Letchmore Heath gaat gebukt onder Krishna
Angst houdt kluizenaars
vast in doods paradijs
^foord-Korea
ii verwarring
reportage ZATERDAG 20 MEI 1995 29
Ruim 20.000 hindoes waren naar de
tempel gekomen om de geboorte
dag van Krishna te vieren. De zon scheen
ongenadig, maar onder de bomen in de
tuinen stonden tenten waar het gratis
voedsel in alle koelte genuttigd kon wor
den. Sommige gelovigen hadden zich in
het gras gevleid en zongen, anderen ba
den tot God. Kaalgeschoren mannen in
saffraankleurige gewaden liepen in een
processie over het uitgestrekte terrein,
dat begrensd werd door een weide waar
de koeien kransen van gele bloemen
droegen. Uit hun midden klonken de rit
mische geluiden van trommels op.
Het tafereeltje had in India kunnen zijn,
land van miljoenen hindoes. Maar het
speelde zich vorig jaar augustus af in een
pittoresk gehucht onder de rook van
Londen.
Het gehucht, Letchmore Heath, telt mis
schien honderd huisjes, voornamelijk
cottages met rieten daken. Er staat ook
een landhuis dat 22 jaar geleden werd ge
kocht door Beatle George Harrison, die
het prompt schonk aan de Hare-Krish-
nabeweging. Piggots Manor heet nu ge
woon Bhaktivedanta Manor en is een be
devaartsoord geworden voor tienduizen
den Britse hindoes.
In de dorpspub, vlakbij het landgoed,
worden soms bizarre types gezien. Tot de
stamgasten van de Three Horseshoes
hoort een oude heer met Wehrmacht-
helm. Op warme zomeravonden par
keert hij zijn motor-met-zijspan voor de
pub en schrijdt in zijn paarse korte broek
de uitspanning binnen. Soms gaat hij
vergezeld van een man in cowboy-kle-
ding. die fier te paard naast de motor
met-zijspan galoppeert.
De dorpelingen zijn verdraagzaam en le
zen gewoon verder als de Wehrmacht-
helm en de cowboy op het terras voor de
pub neerstrijken. Maar ruim 20.000 hin
does, waarvan velen in oranje jurken, is
zelfs voor de spreekwoordelijke Engelse
tolerantie iets te veel van het goede.
„Wij zijn een klein dorp met 200 inwo
ners, niet een voetbalstadion", klaagt de
eigenaar van de pub. „Als hier 25.000
mensen samenkomen, kunt u zich wel
voorstellen wat het effect is. En ze weige
ren zich aan het dorpsleven aan te pas
sen met die vervloekte jurken aan."
Internationale rel
Bhaktivedante Manor vormt al twee de
cennia de inzet van een vete. Die begon
destijds met het luchtige protest van een
aantal dorpelingen, maar is inmiddels
Hare Krishna in Bhaktivedanta Manor.
ontaard in een rel van internationale di
mensies. Nadat de kleine gemeenteraad
van het dorpje ernstig verdeeld bleek
over de kwestie, zal dit jaar het Britse mi
nisterie van binnenlandse zaken de vier
schaar spannen.
George Harrison had het landhuis ge
schonken aan de International Society
of Krishna Consciousness opdat deze
daarin een opleidingsinstituut voor
priesters kon vestigen. Dat was geen pro
bleem. want daarvoor had het gebouw
een school voor verpleegsters gehuisvest
- een vestigingsvergunning was niet no
dig. Maar wat was begonnen als een
school voor priesters, werd weldra een
tempel.
Hindoes uit het hele land begonnen toe
te stromen. Door de week bleef het aan
tal tempelgangers nog beperkt, maar op
zomerse zondagen waren het er vaak ve
le honderden. En op feestdagen kwamen
er duizenden hindoes. Janmashtami, de
geboortedag van Krishna in augustus,
lokte wel 25.000 gelovigen naar het pitto
reske gehucht.
Een enkele onnozele hals in Londen
dacht aanvankelijk dat de kwestie met
wat pennestreken op te lossen was. Maar
dan had het ministerie buiten de pu
blieke opinie in India gerekend.
