Genieten
van sauna
en verse
gloeizalm
1
Zeeuwse zeeheld moet in Amsterdam tot leven komen
ontvangen
toeristen
i Finse
boeren
Vjj"IHP HR
Plannen
museum in
sterfhuis
Portti- H
pahta Lokka
FINLAND
f RovaniemU^*P?
J SimÓjoKi
lijokrX
Tornio
Kiininkijoki 2
Joensffl
j=^Vafkaüs'
I NOORWEGEN f g
ZWEDEN
RUSLAND
r s S
1K\ iKudpio-r
f yp:-^ -
r'^<f| ,_f !v"Nrf!kfi
J* f\ ,9\MlyÊP
\f 'Sairhaa it. L.adoga-
/A.'rfampere "^v' meer
K Rameënlinna^
'M
«T»
Hafi^o ppumg.
In het sterfhuis van Michiel de Ruyter
aan de Prins Hendrikkade 131 in
Amsterdam moet het museum van deze
zeeheld komen. August de Meijer (79) uit
Zeist, afkomstig uit Terneuzen, werkt
aan de stichting van zo'n museum en
heeft al met de eigenaars van dat pand
afgesproken dat hij het voor één miljoen
gulden kan kopen.
PZC vrÜe tijd
ZATERDAG 25 FEBRUARI 1995 J J
waar voorheen een houten kerk stond. In
de kerk zijn houten beelden te zien uit de
veertiende en vijftiende eeuw. De beelden
vertelden het evangelie. De diensten wer
den gehouden in het Latijn of Zweeds en
het gewone volk verstond dat niet. Naast
de kerk staat een imposante klokkento
ren.
et houten stationsgebouw van
11 Salo kleurt rood in het groene
landschap. Het is dat hier een busje
klaar staat voor het vervoer naar het
landgoed Ervasto, maar anders had
de treinreis nog rustig uren mogen
duren.
Het zuidwesten van Finland oogt
I vriendelijk, heuvelachtig weids en
1 bovenal groen in de zon die de
nachten hier lekker kort maakt. En
de Finse trein staat garant voor
comfortabel reizen. Maar wie kennis
wil maken met de families Ervasto,
Rasanen, Lindstedt, Azemar en
Bergholm, hun boerenbedrijven en
sauna's, hun gloeizalm en thuis
gebrouwen bier moet in Salo
uitstappen.
Salo ligt anderhalf uur treinen van Hel
sinki aan de spoorlijn naar Uusikau-
punki. Geen duizend meren hier, geen al
ternatieve elfstedentocht, geen rendieren
en geen Lappen maai- wel wilde aard
beitjes en bessen, landgoederen, midzo-
mernachtfestiviteiten en de meiboom, de
oude koningsweg van Oslo naai- St.-Pe-
tersburg, houten huizen, talloze kleine
musea en oude kerken, veel water en gast-
V vrije mensen. Boeren in dit gebied tussen
Helsinki en Turku hebben de handen in-
I een geslagen om toeristen uit het buiten
land te ontvangen.
3 In Finland is het heel gebruikelijk dat
vooral kinderen tijdens de zomer enkele
weken doorbrengen op het platteland.
Vaak doen ze dat bij familie en veel Fin
nen hebben zelf een huisje, bij voorkeur
aan fiet water. En water is er volop in het
archipelgebied langs de zuidwestkust.
Het landgoed Ervasto ligt aan het uiterste
puntje van een kilometerslange uitloper
van de Golf van Finland. Van eb en vloed
is daar niets meer te merken en het water
Het land is zo rijk aan
hout, dat hoge
kampvuren een
algemeen verschijnsel
zijn. Zij worden ook
benut voor de
bereiding van
lekkernijen zoals
gloeizalm. Boven de
hete as wordt vaak vis
of vlees geroosterd of
gerookt,
fotografie Fins Nationaal
Verkeersbureau
is nauwelijks zout. Kaisa en Kai Ervasto
hebben aan dit puntje een eigen sauna,
waar ook de bezoekers gebruik van kun
nen maken. Het landgoed is al sinds 1689
in bezit van dezelfde familie, zoals ze trots
laten zien in een statenbijbel-dik-boek
waarin de Finse landgoederen staan be
schreven. De zolder van de boerderij is in
gericht om gasten te ontvangen en een
apart huisje op het erf is ook bestemd voor
bezoekers. Naast het woonhuis staat een
gebouwtje met een huismuseum, zoals op
veel plaatsen in Finland. Daarin staan de
gebruiksvoorwerpen van de Ervasto's op
geslagen.
