We zetten onze principes niet opzij
Veelbelovend debuut Traditie
Spraakmakende tweeling
Anker in het strafrecht
Ml
reportage
26
ZATERDAG 20 MEI 1995
Eéneiiger kan nauwelijks. Een kopieerapparaat zou het niet kunnen
verbeteren. Ze lijken niet, maar zijn als twee druppels water.
Zowel uiterlijk als in hun doen en laten. Denken hetzelfde, praten
hetzelfde, drinken hetzelfde. Dat laatste vooral ook in gelijke mate.
Kortom, de algehele verwarring ten top. En om die hoog te houden,
noemen ze elkaar bovendien bij voortduren 'Joop'; hun beider alterego.
De compleet uitwisselbare tweeling Wim en Hans Anker,
spraakmakende strafpleiters uit Leeuwarden.
Overdag treden ze op in vaak landelijk geruchtmakende zaken. Zoals
kort geleden nog in het proces tegen het bestuur van de extreem-rechtse
partij CP'86. In de avonduren houden ze lezingen over de rol en taak van
de strafadvocaat. En afhankelijk van het verloop van dat soort avonden
willen ze aan het einde ervan nog wel eens een stoel bestijgen om een
levenslied aan te heffen. 'Huilen is voor jou te laat', bijvoorbeeld. Want
berouw komt na de zonde. Een interview met 'Joop' (42) in het
kwadraat.
Hun werkvertrekken in het Leeuwar
der kantoor Trip Advocaten Nota
rissen grenzen aan elkaar en zijn - natuur
lijk - identiek van inrichting. Tot en met
de wandplaat van een zittingszaal. Het ge
sprek, afwisselend vol ernst en luim, heeft
plaats in de kamer van Wim. Maar dat had
om elke denkbare reden net zo goed in die
van Hans kunnen zijn. Aan het slot ervan
brengen de gebroeders Anker een van hun
grote vrije-tijdspassies ter sprake; de
voetbalvereniging Heerenveen. Als we
hun geestdrift niet onmiddellijk delen,
ronden ze ogenblikkelijk de ontmoeting af
met: 'Dan willen wij verder geen contact'
en benen weg. Verbouwereerd en onthutst
laten we ons tenslotte zelf maar uit. Ge
speelde boosheid of oprecht gekwetst? Je
weet het bijna nooit zeker met die twee-
ding).
Over één ding iaten de Ankers echter geen
twijfel bestaan. En dat is over hun be
roepshouding, gebaseerd op een in hun le
ven verankerd principe. Daarbij laten ze
zich leiden door maar één belang. Dat van
hun cliënt. Om het even wie die is en wat
justitie hem aanwrijft.
„Recht op rechtsbijstand, op verdediging,
is een grondrecht. Ongeacht de aard of
ernst van het vermeende delict. Gelet op
die aard en ernst is er maar één grens en
die is dat er geen grens is. Zo houd je het
altijd zuiver", zeggen ze in een onderling
aanvullende, eenduidige samenspaak.
„Want waar moet je die streep anders
trekken? Verdedig je wel doodslag, maar
geen verkrachting? Wel drugshandel en
geen dierenmishandeling? Sta je achter
het ene feit niet en achter het andere wel?
Wij staan niet achter de feiten. Wij verde
digen de persoon en diens rechten."
Vragen die voor Wim - met iets meer dan
een royale neuslengte voorsprong de oud
ste - en Hans geen vragen zijn. „Onder
geen voorwaarde doen wij dat uitgangs
punt geweld aan. Anders zouden we ons
zelf geweld aan doen."
Extreem
Regelmatig heeft de tweeling een zaak ter
verdediging die volop in de publieke be
langstelling staat. Zoals, samen met nog
twee kantoorgenoten, het proces tegen
het bestuur van CP'86 dat orüangs voor de
Amsterdamse rechtbank diende en tegen
het vonnis waarvan zij hoger beroep aan
tekenden.
Al eerder traden de twee op voor deze ex
treem-rechtse partij. Maar net zo goed
stond het ééneiige duo vertegenwoordi
gers uit de ultra-linkse hoek bij. Bijvoor
beeld als gerechtelijke nasleep van kra
kersrellen of uit de hand gelopen betogin
gen.
