Bernard Essers' heimwee naar Indië Geen plaats voor probleemtiener PZC Fort Sint Jacob Axel had stenen soldatenverblijf Vrees voor toekomst muziekschool door houding van Borsele zeeland Eeuweling in Breskens kunst Standpunt instelling Groot-Emaus over Corrine Jansen onwrikbaar idië WOENSDAG 28 JUNI 1995 1 5 van een medewerkster In '94 meer muskusratten gevangen MIDDELBURG - In 1994 zijn in Zeeland ruim 18.000 muskus ratten gevangen, een kwart meer dan in 1993. De stijging was het grootst in West-Zeeuws-Vlaanderen en op Zuid-Beveland. West-Zeeuws-Vlaanderen is met- ruim 15.000 stuks onbetwist koploper gebleven wat betreft het aantal gevangen muskus ratten. Het merendeel is in een strook van vijf kilometer langs de grens met België onderschept. Zuid-Beveland is een goede tweede met 2500 gevangen mus kusratten, die zich met name ophielden bij het spuikanaal van Bath en het Schelde-Rijn-kanaal. Walcheren, Schouwen-Dui- veland en Noord-Beveland bleven met respectievelijk 66.17 en 3 stuks vrijwel verschoond van muskusratten. Muskusratten veroorzaakten volgens de provincie schade aan oevers van wa terlopen, polderwegen en landbouwgewassen. Panden provincie toegankelijker MIDDELBURG - De provincie besteedt volgend jaar honderd duizend gulden om de toegankelijkheid van provinciale gebou wen te verbeteren- Een onderzoek van de Zeeuwse Stichting voor Gehandicaptenbeleid (ZSGi wees onlangs uit dat een aantal van die gebouwen moeilijk toegankelijk is voor minder- validen. De noodzakelijke aanpassingen vergen een bedrag van ongeveer 200.000 gulden. De provincie wil de verbeterin gen stapsgewijs doorvoeren. Om de ergste knelpunten in 1996 weg te kunnen werken, is volgens het dagelijks provinciebe stuur een bedrag van een ton nodig. Schroebrug tijdelijk gestremd MIDDELBURG - De Schroebrug over het Kanaal door Wal cheren in Middelburg is vanaf vanavond (woensdag) 22.00 uur tot morgenochtend 6.00 uur niet beschikbaar voor het wegver keer. De brug staat dan omhoog in verband met reparaties aan de betonranden op de oevers. Het verkeer wordt omgeleid via de Stationsbrug. De scheep vaart ondervindt geen hinder van de werkzaamheden. Als de~ weersomstandigheden onverwachts veranderen, wordt het karwei uitgesteld. van onze verslaggeefster MIDDELBURG - Uittreding van Borsele uit de Zeeuwse Mu ziekschool kan een sneeuwba leffect veroorzaken. Dat vreest de Middelburgse wethouder J. C. van Dijk-Sturm, die tevens voorzitter is van de gemeen schappelijke regeling. Van Dijk heeft echter goede hoop dat de gemeenten blijven meebetalen aan muziekonderwijs in Zee land. „Juist nu we financieel ge zien de zaken op een rijtje heb ben, zou het heel jammer zijn dat sommigen zeggen 'we kap pen ermee'." Alle Zeeuwse gemeenten op Ter- neuzen na, betalen mee aan de Zeeuwse Muziekschool. De ge meenschappelijke regeling heeft de laatste jaren regelmatig on der vuur gelegen, omdat, ge meenteraden grote moeite had den met de jaarrekeningen. Re gelmatig is het voorgekomen dat de Zeeuwse Muziekschool niet toekwam met het budget en dat de gemeenten moesten bij betalen. De Borselse gemeenteraad keur de afgelopen donderdag het be leidsplan voor de komende vier jaar goed. waarin wordt aange kondigd dat vanaf 1999 niet meer wordt meebetaald aan de Zeeuwse Muziekschool. ..We zijn in zo'n geval altijd bang dat er meer volgen", zegt Van Dijk. De gemeenteraad van Noord- Beveland bijvoorbeeld moppert regelmatig op de in de ogen van de meeste fracties te dure ge