeld zon. Met name in het noorden van Ierland en in Schotland veel wolkenvel den en plaatselijk regen. Mid- dagtemperatuur van 16 graden in het noorden van Schotland tot circa 24 rond Wimbledon. België en Luxemburg: Perioden met zon, soms ook enkele wol kenvelden. Droog. Geleidelijke stijging van temperatuur, met op donderdag maxima van 19 graden langs de Belgische kust tot 24 graden verder landin waarts. Noord- en Midden-Frankrijk: Perioden met zon, van tijd tot tijd ook enkele wolkenvelden. Droog. Stijging van tempera tuur, met op donderdag maxima rond 25 graden; langs het Ka naal middagtemperaturen circa 20 graden. Portugal: Vrij zonnig. Stijging van temperatuur van 25 graden langs de Costa Verde tot 28 in de Algarve; landinwaarts maxima dan iets boven de 30 graden. Madeira: Zon ook enkele wol kenvelden. Waarschijnlijk droog. Middagtemperatuur rond 25 graden. Spanje: in het noordoosten nog kans op wolkenvelden en een bui. Verder droog en vrij zonnig. Maxima aan de costa's uiteenlo pend van 27 tot 31 graden, in het binnenland van 31 tot 35 graden. Langs de Golf van Biskaje wordt het op beide dagen 23 graden. Canarische Eilanden: Flinke perioden met zon. Droog. Mid dagtemperatuur 27 graden. Marokko: Westkust: Flinke zon nige perioden. Middagtempera tuur vlak aan zee rond 26 gra den. Tunesië: Zonnig en droog. Ma xima vlak aan zee iets boven de 30 graden. Zuid-Frankrijk: tegen de Pyre neeën en in het zuidoosten nog bewolking en plaatselijk fiks wat regen, langs de Middelland- sezeekust mogelijk met onweer. Verder droog en flinke perioden met zon. Stijging van tempera tuur. met donderdag maxima van 25 graden rond Bordeaux tot 30 in de Provence. Mallorca en Ibiza: Zonnig. Mid dagtemperatuur oplopend tot circa 31 graden op donderdag. Italië: In het zuiden droog en vrij zonnig. Naai' het noorden toe geleidelijk meer wolkenvelden en vooral in het noorden enkele stevige regen- of onweersbuien. Donderdag trekken de buien via midden-Italië weg. Maxima ii|"; het algemeen rond 30 graden. - Griekenland en Kreta: Zonnig Donderdag in het noorden kan>- op een lokale onweersbui. Lan l dinwaarts zeer warm met plaat selijk maxima rond 38 graden langs de kusten middagtempe i raturen iets boven de 30. Turkije en Cyprus: Zonnig. Mio dagtemperatuur vlak aan ze iets boven de 30 graden. Duitsland: in het zuidooste nog vrij veel wolkenvelden e mogelijk wat regen. Verder ger? geld zon en overwegend droos Stijging van temperatuur, me op donderdag maxima van 2 graden in Sleeswijk-Holsteinto rond 25 graden in het midden ei zuiden. Zwitserland: nog vrij veel wol kenvelden en vooral aan de zuid flank van het Alpenmassief noj enkele stevige regen- of onweeis buien. Donderdag droog e meer zon. Mïddagtemperatuu oplopend tot circa 26 graden o donderdag. Oostenrijk: vrij veel bewolkin en met name in Karinthië kan op enkele stevige regen- en oi weersbuien. Donderdag mei zon en overwegend droog. Mi( dagtemperatuur rond 25 grader Tsjechië en Slowakije: Flink zonnige perioden, maar eers nog wolkenvelden, vooral in Slo wakije. Vrijwel overal droos middagtemperatuur rond 2 graden; daarna geleidelijk war mer. Hongarije: Flmke zonnige pe rioden en een kleine kans op ee lokale onweersbui in de midda en avond. Middagtemperatur J 27 graden. Weerrapporten 4 juli 20 uur: Amsterdam Athene Barcelona Berlijn Boedapest Bordeaux Brussel Cyprus Innsbruck Istanbul Kopenhagen Las Palmas Lissabon Locarno Londen Luxemburg Malaga Mallorca Malta Moskou Nice Oslo Parijs Praag Rome Split Wenen