De Indiase cricketspeler Sunil Gavas-
kar, de beste slagman ter wereld, kwam
naar Engeland om deel te nemen aan een
protest tegen de eventuele sluiting van
de tempel. En verscheidene Indiase mi
nisters maakten hun oude koloniale
heersers duidelijk dat zij ernstig reke
ning moesten houden met handelssanc
ties als de godsdienstvrijheid van de hin
does niet werd gerespecteerd.
Tolerant
„India is een der tolerantste landen ter
wereld", zegt Zijne Heiligheid Atmanive-
dan Swami, priester in Bhaktivedanta
Manor. „Hoewel christenen in India een
kleine minderheid vormen, is Kerstmis
er een nationale vrije dag. We verwach
ten dan wel dezelfde tolerantie van Enge
land."
De Hare Krishna's zouden vorig jaar de
slag om hun tempel hebben verloren, als
zij niet een briljante zet hadden gedaan:
zij boden gewoon aan een weg aan te leg
gen door de weilanden, waarover gelovi
gen naar de tempel konden trekken zon
der nog het plaveisel van het dorp te
moeten teisteren.
De koeien, zo zeiden zij, zouden zeker
geen aanstoot nemen aan een processie
van hindoes.
Cees van Zweeden
Noord-Korea heeft een week na afloop van het zogenaamde 'Festival
voor Vrede' zijn grenzen opnieuw gesloten voor alle toeristen. „De
pbassade heeft mij laten weten dat voor een groep reizigers die op 23
*i zou moeten vertrekken, geen visa afgegeven zullen worden",
irklaarde Joshua Green van het op dit afgesloten land
specialiseerde reisbureau Koryo Tours in Peking,
ris geen verklaring gegeven voor de veranderde stemming in
tongyang. Ook is niet duidelijk hoe lang het onmogelijk zal zijn het
md binnen te komen. Eind vorige maand waren naar schatting
jenduizend buitenlanders te gast in Noord-Korea. De grootste groep die
jitis toegelaten. Onder hen tientallen journalisten die de gelegenheid
[baat namen om eindelijk met eigen ogen een kijkje te nemen in het
leest gëisoleerde land ter de wereld.
aarnemers zien het sluiten van de grenzen als een teken van
lenemende interne verwarring in de totalitair geregeerde staat na het
verlijden van dictator Kim II Sung vorig jaar juli. Zijn zoon Kim Jong
i53) is weliswaar aangewezen als opvolger van de Grote Leider, maar
mog steeds niet officieel benoemd tot president van het land, noch tot
jrtijleider. De onzekerheid als gevolg van de onvolledige
achtsoverdracht wordt volgens analysten nog vergroot door ernstige
ledseltekorten.
De stilte in de brede straten van de
Noordkoreaanse hoofdstad Pyon
gyang wordt vaker onderbroken door zin
gende kinderen dan door ronkende moto
ren van auto's. Groepen jongeren van zes
tot vijftien jaar, gekleed in schoolunifor
men, passeren herhaaldelijk in marstem
po. „Er is niets in de wereld wat wij hoeven
te benijden", klinkt het luid uit de kinder
kelen. Het populaire lied geeft precies aan
wat de bevolking geacht wordt te geloven:
jullie leven in een paradijs en er is niets te
wensen over.
De kinderen kijken niet op of om. staren in
de verte. Ze hebben zich al dezelfde hou
ding eigen gemaakt als de volwassenen:
blik op oneindig en verstand op nul. Bui
tenlanders worden genegeerd. Zelfs oog
contact wordt vermeden. „Het is precies
hetzelfde als beginjaren zeventig in China
onder Mao Zedong. Ieder contact met bui
tenlanders was uit den boze. Iedereen was
bang. want je buurman kon je aangeven
bij de autoriteiten. Hier is het nog steeds
zo'', is het commentaar van een oudere
Chinese toerist uit Peking.
Angst is het sleutelwoord in de laatste,
met stalen vuist geregeerde, stalinistische
staat in de wereld die krampachtig pro
beert in zelfgekozen isolement overeind te
blijven. Daartoe heeft de vorig jaar zomer
op 82-jarige leeftijd overleden dictator
Kim II Sung bovenop het totalitair com
munistisch regime een cultus rond zijn
persoon laten groeien die zijn weerga niet
kent.
