Kruistocht tegen de inlegcultus
Haat in Ruanda begrijpelijk proces
IBCOLIJN
PZC
Contactgroep wil
travestieten uit
schuilplaats halen
zeeland
13
STOP: OVERVAL - BRAND - INBRAAK
ZATERDAG 27 MEI 1995
van onze verslaggever
Mieke van der Jagt
HEINKENSZAND - We kennen ze al
lemaal wel, de reclames op radio en
televisie waarin vrouwen - op het
oog gezond van geest en 1 ichaam - het
presteren om dertig seconden vol te
praten over inlegkruisjes. Zonder te
lachen verklaren ze hoe de wereld
voor hen open ging, hoe compleet an
ders hun leven werd, na de ontdek
king van een bepaald merk, een be
paalde vorm of dikte van een stukje
papier of celstof. „Je zou bijna gaan
geloven dat je volkomen getikt bent
als je 's ochtends van huis gaat, zon
der dat er iets in je onderbroek ligt."
Carla Volleman, fysiotherapeute in
Heinkenszand, is een kruistocht be
gonnen tegen de inlegcommercie.
„Negen van de tien vrouwen die nu
geld uitgeven aan inlegkruisjes, kun
nen met een beetje oefening zonder
die broeierige infectiehaarden."
De grote mode van de inlegkruisjes is,
volgens Carla Volleman, begonnen
toen de incontinentie voorzichtig uit
de taboesfeer kwam. „Het is een feit
dat veel vrouwen na een zwanger
schap of een operatie in de onderbuik
last hebben van urineverlies. De bek-
kenbodemspieren zijn gewoon een
beetje verslapt en daardoor kun je
twee verschillende soorten van incon
tinentie krijgen. Bij veel vrouwen gaat
het mis als ze hoesten, lachen, tillen of
als hun blaas een beetje vol raakt. An
deren hebben een zogenaamde urge-
incontinentie. Ze lopen steeds vaker
naar het toilet zodat hun blaas aldoor
kleiner wordt. In de meeste gevallen
kan het ongemak worden opgelost
door bekkenbodemoefeningen. Daar
mee kun je binnen korte tijd voorgoed
van je problemen afraken."
Training
Doordat incontinentie bespreekbaar
werd, stortte de commercie zich ech
ter op het verschijnsel en naast recla
mes voor echte incontinentieluiers,
verschenen ook spotjes voor inleg
kruisjes. Die voeren het probleem ech
ter van kwaad tot erger. Carla Volle
man: „Een mens zit zo in elkaar dat,
zodra je een druppel urine verliest, je
bekkenbodem gestimuleerd wordt.
Doordat je een beetje nattigheid
voelt, trekken de spieren in het bek
ken als in een reflex samen. Daarop is
ook de zindelijkheidstraining bij peu
ters gebaseerd. Als je nu allerlei din
gen gaat gebruiken om dat urinever
lies niet meer te voelen, wordt het
steeds erger. Na een poos zijn inleg
kruisjes niet meer genoeg. Het wordt
maandverband, kraamverband, een
inlegluier en op den duur moet het zie
kenfonds de opvangmiddelen gaan
betalen. Dat hebben de beleidsma
kers zich op hoog niveau gerealiseerd.
Vandaar dat er nu een onderzoek
komt."
Het project oefentherapie voor vrou
wen met incontinentieklachten (Pro
vin) is aangeslingerd door Marion
Borghuis uit Malden. Zij was de eerste
die de kruistocht tegen de inlegkruis
jes begon. Uit eigen ervaring wijs ge
worden ontwikkelde ze een oefenthe
rapie waarmee ze goede resultaten
boekte bij ruim 60 procent van de pa
tiënten. Ze nam een textielfabrikant
in de arm en heeft inmiddels twintig
modellen damesslips op de markt met
een verlengd kruis. „Ook zoiets, zegt
Carla Volleman, herenonderbroeken
hebben een dubbel kruis tot aan het
elastiek, terwijl mannen, met hun lan
gere urine buis. haast nooit last heb
ben van ongelukjes. Die inlegkruisjes,
onpraktische onderbroeken: het zijn
allemaal uitvindingen van mannen.