Zurich Bangkok Tunis zwaar bew. liW onbewolkt S*P) half bew. ion licht bew. Utei licht bew. ijjp regenbui p licht bew. L onbewolkt - Ul licht bew. -rtef onbewolkt ?ev licht bew :'on onbewolkt -t s< licht bew -po licht bew zwaar bew. half bew. onbewolkt onbewolkt onbewolkt licht bew. 3rd licht bew. !;int half bew. l|xn( half bew. «L, zwaar bew. L licht bew. licht bew. S[ze licht bew. e licht bew tob regen ijgel licht bew. g (W: ls. te i De politie kondigt voor vandaag de volgende snelheidscontrole?1 aan: "n< A2 - tussen Amsterdam-Utrecht-Zaltbommel-vice versa .z A16 - 's avonds controle 80-ers (o.a. vrachtauto's) L,s Tevens snelheidscontroles bij wegwerkzaamheden zoals op de AlL, ter hoogte van Velperbroek, op de A27 tussen Hilversum-Utrechf Ji' op de A59 ter hoogte van Drunen en op de A67 tussen Eindhover. z Venlo. aeü Allerlei hypotheses, ook van oneerbare aard, zijn opge worpen voor de raadselachtige glimlach van de Mona Lisa. Maar een Franse onderzoeker meent het raadsel te hebben op gelost en zegt dat het craquelé, de zeer fijne scheurtjes in het doek. door de eeuwen heen de beroemdste glimlach ter we reld dieper maakte. Zeker, Mona Lisa, of La Giacon- da van de Italiaanse meester Leonardo da Vinei, poseerde bij na 500 jaar geleden glimlachend, maar met een zachtere glimlach, minder narcistisch, met een minder starende blik en niet op zettelijk koket. Verder was haar neus geprononceerder en min der plat dan hij nu lijkt. De waarnemingen van de Fran se Da Vinci-specialist Jacques Franck zijn gepubliceerd in het prestigieuze vakblad Achade- mia Leonardi Vinei onder lei ding van de Italiaanse kunsthis toricus Pedretti. Frank heeft de craquelures bestudeerd die met het vergaan van de tijd versche nen op het beroemste schilderij ter wereld. Franck onderzocht fotografi sche uitvergrotingen van de cra quelures. ..die op zich niets bij zonder zijn „Het vreemde is dat door de scheurtjes de anato mie en de vorm van de glimlach is veranderd". Vrouwen hebben vergeefs getracht deze lach te imiteren en een Californische arts zag er een verlammingsver schijnsel in. Maar het gaat volgens Franck als men van heel dichtbij kijkt in feite om een „net van dichte cra quelures in de linker-mondhoek dat lichte schaduw geeft, waar door de indruk ontstaat van een samentrekking". Jukbeen Het fenomeen is nog duidelijker rond de ogen. In het linkeroog accentueren de horizontale scheurtjes langs de pupil de rim pel die doorloopt naai- het juk been. Het rechteroog is vierkan tig en geeft een spottende in druk als je er, zoals het publiek, van een meter afstand naar kijkt. Hierdoor ontstond het beeld dat Mona Lisa lichtelijk loensde, met een beetje starre blik. Ook de neus en zijn proportie zijn het gevolg van scheurtjes en een daarvan, van de binnenhoek van het rechteroog naar de neus vleugel. doet de neus platter lij ken. Vernis De bekende onderzoeker van schilderijen en van de werking van vernis. Jacques Roire, zei als toevoeging dat scheurtjes on vermijdelijk zijn. „Een schilderij rust op een lijst en daar zit. hoe miniem ook, beweging in. Bo vendien. om elke moleculaire verandering te voorkomen zou men het doek bij -273 graden moeten bewaren". Daarom zul len de scheurtjes, welke goede zorg het Louvre ook biedt, slechts toenemen, zei hij. Rest de mededeling van het La boratorium van de Franse mu sea dat de afgelopen vijftig jaar er geen nieuwe craquelures in het kleine doek zijn verschenen. De Mona Lisa zal haar raadsel achtige glimlach nog lang be houden. ..