Bedroefd
Jk voel nog steeds een groot verdriet over
het verlies van de Grote Leider, kameraad
Kim II Sung. Ik mis hem elke dag. Alle Ko-
reanen zijn bitter bedroefd. Voor ons is hij
een vader. Koreanen geloven niet in God,
maar wij denken aan hem als een God in
de hemel", verklaart onze gids mevrouw
Pak (42), terwijl tranen over haar wangen
biggelen.
De Grote Leider heeft zijn 22 miljoen on
derdanen vanaf het ontstaan van de De
mocratische Volksrepubliek Korea in
1948 gedrild in onverbiddelijke gehoor
zaamheid. Een ieder die uit de pas loopt,
wordt verbannen en kan zonder pardon de
rest van zijn dagen slijten in een afgelegen
werkkamp in het bergachtige binnenland.
Die plaatsen krijgen we uiteraard niet te
zien tijdens een bezoek van acht dagen. Ze
bestaan volgens de Noordkoreanen ook
niet en de berichten erover zijn 'pure leu-
gens' van de 'imperialistische. Ameri
kaanse agressors' en hun 'Zuidkoreaanse
marionetten'.
Programma
Bovendien is het Pyongyang Internatio
naal Sport en Cultuur- Festival voor Vrede
georganiseerd om het toerisme te bevor
deren en buitenlandse investeerders te
iokken. De naar schatting tienduizend
buitenlanders die voor de gelegenheid tot
het land zijn toegelaten, onder wie zaken
lieden en journalisten, moeten dus met
een positief beeld naar huis gaan. Er is een
overladen programma opgesteld met be
zoeken aan monumenten, musea en mas
sa-voorstellingen dat de groepen bezoe
kers van 's morgens acht tot 's avonds
tien uur onder strikte begeleiding bezig
houdt. Zelden is er een uurtje om 'vrij'
toneel brengen, doet een zeer professio
nele begeleiding vermoeden. De enorme
discipline die in de straten opvalt, blijkt al
jong te zijn aangeleerd. De massa-ballet
ten gaan precies gelijk. Een groep jongens
van een jaar of acht voert zonder proble
men een strijddans uit met ingewikkelde
bewegingen met zwaarden. Bij de lofliede
ren op de Leiders worden hun foto's op de
achterwand van het toneel geprojecteerd.
Tijdens de finale, waarbij het toneel vol
staat met kinderen die aandoenlijk met
rode zakdoekjes zwaaien, komt spontaan
de schrikbarende gedachte op dat Hitier
in de jaren dertig in Duitsland waarschijn
lijk dezelfde tactiek heeft gevolgd.
Spektakel
Ter ere van de tienduizend buitenlandse
gasten wordt op een morgen in het Kim II
Sung-stadion een atletisch zang- en dans-
spektakel opgevoerd waaraan vijftiendui
zend jongeren deelnemen. De honderd
duizend zitplaatsen zijn allemaal bezet.
Op luide marsmuziek beelden wisselende
groepen anderhalf uur lang de opbouw
van het arbeidersparadijs uit. Een lange
zijde van het stadion is bevolkt door jon
gens en meisjes met waaiers in alle kleu
ren van de regenboog waarmee de meest
fantastische mozaïeken en slogans wor
den geformeerd. 'Een aftakeling van het
socialisme kan niet worden getolereerd'.
Als meisjes in gele shirts en groene rokjes
op het veld wuivend graan uitbeelden,
toveren de waaiers Kim II Sung tevoor
schijn die in een korenveld wandelt. In de
fmale scanderen de atleten minutenlang:
'Wij missen zijn zonnige lach' en 'Wij wil
len de Grote Leider nog eenmaal zien'.
Daar tussendoor zijn honderden snikken
de kinderen te horen die hun tranen de
vrije loop laten, terwijl ze ten afscheid
naar het publiek zwaaien. Veel volwassen
Koreaanse toeschouwers, wederom in
hun beste goed, hebben het ook te kwaad
gekregen. Het zoveelste bewijs dat Kim II
Sung nog steeds het dagelijkse leven be
heerst in het Rijk der Kluizenaars.