Wim Anker: „De advocatuur in Nederland
is kennelijk bevreesd voor haar reputatie
als het om cliënten als CP'86 en de CD
gaat. Als hete kroketten worden dergelij
ke zaken binnen de balie doorgegeven.
Maar wij schuwen de openbare discussie
over onze clientèle niet."
Broer Hans: „Dat heeft weliswaar ook zijn
consequenties. Twee jaar geleden werden
we er al heel duidelijk mee geconfronteerd
toen we iemand met extremistische
ideeën bijstonden. Vier nachten achter
een was ons kantoor het doelwit van be
kladding. Leuzen op de muur, verfbom-
men ertegen. De volgende ochtend om
half negen belden we eerst de schoon
maakploeg en vervolgens gingen we over
tot de orde van de dag. Ook ditmaal was
het weer raak en werd er op de gevel 'Be
schermers van racisme' gekalkt."
Wim: „Dus maar weer gebeld. Maar we
zetten onze principes niet opzij. Ook niet
omdat we anoniem worden belaagd. Het
is alleen vervelend datje in dit soort geval
len de dialoog niet aan kunt gaan. Omdat
je niet weet met wie." Hans: „In andere ar
rondissementen zijn er wel collega's die
sympathisanten van neo-nazi's hebben
bijgestaan. Maar die bedongen dan wel
hun naam niet in de krant te noemen."
Wim: „Dat is niet onze stijl. Wij staan voor
volledige openheid en openbaarheid. Na
tuurlijk houd je jezelf daarmee niet uit de
wind. Stel je je bloot aan discussie. Maar
dat nemen we op de koop toe. Ook al bete
kent het dat we tijdens ons werk derden
staan te verdedigen en in onze vrije tijd
onszelf."
Hans: „Ook binnen de balie levert het stof
tot nadenken. Zoals over de taak en de
plaats van de advocaat. Sta je achter de
feiten? Of verdedig je de rechten van de
verdachte?"
Na de koffie komt de Beerenburg op tafel.
Naast strafpleiter zijn de Ankers ook drin
kers van het aangename soort. Of we de
voor ons ingeschonken origineel Friese al
coholische versnapering kunnen rang
schikken onder uitlokking van de mis
daad? Per slot van rekening moeten we
nog achter het stuur.
Hans: „Ieder zijn verantwoordelijkheid."
Praktijk
Sinds tien jaar hebben de broers uit Ak-
krum hun praktijk in Leeuwarden, na
rechten in Groningen te hebben gestu
deerd. Allebei specialiseerden ze zich in
het strafrecht. En doen er ook niets naast.
Geen huurrecht, geen echtscheidingen.
Niets van dat al. Weer zo'n principe.
Hans: „Het openbaar ministerie, onze te
genstrever, behandelt ook alleen maar
strafzaken. Voorts is het voor de cliënt be
ter. Als je last hebt van je rug, ga je toch
ook niet naar de tandarts?"
Wim: „Zeg nou zelf; wie laat zich met een
gebroken been doorsturen naar een oog
arts? Niemand toch?"
Het kantoor van de Ankers bevindt zich
schuin tegenover het huis van bewaring in
Leeuwarden. Toen ze nog maar j
begonnen, hoefden ze vaak maar de straat
over te steken om him cliënten te kunnen
spreken. Tegenwoordig zit het merendeel
van hen in het westen van het land. Maar
verhuizen is geen overweging. Daarvoor
zijn ze te veel aan Friesland in het alge
meen en aan hun woonplaats Akkrum in
het bijzonder gehecht.
Clownesk
Het is een opmerkelijk stel, die tweeling.
Met soms een neiging naar het clowneske.
Maar het zijn vooral gerenommeerde
strafpleiters. Onder andere van de wegens
driemaal moord tot levenslang veroor
deelde Haagse portier Koos H. En van
Ferdi E„ de ontvoerder en moordenaar
van Gerrit Jan Heijn. Wim kreeg het kort
geleden voor elkaar dat E. eerder naar een
tbs-kliniek kon vertrekken dan zijn ge
vangenisstraf aangaf. Hij zoekt hem zo'n
twaalf keer per jaar op.
