Het binnenland van
Mallorca is doodstil
Skipiste met verse sneeuw in Hollands laagland
Olijfbomen
en plantages
Ambitieus
ontwerp
Om vijf uur s' ochtends moeten we al op
Schiphol zijn voor onze vlucht naar
Mallorca. En dat op een doordeweekse woensdag.
Eigenlijk te gek om los te lopen, en we accepteren
dat ook nog. De charterreiziger wordt in absolute
onzekerheid gehouden en moet alles accepteren.
Vroeg vertrek, laat vertrek, vertragingen. De
klant/reiziger is allang geen koning meer. „Een
week voor vertrek krijgt u de vliegtickets thuis
en daar staat de vertrektijd in", zegt het meisje
van het reisbureau.
Het vliegtuig, een gigantische Airbus, helpt ook
al niet om lekker ontspannen op reis te gaan. Het
gangpad is zo smal dat je er alleen overdwars
doorheen kunt lopen. Wie dat niet doet, bonkt
ongegeneerd links en rechts tegen de zittende
passagiers aan.
De ruimte is zo beperkt dat eten in de kleine
vliegtuigstoelen een gevaarlijke bezigheid wordt.
Een por van je buurman en je steekt jezelf een
oog uit met je vork. Gelukkig duurt de vlucht
maar twee uur.
Op het vliegveld van Mallorca heeft de
griep toegeslagen. Het is doodstil in
de aankomsthal. En het blijft doodstil...
want pas na drie kwartier komen er eerst
een aantal kartonnen dozen met fietsen
en daarna stuk voor stuk 250 koffertjes
over de rollenband aangehobbeld.
„Welkom op Mallorca", zegt de mevrouw
van Arke in de bus die ons naar het hotel
brengt. Om even tien uur zijn we er. Nee,
de sleutel van onze kamer krijgen we nog
niet. „Dat kan wel twee uur worden," zegt
de meneer aan de balie vriendelijk.
Je hoeft niet te zoeken naar hotels op Mal
lorca, want die zijn er genoeg. Vierentwin
tighonderd staan er langs de kust. En mis
schien zijn het er nu 2412, want er zijn nog
al wat bouwactiviteiten. Nieuwbouw,
maar ook en vooral renovatie.
Dat laatste is bittere noodzaak. Heel wat
hotels uit het begin van de jaren zeventig
voldoen al lang niet meer aan de eisen die
de huidige vakantieganger stelt. Dat bete
kent dat de consument zich goed moet la
ten informeren over bouwjaar en kwaliteit
van het hotel. Bij de reisbureaus kan men
dat te weten komen. Deze beschikken via
Buro Toeristique uit Oostwoud over de
exacte informatie van alle hotels die in de
reisgidsen van Nederlandse toeroperators
zijn vermeld.
De wildgroei op het vakantie-eiland lijkt
voorbij. Er zijn nu behoorlijke straten, bij
na overal trottoirs en er is zelfs straatver
lichting.
Autoweg
Verdwenen is ook de drukke autoweg
langs de kust vanaf de hoofdstad Palma
langs Can Pastilla, Playa de Palma en El
Arenal die als een barrière tussen de ho
tels en het strand lag. Nu wordt langs het
drukste deel van het eiland een boulevard
aangelegd. Een groot deel daarvan is in
middels gereed.
Mallorca was een beetje weggezakt in de
belangstelling van de toerist. Dat had
deels te maken met de steeds maar hoger
wordende prijzen. Voor heel wat minder
kon je naar Joegoslavië of Turkije. En je
kon omdat we ook in Nederland een
paar mooie zomers achter elkaar hebben
gehad ook naar de Veluwe gaan.
Spanje en Mallorca dachten dat die
stroom 'toeristen nooit zou stoppen en
schroefden hun prijzen steeds verder op.
De toeristen bleven massaal weg. De hote
lier werd in feite gedwongen om zijn prijs
te verlagen en kreeg daarbij hulp van een
paar fikse devaluaties van de peseta. De
reissom is daardoor gunstiger geworden.
Stilleven op één van de hacienda's.
Op het eiland zelf merkt de consument
daar overigens weinig van. Integendeel,
de beddenprijs kan misschien zijn ver
laagd, maar gezien de prijzen van een bier
tje of drankje doet de hotelhouder een po
ging dat via de drankjes terug te halen.
Hoe het ook zij: de vakantiegangers ko
men weer. Mallorca is terug van even weg
geweest.
De kustlijn van het eiland is 320 km lang.
Het toerisme concentreert zich voorna
melijk langs de stranden links en rechts
van de hoofdstad Palma. En daar is het
dan ook raak. De meestal hoge hotels
staan in rotten van tien achter elkaar. Bij
de hotels en op vrijwel elke hoek open
lucht barretjes met schetterende muziek.
Langs deze kust staan over een lengte van
twintig tot dertig kilometer allemaal win
keltjes, eethuisjes, barretjes, discotheken,
terrasjes etc. Voor wie van drukte houdt,
is dat best gezellig. Echter, als je tweehon
derd meter winkeltjes, eethuisjes, bar
retjes en terrasjes hebt gezien dat weetje
dat de volgende tien kilometer net zo zal
zijn.