Partij
De vraag is hoe lang dit treurigstemmen-
de theater nog kan doorgaan. Oordelend
naar de wekenlange, succesvolle massa
regie - waardoor onder meer geen harde
bewijzen zijn aangetroffen voor ernstige
voedseltekorten, wijdverbreide armoede
en gebrek aan elektriciteit die tweederde
van de industrie zou hebben stilgelegd - is
de macht van de Communistische Arbei
derspartij vooralsnog onbegrensd. Aan de
andere kant is het de erbarmelijke staat
van de economie die de autoriteiten er
kennelijk toe dwingt uit het isolement te
kruipen.
In buurland China - waar twintig jaar ge
leden nog werd geweend om partijleider
Mao Zedong - is bewezen dat met de zoge
naamde 'Open Deur'-politiek maatschap
pelijke veranderingen onvermijdelijk vol
gen. Voor de Koreaanse jongeren van nu is
er dan ook goede hoop dat ze ooit de Kim-
cultus kunnen afzweren en de ontbreken
de zaligheden in het paradijs binnen
handbereik krijgen.
Yvonne van der Heijden
Noordkoreaanse families buigen voor het monument ter nagedachtenis van Kim II
Sung.
Kinderen huilen op een massabijeenkomst in Pyonyung ter nagedachtenis van de
overleden leider.
rond te wandelen en dan nog worden we
gevolgd door een paar veiligheidsagenten
die onmiddellijk ingrijpen bij de nadering1
van een stukje van het land dat niet op
vreemde ogen is voorbereid.
Er hangt een onwezenlijke sfeer in Pyon
gyang. De stad heeft meer weg van een gi
gantisch openluchttheater dan van een le
vensechte hoofdstad met twee miljoen in
woners. Op de brede boulevards zijn am
per auto's of fietsen te bekennen. Deson
danks staan op de kruispunten eenzame
politieagenten in een lichtblauw uniform
met afgemeten bewegingen het verkeer te
regelen. Voetgangers lopen mechanisch
in ferme pas op de trottoirs en iedereen ge
bruikt braaf de voetgangerstunnels om de
verkeersarme straten over te steken. Ie
dereen gaat 'op zijn zondags' gekleed. De
mannen dragen kostuums en alle vrou
wen een rok met jasje of een traditionele,
Koreaanse lange feestjurk. De kleren zien
er uit alsof ze zo uit de fabriek komen.
In dit zogenaamde 'paradijs' bekruipt de
vreemdeling al snel het onbehaaglijke ge
voel dat er iets niet klopt. Er zijn geen spe
lende kinderen te zien, geen vrienden die
elkaar toevallig tegenkomen en de laatste
nieuwtjes uitwisselen, geen oude mensen
die rondschuifelen en geen gehandicap
ten. Toch zijn duizenden Koreanen ge
wond geraakt in de strijd tegen de Japan
ners in de Tweede Wereldoorlog en tijdens
de Koreaanse Oorlog (1950-1953).
In het Pyongyang Warenhuis Nummer
Een lopen op een doordeweekse dag op el
ke van de zes verdiepingen tientallen Ko
reanen rond op him paasbest. Ze vragen
zo nu en dan iets aan de winkelbediendes,
maar er is letterlijk niemand die een pakje
in zijn handen heeft met iets wat is ge
kocht.
Rantsoen
In de winkels die 's avonds fel verlicht zijn.
liggen goederen op keurige stapels, maar
kopers zijn niet te bekennen. De pirami
des eieren en sinaasappelen her en der op
de toonbanken blijven een week lang on
veranderd zichtbaar. Een toevallige ont
moeting met een Europese diplomaat die
bijna drie jaar in Pyongyang woont, leert
dat de winkels normaal leeg zijn. „De Ko
reanen krijgen hun gerantsoeneerde le
vensmiddelen via de massa-organisaties
uitgedeeld. Een week geleden begonnen
de schappen in de winkels ineens gevuld
te raken. Ik kan u verzekeren dat na af
loop van het festival opnieuw niets te
koop zal zijn."