meenschappelijke regeling. Ook toen een maand geleden de Mu ziekschool ter sprake kwam. was dat het geval. De raad vraagt zich af in hoeverre de gemeente moet bijdragen aan particulier muziekonderwijs. Noord-Beveland schaarde zich eerder achter de opvatting van Oostburg. Deze gemeente vindt een bijdrage voor algemene mu zikale vorming en instrumen- tenonderwijs voldoende. Op die manier komt het voortbestaan van de plaatselijke muziekkorp sen niet in gevaar. Volgens wet houder L. E. J. Cuelenaere-Faes denkt Oostburg echter niet meer over uittreden uit de ge meenschappelijke regeling. „We hebben dat een paar jaar gele den overwogen, maar die stap zou ons heel veel geld hebben ge kost." Brouwershaven is ook eën ge meente die zich in het verleden nog al eens kritisch uitliet over de budgetoverschrijdingen van de Zeeuwse Muziekschool. Nu is dat anders. Wethouder G J. van de Velde-De Wilde: „De raad heeft de jaarrekening 1994 maandagavond met enthousias me ontvangen. Er was geen spra ke van tekorten. Het blijkt dat het nieuwe financieringssys teem zijn vruchten gaat afwer pen." Inzet De voorzitter van de gemeen schappelijke regeling beaamt dat. „Het managementteam van de Zeeuwse Muziekschool toont een dusdanige inzet dat de jaar rekeningen over 1994 en ook de begroting voor 1995 er heel goed uitzien. Op die manier geven ze kritische gemeenten in ieder ge val geen stok om de hond mee te slaan." Van Dijk zal haar best doen de deelnemende gemeenten het be lang van de Zeeuwse Muziek school te laten inzien. „Wanneer meer gemeenten het voorbeeld van Borsele zouden volgen, heeft dat tot gevolg dat muziek onderwijs beperkt blijft tot een kleine groep met een grote beurs. Ik zou dat als bestuurder geen goede zaak vinden." van onze verslaggeefster AXEL - Het vermoeden dat op het middenveld van fort Sint Jacob bij Axel rond 1630 een ste nen soldatenverblijf stond, is bevestigd. Het geofysisch en ar cheologisch onderzoek van de stichting RAAP heeft dit dins dag uitgewezen. Op één meter diepte bevinden zich de resten van een eenvoudige overnach tingsplaats. Trots laat geofysicus Joep Or- bons van de stichting Regionaal Archeologisch en Archiverings Project een computeruitdraai zien van de bodem van het fort. Op de tekening is duidelijk te zien dat midden op het veld een vierkanten accommodatie heeft gestaan. Vanaf het stenen ge bouw van ongeveer twintig bij vijftien meter loopt naar het westen toe een geplaveide weg richting de verdwenen ophaal brug. In de buurt van de brug zijn bovendien de resten gevon den van een bakstenen duiker die het water van Sint Jacob met dat van andere forten verbond. Met een voldaan gevoel vertrek ken Orbons. W. Olsen en R. Exaltus dinsdagmiddag terug naar hun woonplaatsen. Zesdui zend metingen en enkele tiental len grondboringen hebben vol gens hen 'het maximaal haal bare' opgeleverd. De medewerkers hopen nog eens terug te mogen komen als ook de andere forten uit de Spaanse verdedigingslinie worden opge knapt. Orbons hoopt dan wel dat de opdrachtgevers. Staats bosbeheer en de gemeente Axel. de stichting RAAP eerder in schakelen dan nu is gebeurd. „Dan kunnen we misschien nog meer vinden en had het terrein meer historisch correct kunnen worden ingericht. Nu is een deel van het terrein opgehoogd met zand uit de gracht. Dat beïn vloedde de meetresultaten in ne gatieve zin." Ook blijkt dat de schelpen die de contouren van het mogelijke sol datenverblijf moeten weergeven op de verkeerde plek liggen en