Twee economen, twee visies
pzc
Hennepkleding, hennepshampoo en hennepburgers
Heertje
reportage
Mi
%%1
De economie leeft op en dat
vertaalt zich in hoge
winstcijfers. Gek genoeg ook in het
aassaal schrappen van banen,
nvesteren in werkgelegenheid, wie
elooft daar in? Bedrijven zijn toch
een maatschappelijk werkers! Hoe
omen de werklozen dan aan de slag,
at is de vraag. En is er wel voor
werk? Moet de overheid z'n
eld steken in werklozenprojecten?
schept minister Zalm van
nanciën hanen door vooral
uperstreng het financieringstekort
/eg te werken?
'wee economen, twee visies op deze
weerbarstige problematiek. Prof.
.rnold Heertje gelooft heilig dat een
financieel beleid uiteindelijk
schept. Mohammed Rabbae, de
binnen de Tweede-
van GroenLinks, is
„Het is gevaarlijk te blijven
in volledige
'erkgelegenheid. Ik doe dat al tien
lar niet meer."
De motor van de Nederlandse econo
mie draait op volle toeren. Toch is er
geen reden achterover te leunen. Vooral
de hoge werkloosheid baart grote zorgen.
Ondanks de loonmatiging, de fraaie be
drijfsresultaten en de inspanningen van
het paarse kabinet is het uitkeringsleger
nauwelijks uitgedund. Bijna één miljoen
mensen vallen buiten het arbeidsproces.
Financieel gaat het ons voor de wind. Bij
minister Zalm stromen de miljarden bin
nen. De komende maanden zal het kabi
net de knoop moeten doorhakken: wat
moet er met de meevallers gebeuren?
Stoppen we het geld in het financierings
tekort of proberen we door middel van ex
tra lastenverlichting de koopkracht aan
te zwengelen?
Als het aan de Naardense econoom prof.
Arnold Heertje ligt, valt er niets te verde
len en wordt het financieringstekort met
rasse schreden teruggebracht. Het liefst
tot nul. Het Tweede-Kamerlid Moham
med Rabbae, ook econoom en voormalig
lijsttrekker van GroenLinks, wil echter de
portemonnee trekken om de mensen aan
de onderkant van de samenleving een be
ter perspectief te kunnen bieden.
Het zou een debat kunnen zijn tussen leer
ling en meester. Rabbae studeerde in het
begin van de jaren '70 economie aan de
Universiteit van Amsterdam. Heertje was
op dat moment aan dezelfde universiteit
hoogleraar staathuishoudkunde. Niet op
de economische, maar op de juridische fa
culteit. Rabbae's leermeester was in dit
geval Duisenberg, de huidige president
van De Nederlandsche Bank.
Raakvlakken
Aan het begin van het gesprek tasten de
mannen de raakvlakken af. De linkse poli
tiek, de bekering van Heertje tot DS'70 en
diens omstreden terugkeer op het PvdA-
nest, de contacten binnen het economi
sche wereldje. Met elkaar in de clinch gele
gen hebben ze nog niet. Kennen doen ze
elkaar natuurlijk wel. Rabbae schetst
Heertje vooraf als iemand die 'provoce
rend' is. „Hij is soms populistisch. Niet
bang." Heertje spreekt na afloop zijn aan
gename verrassing over de openheid van
Rabbae uit. Dat er een dialoog 'op niveau'
is tussen Rabbae en hem, ervaart de Heer
tje als heel bijzonder.
De partijen zijn rond de dis gebracht om
argumenten te wisselen over Heertjes op
vatting, dat - overdreven gezegd - de werk
loosheid wordt opgelost door het financie
ringstekort weg te werken. Drie uur zij aan
zij zitten, maakt de aanvankelijke kloof
tussen beider opvattingen nauwer. Maar
hij blijft bestaan.
Sinterklaas zit in Spanje en daar mag hij
van Heertje voorlopig ook blijven. Het uit
delen van douceurtjes vindt hij pure ver
spilling en dus onaanvaardbaar-. In het de
bat met Rabbae diept hij een voorbeeld
uit het verleden op. Het was na de oliecri
sis in 1973. Den Uyl was premier en Wim
Duisenberg beheerde in die tijd de schat
kist. Alle landen waren in rep en roer. Den
Uyl rekende zich echter rijk, want wij had
den een gasbel.
„Om de enorme werkloosheid aan te pak
ken kwam het kabinet met een extra be
stedingsimpuls van twee miljard. Ik heb
dat toen veroordeeld", legt Heertje uit.
