Rechtbank kapittelt Schmitz
Bevrijdingstoespraak van koningin Beatrix
PZC
AaA paree b.v.
Dief kan pincode bij
NS-kaartautomaten
eenvoudig afkijken
binnenland
'taatssecretaris wilde Surinamer ten onrechte terugsturen
Arbeidsvitaminen
op de Wereldomroep
ZATERDAG 6 MEI 1995
jpi HAAG (ANP) - De arron-
seroentsrechtbank in Den
U heeft staatssecretaris
imitz van justitie tot de orde
«epen omdat zij een vluchte-
l ten onrechte naar zijn land
Ie terugsturen. Het gaat om
31-jarige Surinaamse mili-
Fransman, op wie in 1992
ir Bouterses aanhang een
moordaanslag is ge-
jm een maand geleden oor-
ïde de rechtbank al dat Justi-
niet mocht uitzet-
Hij wacht nog op de uitslag
bezwaarschrift, tegen de
van zijn asielaanvraag.
jde schriftelijke motivering
het vonnis blijkt nu dat de
tssecretaris het verhaal van
isielzoeker niet liet natrek-
Fransman kreeg ongebrui
kt snel na indiening van zijn
Taag te horen dat hij Neder
land onmiddellijk moest verla
ten.
Volgens rechtbankpresident mr.
J. Houthoff staat die beschik
king op gespannen voet met het
Verdrag van Genève. Daarin
zijn de rechten van vluchtelin
gen geregeld.
„Niet uit sluiten valt kennelijk
dat diegenen die zich het onge
noegen van de legerleiding op de
hals gehaald hebben, gevaar
voor vervolging te duchten heb
ben", aldus Houthoff.
Martelingen
De Surinaamse militair zou drie
jaar geleden als lid van Bouter
ses veiligheidsdienst hebben ge
zien hoe zijn collega's gevange
nen martelden. Nadat hij daar
iets van had gezegd, moest hij
zich bij zijn commandant mel
den. Enkele dagen later kreeg hij
opdracht om met een speciale
eenheid een arrestatie te ver
richten in het dorp Commewij-
ne.
Daar moest hij in de auto achter
blijven terwijl de andere militai
ren zich verwijderden. Frans
man kreeg argwaan en smeerde
'm het bos in. Vanuit het struik
gewas zag hij even later hoe de
auto onder spervuur werd geno
men. Hij dook onder en wist een
jaar geleden naar Nederland te
ontkomen.
De rechtbankpresident vindt
dat Justitie dit relaas betrekke
lijk eenvoudig had kunnen veri
fiëren. De Surinamer heeft een
gedetailleerde verklaring afge
legd met namen en andere gege
vens. Tor verbazing van Hout
hoff blijkt uit de processtukken
dat het ministerie geen moeite
heeft gedaan het verhaal te con
troleren.
Voor het zogeheten CoPa-team
van de Haagse politie was
Fransmans komst aanleiding
hem om informatie te vragen
Wij feliciteren N.V. Deltanutsbedrijven Middelburg
met de ingebruikname van het grootste F.T.P. CAT 5
Telefoon/data netwerk van Zeeland
Prniektaeaevens:
r2900 aansluitingen
a 187 kilometer F.T.P. kabel
i-240 Glasvezelaansluitingen
- PAREE
V/|V/ ELEKTRO - TELECOM
Het andere telecom-bedrijf
Werrilaan 8 - 4453 CC 's-Heerenhoek
Postbus 20 - 4453 ZG 's-Heerenhoek
Telefoon: (01105)2440
Telefax: (01105)2264
over Bouterse en de drugshan
del. De Surinamer heeft die me
dewerking geweigerd omdat hij
„geen zin had om een tweede
Aboikonie te worden." Schmitz
heeft die man vorig jaar oktober
naar Suriname teruggestuurd.
Hij had het rechercheteam wel
inlichtingen verschaft over de
betrokkenheid bij cocaïnehan
del van Bouterse en diens vroe
gere rechterhand Boerenveen.
De juridische commissie van het
Europees Parlement heeft de
Nederlandse regering in februari
hiervoor beschuldigd van schen
ding van het internationale
mensenrechtenverdrag.