Het wordt hoog tijd dat vrouwen zelf
het heft eens in handen nemen."
Onderzoek
Marion Borghuis meldde haar onder
zoek aan bij de Ziekenfondsraad, die
met een beetje rekenwerk wel inzag
dat oefentherapie kan voorkomen dat
de kosten van incontinentiemiddelen
nog verder de pan uitrijzen. Een Nij
meegs bureau maakte een onder
zoeksopzet, waarin 25 fysiotherapeu
ten in heel Nederland groepen vrou
wen en individuele patiënten begelei
den. Carla Volleman is één van die 25
fysiotherapeuten
„Het gaat erom de goede methode te
vinden voor oefentherapie en tegelijk
uit te vissen bij welke patiënten oefe
nen helpt en bij wie niet. Je hebt na
tuurlijk altijd een groep mensen bij
wie de klachten niet of niet helemaal
te wijten zijn aan slappe bekkenbo-
demspieren en die aangewezen blij
ven op opvangmateriaal. Het is de be
doeling dat ik een groep van tien vrou
wen ga begeleiden en drie vrouwen in
dividueel. Om die patiënten te selec
teren, houden we eerst een voorlich
tingsavond op dinsdag 30 mei in de
Blauwe Reiger in Heinekenszand."
Informatie
Tijdens de voorlichtingsavond, die
om 20.00 uur begint, krijgen alle be
langstellenden uitgebreide informa
tie over alle aspecten van incontinen
tie. Huisarts A. Harten-Heilig be
spreekt de medische kanten, wijkver
pleegkundige Rebecca de Winter gaat
in op de verschillende soorten op
vangmateriaal en Carla Volleman zet
uiteen wat Provin inhoudt.
„De aanmelding voor het onderzoek
moet via de huisarts verlopen omdat
die kan beoordelen of oefentherapie
kansrijk is. „Het is natuurlijk frustre
rend om aan zo'n cursus mee te doen
als bij voorbaat vaststaat dat het niet
baten zal. Aan de andere kant hoeven
we ook niet zeker te weten dat het wèl
helpt. Vrouwen bij wie opvangmate
riaal nodig blijft, hebben ook baat bij
de cursus al was het alleen omdat we
zorgen voor goede informatie over in-
continentiemateriaal en wellicht ver
wijzing voor andere soorten van be
handeling."
Spieroefeningen
De groep die in september bij Carla
Volleman aan de gang gaat, volledig
vergoed door het ziekenfonds, krijgt
oefeningen voor het aanspannen van
de bekkenbodemspieren, ademha-
lings- en ontspanningsoefeningen.
„Je zult er gek van staan te kijken,
maar veel vrouwen weten niet eens
waar hun bekkenbodemspier zit. Ze
aerobikken twee keer in de week voor
alle spieren apart maar juist die be
langrijke spieren worden veronacht
zaamd. Dat is zonde want met inconti
nentieklachten is aerobic er al snel
niet meer bij."
De strijd tegen de inlegkruisjes, die op
zichzelf al weer zorgen voor schimmel
en andere infecties, is volgens de
Heinkenszandse fysiotherapeute pas
gewonnen als zwangerschaps-
gymnastiek niet meer vóór. maar na
de bevalling wordt vergoed. „Het oefe
nen van je spieren na de bevalling is
veel belangrijker dan de gymnastiek
ervoor. Dat kind komt toch wel en een
pretje is het nooit. Er is er tenminste
nooit eentje blijven zitten, voorzover
ik weet. Wel hebben heel veel vrouwen
last van incontinentie. Goed oefenen
kan heel veel schelen in je portemon
nee en nog meer voor het milieu."