„De werkloosheid was namelijk structu
reel en dat los je niet op door wat geld in de
economie te pompen. Ik zei dan ook tegen
Wim: die twee miljard helpt volgens mij
voor geen klap. Je mag raden wat Duisen
berg zei'Dat weet ik wel, maai- we moeten
wat doen'. Dat respecteer ik. Maai- in feite
was het een stukje verspilling en bedrog.
Geld stoppen in werk dat er niet is, is im
moreel. Als er geen werk is, moet dat ook
duidelijk zijn."
Mee eens, knikt Rabbae. De overheid
moet, wat hem betreft, geen hypocrisie be
drijven in de communicatie met de bevol
king. „We moeten de mensen geen dooie
mus geven, maar ze een eerlijk verhaal
vertellen, zelfs als dat ten koste gaat van
onze eigen positie."
Heertje vindt dat minister Zalm van fi
nanciën zijn knip stevig moet dichthou
den. De PvdA-hoogleraar pleit ervoor het
financieringstekort terug te brengen tot
nul. „Het vertrouwen in het Nederlandse
financiële en monetaire beleid zal daar
door groeien. Dat is goed voor de positie
van de gulden, het tempert de inflatie en
het zorgt ervoor dat de lange rente kan da
len, misschien zelfs naar 5,4 procent."
Voor Heertje is een stabiele, lage rente een
essentiële voorwaarde voor het doen van
investeringen en het aanzwengelen van de
economie. „De koopkracht kan dan ook
verbeteren zonder dat de lonen stijgen. Er
zijn immers een heleboel mensen afhanke
lijk van de rente bij het aanschaffen van
duurzame consumptiegoederen. Het
werkgelegenheidsaspect ervan is naar
mijn gevoel veel groter dan alle andere
maatregelen."
Heertje fronst als Rabbae z'n hoofd
schudt. „Ik moet u tegenspreken", klinkt
het resoluut. „De gulden is al jaren zeer
stabiel. Hij is zelfs te hard geworden. Een
extra verharding kan alleen maai- negatief
werken voor de export en de economische
bedrijvigheid hier. Ondernemers kopen
met die harde gulden graag machines in
het buitenland."
De econoom binnen de fractie van Groen
Links wijst in dit kader op de schamele in
vesteringen in ons eigen land. In het bui
tenland worden de guldens grif uitgege
ven. Daar breiden de Nederlandse bedrij
ven fors uit. Globalisering heet dat met
een mooi woord. „De winsten stijgen gi
gantisch, maai- het werkloosheidspro
bleem blijft. Het is mooi hoor als we straks
monetair de eerste van de klas worden.
Een harde gulden, een begrotingstekort
van nul, een lage rente, een kleine inflatie.
Maar sociaal staan we helemaal achter
aan in de rij. Wat schieten we daar mee
op?"
Heertjes antwoord is duidelijk. „Niets, dat
zou heel slecht zijn. Ook ik wil niet dat het
een sociale puinhoop wordt. Integendeel.
Mijn visie is juist ingegeven door een grote
zorg met name over de werkgelegenheid
en alle ellende die dat - maatschappelijk
en individueel - teweegbrengt."
„Precies", kaatst Rabbae de bal terug.
„Daarom moeten we de meevallers ge
bruiken om de werkgelegenheid te sti
muleren. Vooral voor de mensen die kans
loos zijn, die uitgesloten dreigen te wor
den in de samenleving. Die mensen krij
gen wij met een renteverlaging niet terug
op de markt. Als je te veel op de mechanis
men vertrouwt, kom je van een koude ker
mis thuis."
Eventjes nipt Heertje aan zijn tomaten
sap en doceert vervolgens onverdroten
verder. „Wij hebben dezelfde doelstelling.
We willen beiden dat zo snel mogelijk zo
veel mogelijk mensen aan de bak komen.
Want dat zoveel mensen zijn uitgescha
keld, is het grootste maatschappelijke
kwaad dat we hebben. De vraag is over
welke weg."
„Men denkt dat als de gulden harder
wordt dit slecht is voor de export. Er zijn
aanwijzingen - dat noemen we in de litera
tuur wel het Zijlstra-effect - dat het wel
eens omgekeerd kan zijn. Landen met een
sterke valuta doen het op de internatio
nale markt beter dan landen met een
zwakke munt. Ze moeten harder knokken
voor hun exportpositie. Ze moeten met
produktverbeteringen komen, betere
dienstverlening. In landen met een zwak
ke munt zie je ondernemers maar al te
vaak achterover leunen omdat ze denken
dat de orders vanzelf binnenkomen. Je
moet dus voorzichtig zijn met de gedachte
dat een harde gulden slecht is voor de ex
port", maant Heertje.