Aboikonie was van Bouterse
overgelopen naar het Jungle
commando van Brunswijk. Hij
was bang voor represaillemaat
regelen na terugkeer in Parama
ribo. Volgens Justitie was dat
onzin. In de zaak tegen Frans
man heeft de landsadvocaat
juist aangevoerd dat die niets te
vrezen heeft omdat hij geen ex-
Junglecommando is.
De Tweede Kamer heeft de af
faire-Aboikonie vorig jaar aan
gegrepen om Schmitz te vragen
naar het beleid met asielzoekers
die door inlichtingendiensten
worden uitgehoord. Onlangs
heeft daarover een bijeenkomst
achter gesloten deuren plaats
gehad. De Kamer toonde zich na
afloop ontevreden. Zij wil nu een
vervolggesprek in een openbare
zitting.
'Grote vergeler'
tast muren aan
van huurhuizen
MEPPEL (GPD) - Een totnutoe
nog onbekende 'grote vergeler'
slaat met enige regelmaat toe in
huurwoningen in onder meer
Meppel, Den Haag en Venlo. De
huurders en eigenaren klagen al
jaren over een flinterdun geel
strooplaagje dat keer op keer
muren bedekt. Daardoor moe
ten de bewoners hun muren
soms twee keer per jaar witten of
behangen. Woningbouwvereni
gingen en het ministerie van
volkshuisvesting hebben al di
verse onderzoeken ingesteld,
maar de oorzaak hebben ze nog
steeds niet kunnen vinden. In
Meppel hoeven de de getroffen
huurders van de kantonrechter
de huurverhogingen al twee jaar
achtereen niet te betalen. De
rechter wil eerst weten wie de
grote vergeler is.
Staatssecretaris Schmitz.
HILVERSUM (ANP) - Radio Nederland Wereldomroep
zendt deze zomer Arbeidsvitaminen uit. Het populaire pro
gramma is dan elke werkdag in de veel bezochte Europese
vakantiegebieden te horen.
Naar Arbeidsvitamen, een verzoekplatenprogramma dat
sinds tientallen jaren door de AVRO wordt uitgezonden, luis
teren elke dag meer dan een miljoen mensen. Daarmee is het
het best beluisterde Nederlandse programma. Het is voor het
eerst dat de Wereldomroep, naast nieuws- en actualiteiten,
een dagelijks amusementsprogramma uitzendt.
Van maandag 29 mei tot en met vrijdag 2 september is Ar
beidsvitaminen tussen 10 en 12 uur internationaal te horen.
Radio Nederland Wereldomroep geeft het programma door
via zijn zenders op de korte golf en via de Astra-satelliet.
Man bestuurt auto met wandelstok
EMMEN (GPD) - Het was allemaal de schuld van het GAK,
verklaarde een 41-jarige Emmenaar donderdag tegenover de
politie nadat hij in zijn woonplaats een aanrijding veroorzaak
te. De gehandicapte man, die zich doorgaans in een rolstoel
voortbeweegt, reed in een niet-aangepaste auto. De bestuurder
'had zelf' enige voorzieningen getroffen om toch te kunnen rij
den. Zo bediende hij rem en gaspedaal met een wandelstok.
Doordat de man een bocht te ruim nam botste hij op een an
dere auto. Of hij die had gezien is de vraag, want volgens de
politie is ook zijn gezichtsvermogen niet optimaal. Bovendien
verkeerde de brokkenmaker onder invloed van alcohol en me
dicijnen. Omdat hij de blaastest saboteerde is hem op het poli
tiebureau een blpedproef afgenomen.
Hennepkwekerij toevallig ontdekt
HEILIGERLEE (GPD) - Tijdens een onderzoek naar geheelde
goederen, ontdekte de politie donderdag bij toeval een hen
nepkwekerij in Heiligerlee. De agenten doorzochten een loods
die eigendom is van de mogelijke heler van gestolen landbouw
werktuigen.
Omdat de loods van buiten groter leek dan aan de binnenkant,
kregen de agenten argwaan. In een aparte, via een sluipweg
toegankelijk ruimte, werd de hennepkwekerij aangetroffen. Er
stonden vijftienhonderd planten, klaar om geoogst te worden
Stichteres Limburgse orde zalig
ROME ANP/DPA/KNA- Paus Johannes Paulus II verklaart
zondag Helena Stollenwerk zalig. Deze missiezuster, geboren
in Duitsland, was in 1889 medestichteres van de congregatie
Dienaressen van de Heilige Geest in het Limburgse Steyl.