Medisch vrijwilligster Maria van Jole na drie maanden terug
van onze verslaggever
Frank Balkenende
GOES - „Je kan het land hel
pen opbouwen, processen be
geleiden, maar de wereld ver
ander je niet." Maria van Jole
uit Goes is zich bewust van de
beperkingen van een hulpor
ganisatie als Artsen zonder
Grenzen, die haar voor de
tweede keer uitzond naar hel
verscheurde Ruanda. On
danks alle ellende die ze er -
i jaar na de genocide - heeft
aanschouwd, is haar relaas
toch doorregen met hoop. „Ik
heb begrip voor de Tutsi's, die
echt trachten hun land weer
op te bouwen en proberen de
Hutu's te gedogen. Vooral van
belang is nu dat de rechtsorde
wordt hersteld, anders blijven
mensen het recht in eigen
hand nemen."
Drie maanden is ze in touw ge
weest, rustdagen zijn doorge
streept. „Ik was nadien wel af
gepeigerd". bekent ze. De 41-ja-
rige ex-hoofdverpleegkundige
werd eerst in het betrekkelijk
rustige noorden geposteerd, la
ter bezocht ze gevangenissen,
kampen en klinieken in het
zuiden. Het volksgezondheids
probleem in Ruanda is vooral
een personele kwestie. Zieken
huismedewerkers zijn dikwijls
gevlucht en het komt regelma-
voor dat Hutu's een behan
deling wordt geweigerd, want
de wrok van de Tutsi's is na een
jaar nog niet ingeslikt.
Hospitaal
Maria van Jole heeft samen
met de provinciale regerings
functionaris voor de gezond
heidszorg. de enige arts in een
streek van 800.000 bewoners,
gewerkt aan de opbouw van
het hospitaal in Ruhengeri.
Haar indruk is positief. „In een
jaar hebben ze toch veel voor
elkaar gekregen. Toen ik de
stad verliet, hadden we inmid
dels drie artsen. In samen
spraak zijn modules ontwik
keld om personeel te scholen in
basis-chirurgie en daarvoor
heb je toch een aantal artsen
nodig." Knelpunt is dat kun
dige Hutu's bang zijn een ho
gere positie in het ziekenhuis te
verwerven. „De machtsverhou
dingen zijn gewijzigd, de Hu
tu's vormen nu de underdog en
ze willen niet te prominent in
beeld komen. Ze houden zich
gedeisd." Ze had verwacht dat
begin april, precies een jaar na
de slachtingen onder de Tut
si's, het kruitvat zou ontplof
fen. „Er waren herbegravingen
gepland, maar het bleef won
derbaarlijk rustig."
De tweede helft van april - ze
was sinds begin februari in
Ruanda - werd ze opgeroepen
voor een groot hulpprogram
ma in het zuiden. Omdat Hu
tu's, die al dan niet in gevan
genschap hadden gezeten, een
gesloten hospitaaldeur troffen
in de zuidelijke stad Butare,
besloten Artsen zonder Gren
zen, het Internationale Rode
Kruis en de VN een luchtbrug
op te zetten naar de centraal
gelegen hoofdstad Kigali. Als
lid van een 'emergency-team'
kreeg Van Jole de taak de in
richting van een noodvoorzie
ning bij het regeringszieken
huis te coördineren. Dat was al
lemaal in kannen en kruiken,
toen de regering er een stokje
voor stak. „Uiteindelijk werd
Ex-hoofdverpleegkundige Maria van Jole werkte drie maanden als vrijwilligster voor Artsen zon
der Grenzen in Ruanda. foto Willem Mieras
gekozen voor opvang in het
universiteitsziekenhuis in Bu
tare, waar het Rode Kruis een
aparte vleugel kreeg."
Improviseren
Improvisatie is een onontbeer
lijke eigenschap voor een me
disch vrijwilliger. Van Jole
diende mobiele klinieken te
'runnen' in het zuiden. „Hutu's
waren massaal vrijgelaten. We
misten zo'n zestigduizend
mensen, die kennelijk nog op
weg waren naar hun dorpen."
Een project dat veel organisa
tie vergde: medicijnen, voed
sel. matrassen, alles moesten
ze zelf meenemen. Want: „Je
weet niet watje aantreft." Het
viel haai- alleszins mee dat
plaatselijke klinieken bereid
waren ook Hutu's te helpen.
