Duiken naar een polderverleden
UJL^e,
Ambassadeur bekijkt Zeeland
PZC
Schrijfster verliest
manuscripten door
brand in werkkamer
SHIRTS
Vlaamse regering nieuwe eigenaar Liefkenshoektunnel
W elzijnsstichting
verliest terrein door
beoogde kortingen
Zeeuws-Vlaamse tv
wellicht rond half
augustus op de buis
zeeland
DINSDAG 21 MAART 1995
11
van onze verslaggever
René Schrier
GOESE SAS - „Eigenlijk is het raar
dat een buitenlander, een Belg, dit
werk doet. Dat de mensen uit de
streek het niet oppakken." Roger
Puttaert, Putti voor vrienden, glim
lacht en kijkt uit over de golven van
de Oosterschelde bij het Goese Sas.
Hij is weliswaar buitenlander, maar
dit kleine stukje Zeeland kent hij be
ter dan menig Zeeuw. Zeker onder
water weet de Vlaamse sportduiker
blindelings de weg.
De uit Lombeke afkomstige Puttaert
duikt al 25 jaar in de Oosterschelde.
Meestal is hij bij het Goese Sas te vin
den. Zeker de laatste jaren is hij er we
gens het bereiken van de vut-gerech-
tigde leeftijd een vaste verschijning.
Door de veelvuldige duiken had hij op
den duur de kreeften, de onderwater-
flora en de vissen wel gezien. Hij ging
zich voor andere dingen interesseren
en stuitte bij het Goese Sas op resten
van oude dijken. Het leek hem aardig
die dijken en andere vaste punten on
der water in kaart te brengen. Dat
kwam ook voort uit zijn technische
achtergrond. Een kaart zou kunnen
dienen als gids voor andere duikers,
bedacht hij. En die beslissing bracht
hem in feite steeds verder van zijn ge
liefde duikplekje - sportduikers heb
ben het al over Putti's Place - van
daan. Hij kwam terecht in archieven,
in winkels met oude boeken, in kanto
ren van het waterschap, het museum
in Goes en op allerlei andere uiterst
droge plaatsen.
Achtergronden
Het was voor Puttaert namelijk niet
voldoende om simpelweg alles op te
tekenen wat hij onder water tegen
kwam. Hij was ook benieuwd naar de
achtergronden. Daarom ging hij op
zoek naar oude kaarten en geschiede
nisboeken over dat stukje van Zuid-
Beveland.
Putti ontdekte dat hij in feite dook bo
ven een verdronken stuk van de Oost
Bevelandpolder. „Die wetenschap
kwam niet vanzelf. Daar ben ik stap
voets achter gekomen." Hij ontdekte
allerlei wetenswaardigheden over de
omgeving van het Goese Sas. Het is
vooral een geschiedenis van inpolde
ring, dijkvallen, herstelwerk en dijk
doorbraken. Putti besloot van veel
van zijn vondsten, zoals oude kaarten,
kopieën te maken en ze met een be
schrijving in een map te bundelen.
Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat pro
blemen met de dijken zich echt niet
alleen bij hoog water en zwaar weer
voordoen: „Nadat aan beide polders
(de calamiteuze Oost-Beveland en
Wilhelminapolder) telkens vallen en
afschuivingen optraden, ontstond in
de late nacht van 9 op 10 februari 1856
Staande aan de oevers van het Goese Sas vertelt de Belgische sportduiker Roger Puttaert over het verleden van een verdronken stuk van de Oost Bevelandpol
der. foto Willem Mieras
plotseling een grote dijkval bij een
buitengewoon lage buitenwater-
stand. De nol ten oosten van de door
braak van 1820 aan de Oost Beveland
polder begon plotseling weg te vallen
met zodanige snelheid dat het kust
licht, drie huizen en het poldermaga
zijn mee in de Oosterschelde verdwe
nen. Door het in allerijl aanleggen van
noodkaden kon inundatie van de pol
der worden voorkomen."
