Pretpark van het
bewegende beeld
ABO
Iepensatijnzwam leeft samen met een boom
m
uturoscope bij Poitiers
Franse les
van de
Zeeuwse natuur
ZATERDAG 20 MEI 1995
vrije tijd
fl chokkende beelden zijn in elke bioscoop te zien. Maar het Franse
Ijfilmpark Futuroscope bij Poitiers voegt nog een extra dimensie toe;
drie van de achttien cinema's die in dit 'pretpark van het bewegende
«ld' te vinden zijn, schokken de stoelen synchroon mee met het
lmbeeld op het witte doek. Schokdempers ontbreken,
eiligheidsbeugels houden de toeschouwers op hun plaats. En wie zijn
[zittingen niet stevig omklemt vindt na afloop van de voorstelling zijn
il of gebit drie rijen verderop terug.
Inzo'n 'dynamische bioscoop' vertoon je
natuurlijk geen flauwe natuurfilm over
het nestgedrag van de appelvink. Dus
trokken de regisseurs van Futuroscope de
hele filmische trukendoos open. Ook haal
den zij een legioen stuntlieden van stal.
Het resultaat is onder meer een adembe
nemende rolprent, waarin op humoristi
sche wijze meteen ook allerhande toeristi
sche informatie zit verpakt over de Poitou-
Cherentes, de streek rond Poitiers.
Het verhaaltje is simpel. Een bruidegom
verslaapt zich en moet zich hals over kop
naar het stadhuis reppen om zijn bruid
het ja-woord te geven. De man springt uit
een sneltrein, tuimelt in een ravijn, gaat
kopje onder in een woeste rivier en stuift
met een Formule I-racewagen door de
nauwe straatjes van dromerige Franse
stadjes.
Het vastgenagelde publiek schudt,
stampt, stoot en slingert mee, als de weg-
piraat op een haar na een moeder met kin
derwagen ontwijkt, bijna een wegwerker
onthoofdt, in een steeg een Lelijk Eendje
passeert, strobalen doorklieft en een
muur schampt. Bij elke kruising schrikt
de zaal zich het schompes als een joekel
van een vrachtauto brutaalweg voorrang
neemt. Maar eind goed al goed. Terwijl de
bruid nèt op tijd haar ja-woord krijgt,
wringt het naar adem snakkende publiek
zich het angstzweet uit de handen.
Duivelse mijn
Maar het kan allemaal nog véél enger.
Toppunt van sensatie is de voorstelling
De duivelse mijn; een knipoogje naar de
befaamde film Indiana Jones' Temple oj
Doom - met daarin die beroemde opna
men van een mijnkarretje dat zich met
duizelingwekkende vaart in de diepte
stort. Maar vergeleken bij de scènes die
Futuroscope voorschotelt, is de dode-
mansrit van Indiana Jones niet meer dan
een onschuldig ommetje met een invalide
wagen, voortgeduwd door een hoogbe
jaarde verpleegster over het gladgescho
ren gazon van een sanatorium.
In De duivelse mijn ondergaat de toe
schouwer afgrijselijke tuimelingen in on
metelijke dieptes, explosies, botsingen en
andere nachtmerries waar Steven Spiel
berg alleen maar van kan dromen. De in
genieuze animatiefilm is spectaculairder
dan een rit in een achtbaan. Een deel van
het publiek zit de helft van de voorstelling
met de ogen stijf dicht in de heftig schok
kende stoelen verkrampt naar het einde
van de voorstelling te snakken, terwijl de
haren ook letterlijk te berge rijzen. Daar
voor zorgen enkele reusachtige ventilato
ren die tijdens de duivelsrit een krachtige
tegenwind de zaal inhoesten, om het effect
van supersonische snelheid te versterken.
De voorstelling is een gesel voor maag en
evenwichtsorganen. Daarom wordt het
publiek vooraf dringend gewaarschuwd:
hartpatiënten en zwangere vrouwen doen
De achttien filmzalen van Futuro
scope bij' Poitiers zijn ondergebracht
in futuristisch ogende gebouwen.
foto's GPD
Angles sur L'Anglin, één van de middeleeuwse stadjes in het departement La Vienne.
er verstandig aan de 'cinémas dynami-
ques' te mijden.
Niet alleen de drie bewegende bioscopen
maken Futuroscope uniek in de wereld.
Het Filmpark presenteert alle geavan
ceerde 'levensechte' projectiesystemen
die op dit moment in omloop zijn, zoals
Omnimax, Imax, 360 graden projectie en
3D-film; sommige met schermen zo hoog1
als een flat van zeven verdiepingen. Er zijn
in Poitiers ook enkele wereldprimeurs te
zien, bijvoorbeeld Le Tapis Magique (Het
Magisch Tapijt); een bioscoop met een
scherm van 1400 vierkante meter dat zich
voor de helft onder de glazen vloer be
vindt. Op dat liggende doek verschijnen
spectaculaire beelden die de kijker het ge
voel geven dat hij, zittend op een vliegend
tapijt, hoog boven de aarde zweeft. Lucht
opnamen van New York City, diepe ravij
nen, woeste bergkammen en reusachtige
watervallen zorgen voor spectaculaire
beelden die een marteling zijn voor men
sen met hoogtevrees of vliegangst.