Stollenwerk wordt zalig verklaard op grond van een genezing
in het jaar 1962. Missiezusters uit Steyl hadden in een Japans
ziekenhuis, onder aanroeping van de naam van hun stichteres,
voor een ernstig zieke patiënt gebeden. Het Vatciaan heeft de
genezing van die vrouw als wonder erkend.
Momenteel telt de congregatie Dienaressen van de Heilige
Geest zo'n 3700 missiezusters, afkomstig uit dertig verschillen
de landen. De congregatie werkt in bijna veertig landen.
AMSTERDAM (GPD) - De auto
maten op de NS-stations waar
bij reizigers met hun pin-pas
een kaartje kunnen kopen, zijn
niet veilig genoeg. Rovers in spe
kunnen de pincode ongemerkt
meelezen. Een reizigster werd
eerder dit jaar zelfs van haar
pas beroofd na het kopen van
een treinkaartje, waarna de dief
haar bankrekening via de geld
automaat plunderde.
De Nederlandse Vereniging van
Banken (NVB) en de Consumen
tenbond willen dat de spoorwe
gen de gebruikers van de 450
kaartjesautomaten beter be
schermen. „Het is te eenvoudig
om de pincode af te kijken, ter
wijl je doet alsof je het bord met
vertrektijden raadpleegt. In
sommige stations kan men ook
vanaf de eerste verdieping
meegluren", zegt H. Albeda, be
leidsmedewerker van de Consu
mentenbond.
Bij de NS wordt laconiek op het
probleem gereageerd. „Wij heb
ben geen klachten ontvangen",
zegt de woordvoerder. Hij verge
lijkt de kaartjesautomaten met
de betaalautomaten die al in bij
na 50.000 Nederlandse winkels
staan. „Die zijn even veilig als de
onze."
Dit verweer is voor de Consu
mentenbond onvoldoende. „In
een winkel kun je goed zien wie
er om je heen staan en op welke
afstand. De situatie in de sta
tions is slechter", aldus Albeda.
Een kleine praktijkproef in de
NS-knooppunten Amsterdam,
Utrecht CS en Den Haag CS be
vestigt deze stelling: pincodes
zijn eenvoudig en ongemerkt af
te lezen.
[TTijheidszin, volharding en verdraag-
f zaamheid hebben onze vaderlandse
eschiedenis getekend. In de vrije wil te
iven naar eigen beginselen heeft Neder-
ind zijn kracht gezocht en gaandeweg ge-
onden. Zo ontstond evenwicht tussen in-
Svidueel en algemeen belang, tussen de
ijheid van iedere burger een eigen weg
gaan en het besef op elkaar te zijn aange-
|zen.
innen sterke dijken is onze samenleving
Êgroeid. Waterschappen, landbouwcoöp-
'aties, burenplicht- en nabuurhulp weer-
jiegelden van oudsher de saamhorigheid
J vormden de grondslag van onze demo-
Hierbij woog het recht van de één
[en zwaar als het recht van de ander en lag
het collectieve belang ook het eigenbe
lg besloten.
staatkundige vrijheid, berustend op
ite voor ieders overtuiging en respect
>r de medemens, is niet vanzelf ontstaan,
iar is door de eeuwen heen voor gestre-
T Velen hebben hiervoor hun leven gege-
i. Gewetensvrijheid en godsdienstige
ertuiging waren reeds in de 16e eeuw bij
strijd tegen de Spaanse overheersing on-
drijfveren. De innerlijke zekerheid waar-
ie het geweten spreekt, heeft steeds op-
!uw mensen tot verzet gedwongen,
ïhoud van de onafhankelijkheid van de
)derlandse staat was in vroeger tijden de
Botste zorg. Dit werd verwoord in het eer-
te artikel van de Grondwet, zoals dat voor
oorlog nog luidde, met een omschrijving
in het grondgebied. Daarmee stond de in-
,'iteit van het Koninkrijk voorop. In mei
'0 werd die ruw geschonden. Óns land
,rd met zijn staatsinrichting onder de
fet gelopen. Totalitaire macht maakte
heinde aan democratisch bestuur en ge
pen parlement. Wezenlijke waarden en
werden opzij geschoven;
lisvredebreuk, schending van briefge-
afluisteren, verenigingsverbod, cen-
p, arbitraire rechtspraak en arrestatie
nder proces waren aan de orde van de
f& Vrijheid en het streven naar gerechtig-
?d werden vervangen door dwang, discri-
jnatie en geweld. Daarmee ontviel het
pdament aan onze samenleving en nam
de plaats in van zekerheid en ver
duwen.
