Een voetbalploeg van tachtig miljoen
Bayern München
in 1973 overreden
door Rolls Royce
PZC
Ajax niet alleen
rijk aan historie
De huishouding van Ajax
sport
V%v
VRIJDAG 31 MAART 1995 27
Zes jaar geleden was het kommer en kwel in
stadion De Meer, sinds 1934 de thuisbasis van
de AFC Ajax. Een zwart-geldaffaire aangevuld
met ernstige supportersrellen deden het ergste
vrezen voor de roemruchte vereniging. Het nieuw
aangetreden bestuur onder voorzitterschap van
Michael van Praag moest alle zeilen bijzetten om
de trots van Amsterdam overeind te houden. De
toeschouwers kwamen mondjesmaat (gemiddeld
12.000), seizoenkaarten werden moeizaam aan de
man gebracht (5500) en met een begroting van
krap elf miljoen was er weinig speelruimte.
Zes jaar later, aan de vooravond van de eerste
halve finale wedstrijd (woensdag) in de Europa
Cup I tegen Bayern München, is alles anders. Bij
elke thuiswedstrijd loopt De Meer vol, de
seizoenkaarten (16.000) zijn uitverkocht en
volgend seizoen hoopt penningmeester Arie van
Os een begroting te presenteren die de 30 miljoen
gulden-grens overschrijdt. 'Het kan verkeren', zo
luidt de lijfspreuk van Ajax-trainer Louis van
Gaal vrij naar Gerbrand Adriaenszoon Bredero.
Inderdaad is binnen korte tijd alles anders bij
Ajax. De landskampioen is rijk, en niet alleen aan
historie.
Maquette van de Amsterdam Arena, het stadion dat momenteel in Amsterdam-Zuidoost wordt gebouwd. De
op.
nieuwe voetbaltempel, die medio 1996 in gebruik genomen wordt,
levert Ajax extra inkomsten
foto ANP
Tegenwoordig is het een leuke anek
dote aan de borreltafel, zes jaar gele
den was het bittere ernst. Een van de eer
ste maatregelen van het Ajax-bestuur dat
in '89 aantrad, was het annuleren van de
nieuwjaarswensen. Om porto-kosten uit
te sparen. Ongelooflijk, maar waar. Het
voetbalbolwerk Ajax verkeerde eindjaren
tachtig in dezelfde staat als het Olym
pisch Stadion nu: op instorten.
De FIOD-affaire was de molensteen om
Ajax' nek. De nieuwe bestuurders die te
maken kregen met de afhandeling van de
zwart-geldzaak hielden rekening met een
boete van twaalf miljoen gulden. Die werd
uiteindelijk gehalveerd, maar veel reden
om te juichen was er niet. In het najaar
van '90 diende nieuwe rampspoed zich
aan in de vorm van ernstige supportersrel
len met als dieptepunt de ijzeren staaf die
de keeper van Austria Wien tegen z'n rug
kreeg. Met als gevolg een verbanning van
de Europese velden voor een jaar. De ka
ter was groot, zowel financieel als sportief,
te meer daar Ajax zich later dat seizoen
kroonde tot landskampioen.
De malaise was compleet, de oplossing in
ventief. Waar veel clubs zouden kiezen
voor gedwongen verkopen, koos Ajax de
omgekeerde weg. Het stak zich nog dieper
in de schulden bij de huisbank om de sala
rissen, en daarmee de transfersommen
van de spelers te verhogen. Het stak de lei
ding al een tijdje dat talenten voor een
spotprijsje uit De Meer werden gevist.
Marco van Basten die voor 2,7 miljoen ver
kaste naar AC Milan, dat kon toch eigen
lijk niet.
Aan de basis van Ajax' redding stond
vreemd genoeg Johan Cruijff. De acht mil
joen die 'El Salvador' overhad om Richard
Witschge over te hevelen naar Barcelona,
werden met gejuich begroet in Amster
dam. „Die miljoenen gaven ons lucht. We
kwamen wat ruimer in ons jasje te zitten",
vertelt penningmeester Arie van Os.