Le Solido, een andere wereldprimeur van
Futuroscope, gaat nog een stapje verder.
Bij dat driedimensionale systeem zijn de
grenzen tussen de zaal en het 800 vierkan
te meter grote koepelvormige scherm to
taal verdwenen. De toeschouwer is omge
ven door beeld; voorwerpen lijken zich
naast hem te bewegen. Voor dat levens
echte effect zorgt een bril met vloeibaar
kristal, die synchroon is afgesteld op de
projector en ogen en hersenen op een slim
me manier voor de gek houdt. Le Solido
neemt de kijkers mee op een 3D-avontuur
onder water, dwars door een woud van
wieren waar het wemelt van het leven. Als
vanuit die wirwar plotsklaps een haai op
duikt krijgt de droogzwemmende zaal
subiet een hartverzakking.
Videowall
De computergestuurde trukendoos van
Futuroscope biedt ook een holografische
bioscoop, een reliëfcinema, HD-projectie
(die met 60 in plaats van 24 beelden per
seconde voor een haarscherpe projectie
zorgt), de grootste videowall ter wereld
(850 tv-schermen), 'Le Cinéautomate' -
een interactieve bioscoop waarin de kij-
La Vienne telt 55 campings. Een
aantal start in juli en augustus met
Franse lessen voor Nederlandse
toeristen. Frangoise Mauduit: „We
hebben als eerste departement in
Frankrijk dit initiatief genomen,
omdat in Nederland de belangstel
ling voor Frans op school terug
loopt. Op de campings worden de
taallessen op een speelse manier
gegeven. Er zijn vrouwelijke Fran
se studenten voor het project aan
getrokken. De lessen zijn gratis. De
cursisten moeten wel enige basis
kennis van het Frans bezitten. Hun
vocabulaire moet dus wel iets gro
ter zijn dan Papa fume une pipe."
Futuroscope ligt in Jaunay-Clan
bij Poitiers, direct aan de AIO Pa
rijs-Bordeaux; zo'n330 km ten zuid-
roesten van de Franse hoofdstad.
Met de TGV is dat een rit van an
derhalfuur. Het Filmpark is het he
iejaar open. Futuroscope biedt ook
2-daagse arrangementen, inclusief
diner, hotelovernachting, ontbijt
en toegang tot het park.
bouw in de vorm van een bergkristal waar
in het park zich honderdvoudig weerspie
gelt.
In juli opent Futuroscope het paviljoen
'100 ans d'images', een eerbetoon aan de
gebroeders Lumière die precies een eeuw
geleden de film het licht lieten zien. In het
jubileumpaviljoen reist de toeschouwer in
een karretje door de geschiedenis van de
cinématografie. Onderweg ontmoet hij
beroemde filmsterren van verschillende
generaties; Franse filmhelden uiteraard,
want Futuroscope is zeer chauvinistisch.
Alle shows zijn dan ook in het Frans. Bij
de meeste voorstellingen is dat geen pro
bleem, want de beelden spreken voor zich.
Maar in enkele Futuroscope-attracties
zijn de buitenlandse toeristen (die overi
gens slechts acht procent van de in totaal
2 miljoen bezoekers per jaar vormen) aan
gewezen op draadloze koptelefoons. Die
leveren een vertaling in het Engels. Duits
of Spaans. Geen Nederlands dus. En dat is
niet zo verwonderlijk, want het aantal be
zoekers uit de Lage Landen bedraagt
slechts enkele duizenden per jaar.
Spreekbuis
kers door middel van een drukknop uit
verschillende scènes kunnen kiezen, en zo
hun eigen film samenstellen - en L'Aqua-
scope, die de toeschouwers via beeld
schermen vragen over het milieu laat
beantwoorden. Het vergt minstens ander
halve dag om alle voorstellingen te zien.
Het pretpakket van Futuroscope bestaat
verder uit een lasershow, virtual reality-
spelletjes, een boottochtje door een verza
meling Europese landschappen, een
speeltuin en de Gyrotour, een 45 meter ho
ge uitkijktoren die een fraai uitzicht biedt
op de heel bijzondere architectuur in het
Filmpark. De bioscopen zijn namelijk ge
huisvest in futuristische gebouwen van de
architect Denis Laming. Eén bios lijkt op
een glanzende meteoriet die zich in de aar
de boorde; een ander op een boeket orgel
pijpen, of op een reusachtige waterdrup
pel die uit een rots welt. Maar het aller
fraaist is Le Kinémax; een torenhoog ge
„De meeste Nederlanders scheuren Futu
roscope voorbij'over de AIO, op weg naar
het zuiden, naar Bordeaux, Les Landes en
Aquitaine. En dat is jammer, want de om
geving van Poitiers heeft heel veel te bie
den", zegt Frangoise Mauduit-de Ruijter,
een Nederlandse die al 23 jaar in Frankrijk
woont. Zij is gehuwd met de burgemeester
van het 390 zielen tellende vlekje Amber-
re, en treedt op als spreekbuis van de
Streek-VW van het departement La
Vienne.