Hij onderschrijft de stelling van Rabbae
dat de mooie bedrijfswinsten nog onvol
doende geleid hebben tot investeringen
en helemaal niet tot meer werkgelegen
heid. Zegt: ,Het gaat te langzaam. Van be
lang in dit kader is niet de hoogte van de
winsten maar de kwaliteit. Ik denk dat als
de rente stabiel omlaag gaat, de investe
ringen zullen toenemen."
Hij ziet een mager zonnetje gloren aan de
horizon. „Er zijn al wat bewegingen op de
arbeidsmarkt. De ondernemers vullen de
gaten op met uitzendkrachten. Dat willen
we uiteindelijk niet. Maai- het is niet erg
als het begint met lossere verbanden."
Automatische piloot
Rabbae zegt 'bang' te zijn voor Heertjes
benadering. De automatische piloot van
de economie werkt niet meer. „U gelooft
daar nog in, ik niet." De bekende mecha
nismen zijn uitgewerkt. „In theorie is wat
u zegt sluitend. Het merkwaardige is dat
in Nederland de groei op dit moment meer
te verklaren is door de export, terwijl de
interne koopkracht zwakker wordt. Dat
komt door de loonmatiging, maar ook
door een grote populatie aan uitkerings
gerechtigden die de eindjes aan elkaar
moeten knopen. Ik vind het een oneven
wichtige ontwikkeling wanneer onze eco
nomie steeds meer gaat steunen op het
buitenland en de interne stabiliteit van de
koopkracht verwaarloosd wordt."
Heertje reageert verbaasd. „Ik waag toch
te betwijfelen dat de koopkracht af
zwakt."
Rabbae: „Dat zegt het Centraal Planbu
reau".
Heertje: „Ja dat kan wel zo zijn. Maar als
er meer export is en wij groeien dan moet
je dat toch ook merken aan de inkomens
en de koopkracht?"
Rabbae: „Ja, aan de winsten."
Heertje: „Maar toch ook aan de koop
kracht..."
Rabbae: „Als wij de lonen matigen dan
komen er daardoor toch geen extra ba
nen?"
Heertje: „Nee."
Rabbae: „Dus gaat het naar de winsten!"
Heertje geeft zich gewonnen. Althans,
heel even. „Akkoord. In eerste instantie
komt dat de winsten ten goede. Dat is een
grote vrucht van de loonmatiging. Op dat
punt is er alleen maar grote waardering
voor de vakbeweging. Je mag echter niet
verwachten dat de vakbeweging dat on
beperkt lang doet. Helemaal niet als de
werkgevers zich niet veel meer inzetten
om die matiging voor een deel om te zet
ten in werkgelegenheid. Het kan niet zo
zijn dat dat zo blijft. Dat leidt op een be
paald moment tot explosies, maatschap
pelijk maar ook in de lonen."
Rabbae is er niet gerust op. „Onderne
mers maken hun keus steeds meer bij een
rendementsberekening. Ze zijn niet ge
trouwd met Nederland. Het zijn ook geen
maatschappelijk werkers. Je gaat geen
werkgelegenheid creëren omdat het land
dat van je wenst. Er wordt gewoon een
kosten-batenanalyse gemaakt. Wat krijg
ik terug voor mijn gulden?"
Eigen bord
Heertje knikt. „De ondernemers moeten
tot het inzicht worden gebracht dat de
maatschappelijke kosten van grote werk
loosheid zodanig zijn dat die op een be
paald moment op hun eigen bord terecht
komen." Hij refereert aan de crisisjaren
voorafgaande aan de Tweede Wereldoor
log. „Ik weet wat onder invloed van mas-
ZATERDAG 6 MEI 1995 27
sale werkloosheid voor verschrikkelijke
processen zich kunnen afspelen. De on
dernemers moeten beseffen dat die maat
schappelijke effecten ook binnen hun ei
gen onderneming komen en dat ze er dan
beter aan doen om inderdaad mee te hel
pen meer mensen aan de slag te krijgen."
Rabbae onderschrijft dat volledig. „De
werkgevers leven niet op een platform in
de Noordzee, die hebben ook hun verant
woordelijkheid te dragen. We moeten des
noods met zachte dwang werken aan een
betere arbeidsverdeling, Zo zou je de be
lasting op arbeid kunnen verlagen en de
belasting op kapitaal kunnen verhogen.