Bossen
De grote schuren en trekkers maken dui
delijk dat het hier toch echt om een boe
renbedrijf gaat. De meeste grond bij het
landgoed wordt overigens in beslag geno
men door bossen. Engels spreken de Er
vasto's niet en ook geen Duits. Dat maakt
de conversatie wat lastig, maar daar heb
ben ze wat op gevonden. Niet voor niets
werken de boeren met elkaar samen. Er is
altijd wel iemand in de buurt die de bezoe
kers te woord kan staan. En Teuvo Rasa
nen van de boerderij Leipyöli aan de Kis-
korivier, zorgt desgewenst voor vervoer,
naar Pernio bijvoorbeeld, gelegen aan de
historische koningsweg van Oslo naar St.-
Petersburg, nog geen zevenduizend inwo
ners, een klein museum, oude kerken en
het huisje van de zadelmaker. De cultu
rele secretaris van de gemeente, Arja
Alanne weet er boeiend, en in goed Engels,
van alles over te vertellen.
In het museum is onder andere de kleding
te zien die wordt beschouwd als de origi
nele Pernio klederdracht zoals het werd
gedragen rond het jaar 1100. Het werd na
gemaakt aan de hand van poppenkleding
die bij opgravingen werd gevonden. Het
museum heeft ook een collectie zakmes
sen. Finnen zijn er gek op. Veel Finnen
hebben ook nu nog altijd een mes bij zich;
in de bossen komt dat altijd van pas.
De oudste kerk in Pernio stamt uit 1480 en
is opgedragen aan St.-Laurencius. De ste
nen kerk werd toen gebouwd op de plek
Meer ouds is te zien bij het dorpje Teijo.
ook al gelegen aan een uitloper van de zee.
Hier staat een landgoed in rococo-stijl uit
1770 met een park naar voorbeeld van de
tuinen van Versailles. Daar is ook een
kerkje te vinden op een heuvel.
Zondvloed
Het verhaal dat hierbij hoort gaat over de
angst van de bewoner van het landgoed
voor een tweede zondvloed. Hij liet twee
arken bouwen; één op de heuvel en één on
der het slaapkamerraam, voor het geval
hij de heuvel niet tijdig zou kunnen berei
ken. Toen de zondvloed uitbleef liet hij in
1830 uit dankbaarheid het kerkje op de
heuvel bouwen. Hét verhaal wordt verteld
door een van de zoons van Markku en
Marja-Liissa Lindstedt van het landgoed/
boerenbedrijf Skoila.
Hij werkt bij Meri-Teijo, een groot recrea
tiecentrum met vakantiebungalows, al
lerlei voorzieningen, sportterreinen en
een 18-hole golfbaan. Golfers hoeven zich
in Finland trouwens helemaal niet te ver
velen. Finnair Tours heeft er zelfs speciale
reisarrangementen voor.
De Lindstedts hebben overigens ook een
eigen sauna, zoals zoveel Finnen. Die van
hen staat aan een eigen privémeer. In de
grote steden doen de mensen het met een
sauna in de tuin of op het dak van de flat.
De sauna heeft voor de Fin niet het bijzon
dere als bij ons; het is een normaal deel
van het dagelijkse leven. Maar dan wel het
liefst met berketakken. De overgrootmoe
der in huize Ervasto toont met plezier hoe
de vers in het bos gesneden berketakjes
worden samengebonden. Met de natge
maakte bundels wordt op rug en buik ge
slagen om de doorbloeding in de sauna
nog extra te stimuleren. En dan een duik
in het privémeer. Heerlijk.
Water is onontkoombaar in de zuidwest
hoek van Finland. De weg over Kemiö
naar het uiterste landpuntje van Kasnas
biedt uitzicht op steeds meer water. Wie in
Kasnas is bevindt zich midden in de archi
pel met honderden eilandjes. Aan de kus
ten liggen talloze plaatsjes, zoals Vestlax,
in de buurt van Vastanfjard. Daar wordt,
net zoals op zoveel plaatsen in Finland,
eind juni het midzomerfeest gevierd.
Avonden
Gezelligheid kent geen tijd in Finland. De
zomerse nachten zijn kort, maar de
avonden des te langer. De zomers in Fin
land staan bol van de dans- en muziekfes
tivals. Ook daar zijn reisarrangementen
voor gemaakt. En in Finland betekent
dansen ook ontmoeten. Of het nu in een
grote loods in Teijo is, of in een jazzkroeg
in Helsinki, de Fin gaat uit om anderen te
ontmoeten. Bezoekers moeten dan ook
niet gek opkijken als zij plotseling ten
dans worden gevraagd.