Bank
De volgende zet was het aantrekken van
een nieuwe hoofdsponsor. Omdat Van Os
toch al maandelijks bij de ABN-bank
langs moest om verantwoording af te leg
gen over de financiële situatie, maakte hij
van de gelegenheid gebruik om het bank
bedrijf warm te maken voor het hoofd
sponsorschap. Als opvolger van TDK, dat
het na tien jaar voor gezien hield. ABN,
toen nog zonder Amro, hapte toe, betaal
de jaarlijks 3,3 miljoen gulden en verhoog
de dat bedrag vorig jaar tot 4 miljoen gul
den.
Een bank als hoofdsponsor straalt ver
trouwen uit en werkt als een magneet op
andere potentiële geldschieters. In het
kielzog van de bank kwamen de subspon
sors. Momenteel heeft Ajax er twaalf, va
riërend van Staatsloterij tot Martinair.
Per stuk goed voor 400.000 gulden per
jaar.
De reanimatie slaagdè, de patiënt staat
inmiddels weer rechtop. Bijna alweer met
het hoofd in de wolken. Want het gaat
goed met Ajax. De begroting van het sei
zoen '89-'90 is bijna verdrievoudigd. Dit
seizoen werd aan inkomsten 28 miljoen
begroot, de teller staat inmiddels op veer
tig.
De gezonde blos op Ajax' wangen is mede
te danken aan enkele geslaagde transac
ties op de transfermarkt. In eendrachtige
samenwerking met WCS Sport Promo
tion werden astronomische bedragen ont
vangen bij, met name, de overgang van
Jonk en Bergkamp naar Milaan. Maai- ook
de transfers van Vink, Van 't. Schip, Win
ter, Wouters en Kreek brachten veel geld
op. Veel meer dan de belangrijkste aanko
pen kostten. „Als je die bedragen van el
kaar aftrekt, staan we inderdaad 25 mil
joen in de plus", rekent Van Os voor.
Neus voor talent
Hoewel Ajax niet de gelukkigste hand van
aankopen heeft waar het gaat om de 'ge
vestigde namen' (Van den Brom en Van
Vossen kostten samen tien miljoen, maar
spelen amper), heeft het wel een neus voor
talent. De twee Nigerianen Nwankwo Ka-
nu en Finidi George werden voor een
schijntje gehaald en zijn nu vele miljoenen
waard. Jari Litmanen werd afgetest door
clubs als PSV, Barcelona en Leeds United,
maai- Ajax vond de investering van één
miljoen gulden geen weggegooid geld. De
Fin is nu al minimaal het twaalfvoudige
waard. Hetzelfde geldt voor Mare Over-
mars. Voor 1,2 miljoen kwam hij over van
Willem II, eerder dit seizoen had Arsenal
tien miljoen over voor hem.
De huidige selectie is volgens Arie van
Os zo'n tachtig miljoen gulden
waard. „Maar dat is een moment-opname.
Het kan zo weer veranderen. Als we straks
van Bayern winnen, is het 100 miljoen.
Win je de Europa Cup is het nog meer.
Maai- je kan er vanuit gaan dat een Ajax-
voetballer gemiddeld genomen zo'n vier
miljoen gulden waard is."
Het vaststellen van een transferwaarde
bij een speler met een doorlopend con
tract blijft een hachelijke zaak. In prin
Sinds het huidige bestuur aantrad in
1989 zijn er ook in de spelersgroep de
nodige veranderingen doorgevoerd. De
belangrijkste transfers op een rij:
Verkocht
Meijer (FC Groningen), Rob Witschge
(Saint Etienne), Scholten (Feyenoord),
Verkuyl (AA Gent), De Boer (FC Twente),
Larsson (AIK Stockholm), Richard
Witschge (Barcelona), Wouters (Bayern
München), Winter (Lazio Roma), Van 't
Schip (Genoa), Roy (Foggia), Van Loen
(Feyenoord), Jonk (Internazionale), Berg
kamp (Internazionale), Vink (Genoa), Wil-
lems (Grasshoppers), Groenendijk (Man
chester City), Hansen (Odense), Menzo
(PSV), Pettersson (IFK Göteborg), Peter
sen (AS Monaco), Kreek (Padova).
Gekocht
Silooy (Racing Club de Paris), Jonk (Vo-
lendam), Alflen (FC Utrecht), Groenen
dijk (Roda JC), Hansen (Odense), Peter
sen (Odense), Van Loen (Anderlecht),
Overmars (Willem II), De Boer (FC Twen
te), Van den Brom (Vitesse), George (Shar-
kes Port Harcourt), Litmanen (Myllykos-
ken Pallo), Rijkaard (AC Milan), Van Vos
sen (Anderlecht), Kanu (Kuanyanou).