Phaamte
betekeni
flog betekende onvoorstelbaar leed; een
geld van angst en verdriet, van kou, hon-
en ontbering. Mensen werden ook ge-
r voor ingrijpende keuzen en voor vra-
U van leven of dood. Hoe zwak het hart
P zijn in zulke nood, mag niet worden
fgeten. De herinneringen aan die dagen
P na een halve eeuw soms tezeer zwart
je gekleurd. Voor een juiste beeldvorming
p niet worden verhuld dat naast moedig
treden ook passief gedrag en actieve
dun aan de bezetter zijn voorgekomen,
pneer we vandaag ons ook bezinnen op
[gruwelijkste volkerenmoord in de ge-
taedenis ontkomen we niet aan een diep
pel van schaamte; er is voor deze
nandvlek op onze beschaafde wereld
p) verontschuldiging. Waar de waardig-
p van de medemens met voeten wordt
|eden, is ook de onze in het geding,
jzamenlijk denken wij met eerbied terug
DEN HAAG - Koningin Beatrix spreekt haar rede uit in de Ridderzaal. Links gezeten (v.l.n.r.) prins Alexander, prins Claus, prins Friso, prinses Jul iana en prins Floris. foto ANP
hhet
verzet van mensen - groepen en en
kelingen - die weigerden zich te onderwer
pen aan de onderdrukker. Zij bleven trouw
aan de rechtsstaat en volgden de stem van
hun geweten. Positie te kiezen tegen de
stroom in vroeg soms grote moed. Onaf
hankelijk van wat anderen denken de eigen
keuze te bepalen is een daad van innerlijke
kracht. Tal van Nederlandsers hebben die
kracht opgebracht. De mens, de medemens
in zijn diepste wezen, was hun waard het
kostbaarste wat zij hadden in te zetten.
Dezelfde toewijding en dezelfde onverzette
lijkheid moeten ons blijven bezielen. Dan
houden wij de geestkracht levend om de
vrijheid voor allen te bewaren. Met deze ge
dachte stonden we gisteren weer stil voor
de monumenten. In dankbare erkenning
brengen wij elk jaar de doden die we her
denken ons ere-saluut.
Verbondenheid
Terugdenkend aan geallieerde en Neder
landse militairen, aan de opvarenden van
onze koopvaardij, aan verzetsstrijders, blij
ven wij evenzeer diep verbonden met allen
die vervolgd werden; met de onderduikers,
de gegijzelden, de krijgsgevangenen, de
geïnterneerden, de dwangarbeiders, en met
onze Joodse landgenoten, van wie zovelen
de gruwelen van de vernietigingskampen
niet hebben overleefd. Deze sterke verbon
denheid geldt ook de Nederlanders in Ja
panse interneringskampen en de Indone
siërs die tot dwangarbeid waren veroor
deeld, van wie velen het einde van de oorlog
in de Indische Archipel niet konden mee
maken. In Europa en in Azië hebben de ver
schrikkingen van die jaren laten zien waar
toe minachting voor de mens kan leiden.
Na vijfjaar onderdrukking kwam voor ons
land de bevrijding als een verlossing. Nooit
was vrijheid zo tastbaar als toen. De feest
vreugde in de dorpen en steden bij het bin
nentrekken van de bevrijders was overwel
digend. Dankbaarheid overheerste jegens
hen en jegens al diegenen die zich in die
moeilijke jaren sterk en standvastig had
den betoond.
Willen wij een zelfde standvastigheid voor
behoud van de menselijke waardigheid
met elkaar en voor elkaar opbrengen dan
kan de moed van hen die daarvoor tot het
uiterste zijn gegaan ons tot inspiratie zijn.