De beschrijving van een andere dijk
val, op 9 april 1943, vlak ten zuidoos
ten van het Goese Sas: „Zeven op het
voorland liggende strandhoofden, een
deel van het naastliggende oeverwerk
en 170 meter zeedijk met daarop
staande betonmuur verdween in de
diepte. De afmetingen van de val wa
ren 280 meter bij 600 meter; de grond
verplaatsing bedroeg circa 2 miljoen
kubieke meter. Het landverlies be
droeg globaal tien hectare." Puttaert
voegt eraan toe: „Curieus is dat men
alle moeite heeft moeten doen om de
toen aanwezige Duitse autoriteiten
ervan te overtuigen dat dit voorval
een natuurverschijnsel was en niet
door sabotage werd veroorzaakt."
Grondverplaatsing
De grootste dijkval die zich ooit aan
de Zeeuwse oevers manifesteerde was
ook in dat gebied, in de nacht van 20
op 21 januari 1945. Dat gebeurde aan
de westnol van de Oost Bevelandpol
der. Daar verdween zo'n 400 meter
zeedijk, inclusief de hele Westnol. De
totale grondverplaatsing bedroeg 3
miljoen kubieke meter. De lengte van
de val was ongeveer 650 meter en het
gat was tot 120 meter binnen de zee
dijk te zien. Geboren en getogen Goe-
senaren hebben nu nog steeds over 'de
doorgebroken dijk' als ze deze plek
tussen het Goese Sas en Kattendijke
bedoelen.
Puttaert behandelt de geschiedenis
van het Goese havenkanaal, de pro
blemen met de aanleg van de sluis bij
het Sas en maakt in zijn beschrijving
ook uitstapjes richting Wemeldinge
en Wolphaartsdijk. Zo geeft hij en pas
sant nog eens een verklaring voor de
naam Perponcherpolder, afkomstig
van het Pools-Frans adellijk geslacht
De Perponcher-Sedlnitsky, dat door
huwelijk en koop in het bezit was ge
komen van het grootste deel van de
ambachtsheerlijkheid Wolfaartsdijk.
Uit de teksten van de Vlaming wordt
ook weer eens duidelijk dat de naam
Het Goese Meer voor de prestigieuze
bungalowwij k aan het water nabij
Goes, verkeerd gekozen is. Daar
stroomde vroeger het Goese Diep.
Aardig
Nieuwe ontdekkingen heeft Puttaert
niet gedaan. Daar ging het hem ook
niet om. Het gebundelde verslag van
zijn naspeuringen is juist zo aardig
omdat het de geschiedenis van dit
stukje Zuid-Beveland nog eens mooi
op een rij zet. Daarbij gaat hij uitvoe
rig in op de waterstaatkundige aspec
ten van die historie. Het resultaat van
zijn werk is dan ook niet alleen inte
ressant voor mensen die onder water
bezig zijn. maar ook voor andere geïn
teresseerden in het verleden van het
Goese Sas en omgeving.
Om die mensen in de gelegenheid te
stellen nader kennis te nemen van zijn
werk geeft Roger Puttaert zaterdag 8
april een lezing over zijn bevindingen.
Dat gebeurt vanaf 11.00 in het Loze
Vissertje aan het Goese Sas.
van onze verslaggever
BIGGEKERKE - Bij een brand
in haar woning aan de Koude-
kerkseweg in Biggekerke zijn
maandagmiddag manuscrip
ten, boekenden documentatie
materiaal van de schrijfster/
dichteres Johanna Kruit verlo
ren gegaan. Het vuur in haar
werkkamer op de bovenverdie
ping ontstond rond half zes. Dat
gebeurde kort nadat zij, na de
hele middag te hebben geschre
ven, naar beneden was gegaan.