Per jaar behandelen de broers ieder zo'n
driehonderd zaken. Tachtig procent er
van doen ze pro deo. Als gevolg van hun
leven en denken.
Hans: „We hebben altijd gezegd dat we
mensen die in een kwetsbare positie zit
ten, willen verdedigen. Je moet er voor ie
dereen zijn en niet. alleen voor de mensen
die jou kunnen betalen."
Wim: „Toch maakt de wetgever het ons
niet gemakkelijk. Voor een pro-deozaak
krijgen we zo'n achthonderd gulden. We
moeten die andere zaken er wel bij doen.
We zijn tenslotte ondernemers en er moet
ook brood op de plank komen."
Ze maken zich behoorlijk boos - en dit
maal beslist niet gespeeld - over de af
braak van de gefinancierde rechtshulp.
Als gevolg van het zomer '94 geïntrodu
ceerde stelsel van eigen bijdragen.
Hans: „Er is een wanverhouding ontstaan
tussen het inkomen van de cliënt en de ei
gen bijdrage. Waarbij niet eens rekening is
gehouden met vaste lasten als aftrekpos
ten. Voor een heleboel mensen is het zo
doende niet meer haalbaar een advocaat
in de arm te nemen. Dat is een heel slechte
zaak. Juist de meest kwetsbaren in de sa
menleving worden daardoor getroffen."
Wim: „Rechtsbescherming is een groot
goed. Zoals de overheid de gefinancierde
rechtshulp heeft uitgehold, is volgens mij
in strijd met de geest en misschien zelfs
wel met de letter van het Europees Ver
drag van de rechten van de mens. Het Eu
ropese Hof behoort naar mijn idee de Ne
derlandse Staat op de vingers te tikken.
En wellicht gebeurt dat nog wel. Omdat
het gewaarborgd recht in ons land te mini
maal is."
De Ankers zijn verzot op juridische
haarkloverij. Het zijn voor de broers de
krenten uit de pap. Vooral als i
weer een stuk jurisprudentie wordt bijge
schreven. Zo stelde de rechtbank in Leeu
warden Hans onlangs in het gelijk wat be
treft de kritiek van de gebroeders op de
onnauwkeurige radarapparatuur van de
politie. De zaak ligt nu bij de Hoge Raad.
Hans: „Zo'n uitspraak kan grote gevolgen
hebben voor iedereen die een prent voor te
hard rijden krijgt. Het belang ervan strekt
veel verder dan alleen mijn cliënt."
Ze gniffelen nog steeds als ze het hebben
over die vrouw uit Groningen, die hen ooit
in de arm nam omdat ze dagelijks mee
reed met het NS-boemeltje, bekend als de
Wadloper, maar nergens mocht roken. Of
de broers maar voor haar wilden uitzoe
ken in hoeverre zo'n totaal-rookverbod
rechtmatig was.
Wim: „Uiteindelijk ontdekte broer Hans
dat zo'n honderd procent rookverbod wet
telijk wel geldt voor bus, tram en metro.
Maar nou net niet voor de trein. Dus heb
ben we die mevrouw gezegd: 'Stap in die
Wadloper, wacht tot de conducteur komt,
blaas de rook van uw sigaret in zijn ge
zicht. smeek vervolgens om een bekeuring
en betaal die vooral niet'. Zodat ze moest
voorkomen... en de zaak won. We zijn kort
na de uitspraak gaan kijken en jawel hoor.
In een gedeelte van de trein hingen ze; as
bakjes."
Nog zo'n voorbeeld, waaraan de tweeling
zich kan verkneuteren. Alweer Wim: „Ik
hoor op de rechtbank in Leeuwarden dat
iemand verkeerd is. Had voor de politie
rechter in Heerenveen moeten verschij
nen. maar meldde zich per abuis in Leeu
warden. Omdat ik toch naar Heerenveen
moest, bood ik hem een lift aan. Nam on
derweg zijn zaak met hem door en mocht
van de politierechter ook nog tien minu
ten zijn dossier bestuderen. Ik had al snel
gezien dat een bepaald stuk niet betekend
was. De officier van justitie was niet-ont-
vankelijk. En de politierechter ging daar
in mDie man had dus een gratis taxirit
naar Heerenveen, een gratis advocaat en
een gunstige uitspraak op de koop toe.