dat het pad naar het middenveld toe eigenlijk de andere kant op had gemoeten. „Dat had voorko men kunnen worden", aldus Or bons. Hij is er geen voorstander van dat de resten worden opgegra ven. „Dat moetje niet doen. Dat kan altijd nog. Nu ligt alles goed geconserveerd. Zodra je het bloot gaat leggen, krijgt het weer er vat op. Dat is eeuwig zon de." Geslaagden Zeeland College VLISSINGEN - Aan het Zee- land College Vlissingen, sector avond-middelbaar techni- schonderwijs slaagden de vol gende kandidaten: werktuigbouwkunde: K. B. J. Bak ker. L. J. Bosgra. T Fransen. M. C. van der Gaarden, D J C A Goed hart. M. J. van de Guchte, R. Holder. G M. van de Jagt (met lof). M. Klap wijk. J P Koetje. P. I. A. Meijers. K F T den Ouden. W. de Potter, D G. J P de Rechter. B. de Ridder. T. A. J. Schelfhout. R.J. Tiessens, R. K. Tikai, J. H. M, Tijhuis, L. D. M. Verhagen, I. A. B. C. T. Voorhoeve (met lof), mevrouw M. de Wit. BRESKENS - Temidden van zijn familie vierde de heer A. P. (Bram) van Peenen dins dag zijn honderdste verjaar dag. Ook zijn 92-jarige broer Izaak luisterde het eeuws- feest met zijn aanwezigheid op. Namens het gemeentebe stuur van Oostburg kwam lo co-burgemeester C. Bolijn de gelukwensen overbrengen. De heer Van Peenen werd in Groede geboren. Na zijn huwe lijk ging hij in Schoondijke wo nen. Hij werkte in vroeger ja ren in de landbouw en bij Ce- beco Zuidwest in Breskens. De aarde trok hem aan, want ook in zijn vrije tijd was hij graag met plantjes bezig. Tot zijn ne gentigste fietste hij nog regel matig. De meeste levensjaren bracht hij door in Schoondijke. Hij verhuisde op latere leeftijd met- zijn vrouw naar het ver zorgingscentrum Ruschevliet. Vorig jaar moest hij daar noodgedwongen weg omdat het huis werd gesloten. Sinds die tijd woont de eeuweling in het verzorgingstehuis Ter Schelde in Breskens. Volgens zijn 73-jarige dochter Cato Verduijn-van Peenen heeft de verhuizing niet zo veel veran derd voor haar vader. „Hij heeft zijn eigen spulletjes mee genomen, zodat het vertrouwd is." De gezondheid van de heer Van Peenen is goed, alleen het gehoor laat hem wat in de steek. Rusten en slapen zijn tegenwoordig de voornaamste bezigheden van de honderdja rige. Regelmatig komt hij in de recreatiezaal koffie drinken met de bewoners. Zo ook dins dag, toen tevens zijn vier kleinkinderen en vier ach terkleinkinderen aanwezig waren. De honderdjarige Bram van Peenen uit Breskens. in onze verslaggever nst Jan Rozendaal ERGEN (NH) - De Domburgse rafiektentoonstelling 1893- 32, die op het ogenblik te zien in het Marie Tak van Poort iet Museum in Domburg, ont voornamelijk prenten in kunstenaars die hun beste erk maakten in een andere scipline. Jan en Charley Toor- i, Lodewijk Schelfhout en de óths waren allereerst schil- rs, dan pas etsers of houtsnij- :rs. Een uitzondering vormt ernard Essers. Hoewel de caliteit van het overige Dom- ïrgse grafiek niet gering is, ringen zijn houtsnedes eruit, (ar lag dan ook zijn talent, iunstenaars als Johannes raadt van Roggen, Toorop en ihelfhout zagen veel in hem", gt zijn dochter Hilda Stuyt- sers (1935). „Zij roemden zijn chniek." woont in het Noordhollandse irgen, vanouds een kunste- larsdorp. Rondom haai' leeft gsteeds het verleden. De oude iswachterswoning waarin zij list. behoorde tot het landgoed n een vriend van haar vader met een armgebaar naar de >men geeft ze aan waar het üs staat dat Jan Toorop bouw- voor zijn dochter Charley, lier vlak achter, hoor." tgen is de