(ANP) door Theo Haerkens Allerlei beschermende maatregelen ten spijt kan de NS niet voorkomen dat de bliksem het treinverkeer af en toe verstoort. Maandag gebeurde dat op het baanvak Dordrecht-Lage Zwaluwe: de seinen werkten niet meer. In mei verniel de het natuurgeweld een bovenleiding tussen Gouda en Den Haag waardoor het treinverkeer via Rotterdam moest wor den geleid. Ingenieurs van de Spoorwegen benadruk ken dat volledige beveiliging er niet in zit. „Het geweld van de bliksem laat zich nu eenmaal niet zomaar sturen", stelt ing. A. Hirdes van Railinfrabeheer, een afdeling van de NS die zich het best laat vergelij ken met Rijkswaterstaat. „Je hebt een beetje geluk nodig. Zekerheid is er alleen met een ondergronds spoorwegnet", lacht hij. Hoe groter de afstand tussen het punt van inslag en gevoelige installaties zoals scha kelkasten, hoe minder schade. De kracht van de bliksem neemt af naarmate de elektrische lading zich spreidt. 'Uitdem- pen' heet dat. Bij een inslag krijgt de bo venleiding, die normaal een spanning heeft van ongeveer 1500 volt. honderddui zend volt of meer te verduren. Dat duurt maar heel even. In fracties van seconden neemt de spanning weer af. Isolatoren Als er geen vitale delen in de buurt zijn, is er niets aan de hand. Een bovenleiding smelt maar een enkele keer. Maai- bij een gevoelige installatie brandt al snel wat door. Om dat te voorkomen zijn de boven leidingen hier en daar voorzien van iso latoren die bij extreem hoge spanning de stroom geleiden en snel naai- de aarde af voeren. Tevens wordt zo voorkomen dat de enor me elektrische stroom in de bovenleiding- een vernietigende uitwerking heeft op de ijzeren spoorstaven op de grond. Dat zou een bedreiging betekenen voor kabels en leidingen die parallel lopen aan de rails. Daarom worden die leidingen daar met haakse hoeken zo ver mogelijk vandaan gelegd. Via de kabels staat de rails in ver binding met installaties voor de bedie ning van seinen, spoorbomen en de elek trische rem van snelle treinen. De bliksem slaat altijd in eerste instantie in op de bo venleidingen. Deze ontbreken echter op de dieseltrajecten in het noorden van het land. Daar is de kans dan ook het grootst dat zo'n installatie averij oploopt. Zandgrond Bruggen en gebouwen beschermt de NS met bliksemafleiders. Voor bovenleidin gen en rails volstaan zogenoemde aard- verbindingen die de bliksem snel afvoe ren. Een bliksemafleider voor elke paal waaraan de bovenleiding hangt, is te duur. De jaarlijkse schade rechtvaardigt zo'n investering niet. Op minder drukke trajecten is het voordeliger om af en toe een uitgebrande schakelkast te vervan gen. Gek genoeg geldt een kabelbreuk die het verkeer totaal lam legt bij de NS als min der erg dan een uitgebrande schakelkast. Het eerste merkt de reiziger wel, maar dat euvel kan snel worden hersteld. Een scha kelkast vervangen is veel meer werk, ook al merkt de reiziger er weinig van. Door handig schakelen blijft de trein toch wel rijden. Maar voorzichtigheidshalve zijn veel installaties bij knooppunten ver deeld over verschillende kasten. Ook zijn op vitale plaatsen dubbele voorzieningen aangebracht. Omdat zandgrond niet zo goed geleidt als klei of veen. veroorzaakt een inslag in het zuiden van het land vaker problemen dan elders. Maar er zijn ook gebieden waar het wat vaker onweert, zoals in de strook Ant- werpen-Hilversum. Onweersbuien heb ben tijd nodig om zich te ontwikkelen en bij westenwind drijven ze al snel een stuk landinwaarts; ze worden dan