En behalve van feesten, sauna en bossen
houdt de Fin ook van lekker eten. In hun
gastvrijheid bereiden de boeren hun be
zoekers de lekkerste hapjes. Magnus
Bergholm, die een bedrijf heeft in de om
geving van Vastanfjard. zet zijn gasten
gloeizalm voor. De grote zalmen worden
aan een kant ontdaan van het vel en met
de andere kant op een houten plank met
twee houten pennen gespietst. De ontvel
de kant hangt schuin boven het vuur: De
gare vis wordt gegeten met aardappelen,
een soort champignons, elandvlees, veel
salades en eigen gebrouwen bier. En zoete
taart met bosbessen en koffie na.
Teake Dijkstra
August de Meijbr is met een Amen-
kaan van Nederlandse afkomst,
John de Ruyter, maar geen nazaat van
de zeevaarder, een samenwerking aan
gegaan om het museum van de grond te
krijgen. De Amerikaan, die in Portugal
woont na een leven als koopman, heeft
een rijke verzameling Michiel de Ruyter-
spuilen die straks een plaats krijgen in
de expositie-ruimte. Voor het grootste
deel gekocht bij antiquairs in Amerika.
Het is niet uit hevige interesse voor alles
wat met Michiel de Ruyter te maken
heeft dat August de Meijer met zijn mu
seum-idee is gekomen. Het komt veel
meer, doordat hij diens sterfhuis kende.
En ook wel 'n beetje doordat Michiel de
Ruyter uit Vlissingen kwam en de Meijer
ook een Zeeuw is. Hij komt uit Terneu
zen, waai- de familie August de Meijer
een scheepvaartbedrijf had.
Bewondering heeft hij wel voor De Ruy
ter, vanwege diens gezagsgetrouwheid:
„Michiel de Ruyter heeft wel eens tegen
de admiraliteit gezegd: 'U heeft mij niets
te vragen, U heeft mij slechts te bevelen
en ik zal varen' en toen is-ie uitgevaren
met een zwakke vloot. Hij raakte zwaar
gewond bij Napels en stierf een week la
ter", aldus August de Meijer. „Dat was
nog eens een uiting van plichtsbesef,
waaraan vandaag de dag veel behoefte
bestaat. Er wordt tegenwoordig veel te
veel gerotzooid."
Jaren en jaren geleden speelde de Zeiste-
naar al met de gedachte een museum
rond Michiel de Ruyter te stichten.
„Tien jaar geleden bestond Monumen
tenzorg Amsterdam vijftig jaar. Dat
werd gevierd in de Nieuwe Kerk met een
toespraak van Prins Claus. Die wees
naai- het graf van Michiel de Ruyter in de
kerk en vertelde er het een en ander over.
Na afloop van het officiële gedeelte ver
telde ik Prins Claus dat vlakbij, op de
Prins Hendrikkade 131, Michiel de Ruy
ter is gestorven na er 28 jaar gewoond te
hebben en dat ik dat pand graag zou wil
len ombouwen tot ambtswoning voor de
admiraal-bevelhebber van de marine
met een klein museum erbij."
Prins Claus vond het een prachtig idee,
vertelt August de Meijer over de ontmoe
ting van toen. Maar de prins-gemaal
raakte, zoals hij zegt, 'uit de roulatie' en
het idee verdween wat naar de achter
grond. „Totdat ik vorig jaar ene me
vrouw De Ruyter-de Wild ontmoette,
een afstammelinge van Michiel de Ruy
ter. Die zei: 'Ik heb een kennis, John de
Ruyter, 'n Amerikaan, en die heeft van
alles en nog wat over Michiel de Ruyter'.
Daar zitten zulke gekke dingen bij. Zoals
een Portugees lucifersdoosje met het
vlaggeschip van Michiel de Ruyter erop
afgebeeld."
August de Meijer legde contact met
John de Ruyter en bezocht met hem het
pand waarin hun museum gevestigd zou
moeten worden. „Het is eigendom van
de familie Hansen-Jonckheer Pieck en
we hebben de principe-afspraak ge
maakt dat ik het voor één miljoen in
handen heb. Dat huis kun je prachtig
ombouwen tot een ontvangsthuis voor
de marinevloot en een museum. Daar
heb ik in totaal twee miljoen voor no
dig".
Om de kans op voldoende geld zo groot
mogelijk te maken, is hij enkele banken
'tegen elkaar aan 't. uitspelen': „Wie 't
meeste geeft, als lening/hypotheek of als
August de Meijer ziet 'zijn' museum wel zitten: „Alles is er. Ik heb alleen nog wat
dubbeltjes nodig." fotoGPD
gift, die krijgt in dat huis een zaaltje, net
zoals je in het museum in Den Bosch de
Van Lanschotzaal en de Philipszaal
hebt."