Twee gewonden
bij ongeluk
in noodweer
BRUINISSE - Een personen-
busje is zondagavond flink be
schadigd bij een eenzijdig onge
luk op de Grevelingendam te
Bruinisse. Twee van de acht in
zittenden werden ter observa
tie opgenomen in het zieken
huis te Zierikzee. Tijdens een
hagel- en sneeuwbui raakte de
bestuurder de controle kwijt
over het voertuig. Het busje
slipte en belandde op de zijkant
inde linkerberm.
Ook op de N59 tussen Seroosker-
ke (S) en Mondriaanshoofd
kwam tijdens de hagel- en
sneeuwbui een automobilist in
problemen. Het voertuig raakte
in een slip en belandde in de
sloot. De auto werd flink bescha
digd. De bestuurder bleef onge
deerd,
(Advertentie)
j&L
,,©lö Ltiglanö"
EXCLUSIEVE HERENMODE
Nieuwe Burg 25 - Middelburg
Tel- 01180-13325 J
Volgens Johanna Kruit is veel
'onvervangbaar materiaal' ver
loren gegaan. „De werkkamer
van een schrijver is een heilig
dom, waar hij al zijn belangrijke
materiaal bewaart. Manuscrip
ten, fragmenten, boeken, dag
boeken, foto's, documentatie en
brieves met ideeën zijn voor het
grootste deel weg. Het is uithui
len en weer opnieuw beginnen."
In de schuur staan nog een paar
dozen met geblakerde boeken,
gedichten en andere papieren.
Ook een groot deel van de cor
respondentie tussen haar en de
dichter Jan Elburg - met wie
Kruit tot zijn dood bevriend was
- is gered. „Ik moest nog aan
hem denken vanavond", vertelt
Kruit aangeslagen. „Het is hem
ook eens overkomen dat zijn
werkkamer uitbrandde."
De brand werd ontdekt door de
man van de schrijfster. Met een
brandblusser probeerde hij het
vuur te bestrijden en intussen
werd de hulp van de brandweer
ingeroepen. De korpsen van Big
gekerke en Koudekere bestre
den het vuur met een hogedruk
spuit. Binnen een kwartier had
den zij de brand, die met veel
rook gepaard ging, onder con
trole. Even na half zeven konden
de korpsen terug naar hun ka
zernes.
De brand heeft veel rook- en
roetschade in de woning veroor
zaakt. Een precies schadebe
drag durft J. J. Gideonse. com
mandant van de vrijwillige
brandweer Valkenisse, echter
niet te geven. „Veel van wat ver
loren is gegaan kun je niet in
geld uitdrukken", zegt Kruit.
„Er stonden ook antiquiteiten in
mijn kamer en een oude wereld
bol. Die zijn gewoon gesmolten
of kapot." Ook de oorzaak van
de brand noemt Gideonse 'een
raadsel'. „Kortsluiting is het in
elk geval niet."
Directeur Ineke Spaander (1), leidt het ambassadeursechtpaar De Beer en commissaris Van Gelder (r) rond in het Zeeuws Museum.
foto Lex de Meester
van onze verslaggever
VLISSINGEN - De ambassadeur van Zuid-Afrika in Nederland,
Z. J. de Beer, heeft maandag een bezoek gebracht aan Zeeland.
Hij werd ontvangen bij het Havenschap Vlissingen en kreeg per
bus een rondleiding door het Sloegebied. Later op de dag sprak
hij met vertegenwoordigers van het Zeeuwse bedrijfsleven. De
ambassadeur bekeek ook het Roosevelt Study Center en het
Zeeuws Museum.
Terwijl ambassadeur De Beer 's morgens het Vlissingse havenge
bied bezichtigde, ging mevrouw De Beer naar Middelburg waar
zij werd rondgeleid bij de Middelburgse Atelier Stichting. Zij
voegde zich net na het middaguur weer bij het gezelschap voor
een aperitief en een lunch in het Prinsenlogement in de Middel
burgse Abdij.