Dan moeten de machines onze aow maar
financieren als er toch minder mensen aan
de slag kunnen."
Zo ver wil Heertje niet gaan. „Ik geloof
niet in het automatisme: de overheid
moet wetten maken en dan regelen we dat
wel even. Ik laat het veel liever over aan de
bonden. Die zijn veel inventiever. Kijk bij
voorbeeld naar de banken-cao. De vak
bonden zijn daar vier jaar op de nul-lijn
gaan zitten om de werkgelegenheid in
stand te houden."
Er klinkt bewondering in zijn stem. Hij is
ervan overtuigd dat de vakbeweging het
veel beter kan dan Melkert, de minister
van sociale zaken. De arbeid zal beter
moeten worden verdeeld en dat moet op
de vloer tot stand worden gebracht. De
overheid kan en mag dat in zijn ogen niet
dwingend opleggen. „Je kunt bij een ope
ratie niet zeggen tegen de chirurg, jij doet
de eerste helft en ik doe de tweede helft.
Dat gaat niet."
Lastenverlichting
Maar wat dan wel? En zo keren we terug
naar de door velen gewenste lastenver
lichting. Heertje haalt zijn paard weer van
stal. „Ik vrees dat als we van mijn sugges
tie afwijken en de meevallers nu verdelen,
we straks weer een oplopend financie
ringstekort krijgen. Zeker als de dingen
weer wat gaan tegenvallen. Ik zie al wat er
gaat gebeuren. Grote meevallers; ieder
een zit op het randje van zijn stoel om te
zeggen: onderwijs, sociale zaken, defensie.
Ze zitten allemaal klaar. Geef mij maar
honderd miljoen."
Rabbae: „Helemaal mee eens. Maar uw
benadering is niet te volgen, en waar
schijnlijk ook niet te accepteren, door al
die mensen (bijna één miljoen) die op dit
moment aangewezen zijn op een uitke
ring. Die mensen hebben niets aan uw be
nadering. Men wil graag brood op de
plank zien."
Het GroenLinks-kamerlid wordt er een
beetje moedeloos van. In de afgelopen
twintig jaar is de werkloosheid en het aan
tal uitkeringen alleen maar opgelopen.
Heertje springt daarop in, door te zeggen
dat de politiek mede-verantwoordelijk
heid draagt voor het hoge aantal werklo
zen. „Het minimumloon is uit oogpunt
van werkgelegenheid een grote fout ge
weest. En het ontslagrecht werkt belem
merend op het aannemen van mensen. We
hebben met de sociale zekerheden op te
grote voet geleefd. Er is enorm veel geld
verspild. Als we meer naar doelmatigheid
hadden gekeken, als het geld naar de men
sen was gegaan die het écht nodig hebben,
dan hadden de uitkeringen twintig, dertig
procent hoger gelegen en waren we alles
bij elkaar toch goedkoper uit."
Rabbae denkt dat het tijd is eerlijk te zeg
gen dat het tij niet meer valt te keren. Dat
er geen werk is voor iedereen. „Waarom
zouden we daar dan nog naar streven. Het
is nu eenmaal de prijs van de moderne
economie. Je kunt er alleen geen last van
hebben als we bereid zijn de hoeveelheid
werk die er is met elkaar te delen. We kun
nen de discussie over het terugdringen
van de werkloosheid ook sluiten en gaan
praten over een basisinkomen."
Uitwaaieren
Heertje veert op. „Dat kunnen we niet ma
ken. Misschien geldt dat voor een deel van
de werklozen van nu, maar toch zeker niet
voor de jeugd. We moeten blijven streven
naar volledige werkgelegenheid, anders
heb je de dood in de pot. Trouwens, ik ben
niet verbaasd als er over vijf jaar een te
kort aan arbeidskrachten is door de ver
grijzing. We moeten de jongeren voorhou
den dat ze zich goed laten opleiden. Dat ze
hun talen ontwikkelen, culturen bestude
ren. Zorg dat je kunt uitwaaieren. Waar
om zou je allemaal hier aan de slag moe
ten? Er is genoeg werk in de wereld te
doen. Ontmoedigen werkt desastreus."
Rabbae: „Het is gevaarlijk te blijven gelo
ven in volledige werkgelegenheid. Ik doe
dat al tien jaar niet meer."
Heertje: „Ik wel. Dat is het verschil tussen
ons."