Maar toch. het vroeg voortdu
rend zendingswerk van hulpor
ganisaties. „Watje doet is voor
al relaties opbouwen met de le
gerleiding, burgemeesters en
functionarissen in de gezond
heidszorg. Je wilt bereiken dat
patiënten worden geholpen,
ondanks alle haatgevoelens."
Voor die rancune heeft ze be
grip. „Dat is nu eenmaal een
begrijpelijk proces, heel veel
mensen zijn vermoord. Maar
wel moeten nu snel berechtin
gen plaatsvinden, dat verbe
tert. de stabiliteit van het
land."
Ze heeft gevangenissen be
zocht waar mensen hutje bij
mutje in kleine kamertjes wor
den vastgehouden. Ze hebben
dikke benen en voeten van het
staan en er is nauwelijks water.
Voor het dagelijks eten zijn ze
afhankelijk van familie, die
schalen voedsel bij de poort
neerzet. „Ik weet niet of dat op
de goede plaats terecht komt,
maar de gevangenen maakten
op mij geen uitgehongerde in
druk." Van Jole kreeg toegang
tot de cachots door de mach
thebbers ervan te overtuigen
dat een gebrek aan water en sa
nitaire voorzieningen leidt tot
epidemieën van cholera en dy
senterie. „Zo'n uitbarsting zal
niet alleen de gevangenen,
maar ook de dorpelingen tref
fen."
Slaan
Met afschuw spreekt ze over
het voortdurende slaan van ge
vangenen, maar 'ook dat hoort
bij het hele proces'. „Je kunt er
wel wat van zeggen, maai' niet
te ferm want je bent niet meer
dan een vrijwilligersorganisa
tie in dat land." Wel heeft Art
sen zonder Grenzen geprotes
teerd tegen de mensonterende
en onhoudbare situatie in het
kamp in Kibeo, waar eerder
honderden mensen zijn afge
slacht en nu 1.200 Hutu's zich
verschansen omdat ze vrijwel
allemaal nog het nodige op de
kerfstok hebben. „Ik kon me
daar alleen bewegen dankzij de
bescherming van een VN-lijf-
wacht. Ze zijn in staatje de keel
af te snijden. Ik heb nog nooit
zo'n vuilnisbelt gezien. Mensen
zijn haastig vertrokken en heb
ben alles achtergelaten. En de
uitwerpselen liggen centime
ters hoog; je moest wel laarzen
aantrekken." Hutu-leiders in
het kamp verboden stamgeno
ten naar huis te keren, waar
door uitgedroogde kinderen
een wisse dood tegemoet gin
gen.
Alle misère ten spijt, zal Maria
van Jole zonder schroom terug
keren als haar baas het vraagt.
„Het klinkt raar. maar als ik
daar rondrij geniet ik enorm
van de natuur. En juist uit de
hulp aan slachtoffers, put ik
mijn inspiratie."
IJA^M
tOHP'T EEN CHWe(KBLi)Kb WeeK! WET fHTSe
beet seeeuev ts, AWi£ 3? gvvs.' &ae&ëN
SCHEEPSHUID IN éATENKMS \eTAHTEETfJ.CHT
toch Hier! iccoFT tcch Hier v. een
SoN&FBSTIVAL WAtëOP 2E6LAHD
COR DE JONGE
Kever in stadhuistoren Zierikzee
ZIERIKZEE - Ook in de toren van het Zierikzeese stadhuis
heeft de bonte knaagkever zich genesteld. Voor het verwijde
ren van het vraatzuchtige beestje en het herstellen van de
schade is ruim 11.000 gulden nodig.
Wil Zierikzee de bonte knaagkever uit de torenspits verdrijven,
dan is haast geboden. De werkzaamheden kunnen alleen tij
dens de afwezigheid van het carillon en de klokkestoel worden
uitgevoerd. Tot eind juni zijn deze in restauratie. Inmiddels
heeft het kevertje al de nodige schade aangericht aan de con
structie van de toren. Met behulp van met glasvezel versterkte
staven en epoxyharsen wil de gemeente de schade herstellen.