Mooier kan het toch niet? Commercieel
was het voor ons een slechte dag, maar ge
noten hebben we wel."
Hans over dat commerciële aspect: „Wij
hebben geen dollartekens in de ogen. geen
duizelingwekkend banksaldo. We hebben
een auto van zeven jaar oud, wonen in een
betrekkelijk eenvoudig huis in Akkrum
en gaan al jaren met vakantie naar Zuid-
Limburg. Heerlijk trouwens. Waar het ons
om gaat? Om recht en de handhaving er
van."
Tegen het vonnis in de zaak van CP'86
hebben ze dezelfde dag nog beroep aange
tekend. Onder andere omdat er naar het
oordeel van de Amsterdamse rechtbank
sprake is van een criminele organisatie.
Wim: „Volgens de wet heeft een criminele
organisatie als bijvoorbeeld een drugs
syndicaat het oogmerk, met drie strepen
onder 'oogmerk', om van de vroege och
tend tot de late avond crimineel te zijn. Bij
de CP'86 ligt dat anders. Als je scherpe
teksten formuleert als CP'86 loop je daar
ook risico mee. De consequentie is dat je
dan naar de rechter moet en straf krijgt.
Maar dat is in dit geval niet het oogmerk,
maar een onbedoeld gevolg. Een veroor
deling wegens het zijn van een criminele
organisatie is minstens twee bruggen te
ver."
Evenwicht
Nogmaals Wim: „Juist in gevoelige en ge
ruchtmakende zaken als die van CP'86 en
van Ferdi E. is het van het grootste belang
dat de raadsman het evenwicht van de
weegschaal garandeert. Opdat de hand
van justitie en van de rechterlijke macht
niet uitschiet."
Over 'handen' gesproken. De broers heb
ben een bodemprocedure tegen de Staat
der Nederlanden lopen. Landelijk wach
ten momenteel zo'n 140 mannen en vrou
wen op plaatsing in een tbs-instellig waar
zij kunnen worden behandeld. Zij hebben
hun straf inmiddels uitgezeten en verblij
ven nu zolang als 'passant' in een huis van
bewaring. In afwachting op overplaatsing
naar zo'n behandelingskliniek.
Hans: „Door gebrek aan capaciteit be
staat er een wachtlijst van hier tot Ma
laga. De gemiddelde wachttijd op plaat
sing bedraagt vandaag de dag ongeveer
een jaar. En dat terwijl de opgelegde tbs al
loopt, maar de behandeling nog moet be
ginnen."
Wim: „Als je met de linkerhand iets op
legt, moet je het met de rechterhand wel
kunnen uitvoeren. Gebeurt dat niet, dan
pleeg je ons inziens een onrechtmatige
daad. En dus moet er worden betaald. Wij
claimen tweehonderd gulden per dag per
passant."
In een ander geval hebben ze een schade
vergoeding van vijftig gulden per dag bij
justitie weten los te peuteren voor een
cliënt. De man had nog een korte gevange
nisstraf openstaan. Had zich echter niet
gemeld toen hij voor het uitzitten ervan
was opgeroepen, maar werd later door de
politie aangehouden en in overleg met het
openbaar ministerie ter uitvoering van de
straf 24 dagen vastgezet in een politiecel
in Hoogeveen.
Wim: „Een gevangenisstraf behoor je uit
te zitten in een gevangenis of in een huis
van bewaring. En niet in een cel op een of
ander politiebureau. Die zijn daar niet
voor ingericht. Of het moet voor maxi
maal twee dagen zijn. We hebben de mi
nister een brief geschreven vanwege dit
onrechtmatig optreden, waarop de toewij
zing van de vergoeding volgde en waar
mee dus de onrechtmatigheid was er
kend."