Om vier uur vond de ontmoeting plaats tussen de Zuidafrikaan-
se ambassadeur en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven in
Zeeland. Mevrouw De Beer maakte intussen een wandeling door
de binnenstad van Middelburg.
van onze verslaggever
ANTWERPEN - De Vlaamse re
gering heeft de Liefkenshoek
tunnel overgenomen van de ge
lijknamige NA7, waarin de drie
aannemers die de tunnel bouw
den en financierden zijn ver
enigd. Met de overname is onge
veer achttien miljoen gulden
gemoeid, duidelijk meer dan de
elf miljoen die de bouwers erin
staken. Het besluit van de
Vlaamse overheid heeft tot ge
volg dat alle rechtsprocedures
direct zijn stopgezet.
Een woordvoerder van minister
Th. Kelchtermans van Open
bare Werken verklaarde maan
dag dat het nog te vroeg is om al
te speculeren over het tolvrij
maken van de tunnel. Nu nog be
talen automobilisten honderd
frank per passage, vrachtwagen
chauffeurs het viervoudige. De
zegsman van Kelchtermans:
„Op zich is het een goede zaak
dat we de tunnel nu zelf in han
den hebben. Maar verder kun
nen we geen knopen doorhak
ken, omdat de regering op het
punt staat af te treden."
De Liefkenshoektunnel werd op
10 juli 1991 in gebruik genomen,
maar van een intensief gebruik
was nooit sprake. De NV Lief-
kenshoek schoof de schuld in de
schoenen van de Vlaamse rege
ring die om allerlei redenen zou
hebben verzuimd goede aan- en
afvoerwegen aan te leggen. In
het contract werd destijds over
eengekomen dat de overheid
zou delen in winst en verlies. Een
Brusselse rechter besliste vorig
jaar dat de Vlaamse regering in
de buidel diende te tasten om de
schulden aan te zuiveren. Daar
bij ging het om miljarenden
franks
De tunnel begon vorig jaar overi
gens beter te draaien. Er pas
seerden 2,6 miljoen voertuigen,
die goed waren voor ruim 23 mil
joen gulden aan tol. Genoeg om
de zaak rendabel te maken,
maar gezien de aanloopkosten
nog veel te weinig.
Financiële deskundigen hebben
nu een plan opgesteld om èn de
verkeersoverlast op de wegen
rond Antwerpen aan te pakkan
Zeeuwse Landschap wil z'n gelijk
EMMADORP - De vrede tussen de stichting Het Zeeuwse
Landschap en de inwoners van Emmadorp lijkt nog ver weg.
De voor- en tegenstanders van de bouw van een bezoekerscen
trum bij Het Verdronken Land van Saeftinge laten geen kans
onbenut om elkaar te bestoken. Natuurbeheerder Het Zeeuw
se Landschap heeft met een nieuwsbrief een nieuw offensief
ingezet tegen de 'verdachtmakingen' van de Emmadorpers.
Daarin hekelt de stichting de bezwaren tegen het plan. Van de
brief zijn 11.500 exemplaren gedrukt, die worden verspreid on
der de leden en excursiegangers. Voor deze aanpak is gekozen,
omdat 'via de media veel onjuiste en gekleurde informatie naar
buiten gebracht wordt'. De bewoners reageerden maandag
verbolgen met een open brief.
Visagiste wint prijs bodypainting
BRUSSEL - Visagiste Ingrid Strijd uit Arnemuiden heeft het
afgelopen weekeinde de tweede prijs in de wacht gesleept tij
dens een internationale wedstrijd bodypainting in Brussel. De
wedstrijd vond plaats tijdens het dertiende Internationale
Festival van de fantastische film, science fiction en thriller die
van 10 tot 25 maart wordt gehouden. Alle plaatsen op het ere
podium waren bezet door Nederlanders. Op de eerste plaats
eindigde Marcel Alberti en Carmen Consalis eindigde als der
de.
Strijd maakt deel uit van de Gruppo Select van visagiste Mie-
ke Petiet in Middelburg. In het dagelijks leven werkt ze als
schoonheidsspecialiste en kapster in de zaak van haar ouders
in Vlissingen. Het was de eerste keer dat ze meedeed aan een
wedstrijd.