Ed Brouwer
en Joan Haan
Boer A. Dun uit Oude Pekela staat op
het punt zijn hennepvelden in te
zaaien. Met hem produceren ruim 70
boeren uit de Groninger Veenkoloniën
komende zomer een oogst van zo'n 800
hectare hennep. Nee, op de akkers van
boer Dun en zijn collega's wordt geen
hennep gekweekt voor het verkrijgen
van Nederwietsoorten als 'Northern
Light', 'Skunk' of anderszins
roeshoudende cannabis-achtigen. Het
gaat hier om de zogeheten
vezelhennepteelt, goedgekeurd en
gesubsidieerd door de Europese Unie.
Hiervoor worden henneprassen
gebruikt met namen als Fibrimon en
Felina. Wil je van deze rassen stoned
worden, dan dient er minstens een joint
van 20 kilo te worden gedraaid.
De Groningse hennepboeren zijn de
pioniers in de speurtocht naar een
'nieuw' multifunctioneel gewas. Vezel
hennep is een nieuwe trend aan het wor
den, want je kunt er veel meer mee doen
dan touw, canvas en papier maken zoals
al sinds jaar en dag" gebeurt.
De hennepplant is wereldwijd in opmars.
Frankrijk geldt in Europa als grootste
producent van vezelhennep. Er wordt
momenteel druk geëxperimenteerd met
tal van toepassingen. In Duitsland wor
den regelmatig hennepbeurzen georga
niseerd. In Berlijn en München bestaan
inmiddels diverse winkels die zich volle
dig hebben toegelegd op de verkoop van
hennepprodukten. De Verenigde Staten
gelden als grootste afnemer van deze
produkten.
In Amsterdam opende vorige zomer de
hennepwinkel Eco Hemp Store Green-
lands. „Wiet is slechts een variant, daar
houden wjj ons niet mee bezig", zegt ei
genaar Erik Stofferis. Naast hennep-
touw, henneppapier, hennephoutplaten
en hennepkattebakvulling zijn in de hen-
aiepwinkel truien, blouses en broeken ge
maakt van hennepgaren en hennepolies-
hampoo verkrijgbaar. Geroosterde hen
nepzaadjes schijnen zeer goed te smaken
en bovenal zeer gezond te zijn. Maar de
hennepburger, die sinds kort wordt ge
produceerd als 'smakelijke vlees vervan
ger' heeft de weg naar de supermarkt
schappen nog niet gevonden.
Nederland kent inmiddels ook twee hen
nepgroothandels die gespecialiseerd zijn
in hennepkleding. Ruderalis in Maas
tricht en The Hemptribe in Rotterdam.
Beide zaken overwegen op korte termijn
ook een winkel te openen gezien de vraag
naar hennepprodukten in het algemeen
en kleding in het bijzonder. De groothan
dels betrekken hun hennep uit Honga
rije maar voor het overgrote deel uit Chi
na. China's hennepvelden worden mo
menteel ook geplunderd door de Ver
enigde Staten, omdat de vraag naar hen
nep gigantisch is. „Hennep gaat het het
helemaal maken", zegt Stofferis, „want
hennep is de toekomst van het milieu."
Schrijfblok
tv,
Augustus 1994: de hennep staat hoog op het Groningse land.
Dat hennep aan een opmars bezig is.
staat voor de 'hennepboer' Dun buiten
kijf. Dat de aanbouw van vezelhennep lu
cratief kan worden en op enthousiasme
bij de noordelijke akkerbouwer kan re
kenen, weet hij met cijfers te staven. Tij
dens het vraaggesprek moet hij zich tot
twee keer toe verontschuldigen omdat
collega's uit de regio zijn hennepdeskun
digheid opeisen. Wanneer Dun weer
plaatsneemt om de verslaggever te
woord te staan, overhandigt hij een
schrijfblok. „Als jullie journalisten nu
eens op dit papier zouden gaan schrij
ven, dan is dat al een goed begin". Het
papier - hoe kan het anders - is vervaar
digd uit 100 procent henneppulp.
De eerste officiële experimenten met ve
zelhennepteelt begonnen begin jaren
tachtig op de Landbouwuniversiteit van
Wageningen. De overheid subsidieerde
het hennepexperiment met miljoenen
guldens. Tegelijkertijd werd in Gronin
gen en Drenthe de Werkgroep Veenkolo
niën opgericht om alternatieven te zoe
ken voor de stagnerend akkerbouw in
Noord-Nederland. Gesteund door de Wa-
geningse rapporten was de conclusie dat
hennepteelt een perspectiefrijk alterna
tief is voor de Veenkoloniale agrariër.