Geen dag of eigenlijk geen uur gaat voor
bij zonder dat we worden herinnerd aan de
Grote Leider of zijn zoon en beoogd opvol
ger de Dierbare Leider Kim Jong II (53).
Op gebouwen prijken slogans die de gid
sen keer op keer vertalen, zoals 'Lang Le
ve de Grote Leider', 'De Grote Leider Kim
II Sung zal altijd bij ons blijven' en 'Kim II
Sung is Kim Jong H'. Tientallen portret
ten en levensgrote mozaïeken vooral met
de beeltenis van Kim senior sieren de stra
ten. Lofliederen over zijn heldhaftig verle
den, die al op de kleuterscholen verplichte
kost zijn, schallen op verschillende plaat
sen uit de luidsprekers.
Droom
Het is geen wonder dat Koreanen zelfs in
hun dromen bezocht worden door de man
die misschien beter de leider van een sek
te met miljoenen aanhangers kan worden
genoemd. „Ik heb in mijn leven drie keer
gedroomd over de Grote Leider. In mijn
dromen ontmoette ik de Grote Leider en
sprak ik met hem. Hij bezocht mijn uni
versiteit en vroeg me mijn naam. Ik heet
Ryom. En ook wat ik studeerde. Ik zei: En
gels. Hij omhelsde me en er werden foto's
gemaakt. Ik huilde in mijn droom, alleen
maar in mijn droom." De 23-jarige gids
Ryom struikelt bijna over haar woorden
als ze haar visioen verhaalt.
Overigens worden nog steeds in het open
baar de nodige tranen geplengd over het
verscheiden van Kim II Sung. De gidsen
die bij de diverse toeristische 'revolutio
naire' attracties - zoals Kims geboorte
huis en het kerkhof voor de martelaren
van de revolutie - hun riedels afsteken, be
ginnen steeds weer tranen weg te pinken
als het gaat over zijn dood. Dagelijks stro
men duizenden Koreanen in groepen naar
het zogenaamde 'Groots Monument' - een
bronzen standbeeld van een staande Kim
dat meer dan twintig meter hoog is - om
hem de laatste eer te bewijzen
Begeleid door voortdurende treurmuziek,
lopen ze langzaam de trappen op. leggen
bloemen neer, buigen het hoofd en huilen.
Alle buitenlandse bezoekers worden ge
dwongen ook hun eerbied te betuigen
door met gebogen hoofd voor het beeld
stil te staan, terwijl de Koreaanse televisie
opnamen maakt. Aan dit ritueel ontsnap
pen door van de zijkant foto's te maken,
levert een ferme vermaning op van de gid
sen wegens 'oneerbiedig gedrag' Toch
heeft het erg veel weg van de show die de
kaasdragers in Alkmaar voor toeristen
opvoeren.
Cirkel
Een bezoek aan het Paleis voor School
kinderen in de buitenwijken van Pyon
gyang maakt duidelijk waar de elite van
dit land wordt gevormd. 'Kinderen zijn de
koningen in ons land', zegt het 14-jarige
meisje dat ons in het kolossale gebouw
rondleidt. In alle lokalen hangen foto's
van vader en zoon Kim aan de muur. Offi
cieel kan elk kind lid worden van een zoge
naamde 'cirkel' en na schooltijd uiteenlo
pende cursussen volgen van Engels en
muziek tot boksen en ritmische gymnas
tiek. De sprong die een tienjarig meisje in
het zwembad van de hoogste duikplank
maakt, is echter zo ingewikkeld en precies
uitgevoerd dat het tenminste riekt naar
honderden uren training. Voor de door
drie jonge gymnastes getoonde oefenin
gen met bal geldt hetzelfde.
Ook de met propaganda doordrenkte,
muzikale show die enkele honderden kin
deren aan het einde van de middag op het
In het stadion van Pyongyang worden massale gymnastiekoefeningen gehouden, terwijl op de tribunes met waaiers hel portret van de overleden leider Kim II Sung wordt
gevormd. foto's GPD