geleidelijk aan gevaarlijker. Het KNMI bestrijdt dat er tegenwoordig meer blikseminslagen zijn dan vroeger. Wel wordt erkend dat er jaren zijn waarin hevige onweersbuien vaker dan normaal voorkomen, zoals in 1967, '74. '82, '92 en '93. Toch veroorzaakt de bliksem de Spoorwe gen de laatste decennia meer overlast dan in de jaren zestig toen de NS-apparatuur vooral degelijk was, maar ook behoorlijk lomp. Moderne spullen zijn veel beter, maar een stuk kwetsbaarder. Dat de reizi ger nogal eens klaagt, wijt NS-ingenieur Hirdes aan het drukkere treinverkeer. Bo vendien meldt de radio vertragingen en stremmingen op de rails tegenwoordig in één adem met de filemeldingen. „Vroeger had niemand er zo'n erg in". door Jurriaan Geldermans Het leesonderwijs op de ba sisschool verkleint het ver schil niet tussen goede en slech te lezers. Dat is de voornaamste conclusie uit het onderzoek dat Janwillem Bast (29), verbonden aan het Paedologisch Instituut Amsterdam/Duivendrecht, ge durende drieeneenhalf jaar uit voerde op veertig scholen in Noord-Holland en Utrecht. „Slechte lezers moeten meer in dividuele aandacht krijgen, waarbij de computer uitsteken de diensten kan bewijzen. Hun leesniveau moet hoe dan ook aanvaardbaar worden. Dat is belangrijker dan het krampach tig verkleinen van de onderlin ge verschillen tussen leerlin gen." Centrale vraag die Bast zich stelde in zijn onderzoek, is hoe individuele leesvaardigheid zich ontwikkelt en waardoor het soms spaak loopt met die ont wikkeling. Om daar antwoord op te vinden, moest het een lang durige studie worden. „Je kunt wel kinderen uit verschillende groepen met elkaar vergelijken, maar dat is onderzoekstech nisch niet zo fraai. Beter is het om een onderzoeksgroep lange tijd te volgen." Vandaar de duur: drieeneenhalf jaar-. Bast koos veertig scholen in onder meer Zaandam, Haar lem. Amsterdam. Culemborg, Amersfoort en Utrecht. Een van de selectiecriteria was de gehan teerde leesmethode: 'Veilig le ren lezen'. „De methode moest op alle scholen gelijk zijn, anders kun je niet meer vergelijken." Op die veertig scholen werkten in het totaal 400 leerlingen mee aan het onderzoek. Enkele ma len per jaar werd per individu ge toetst in hoeverre het leesniveau was gestegen, waarbij zowel technisch als begrijpend lezen aan de orde kwam. Ook werd ge vraagd of er thuis gelezen wordt en hoe leuk kinderen het eigen lijk vinden om een boek te pak ken. Matthëus-effect Bast begon zijn metingen in groep twee. de oudste kleuter groep. die nog geen formeel lees onderwijs heeft. „Wat ik in groep twee heb getest zijn de fonologi sche vaardigheden: het besef dat woorden uit verschillende klanken bestaan en dat die klan ken kunnen worden gekoppeld aan letters. In het begin is die schat bijvoorbeeld, heeft een po sitieve invloed, net als fonologi sche vaardigheden en zoiets een voudigs als leesplezier. „Het toe nemende verschil tussen leerlin gen, het Mattheüs-effect, moet echter verklaard worden vanuit de wederkerige relaties tussen deze factoren. Je leest makkelij ker als je een flinke woorden schat hebt, je gaat het zo ook leuker vinden, je zult meer lezen en daardoor je woordenschat vergroten. Waardoor het nog weer makkelijker en leuker wordt." „Andersom is het lezen lastig als je moeite hebt letters op papier om te zetten in klanken. Het ge hamer op steeds maar dezelfde woordjes is geen pretje, je krijgt een hekel aan lezen, gooit zelfs het leukste boekje als het even kan in de hoek. Zo zie je het ver schil tussen goede en