De moed die de strijders tegen nationaal-
socialisme en fascisme toen hebben ge
toond wordt hier van ons nu niet gevraagd,
maar hun offers leggen wél de plicht op ons
met overtuiging in te zetten voor het be
houd van alles wat de mensenrechten en de
werking van de democratie waarborgt.
Ons scherp bewust van wat mensen elkaar
kunnen aandoen zijn wij vandaag meer dan
ooit verplicht de betekenis van onze funda
mentele vrijheden in te zien. Dat inzicht
dwingt ook tot waakzaamheid tegen mis
dadige ideologieën en totalitaire systemen
en helpt ons tevens gevaarlijke voorteke
nen van het „kwade denken" vroegtijdig te
herkennen.
Duitsland
Vriend en vijand kunnen lering trekken uit
de historie, uit alles wat de vrijheid zicht
baar in de weg stond, daarbij geholpen door
de louterende werking van de tijd. Ook in
Duitsland hebben velen in de naoorlogse
periode de eigen geschiedenis eerlijk onder
ogen willen zien, „Zonder verzachtende
woorden", zoals mijn man schreef in zijn in
leiding bij de vertaling van de indringende
herdenkingstoespraak van President von
Weizsacker op 8 mei 1985. In deze confron
tatie met de waarheid ligt de sleutel tot ver
zoening.
In de menselijke verhoudingen binnen Ne
derland is tijdens de oorlog veel ten goede
veranderd. Vanuit het diepste leed en de
sterkste verwachting werden de scheids
muren van geloof, politieke overtuiging en
maatschappelijke positie doorbroken. Vele
Nederlanders voelden zich deel van één ge
heel, schouder aan schouder met de Rotter
dammer in zijn verwoeste stad, verenigd in
de vuist van de Amsterdamse dokwerker.
Een tevoren ongekend gemeenschapsge
voel en een sterk vertrouwen in samenwer
king en eensgezindheid zijn voor de oudere
generatie de diérbare herinnering aan de
oorlog.
Door de gemeenschappelijke bedreiging
tijdens de bezetting en de gedeelde nood
zijn vernieuwende krachten gebundeld. De
inspanning met hart en ziel voor de weder
opbouw, de toenadering tussen de kerken
en nieuwe samenwerkingsvormen tussen
werkgevers en werknemers, zijn voor Ne
derland een zegen geweest.
Wij mogen trots zijn op wat in de laatste
vijftig jaar door twee generaties met ver
eende krachten is tot stand gebracht. On
derwijs, sociale zekerheid, medische zorg,
wijd verspreid woningbezit, recreatie en
een hoge mate van consumptie-vrijheid
hebben onze moderne maatschappij een
welvarend aanzien gegeven. De nieuwe mo
gelijkheden hebben tot grotere zelfstandig
heid geleid van de individuele burger.
Egoïsme
Tegelijk werden in een zich verenigend Eu
ropa mime kansen geboden voor verdere
ontwikkeling en werden de structuren voor
een duurzame vrede zichtbaar. Maar aan
de grenzen van de Europese Unie zien we
nu de schokkende herhaling van oorlogsge
weld als gevolg van nationalistische hart
stochten en racisme. Ook binnen de Euro
pese Unie - en zelfs in eigen land - is weer
sprake van onverdraagzaamheid en haat
gevoelens tegenover minderheden. Bij zo
veel vijandigheid bekruipt ons een gevoel
van onmacht. Nederland alleen kan geen
vrede stichten. Des te groter is onze verant
woordelijkheid binnen de internationale
organisaties waarvan wij deel uitmaken.
Nog zwaarder weegt de verantwoordelijk
heid voor burgerzin op eigen erf. In ons land
is door het wegvallen van vertrouwde, over
zichtelijke structuren het gemeenschaps
gevoel ten dele verloren gegaan. Zelfzucht
ondergraaft de natuurlijke verbondenheid
in wonen, werken en leven. De eigen verant
woordelijkheid voor oplossingen wordt af
geschoven op anonieme anderen.
Vereenzaming, criminaliteit en het buiten
sluiten van mensen zijn mede het gevolg
van een gebrek aan belangstelling voor el
kaar. Bovendien worstelt een multicultu
rele samenleving met integratie en saam
horigheid, Dat zijn de problemen waar wij
nü voor staan. Ze raken aan de fundamen
ten van de maatschappij, aan de draag
kracht van de heipalen waarop in vijftig
jaar vredestijd werd gebouwd.