Behalve de collectie van John de Ruyter
- die uit bustes van Michiel de Ruyter,
schilderijen, uniformen en penningen uit
die tijd bestaat - komen in het museum
enkele meubelstukken te staan die Mi
chiel de Ruyter nog heeft gebruikt. „Die
hebben we opgesnord, merkwaardiger
wijs in Rotterdam". En wie weet, zegt hij,
lukt 't om van het Scheepvaartmuseum
een paar scheepsmodellen uit de tijd van
De Ruyter los te krijgen: „Kortom, alles
is er. Ik heb alleen nog wat dubbeltjes
nodig. We hebben een sluitende begro
ting als 't ding twee ton per jaar ople
vert".
In de weekeinden wil hij het gebouw
openstellen voor recepties, naast de toe
gangsprijzen en de verhum- aan de ma
rine de derde inkomstenbron: „Erboven
moet een sergeant-majoor komen wonen
die op de tent past. Monumentenzorg
doet mee en de stichtingsakte ligt al
klaar. En wie wordt voorzitter van het
bestuur? Admiraal Buis. opperbevel
hebber van de zeestrijdkrachten. Kun je
het mooier hebben? En ook generaal-
majoor Van Oppen van dè landmacht
neemt zitting in het bestuur. En John de
Ruyter moet directeur worden, want die
weet al-les van Michiel de Ruyter."
De toekomstig directeur streeft ernaar
het museum in het jaar 2007, het jaar van
de vierhonderdste geboortedag van Mi
chiel de Ruyter (Vlissingen, 24 maart
1607), officieel in gebruik te nemen. Maar
August de Meijer zou dat graag een paar
jaar eerder zien: „Anders kan ik 't niet
meer meemaken. Maar, haast hebben we
niet, want haast kost geld".
Michiel Adriaenszoon de Ruyter ging op
11-jarige leeftijd naar zeè. In 1641 werd
De Ruyter, die tot dan bij de koopvaar
dij, de walvisvaart en de kaapvaart had
gewerkt, kapitein op een schip van de
Zeeuwse admiraliteit. Als schout-bij-
nacht maakte hij een expeditie onder
Arnout Gysels mee naar Portugal, waar
bij hij zich onderscheidde in de Slag bij
Kaap St. Vincent.
In 1652 liet hij zich overhalen om, voorlo
pig als commandeur voor één tocht, in
dienst te treden van de Zeeuwse admira
liteit. Hij toonde zich een voortreffelijk
tacticus in de slagen bij Plymouth, Dun-
geness, Portland, Nieuwpoort en Ter
Heijde. Een jaar later volgde, in hoofd
zaak door toedoen van Johan de Witt,
zijn benoeming in de nieuwe functie van
vice-admiraal van Amsterdam.
Vervolgens commandeerde De Ruyter
herhaaldelijk vloten naar de Middel
landse Zee, met als hoofdtaak de be
scherming van de koopvaardij tegen ka
pers en zeerovers. Verder trad hij op als
onderbevelhebber in de Oostzee, bij het
ontzet van Danzig (1656) en bij de blok
kade van Portugal (1658). Daarna ging
hij opnieuw als onderbevelhebber van
luitenant-admiraal Jacob baron van
Wassenaer Obdam naai- de Oostzee.
In 1664 voer hij uit naar West-Afrika. Na
dat daar de handelsposten waren her
overd die de Royal African Company
had ingenomen van de Westindische
Compagnie, stak hij over naar de Antil
len en vervolgens naar Newfoundland
om tegen de Engelsen kaperoorlogen te
voeren. In 1665 keerde hij terug naar ei
gen land, waar hij vrijwel onmiddellijk
werd belast met het opperbevel over de
landelijke vloot, in de rang van luitenant
admiraal. Als vlaggeschip kreeg hij be
gin 1666 de nieuwe De Zeven Provinciën.
Tijdens de Derde Engels-Nederlandse
Oorlog (1672-1674) was de vloot onder lei
ding van De Ruyter voor 't eerst de meer
dere van de Engelsen. De overwinning
bij Kijkduin was er mede de oorzaak van
dat de Engelsen zich in 1674 uit de oorlog
terugtrokken.
In 1675 werd De Ruyter met een zwakke
vloot naar de Middellandse Zee ge
stuurd om de Spaanse bondgenoot te
helpen tegen Frankrijk. In de slagen bij
Stromboli en Syracuse streed hij met
succes, maar in de laatste slag bij Napels
(22 april 1676) raakte hij zwaar gewond.
Hij stierf een week later. Reeds tijdens
zijn leven was Michiel de Ruyter een in
ternationale beroemdheid en hij is dat
steeds gebleven.
Jos van der Meer
Hanko of' Hangö, zoals deze plaats in het Zweeds wordt ge
noemd. De meeste steden in Zuid-West Finland hebben ook een
Zweedse naam, overgehouden van de Zweedse overheersing
tussen 1300 en 1800. Dat kan soms leiden tot spraakverwarring.
Het Zweeds is echter nog steeds de tweede officiële taal in Fin
land.
f