De bonte knaagkever komt maandag 29 mei ter sprake tijdens
de gemeenteraadsvergadering.
Politieauto doelwit brandstichting
TERNEUZEN - In Terneuzen is donderdagnacht geprobeerd
een politievoertuig van de technische ondersteuning in brand
te steken. De poging lukte maar gedeeltelijk. Behalve dat een
band en wieldop werden vernield, liep de stationcar lakschade
op.
Het voertuig, dat in de Irenestraat stond geparkeerd, werd met
een vloeibare stof overgoten. Er werd bij de auto tevens een
gedeeltelijk verbrand vod aangetroffen. Het vuur is uit zichzelf
gedoofd.
Plan aanpak kruising Westdorpe
MIDDELBURG - De provincie is van plan het kruispunt Zwar-
tenhoek bij Westdorpe te beveiligen. Weliswaar staat Zwarten-
hoek op de 36ste plaats in de provinciale lijst van black-spots,
maar de ongelukken die er gebeuren hebben - door de hoge
snelheden op de Tractaatweg - dikwijls een ernstige afloop.
Omdat aan Zwartenhoek groot onderhoud moet worden uitge
voerd en er bovendien op de ranglijst van black-spots weinig
plekken zijn die bij de provincie in beheer zijn. wil de provincie
Zwartenhoek in 1996 aanpakken. Het werk, waarbij de aanslui
tingen minder ruim en overzichtelijker worden gemaakt, kost
ruim een miljoen gulden. De verkeerslichteninstallatie die vrij
komt bij het kruispunt Drieschouwen zal bij Zwartenhoek wor
den geplaatst.
Multiculturele markt COSB
MIDDELBURG - Het Zeeland College houdt donderdag in
Middelburg een multiculturele markt. De manifestatie is opge
zet door leerlingen van het Centrum voor Oriëntatie, Schake
ling en Beroepsvorming (COSB). De markt geeft een indruk
van de etnische diversiteit binnen het COSB. Op het program
ma staan onder meer dans. muziek, audiovisuele presentaties
en een modeshow.
De manifestatie, van 12.30 tot 16.30 uur in het schoolgebouw
aan de Ravensteijnweg 1, is onderdeel van een promotiedag.
's Ochtends, om 11 uur zet directievoorzitter B. Buijs van het
Zeeland College het belang van het COSB uiteen. Daarna
spreekt het PvdA-kamerlid J. Lilipaly over deze vorm van on
derwijs. Het COSB verzorgt speciale onderwijsprogramma's
voor mensen uit minderheidsgroepen.
beveiliging
24-uurs meldkamer-service
r 00K KLUISJES EN KLUIZEN
VOLGENS EUR0/VDS
VERZEKERINGSNORM
OOK INBOUW
KOM KIJKEN IN ONZE SHOWROOM
Inbraak Toegangscontrole Winkeldiefstal Technisch alarm
Brand T.V.-bewaking •Overval •Terreinbeveiliging
01100-13720
LEWESTRAAT 43
GOES/KLOETINGE
van onze verslaggeefster
VLISSINGEN - Omdat de wo
ning van Hans in een doodlo
pend straatje in een Walchers
dorpje staat, kan hij goed in de
gaten houden wie zijn woning
passeert. Hans kijkt altijd van
tevoren wie er bij hem aanbelt.
Hij weet namelijk dat zijn ver
schijning, als vrouw van een
meter negentig in mantelpak en
keurig opgemaakt, veel mensen
afschrikt. Hans is travestiet.
Als hij zich in dameskleding
heeft gehuld heet hij Wilma.