Tegenover de verbondenheid van de pe
riode van wederopbouw staat nu de drei
ging van een maatschappij die in ontbin
ding raakt. Er zijn tekenen die wijzen op
een reëel gevaar van langzaam afglijden
naar een egocentrisch denken en handelen
dat de vrijheid van medemensen aantast.
We zien verschijnselen van onverdraag
zaamheid en ontbrekend medegevoel. Als
dit gevaar niet wordt onderkend, worden
telkens - toegeeflijk en gemakzuchtig - de
grenzen verlegd. Vrijheid mag niet verwor
den tot onverantwoordelijkheid. Wie ver
zuimt stelling te nemen laat de kans voor
bij gaan het proces te keren. Een bewuste
keuze wordt gewaagd tegen alles wat onze
democratie verzwakt en het gemeen
schapsgevoel verschraalt.
Normbesef en gemeenschapszin kunnen al
naar gelang de persoonlijke overtuiging
een verschillende inhoud hebben. Maar als
de vrijheid van de één niet langer staat voor
ruimhartig rekening houden met de vrij
heid van de ander, kan een samenleving
niet vreedzaam voortbestaan. Respect
voor elkaar èn voor onze leefomgeving be
gint bij niet hinderen, niet krenken, niet
vervuilen, niet vernielen.
Verdraagzaamheid vraagt wel dat mensen
zich gebonden weten aan normen. Toleran
tie die wil dat alles kan, dat alles geoorloofd
is, dat geen grenzen meer worden gesteld,
leidt uiteindelijk tot intolerantie, tot on
recht aan anderen, tot tirannie.
Bij het vieren van de herwonnen vrijheid
komt ook de vraag op of wij ons voldoende
inspannen voor het behoud van de mense
lijkheid van onze gemeenschap. Heeft de
bevrijding geleid tot uitbanning van alles
wat Nederlanders toen deed zeggen: dit
nooit meer? Tonen wij nog de waakzaam
heid en brengen wij nog de moed op van
hen die zich teweer stelden?
Een antwoord op deze vragen begint bij be
zinning op wat wél en wat niet is bereikt.
Daarbij vormen de oorlogservaringen een
aanknopingspunt. Het overgrote deel van
de Nederlanders heeft geen eigen herinne
ring aan de oorlog. Maar het is niet nodig
die zelf te hebben meegemaakt, om te be
seffen dat het leed van toen de fundamen
tele waarden en de beginselen zichtbaar
heeft gemaakt die nu de grondslag zijn van
ons staatsbestel.
Respect
In mei 1940 stond de integriteit van het
grondgebied voorop. Vandaag, vijftig jaar
na de bevrijding, is de integriteit van de
mens onze grootste zorg, de erkenning en
waardering die elk mens verdient. Elk
mens is uniek, anders in eigenheid, maar
gelijkwaardig aan anderen. Dit is nü het be
ginsel van het eerste artikel van de Grond
wet. Zo hebben de ervaringen van de oorlog
hierin hun neerslag gevonden.
Toch kan het perspectief van de formele ge
lijkheid voor de wet eerst wezenlijk gestalte
krijgen in wat burgers voor elkaar beteke
nen. Vanuit die gelijkwaardigheid moeten
mensen zich over en weer verantwoordelijk
voelen opdat aan ieders kansen op ont
plooiing recht wordt gedaan en elk de eigen
bestemming kan bereiken.
Respect voor anderen vraagt voortdurende
aandacht en inspanning. Het vereist een
doorbreken van onverschilligheid en het
overwinnen van gevoelens van haat. Zoals
volken zich moeten teweerstellen tegen ti
rannie van buitenaf, zo geldt voor ieder
mens dat echte vrijheid pas mogelijk is na
innerlijke bevrijding.
Dan komt er ruimte voor verdraagzaam
heid. voor toenadering tussen andersden
kenden en tussen vroegere vijanden; dan
kan een mens zich vrij voelen omdat zijn
kracht vanuit het eigen hart komt. Bij die
innerlijke bevrijding kunnen wij nieuwe in
spiratie vinden in oude woorden, in de op
dracht van onze geschiedenis:
„De tirannie verdrijven die mij mijn hert
doorwondt"."