plek waar Bernard sers (1893-1945) het grootste ri van zijn leven woonde. Daar itmoette hij de dichters Iriaan Roland Holst en Her- an Gorter en schilders als Piet iegman. Richard Roland )lst, Leo Gestel en Jan Toorop. in atelier bood uitzicht op de linen bij Schoorl. Die herinner- n hem aan zijn geliefde Indië. Iet duinlandschap keert vaak rug in zijn werk", vertelt zijn ichter. „Op zo'n manier dat je et weet of het Indië is of Hol- id. Ik had de indruk dat hij a-l- cl terug wilde. Hij had heim ie naai- de Indische duinen, aar er is nooit iets van geko- en." 11 maart 1893 werd Bernard sers geboren in Kraksaan. een aatsje in het voormalige Ne- rlands-Indië. Vlak na de invwisseling vertrok het gezin sers naar Nederland, maar het rre Oosten had reeds een on misbare indruk nagelaten op jonge Bernard. Daarvan aagt zijn werk de sporen, want at alleen putte hij uit zijn her neringen aan Indië. hij werd geïnspireerd door de Japan- en Chinese prenten die aan it eind van de vorige eeuw be- mdheid kregen in Europa. it was ook al vroeg duidelijk it Essers kunstenaar zou wor den. Stuyt: „Het- vroegste wat ik van hem heb gezien is een briefje dat hij schreef in de tweede klas van de lagere school, nog in In dië, gericht aan zijn vader. Er staat een tekeningetje op van een klein bootje dat vanuit de verte op je toekomt, terwijl ie dereen bootjes altijd van opzij tekent. Nu weten we dat hij kun stenaar is geworden, maar daar uit blijkt hoe wijs hij toen al was." Houtsnede Op school was hij eigenwijs, hij wilde tekenen, tekenen en teke nen, aldus Stuyt. Zijn ouders moedigden hem aan. Hij stu deerde onder meer aan The Royal College of Arts in Londen en in 1914 begon hij zich toe te leggen op de houtsnede. Hij trok de aandacht van de schrijvers Adriaan Roland Holst en Arthur van Schendel die hem vroegen hun werk - respectievelijk Deir- dre en de zonen van Usnach en Een ziverver verliefd - te illu streren. Dat juist deze neoromantische, naar symbolisme neigende lite ratoren Essers werk herkenden, was geen toeval. Hij werkte niet puur realistisch, maar zocht evenmin de abstractie. Van be gin af aan probeerde hij een geestelijke realiteit uit te beel den, of zoals kunstcriticus Hans van den Bergh omschreef: Es sers is er nooit op uit een boom te tekenen, maar altijd de boom. Hij onderging weliswaar de in vloed van Toorop, Rik Roland Holst en Schelfhout, maar vond zijn eigen stijl en beheerste zijn medium - de houtsnede - als geen ander. Stuyt durft niet te bevestigen dat haar vader leermeesters als Toorop en Graadt, van Roggen in het houtsnijden overtrof, voor haar is wezenlijk dat hij zichzelf bleef. „Waarachtig is het woord dat bij mijn vader past. Hij kon niet niet-echt zijn, zowel in zijn wezen als in zijn werk. Hij kon niets anders dan kunstenaar worden, hij móest dit doen. Zijn ziel zat erin. Ik heb hem tot mijn negende gekend en zag hem in zijn atelier vaak enorm gecon centreerd werken, met zijn priem in het perenhout. Daar zat geen aanstellerij bij. Zelf deed hij ook geen moeite om te ex poseren. daartoe moedigden an dere kunstenaars hem aan. zoals Toorop in 1920 bij de expositie in Domburg." Ten onrechte is Essers wel gere kend tot de Bergense School, waarvan hij de meeste kunste naars kende, maar met wier werk hij weinig van doen had. Tot zijn dood in 1945 bleef hij voortborduren op het symbolis me van rond de eeuwwisseling, waarop hij zijn eigen stempel foto Charles Strijd in onze verslaggever IIDDELBURG - De directie