Hans: „Een dergelijke toekenning heeft
vergaande consequenties. De impact er
van is geweldig, want jaarlijks zitten er
zo'n 3600 mensen een korte straf uit in po
litiecellen. Omdat het justitie nog steeds
aan celruimte ontbreekt. Voor iedereen,
die op het politiebureau een straf uitzit oi
heeft uitgezeten - met inachtneming van
de verjaringstermijn - gaat nu de kassa
rinkelen."
Zo loont de misdaad alsnog?
Wim: „De keuze is aan justitie. Ofmenseii
voor de executie van hun straf in een poli
tiecel plaatsen, maar dan met een prijs
kaartje eraan. Of ze laten lopen."
Opnieuw wordt de dop soepel van de Bes
gedraaid. Tijd voor een tweede rondje
Beerenburg en wat anders, maar toch van
hetzelfde. Ondanks de drukbeklante
praktijk houden de beide broers naast
hun dagelijkse werkzaamheden informa
tieve lezingen en voordrachten over het
werk van de strafpleiter. Op luchtige wijze
gebracht ten overstaan van telkens een
gevarieerd publiek, uiteenlopend van de
Nederlandse Vereniging van Huisvrou
wen en de Nederlandse Bond van Platte
landsvrouwen tot Rotary en Lions,
Smartlap
Ze hebben inmiddels meer dan tweehon
derd van dat soort optredens verzorgd,
maar de vraag blijft onverminderd groot.
En als het past in de sfeer van de avond
ronden ze af met een smartlap. Soms op
eigen teksten en zichzelf begeleidend op
de accordeon. Ook bij het afscheid van
Hans Wiegel als Commissaris der Konin
gin in Friesland gaven ze als vertolkers
van het levenslied acte de présence.
Hans: „We zijn wat onze lezingen betreft
nu bezig met de aanvragen van drie tot
vier jaar geleden. Er is thans een wacht
lijst van 233 verenigingen. We hebben zo
juist als laatste de plattelandsvrouwen in
Giethoorn op deze lijst geplaatst."
Wim: „Op deze wijze willen we namens
onszelf en de beroepsgroep meer begrip
kweken voor de rol en de taak van de straf
pleiter. Door enige vooroordelen weg te
nemen. En we vinden dat dit werkt."
Hans: „Laatst vroeg iemand ons hoe we
dachten over meermanscellen. Dat wordt
oorlog, zei ik. Alleen bij mijn broer en mij
zou zo iets kunnen."
Wim: „Ja, wij komen immers samen ook
uit één cei...!"
Eob Hirdes
,4' ,.rnim-
in tegenstrij-
foto GPD
Het is nog even wennen voor de medewer
kers van het Nederlands Centrum voor
Volkscultuur. In het verleden werd met over
gave en veel gevoel voor details bericht over
kwesties als het Oostvlaams bolderjargon,
spreekwoorden op Ameland of de Stokken-
dans voor harmonika. Pagina's lang en voor
zien van een indrukwekkend aantal noten en
geraadpleegde literatuur, voor wie na lezing
van het artikel nog niet was verzadigd. Deze
week verscheen het eerste nummer van Tra
ditie, het nieuwe tijdschrift van het Neder
lands Centrum voor Volkscultuur. Hoewel
het tijdschrift belooft ook te verhalen over
trends, ligt de nadruk toch vooral op de tra
ditie.
In full colour en in hedendaagse glossytek
sten worden op de cover van het nieuwe tijd-
schrifty Traditie van het Nederlands Cen
trum voor Volkscultuur onderwerpen aange
kondigd die temidden van de lifestyle-maga
zines in de schappen van de kiosk niet zullen
misstaan. Wellicht dat militante aanhangers
van de knipkunst van Wiecher Tjeert even
zullen moeten slikken bij de ondertitel 'Tijd
schrift voor traditie en trends', maar als ze
het omslag hebben weten te passeren, zullen
ook zij zien dat het allemaal reusachtig gaat
meevallen met de aangekondigde nieuwlich
terij.
Hoewel het tijdschrift belooft ook te verha
len over trends, ligt de nadruk toch vooral op
de traditie. In het voorwoord maakt de
redactie een helder onderscheid tussen die
twee. Wat ze gemeen hebben is dat ze - de een
wat duurzamer dan de ander - dienen als
spiegel van de cultuur van een samenleving.