Olau-top werkt bij Eurolink
VLISSINGEN - De top van Eurolink Ferries, de nieuwe passa-
giersdienst Vlissingen-Sheerness, bestaat volledig uit mensen
die bij de opgeheven veermaatschappij Olau Line hebben ge
werkt.
Mersey Docks and Harbour Company, eigenaar van Eurolink.
maakte maandag de namen van de vier managers bekend. Bill
Moses (44) treedt op als algemeen directeur. Laraine Soliman
(46) krijgt de leiding over de passagiersafdeling. Nicholas
Kavanagh (37) en Marinus de Steur (44) gaan de scepter zwaai
en over de vrachtafdeling in respectievelijk Sheerness en Vlis
singen.
Moses, Kavanagh en De Steur werkten al voor Eurolink's voor
ganger. de vrachtdienst Ferrylink Freight Sendee. Eurolink
begint in april.
Soepeler milieubeleid gevraagd
GOES - De provincie moet een pas op de plaats maken met het
milieubeleid. De waterschapslasten dreigen voor de burgers
anders veel te hoog te worden.
De Zeeuwse Waterschapsbond heeft maandag besloten een
brief van die strekking te schrijven aan de onderhandelaars die
in Middelburg praten over het beleidsprogramma voor het
nieuwe college van gedeputeerde staten. De eisen die worden
gesteld aan het schoonmaken van vervuilde waterbodems,
zouden met name te hoog zijn.
In de brief vraagt de bond tevens het grondwaterbeheer ge
deeltelijk van de provincie naar de waterschappen over te he
velen, omdat die taak in nauwe relatie staat met het opper-
vlakte-waterbeheer.
van onze verslaggever
MIDDELBURG - De Stichting
VMC, het semi-ambtelijk or
gaan waarin veel provinciaal
welzijnsbeleid is onderge
bracht, begint te wankelen. De
Zeeuwse politiek overweegt
ernstig er de komende jaren fors
op te bezuinigen. Mede als ge
volg daarvan taant het vertrou
wen in dit instituut als beoogd
onderdak voor het nieuw te vor
men steunpunt minderheden.
Dat bleek maandag tijdens een
speciale zitting van de staten
commissie voor welzijnszaken.
De commissie kwam voor het
laatst in oude samenstelling bij
een om de sterk omstreden pro
vinciale nota minderhedenbe
leid te bespreken. Geen enkele
fractie-woordvoerder bleek
overtuigd van de noodzaak om
het minderheden-steunpunt bij
de Stichting VMC onder te bren
gen.
Opgemerkt werd dat de nota
minderhedenbeleid, waarin het
scheidend college van gedepu
teerde staten voor de Stichting
VMC kiest, vrijwel geheel voor
bij gaat aan pleidooien voor een
steunpunt met een zelfstandig
bestuur. Die pleidooien zijn on
der meer afkomstig van de
Stichting Surinamers, Antillia-
nen Arubanen en de Stichting
Educatie en Werkgelegenheid
Molukkers.
Beide instellingen zien de Stich
ting VMC als een 'verambtelijkt'
instituut dat de minderheids
groepen geen ruimte laat zelf
werkzaamheid aan de dag te leg
gen. Oktober vorig jaar al schre
ven de twee instellingen dat een
zelfstandig steunpunt goedko
per is. zodat meer geld overblijft
voor activiteiten.
Vrijwel alle commissieleden uit
ten kritiek op de manier waarop
gedeputeerde staten dit soort
geluiden hebben weggewuifd. Er
vielen daarbij termen als 'bot',
'bits' en 'onbehoorlijk bestuur'.
De eerstverantwoordelijke ge
deputeerde L. Nederhoed-Zijl-
stra (CDA) maakte geen indruk
met haar verweer dat de Stich
ting VMC een goede keus is om
dat die 'een stootje kan velen',
en veel 'know-how' heeft. Dat
zelfde gold voor een pro-VMC-
betoog vanuit de steunpunten
voor buitenlanders en woonwa
genbewoners, die ook in het
nieuwe steunpunt opgaan.