an de orthopedagogische in- lelling Groot-Emaus in Er- lelo houdt voet bij stuk: de zes- enjarige zwakbegaafde Cor- ne Jansen uit Goes wordt niet iet voorrang in het instituut pgenomen. Algemeen direc- lur A. Benschop van Groot- maus heeft dat dinsdag ver- laard. Bij het Ministerie van olksgezondheid. Welzijn en port (VWS) heerst grote verba- ing over de opstelling varuhet thuis. Eerder deze week zou de istelling hebben toegezegd dat pt meisje binnen twee of drie leken kan worden geplaatst, jaandag bond Corrines moeder th vast aan de voordeur van de achting Jeugdzorg te Middel ing in een uiterste wanhoop- joging plaatsing voor haar achter te forceren. De actie pk succes te hebben. Spoed- 1-erleg tussen Jeugdzorg-direc- ur J. F. G. Eijlander en de be- pkken ministeries (VWS en pstitie) leidde er toe dat me- ouw Jansen haar actie beëin- gde; Corrine zou in juli in root-Emaus, één van de twee stellingen in Nederland waar pderen met ernstige gedrags- oornissen worden behandeld, recht kunnen. Die toezegging eek echter te voorbarig. Groot- paus weigert Corrine een voor- prsbehandeling te geven: het leisje staat op een wachtlijst en pet gewoon haar beurt afwach- p het minist-erie van VWS is de jrbazing groot. VWS-woord- tierder Riphagen blijft volhou- en dat het instituut het minis- irie maandag had laten weten it de Goese tiener op zeer korte tmijn kan worden geplaatst, jphagen snapt niet waarom Iroot-Emaus daar nu op terug- pmt. „Ik denk dat ze daar in- rn eens goed orde op zaken oeten stellen", aldus de VWS- pordvoerder gisteren. erwarring gemeen directeur -Benschop itkent met klem dat er belof- n zijn gedaan. Het kan zijn, dat binnen enkele weken plaats is lor Corrine. Maar het kan net goed nog enkele maanden du- n, verklaarde Benschop. De paciteit van Groot-Emaus üi'dt op dit moment weliswaar tgebreid met 21 plaatsen, aar daarmee kan de lange achtlijst waarmee de instelling impt, bij lange na niet worden drukte door altijd typisch Hol landse elementen met Indische te vermengen. Hij werd als een van de belangrijkste grafici van zijn tijd gezien. In 1923 ontving hij uit handen van koningin Wil- helmina de gouden medaille voor grafische kunst (Stuyt: 'Hij bekraste die om te kijken of hij wel echt was. 'Wie doet nou zoiets', riep mijn moeder, Toch moet hij zich wel vereerd hebben gevoeld') en in 1929 werd zijn werk als een hoogtepunt van de Europese houtsnede opgeno men in The Encyclopaedia Bri- tannica. Correspondentie Na de oorlog raakte hij in de ver getelheid. „Dat heeft ook met de tijd te maken", denkt Stuyt. „Een tijdlang werd kunst in zwart-wit nauwelijks bekeken. Nu komt het figuratieve weer te rug en is er weer aandacht voor zijn werk." Die is mede gestimu leerd door Hilda Stuyt. die naar mate ze ouder werd meer over haar vader wilde weten. Met haar zuster Trudy ging ze op zoek naar gegevens. Van de cor respondentie met kunstenaars uit zijn tijd had Essers zelf niets bewaard - 'heel tekenend, maar vreselijk jammer', aldus Stuit - maar de Rijksdienst voor Kunsthistorische Documenta tie in Den Haag bleek over veel brieven te beschikken die hij aan anderen schreef. Stuyt werkte mee aan de voor bereiding van een tentoonstel ling die twee jaar geleden in Ber gen aan Essers werd gewijd en vorig jaar attendeerde ze conser vator drs Jacqueline van Paa- schen van het Marie Tak van Poortvliet Museum op zijn werk. „Waarom? Ik heb écht het ge voel dat hij goed werk maakte, zeker ook als ik oude kritieken lees. Als