Hans is 44 jaar, getrouwd en va
der van kinderen die al de deur
uit zijn. De onbedwingbare be
hoefte om kleding van de andere
sekse te dragen heeft hij vanaf
zijn puberteit. „De meeste tra
vestieten ontdekken tijdens hun
tienerjaren de drang om zich als
vrouw te willen presenteren", al
dus Hans. Zolang dat verlangen
'achter de gordijnen' wordt be
vredigd, heeft dat geen invloed
op hun leven en familie. Zijn
echtgenote is een van de weinige
mensen die van zijn travestie af
weten, „Veel travestieten dra
gen dat geheim hun hele leven
met zich mee en willen in de ano
nimiteit blijven. De pijn, veront
waardiging en verdriet willen zij
hun vrienden, familie en colle
ga's besparen."
Clubavonden
Het taboe rondom travestie en
transseksualiteit houdt mensen
zoals Hans letterlijk achter de
gordijnen. Om deze mensen uit
hun 'schuilplaats' te helpen,
heeft de Landelijke Kontakt-
groep Travestie en Transsexua-
liteit (LKG T T) in samenwer
king met het COC-Midden-Zee-
land een Zeeuwse afdeling opge
richt. Op de tweede vrijdag van
de maanden juni en juli wordën
in het COC-gebouw aan de Ei-
genhaardstraat in Middelburg
vanaf 20.00 uur 'clubavonden'
gehouden voor travestieten en
mensen met transseksuele ge
voelens.
Op deze avonden kunnen tra
vestieten in contact komen met
lotgenoten en ervaringen met el
kaar uitwisselen. Naast voor
lichting over de problematiek
van travestie en transseksuali
teit, worden er tips gegeven over
het gebruik van kleding, cosme
tica en pruiken. De bedoeling is
een avondje uit te bieden in een
beschermende omgeving voor
degenen die in de eigen situatie
geen gelegenheid hebben om
hun travestiegevoelens te uiten.
Acceptatie
Wilma, Rita en Janny zijn mede
oprichters van de Zeeuwse zelf
hulpgroep voor travestieten en
transseksuelen. Alle drie zijn ze
vader en hebben ze een partner
die hun travestiegevoelens er
kent en daarmee kan leven. Die
acceptatie is voor Rita's partner
en kinderen niet van de ene op
de andere dag gegaan.
Ooit kon Kees zijn verlangen om
er als vrouw, als Rita, uit te zien
alleen uiten op een zolderkamer
tje. Wat zich achter de deur van
die zolderkamer afspeelde, wilde
zijn echtgenote niet weten. Hij
kon er zijn gang gaan, maar zo
dra hij de zolder verliet moest hij
de rol van echtgenoot en vader
weer aannemen. Kees' vrouw
zette slechts een flesje bier voor
hem voor de deur klaar 'als hij
weer eens bezig was'.
Veel travestieten en transsek
suelen durven niet voor hun ge
voelens uit te komen, zeggen
Wilma en Rita. In het clubge
bouw in Eindhoven, waar ze al
jaren een uitlaatklep vinden,
ontmoeten ze mensen zoals zij,
mannen en vrouwen, uit het hele
land. „Het is geen seksclub, zo
als de meesten denken", waar
schuwen de oprichters. „We hou
den ons bezig met sekse en niet
met seks", benadrukt Rita.
Onontgonnen
Zeeland is tot nu toe een 'onont
gonnen gebied'. De samenwer
king met het COC-Midden-Zee-
land komt de LKG T&T dan
ook heel goed uit, zeggen de
Zeeuwse oprichters. Met deze
zelfhulpgroep hopen Wilma. Ri
ta en Janny maatschappelijke
acceptatie van travestie en
transseksualiteit te bewerkstel
ligen. &ita en Wilma vinden het
bijvoorbeeld heerlijk om op hun
mooist te gaan winkelen en ge
holpen te worden door het win
kelpersoneel. „Het is dan een
echte overwinning van jezelf',
zegt Wilma. „Een goede traves
tiet herken je namelijk niet. De
uiting van deze gevoelens is zo
onschuldig en toch kan het een
hele bedreiging voor je omge
ving zijn. We willen niemand
choqueren", aldus Rita.
Carla Volleman leert een patiënte haar bekkenbodemspieren te spannen.
foto Dirkjan Gjeltema