In een zoekende maatschappij krijgen tradi
ties en trends een nieuwe inhoud en beteke
nis. Zijn het instrumenten om de eigen en an
dere culturen te kennen en zo te achterhalen
wanneer een trend het tot traditie heeft ge
schopt. (voorbeeld: Het is al jaren een geac
cepteerd gebruik op begrafenissen bloemen
op de kist te werpen. Op de begrafenis van iT-
waarom eten wij bij geboortes beschuit met
muisjes etc...), handelingen die bijna nie
mand meer als gebruiken herkent, hebben
veelal een achtergrond door noodzaak be
paald, waardoor het eeuwen geleden als
trend is begonnen om nooit meer te verdwij
nen.
In dat soort onderwerpen is het tijdschrift op
z'n sterkst. Het zal nog zoeken blijven, want
wat te denken van een onderwerp als het
nieuwe vrekkendom. Dan volgt er een inter-
baas Manfred Langer waren dat kleine whis-
key-flesjes geworden. Pas als over twintig
jaar mensen nog steeds whiskey-flesjes op
kisten gooien, zal er sprake zijn van een tra
ditie).
Hedendaags
Het aardige van de formule van het nieuwe
tijdschrift is dat het hedendaagse onderwer
pen bij de kop neemt en die langs de meetlat
van de geschiedenis legt. Opdat in negen van
de tien gevallen zal blijken dat er eigenlijk
weinig nieuws onder de zon is. Het omgekeer
de is ook mogelijk. Vanzelfsprekende zaken
(waarom vieren wij onze verjaardag, waarom
vegen wij met de rechterhand de bips af,
view met de in alle media reeds over het was
bord getrokken vrekkenechtpaar Hanneke
van Veen en Rob van Eeden dat zijn panty's
eerst in warm water dompelt en in het vries
vak legt opdat ze langer meegaan. Dat ze
vrekkig zijn uit vrije wil en niet - zoals bij
voorbeeld in de hongerwinter - uit noodzaak
is dan het 'historisch perspectief waarin de
ze trend is geplaatst.
Baas
Ideaal gekozen is het onderwerp 'de eeuwige
strijd tussen man en vrouw'. Ofwel: wie is de
baas in huis? Een thema van alle tijden. Hoe
leerzaam of troostrijk zou het niet zijn helder
beschreven te krijgen hoe mannen en vrou
wen elkaar door de eeuwen heen steeds verf
ijnder naar het leven zijn gaan staan. Maar
hier steekt een oude ziekte weer even de kop
op. Wat volgt is niet een amuserend en infor
matief (want zo wil Traditie graag schrijven)
verhaal over de ontwikkeling van de huwe
lijkse mores, maar een beschrijving aan de
hand- van drie eeuwen cents-prenten, een
soort poster met beeldverhalen over het duo
Jan en Griet.
De gedachte is natuurlijk dat die prenten
iets zeggen over de man-vrouw-verhouding,
maar de schrijver verliest zich al te vaak in
niet ter zake doende details over de prenten
zelf en andere buiten het onderwerp vallende
volkskundige weetjes. Aan het eind van het
verhaal heeft Jan dan weliswaar veelvuldig
op z'n gat gehad, maar waarom hij na drie
eeuwen dan nog steeds de baas is (of dat
meent te zijn), komen we niet te weten.
In het eerste nummer verder o.a. verhalen
over Vraatzucht (van Karei V en G. F. Han
del), dialect als moedertaal, een Surinaamse
kruidendokter uit de achttiende eeuw.
Leuke rubrieken, zoals historische recepten
(ditmaal palingpastei waar Frederik de Gro
te dol op was) en actuele nieuwtjes, alles in
eigentijdse digitale opmaak maken dat Tra
ditie een veelbelovend debuut maakt.
Bert van den Hoed
Traditie. Uitgave van het Nederlands Centrum
voor Volkscultuur. Eerste nummer mei 1995.
De compleet uitwisselbare tweeling Hans en Willem van den Anker.
foto GPD