Grim (Cambüur), Bogarde (Sparta).
Publiek
Gemiddeld aantal toeschouwers:
88-89: 11.941.
89-90: 17.000.
90-91: 22.147.
91-92: 18.994.
92-93: 21.429.
93-94: 22.742.
94-95: 22.578 (voorlopig).
Begrotingen
(In miljoenen guldens)
11
12
14
16
17
20
90-91:
91-92:
92-93:
93-94:
94-95:
Contracten
Aflopend in '95: Blind, Oulida, Rijkaard.
In '96: Seedorf, Silooy, Kanu, Reiziger,
Davids. In '97: Van Vossen, Van den Brom,
Litmanen, George, Reuser, Bogarde,
Kluivert. In '98: Grim, Demtsjenko, Woot-
er. In '99: Van der Sar. In 2000: Frank de
Boer, Ronald de Boer, Overmars.
B-contracten: Wijnhard, Witzenhausen,
Ooijer, Lindenbergh, Tuhuteru, Huysen.
De laatste vier zijn verhuurd aan respec
tievelijk Volendam, De Graafschap, RBC
en Haarlem. Alle B-contracten lopen dit
jaar af.
Personeel
Ajax heeft, de spelers niet meegerekend,
32 personen in vaste dienst:
15 trainers.
8 man kantoorpersoneel.
4 man terreinpersoneel.
2 man medische staf.
1 perschef.
1 commercieel directeur.
1 financieel directeur,
i Op part-time basis:
docent 'soccer-aerobic'.
studie-begeleiders,
diëtiste.
inspanningsfysioloog,
psycholoog,
optometrist,
mediatrainer.
cipe kan de club vragen wat ze wil. Van de
22 A-contracten bij Ajax lopen er dit jaar
maar drie af: die van Frank Rijkaard,
Danny Blind en Tarik Oulida. Rijkaard
stopt, Blind heeft aanbiedingen uit ver
schillende windstreken op zak (Mexico,
Japan) en Oulida wil weg. De 21-jarige Ma
rokkaan heeft weinig zin om weer een jaar
op de bank te zitten.
Prijskaartje
Maar zo gemakkelijk kom je niet weg bij
Ajax. Een Ajacied heeft het goed en ver
dient een salaris die je bij de meeste Ne
derlandse clubs niet zo snel zal tegenko
men. Zelfs als het warmhouden van de re
servebank je voornaamste taak is. Som
migen kiezen daar bewust voor. Keeper
Fred Grim tekende een contract tot '98 en
schiet tot die tijd wekelijks Edwin van der
Sar in. Anderen hebben het daar wat
moeilijker mee. En dan werkt het hoge sa
laris tegen je. Zodat er nu een prijskaartje
van twee miljoen om de nek van Oulida
hangt.
Over een vertrek valt echter altijd te pra
ten, want spelers die het in Amsterdam
niet naai1 de zin hebben, mogen vertrek
ken. Ster of geen ster, in of uit vorm, trai
ner Louis van Gaal wil geen zeikerdjes in
de groep. Een eigen mening prima, maar
het liefst thuis voor de tv, niet al te vaak
op het trainingsveld. Anders is daar de
poort.
Hoewel er een heel sterrenelftal het hek
uitliep de laatste jaren, blijft er een team
staan dat zich handhaaft in de Europese
top. De cocktail van jeugdig talent met
enkele routiniers staat elk jaar weer borg
voor succes. De laatste vier jaar haalde
Ajax minimaal de kwartfinale van de ver
schillende EC-toernooien. Een prestatie
die alleen Benfïca evenaarde. Dit seizoen
staat de formatie van Louis van Gaal voor
het eerst sinds 1980 weer in de halve finale
van het belangrijkste toernooi: de Europa
Cup 1 of, met een iets commerciëlere
klank: de Champions League.
Kassa
Ook hier blijft de kassa rinkelen. De reke
ning van Ajax kan straks een geldstroom
tegemoet zien van minimaal 21,5 miljoen
Trainer Louis van Gaal (midden) viert de landstitel 1994 met zijn Nigeriaanse talenten Finidi George (links) en Nwankwo Kanu.
foto ANP
gulden. Als de Ajacieden zich ten koste
van Bayern München plaatsen voor de fi
nale komt daar nog eens 4,9 miljoen bij.