Frangoise Mauduit roemt het departe
ment La Vienne vooral om zijn rust en ge
varieerd landschap. „Het is een ideaal ge
bied om te vissen en te wandelen." Maar
ook cultuurzoekers kunnen er goed uit de
voeten. Het departement biedt bijvoor
beeld tal van romaanse kerken, vierhon
derd kastelen en prachtige middeleeuwse
stadjes die tot de mooiste van Frankrijk
behoren; en natuurlijk Chauvigny, een
strategische heuvel aan de boorden van
de rivier de Vienne, gedomineerd door een
oeroude ruïne en vier puntgave kastelen
op een kluitje.
Aad Struijs
De studie van paddestoelen is bij lan
ge na niet zo populair als het obser
veren van vogels of het determineren van
wilde planten. Een belangrijke reden
daarvoor is dat paddestoelen in vergelij
king met andere levende wezens bijzon-,
der lastig op naam te brengen zijn. Vaak
is men aangewezen op dure buitenlandse
determinatiewerken en die onderschei
den de soorten dan ook nog dikwijls op
grond van ingewikkelde microscopische
kenmerken. Soms lijkt het of mycologen
er behagen in scheppen om de zaken zo
ingewikkeld mogelijk te maken.
Er is ook een groot verschil in moeilijk
heidsgraad tussen de verschillende fami
lies. De familie van de satijnzwammen is
zo hondsmoeilijk dat ook ervaren pad
destoelenkenners de neiging hebben om
er met een boogje omheen te lopen. Sa
tijnzwammen als zodanig zijn overigens
goed te onderscheiden van andere fami
lies. De meestal bruinachtige hoeden
hebben een satijnachtige glans en de
plaatjes onderaan de hoed zijn door de
aanwezige sporen rozebruin gekleurd.
De moeilijkheden beginnen pas goed als
je de ene satijnzwam van de andere wilt
onderscheiden. En misschien is dat de
reden dat veel soorten satijnzwammen
als zeer zeldzaam gelden, terwijl dat in
werkelijkheid heel erg mee blijkt te val
len. Dat gaat zeker op voor de iepensa
tijnzwam, of, zoals hij op zijn zondags
heet Entoloma saundersii. De iepensa
tijnzwam behoort tot het kleine groepje
satijnzwammen die in het vooijaar
vruchtlichamen vormen. Daarnaast is
het kenmerkend dat ze altijd in de direc
te omgeving van iepenbomen voorko
men. Die twee eigen schappen bieden al
belangrijke aanknopingspunten om de
soort te herkennen. Maar er is nog een
derde eigenschap, die voor de herken
ning de doorslag geeft. De iepensatijn
zwam heeft een brede, vlakke hoed, die al
begint te ontplooien als het vruchtli
chaam nog ondergronds zit. Iepensatijn-
zwammen die de kop boven de grond ste
ken zijn veelal bedekt met kluitjes aarde.
Wie met deze kenmerken in het achter
hoofd in de tweede helft van april op zoek
gaat naar de iepensatijnzwam heeft in
Zeeland een gerede kans op succes.
Dat de iepensatijnzwam altijd in de na
bijheid van iepen groeit heeft te maken
met een ingewikkeld samenlevingsver
band. De paddestoel behoort tot de zoge
naamde mycorhizavormers en dat houdt
eenvoudig gezegd in, dat een paddestoel
samenleeft met een boom of plant op een
manier die voor beide partijen voordeel
oplevert. Ze leveren elkaar voedingsstof
fen en dikwijls kan de een niet leven zon
der de ander. Het is dan ook niet erg ver
wonderlijk dat in Zeeland de iepensatijn
zwam redelijk gewoon is.
De iep is op onze kalkrijke kleigrond dè
boom die hier van nature thuishoort.
Daarom is het nogal zorgwekkend dat
het iepenbestand de laatste jaren dras
tisch terugloopt. De verantwoordelijke
daarvoor is een schimmel die de zoge
naamde iepziekte veroorzaakt. Die
schimmel wordt overgebracht door ie-
pespintkevertjes die hun karakteris
tieke vraatpatronen maken tussen de
bast en de stam van kwijnende iepen.
Dat soort in verval verkerende iepen
biedt trouwens plaats aan nog een op ie
pen gespecialiseerde paddestoel. Dat is
de iepenbundelzwam, een zwaktepara-
siet die jaarlijks te vinden is op de fraaie
iepen langs de oude rijksweg bij Lewe-
dorp. Deze witte paddestoel groeit in
bundels die hoog aan de stam staan en
daar de aftakeling van versleten bomen
bespoedigen. Een heel wat minder sym
pathieke rol dan het subtiele samenwer
kingsverband dat de iepensatijnzwam er
op na houdt.
Chiel Jacobusse In Zeeland komen iepensatijnzwammen redelijk veel voor.
fotoChiel Jacobusse