minder goede lezertjes alleen maar groeien, doordat de eerste in een opwaartse en de laatste in een neerwaartse spiraal terecht komt." De oplossing zoekt Bast voorna melijk in het lesgeven aan klei nere groepen. Of liever, in indivi dueel gericht leesonderwijs. „In zet is natuurlijk niet om kramp achtig de onderlinge verschillen kleiner te krijgen. Waar het om gaat is de club die 'onderaan bungelt'. Leren we die genoeg om mee vooruit te komen? Neem je dat als uitgangspunt, dan zul je juist aan die kinderen meer aandacht moeten beste den. In een grote groep kan dat echter ten koste gaan van het ge middelde niveau, wat voor veel scholen onaanvaardbaar is." Leesonderwijs per computer heeft dat nadeel niet. „De com puter kan uitstekend worden in gezet om per leerling te analyse ren wat de specifieke problemen met het lezen zijn." Het Paedolo gisch Instituut werkt bovendien aan een software-programma dat individuele kinderen 'bij de hand neemt' en bij voorbeeld eindeloos laat oefenen op fonolo gische vaardigheden. „De com puter is praktisch en geduldig'. En de meeste kinderen vinden het prachtig' om ermee te werken." Janwillem Bast rondt zijn proef schrift naar leesontwikkeling op de basisschool in september af, waarna de deelnemende scholen een samenvatting ervan krijgen. In december van dit jaar hoopt hij op het onderzoek te promove ren. klank de brug tussen het woord op papier en het begrijpen van de betekenis. Geoefende lezers hebben die brug bij veelgebruik te woorden niet meer nodig. Die zien in een oogopslag wat er staat. Toch blijft de fonologisch tussenstap bij onbekende woor den belangrijk. Let'maar eens op als je zelf een moeilijk woord te genkomt: dan zegje het meestal hardop om eruit te komen." Het vooronderzoek toonde reeds grote verschillen aan tussen de leerlingen. „Sommige kinderen lezen in dat stadium al een beetje. Dat hebben ze zichzelf geleerd, of opgepikt van oudere broertjes of zusjes. Anderen zijn er nog helemaal niet mee bezig. De vraag is of het leesonderwijs in de volgende groepen die ver schillen verkleint of juist groter maakt." De gerespecteerde Amerikaanse wetenschapper Keith Stanovich die tal van bestaande leeson derzoeken aan elkaar koppelde, in een model plaatste en zo een ontwikkeling in het leren lezen aantoonde - stelt dat de ver schillen theoretisch alleen maar groter zullen worden. Hij baseert dat op het zogeheten Matthëus- effect (genoemd naar Matthëus 25:29), waarin staat dat de rijken rijker zullen worden en de armen armer. Bast. die Stanovich op zocht in Toronto om samen het onderzoek te bespreken, vond dat effect in de praktijk terug. Gehamer „Overigens bleek Stanovich en thousiast over de medewerking- die de scholen hier gaven aan mijn studie. Dat zou in Canada ondenkbaar- zijn." Wel of niet goed kunnen lezen wordt bepaald door een aantal factoren. Een grote woorden- Lezen is één van de belangrijkste vaardigheden die kinderen op de basisschool leren. Achterstanden inhalen is volgens een onderzoek echter erg moeilijk. Foto Lex de Meester Wind: zuidwest 2-4, later varia bel 2-3 Beaufort: zicht: matig tor goed; temperatuur kustwater. 17 graden; afwijking waterstan den: geen afivijking van beteU nis; max. golfhoogte mondini Scheldes: afnemend minder dar een halve meter. opklaringen u warmlelronl windrichting L lagedruk H hogedruk luchtdruk in -1000- hecto pascal 19 temperatuur De bliksem slaat altijd eerst in op de bovenleidingen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1995 | | pagina 4