hij zijn werk dan niet onder de aandacht bracht, dan moet ik het maar doen. Maar ik wil erg voorzichtig zijn. want als dochter ben je natuurlijk niet echt kritisch. Ik wil wel dat hij de plaats krijgt die hem toekomt. Als ik eraan werk dat men hem weer kent. dan moeten anderen maar beoordelen hoe goed hij was." De Domburgse GrajiekteJitoon- stelling iti het Marie Tak van Poortvliet Museum in Domburg, met onder meer werk van Ber nard Essers, duurt nog t/m 13 augustus. De Zaaier, houtsnede van Bernard Essers. Corrine Jansen is door de kin derrechter onder toezicht ge plaatst en verblijft al bijna een halfjaar in het Crisisopvanghuis voor Jongeren te Middelburg. De stichting Jeugdzorg in Zee land is van oordeel dat Corrine dringend behandeling behoeft. De moeder van Corrine ('ik voel me zo langzamerhand een jojo') doet al geruime tijd vergeefse pogingen haar dochter ge plaatst te krijgen. Schandalig Jeugdzorg-directeur Eijlander heeft gisteren geprobeerd in contact te komen met de direc tie van Groot-Emaus. Ondanks herhaald aandringen kreeg hij die niet te spreken. Eijlander is daarover uiterst verbolgen en heeft de indruk dat hij aan het lijntje wordt gehouden. „Het be gint zo langzamerhand schanda lig te worden. Wij verkeren in volstrekte onwetendheid en men vindt het kennelijk niet de moeite waard ons uit leggen hoe het allemaal in elkaar zit. Zo die nen jeugdhulpverleners toch niet met elkaar om te gaan? Op deze manier kunnen wij onze taak niet meer naar behoren uit voeren." weggewerkt. Op dit moment wachten zo'n zeventig kinderen op plaatsing bij Groot-Emaus. Benschop geeft toe dat de situa tie rond Corrine Jansen 'heel schrijnend' is. Maar: zij is niet meer en ook niet minder dan al die kinderen die op de wachtlijst staan. „Dat hebben we VWS ook laten weten. En hoe de verwar ring is ontstaan, weten wij ook niet." VWS stelde recent 5,5 miljoen gulden beschikbaar om het aan tal opvangplaatsen voor kinde ren als Corrine uit te breiden. Groot-Emaus krijgt er 21 plaat sen bij. De Beele in Voorst (een vergelijkbare instelling) tien. Daarbij is volgens de VWS-voor- lichter als uitdrukkelijke voor waarde gesteld dat 'de ernstig ste knelgevallen het eerst moe ten worden geholpen'. VWS en Justitie kunnen in individuele gevallen echter geen plaatsing afdwingen. Groot-Emaus voert daarin een eigen beleid. Een woordvoerder van het ministe rie van Justitie verklaarde dins dag dat Corrine tot de groep be hoort die het eerst, voor plaat sing in aanmerking komt. Bij Justitie blijft men ervan uitgaan dat het probleem binnen enkele weken is opgelost. Eijlander zegt, dat 'hier en daar geluiden opduiken dat Groot- Emaus bewust een spelletje speelt'. Het instituut zou wel overwogen op dit soort publici- teittrekkende situaties aanstu ren om daarmee VWS te dwin gen nog meer geld beschikbaar te stellen. „Ik kan me niet voor stellen dat het waar is. Maar als dat klopt en als over de rug van Corrine een politiek spelletje wordt gespeeld, heb ik daar maar een woord voor: schanda lig." De directeur van Jeugdzorg Zee land speelt serieus met de ge dachte Tweede-Kamerleden te benaderen met het verzoek de verantwoordelijke staatssecre tarissen (Terpstra en Schmitz) ter verantwoording te roepen. „Want er valt heel wat uit te leg gen." Hilda Stuyt-Essers met op de achtergrond onder meer Portret van de Egmondse Stroper van haar vaders hand. foto Wiek Natzijl jÉ|§|

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1995 | | pagina 15