Bij al dit geldgeweld doet de term pen
ningmeester wat gedateerd aan. Schatbe
waarder zou beter op z'n plaats zijn. Want
Ajax is rijk, en niet alleen aan historie en
traditie. Arie van Os draait daar niet om
heen. „We zijn een gezonde club, met een
flinke financiële basis. Als we willen, kun
nen we vandaag nog een dure speler ko
pen. Daar hebben we een potje voor. Het
gaat ons goed. Dat betekent niet dat we
nu achterover gaan leunen en genieten.
We blijven investeren in de toekomst."
Eén van die investeringen zit in het
nieuwe stadion dat verrijst in Amsterdam
Zuid-Oost. De twintig miljoen gulden die
Ajax krijgt van de gemeente omdat het
vertrekt uit 'De Meer' werd meteen in het
nieuwe complex (totale kosten 200 mil
joen) gepompt. Ajax is nu voor tien pro
cent aandeelhouder van de 'Amsterdam
Arena', zoals het stadion gaat heten. De
echte kosten voor Ajax komen in de vorm
van huur (vele miljoenen), aankleding (vijf
miljoen) en de aanleg van een complex
voor het jeugd- en amateurvoetbal, een
kleine kilometer verderop. Die kosten
worden geraamd op 20 miljoen gulden.
Uitverkocht
Maar ook van deze investeringen wordt
Ajax niet echt slechter. Want daar tegen
over staan de inkomsten uit de verkoop
van 54 skyboxen en 1300 business-seats.
De huursom van een skybox is 100.000 gul
den per seizoen, een business-seat levert
5500 gulden op. Alle skyboxen zijn reeds
uitverkocht (opbrengst 5,4 miljoen gul
den), van de business-seats zijn er reeds
850 (opbrengst bijna 4,7 miljoen) aan de
man gebracht. Ter vergelijking: in De
Meer bevinden zich slechts 120 van zulke
'zakelijke stoelen'.
Uiteraard gaan ook de recettes mee in de
vlucht, In het nieuwe stadion, dat volgend
jaar augustus 'voetbal-klaar' moet zijn,
kunnen 50.000 supporters een plekje vin
den. Ajax hoopt tegen die tijd 25.000 sei
zoenkaarten verkocht te hebben. Een
aanvaardbaar streven als je bedenkt dat
de supportersvereniging 45.000 leden
heeft.
De moeilijkheid is nu om in alle euforie het
eigen gezicht te bewaren of zoals Van Os
het uitdrukt: 'Ajax moet van Ajax blij
ven'. Hij typeert z'n club als een bedrijf
met een verenigingsstructuur. „Naar bui
ten toe is het een heel gezellige voetbal
vereniging. Dat is het decor. De goodwill
die je kweekt. Intern is ervoor sentimen
ten geen plaats. Daar worden keiharde be
slissingen genomen zonder rood-witte
waas voor de ogen."
Edwin Struis
De tijd en een lange rij internationale
successen hebben de wonden in
middels geheeld. Maar daags na de
kwartfinalewedstrijd Europa Cup 1 tus
sen Ajax en Bayern München, op 8
maart 1973, was gans Duitsland nog in
diepe rouw gedompeld. 'Geslacht!',
kopte pulpkrant 'Bild-Zeitung' over de
volle breedte van de voorpagina.
'Schande voor Duitsland', schreeuwde
'Die Welt' de woede en frustratie van
zich af. Het hooghartige Bayern was een
avond eerder genadeloos over de kling
gejaagd door het hautaine Ajax, uitslag
4-0. En dat deed pijn, heel veel pijn.
Want wat waanden ze zichzelf groot,
daar in Beieren. Oké. moest Bayern-
trainer Udo Lattek vlak na de loting be
kennen, in de voorbereiding op dat sei
zoen '72-'73 was Ajax al tweemaal (5-0 en
2-1) over de Duitse landskampioen heen
gewalst. Maar, zo praatte hij zichzelf en
zijn manschappen moed in, was het niet
hoog tijd dat de Amsterdamse alleen
heerser van de troon zou worden gesto
ten? En had hij, Udo Lattek, daar niet de
ideale spelersgroep voor? Met doelman
Sepp Maier, volgens zijn trainer vele
malen beter dan Ajax-keeper Heinz
Stuy, met Franz Beckenbauer, met
Paul Breitner en, als speerpunt in de
frontlinie, Gerd Müller, 'Der Bomber'.