Het pulp van de vezelhennep kon name
lijk dienen als grondstof voor de papier
industrie. Zo zou hennep de import van
hout kunnen vervangen, waardoor de
wereldwijde boomkap kan worden te
gengegaan. Maar mede omdat de papier
industrie niet rijp leek voor de vezelhen
nep - de papierprijs lag op een zeer laag
niveau - en hennepverwerkingsfabrieken
niet voorhanden waren, bleef een actieve
hennepaanbouw in de Veenkoloniën
voorlopig achterwege.
De impasse werd vorig jaar doorbroken
door initiatiefnemer Ben Dronkers. Hij
richtte zijn eigen bedrijf Hempflex op en
ging zijn eigen vezelhennep verbouwen
in de Noordoostpolder. Ook kocht hij de
failliete boedel op van een vlasverwer
kingsfabriek in Nagele. Dronkers initia
tief werd met argusogen gevolgd, omdat
hij een bekende is in het softdrugscircuit,
eigenaar van het Amsterdamse hasj mu
seum en directeur van het hennepzaden-
bedrijf Sensi Seed Bank. „Dronkers kon
twee dingen doen", zegt Dun. „Hij heeft
goed geld verdient, waarmee hij de rest
van zijn leven op zijn rug op de Canari-
sche eilanden door had kunnen brengen,
maar omdat de hennepplant hem fasci
neert, zet hij zich in voor de vezelhennep.
En daar is de landbouwer bij gebaat."
Hempflex richtte zijn vizier op het Gro
ninger platteland en vond vorig jaar tien
boeren bereid te experimenteren met ve
zelhennep. A. Dun, nu zelf betrokken bij
Hempflex, weet het nog goed. „Hempflex
was grond aan het zoeken voor toegepas
te vezelhennepteelt. Ik zag wel wat in het
initiatief en had ook land beschikbaar.
Na een succesvolle proefoogst ben ik met
Hempflex de regio ingetrokken en heb
ben we voorlichting gegeven om andere
boeren voor het idee te winnen. Nu heb
ben al ruim 70 boeren hier vezelhennep
op hun akkers staan. Bij elkaar zo'n 800
hectare. Het moeilijkste was het vertrou
wen van de boeren te winnen. Pas toen
Hempflex onlangs de voormalige stro
kartonfabriek in Oude Pekela kocht om
de verwerking van hennep mogeljk te
maken, werd vezelhennep voor veel boe
ren een reële optie", zegt Dun.
Het. Landbouwschap deelt de opvattin
gen van Dun. B. Vergoossen, beleidsme
dewerker van het Landbouwschap: ,We
zien steeds meer toepassingen van de ve
zelhennep. Niet alleen als grondstof voor
de papierindustrie, maar bijvoorbeeld
ook voor de textielindustrie. De autoin-
dustrie toont ook belangstelling voor
een vervanger van de moeilijk afbreek
bare plastics. In Duitsland bijvoorbeeld
verplicht de autobranche zich om oude
auto's voor 100 procent te recyclen, maar
met al die huidige plastics is dat onmo
gelijk. De zogenaamde composieten
(plastics die voor een deel uit plantaar
dig materiaal zijn vervaardigd) zouden
uitkomst kunnen bieden. In Nederland
zie je ook een trend naar natuurlijke af
breekbare materialen. Dus waarom geen
bumpers en dashboards van hennepve
zels?"
De neuzen van telers, pleitbezorgers en
overheidsdienaren lijken allemaal de
zelfde kant op te wijzen. Alles duidt op
een uitdijende trend die, zoals het nu
lijkt, uitgroeit tot een internationale her
waardering van het botanische buiten
beentje dat hennep heet. Volgende
maand zal de eerste officiële (vezel)hen-
nepstichting worden opgericht. Daar ne
men. naast Erik Stofferis van de hennep
winkel Greenlands, tal van overheidsin
stanties. wetenschappelijke bureaus en
andere officiële belanghebbenden aan
deel. „Om de krachten te bundelen en
het onderzoek naar vezelhennep te sti
muleren", zegt Stofferis, „Mijn grootst
wens is binnenkort de eerste Nederland
sejeansbroek van hennep op de markt te
brengen, met ecolabel wel te verstaan."
Remco in 't Hof
Tweegesprek tussen Arnold Heertje(links) en Mohammed Rabbae.