Welke kant het nu opgaat is niet
duidelijk. Uit de commissie
kwam onder meer de suggestie
het steunpunt minderheden sa
men met andere steunpunten in
een nieuwe organisatie onder te
brengen. Een ding maakte de
commissie wel duidelijk: er mag
de komende vier jaar in ieder ge
val niet op het minderheden-
budget bezuinigd worden.
Pvda-statenlid C. Sturm maak
te zich tot woordvoerster van de
commissie toen ze ook op andere
punten in de minderhedennota
kritiek leverde. Ze miste onder
meer duidelijke doelstellingen
en speciale aandacht voor vrou
wen, ouderen en huisvestings
problematiek. Gedeputeerde
Nederhoed-Zijlstra voerde ter
verdediging aan dat de nota
slechts beoogt hoofdlijnen te
schetsen.
èn de schuldenlast van de Lief
kenshoektunnel op te heffen.
Een van de mogelijkheden is het
sluiten van de Kennedytunnel
voor het vrachtverkeer in de ver
wachting dat de vrachtwagens
dan zullen uitwijken naar de
Liefkenshoektunnel. Een an
dere mogelijkheid - en ook daar
op wordt gestudeerd - is de in
voering van een zogenaamde va
riabele teletolheffing, ofwel aan
de drie Scheldekruisingen (Ken
nedy. Liefkenshoek en Temse-
brug) ofwel alleen aan de Kenne
dytunnel en Liefkenshoek.
TERNEUZEN - De Zeeuws-Vla
mingen moeten vanaf half au
gustus één of twee keer in de
week naar een regionale televi
siezender kunnen kijken. De
voorzitter van de stichting
Zeeuws-Vlaamse Televisie
(ZVT), de Terneuzense wethou
der J. van Rooijen, heeft nog im
mer goede hoop dat de benodig
de financiën voor die tijd bijel-
kaar zijn gesprokkeld.
Om dat vertrouwen ook naar
medewerkers en televisiekijkers
uit te stralen, wordt op eerste
paasdag (16 april) een speciale
uitzending verzorgd. De inhoud
van dat programma wordt één
dezer dagen gepresenteerd.
Voorzitter Van Rooijen ver
klaarde maandag dat er hard ge
werkt wordt aan het paaspro-
gramma van veertig minuten,
aanvangstijd 19.00 uur.
Concrete geldbedragen heeft de
ZVT nog niet binnen, maar Van
Rooijen gaat er nog steeds van
uit dat de regionale zender vol
doende Europese subsidies en
sponsorbijdragen binnenhaalt
als startkapitaal. De proefuit-
R^nding op oudejaarsdag 1994
gaf het stichtingsbestuur ver
trouwen in de toekomst van een
regionaal Zeeuws-Vlaams tele
visiestation. Als het programma
eenmaal draait moeten ook de
reclame-inkomsten een structu
rele bijdrage aan de begroting le
veren. Het stichtingsbestuur
werkt momenteel 'achter de
schermen' hard aan de voorbe
reiding en hoopt binnen twee
maanden met meer concrete
plannen naar buiten te kunnen
komen, zei de voorzitter
Van Rooijen: „Het streven van
de stichting is er op gericht da
gelijks een programma te pre
senteren. Dat lukt misschien
niet een. twee, drie. Maar het is
duidelijk dat je. als je regionale
televisie echt van de grond wilt
krijgen, na een bepaalde aan
looptijd minstens twee keer in
de week moet uitzenden. In eer
ste instantie wordt dan gedacht
aan één of twee blokken van
veertig minuten per avond. Om
de motivatie bij alle vrijwilligers
op peil te houden en om de
Zeeuws-Vlamingen vertrouwd
te maken met de zender verzor
gen we met Pasen weer een uit
zending."