Een rijke lichting, ontegenzeggelijk.
Maar (nog) niet rijp genoeg om de vol
gens -Lattek verzadigde Ajacieden
pootje te lichten.
Bij Ajax gingen ze evenmin gebukt on
der een minderwaardigheidscomplex.
De Amsterdammers laafden zich al
ruim twee jaar aan de grootste interna
tionale successen uit het roemrijke be
staan van de club en dat smaakte naar
meer. Na de finalezeges op Panathinai-
kos ('71) en Inter Milan ('72) snakte Ajax
naar de voltooiing van de Europa Cup 1-
trilogie. Daarbij niet gehinderd door een
gebrek aan zelfvertrouwen, getuige de
reactie van Barry Hulshof op de nade
rende titanenstrijd met Bayern: 'Best
vervelend voor die jongens dat ze het
sterkste team van de wereld hebben ge
loot'.
De dikdoenerij in Duitsland bleek, vlak
voor de aftrap in het Amsterdamse
Olympisch Stadion, vooral geacteerd.
De grondig door elkaar gehusselde de
fensie van Bayern verraadde een grote
angst voor de scharen van Piet Keizer,
het vernuft van Johan Cruijff en de doel
gerichtheid van Johnny Rep. De aanval
van de Zuidduitsers had daarentegen
sterk aan stootkracht ingeboet. Cen
trumspits Gerd Müller had een klein
maandje eerder zijn rechterkuitbeen ge
broken. De clubartsen meenden in hun
oneindige wijsheid dat Müller met en
kele flinke injecties gemakkelijk kon
meespelen. Gebroken kuitbeen of niet.
Na een gelijkopgaande. doelpuntloze
eerste helft trok Ajax-trainer Stefan Ko-
vacs in de rust zijn conclusies. Van de
strompelende Bomber had de regerend
Europees kampioen niets te duchten en
dus koos de Roemeense succestrainer
voor een nóg offensieve» strijdplan. Met
Krol en Suurbier als veelvuldig opsto-
mende backs voorzag Kovacs zijn ploeg
van vier vleugelaanvallers. In het hart
van de verdediging vertrouwde Horst
Blankenburg de bewaking van Müller
geheel toe aan Heinz Schilcher, de ver
vanger van de geblesseerde Barry Huls
hof.
Aldus werd Bayern met de rug tegen de
muur gezet, in een klemmende wurg
greep genomen en compleet murw ge
beukt. Twee doelpunten van Arie Haan,
een sierlijk afstandsschot van Gerrie
Mühren en een rake kopbal van Johan
Cruijff later was de Amsterdamse stra
fexpeditie ten einde. Bayern was weer
terug op aarde, al verkondigde Gerd
Müller na afloop zonder blikken of blo
zen dat hij zijn ploeg nog steeds aardige
kansen op een halve finaleplaats toe
dichtte.
Diep in zijn hart moet ook Müller gewe
ten hebben dat de return in München
slechts een formaliteit betrof. Ondanks
een hevige rel rondom Johan Cruijff, hij
passeerde clubarts John Rolink bij de
behandeling van een knieblessure, hield
Ajax de schade beperkt tot een 2-1 ne
derlaag. Voor dagblad 'Die Welt' stond
de triomfator in het toernooi der lands
kampioenen op dat moment al vast.
'Nooit tevoren is Bayern München zo
overtroefd als door Ajax. Na het eerste
doelpunt in de heenwedstrijd raakte
Bayern onder de wielen. Het is een
schrale troost dat zij werden overreden
door een Rolls Royce."
Ruim twee maanden later, na twee zin
derende halve finales tegen Real Ma
drid (2-1 thuis, 0-1 uit), veroverde Ajax in
Belgrado, ten koste van Juventus (1-0,
kopbal Rep) de derde Europa Cup op rij.
Maar de wraak van Bayern was zoet. De
drie volgende Europese bekers voor
landskampioenen verdwenen stuk voor
stuk in de Zuidduitse prijzenkast.
Simon Zwartkruis