Aan de andere kant van de boulevard ligt
het niet al te brede zandstrand en de im
mer blauwe zee. En dat strand is op een
warme, zonnige zomerdag prop- en prop
vol. Op de boulevard ruik je bij elk zuchtje
wind de geur van zonnebrandolie.
Schilderachtig
Voor veel mensen is zee, zon en strand
hoe belangrijk ook echter niet genoeg.
Men wil zoals dat in de folders altijd heet
foto GPD
'schilderachtige' plaatsjes zien. Ook dat
kan op Mallorca. Er zijn tal van busexcur
sies. Bij voorbeeld naar wellicht het mooi
ste gedeelte van het eiland, naar plaatsjes
als Deya, Valldemosa, Banaylbufar en
Estellenchs.
En wie eens een druipsteengrot wil zien
moet beslist met de bus naar de grotten
van Drach. De mooiste van Europa wor
den ze genoemd. Dat betekent natuurlijk
wel dat er elke dag vele duizenden bezoe
kers achter elkaar door schuivelen.
Busexcursies zijn pittig geprijsd. De erg
mooie eilandtoer bij voorbeeld kost onge
veer f 95.- per persoon. De grottentocht.
rond de tachtig gulden. Ook een avondje-
uit kan met de bus. Een van de bekendste
trekpleisters is wat dat betreft de 'hacien
da' Son Amar uit de 16e eeuw. Vroeger
landbouwbedrijf, nu 'restaurante especta-
culo'. Voor een bezoek aan dit amuse
mentscentrum en deelname aan een groot
barbecuefeest tel je bijna honderd gulden
neer.
Ook al gezien de prijs van een busexcursie
is het aantrekkelijk een auto te huren om
het eiland te bekijken. Dat kun je op elke
hoek van de straat en voor een lage prijs.
De concurrentie tussen de autoverhuur
ders is moordend. Een kleine auto als een
Polo, Panda of Peugeot kun je al huren
voor minder dan veertig gulden per dag.
Het voordeel van een huurauto is boven
dien dat je alles lekker in je eigen tempo
kunt zien.
Het binnenland is zeker de moeite waard.
Neem een goeie kaart mee en verlaat de
ZATERDAG 4 FEBRUARI 1995
vrije tijd
Eeuwenoude olijfbomen geven het binnenland van Mallorca een extra cachet. foto GPD
hoofdweg. Het is er doodstil, de dorpjes lij
ken verlaten. Via vaak niet geasfalteerde
wegen kom je dan langs soms eeuwenou
de olijfbomen, tuinbouwgebieden of si
naasappelplantages. Dat laatste bij voor
beeld in de vallei van Sóller, de Valle de las
Naranjas. In dit stadje zou Columbus ge
boren zijn, maar daar is niets meer van te
merken.
Een ervaring op zich is de weg terug van
Sóller naai- Palma via de C 711. Totdatje
weer uit de bergen bent, telt deze weg 62
haarspeldbochten. Niets dus voor wie wie
last heeft van hoogtevrees. Een bocht
even iets te ruim nemen betekent hier vra
gen om een aanrijding. Toch is er een truc
je om veilig beneden te komen: rijd achter
een toeristenbus aan en je hebt geen enkel
probleem. Want voor die monsters gaat ie
dereen aan de kant.
Wie niet per se op het strand wil liggen, in
de zon wil bakken of met duizenden over
de strandpromenade wil sjokken of in een
hete bus bus wil zitten, kan beter in het
vroege voorjaar of najaar naar Mallorca
gaan. Het is er minder druk natuurlijk, en
vooral de temperatuur is dan aantrekke
lijk om activiteiten te ondernemen. Dat is
ook de reden dat Arke Reizen Mallorca als
winterbestemming in zijn gidsen heeft op
genomen. Er zijn prachtige wandeltoch
ten te maken. Je kunt er heerlijk fietsen en
een autotocht is dan heel wat aangenamer
dan in juli en augustus, als de tempera
tuur op kan lopen tot 35 graden. In okto
ber is de gemiddelde dagtemperatuur nog
altijd 22 graden. Ook in de winter zorgt de
Middellandse Zee voor milde temperatu
ren. In het vroege voorjaar is het eiland op
zijn mooist.
Ben Uri
Een skipiste van 350 meter met zestig
centimeter versgevallen sneeuw,
compleet met twee skiliften, in het
vlakke Hollandse landschap. Als het aan
de Hoofddorpse architect A. Oosterhuis
ligt, zorgt Capelle aan den IJssel voor een
Europese primeur. Oosterhuis nam zelf
het initiatief voor het ontwerpen van zo'n
piste. Niet op het tekenbord, maar met
behulp van een ingenieuze ruimtelijke 3-
D computer. Projectontwikkelaar
Adriaan van Erk zag meteen wat in dit
project, kosten vijftig miljoen gulden, en
verstrekte Oosterhuis een opdracht voor
verdere uitwerking van het idee.
Ontwerpen met een ruimtelijke 3 -D
computer levert kleurige driedi
mensionale beelden op die de werkelijk
heid zeer dicht benaderen. Bij de tradi
tionele platte bouwtekeningen moet je
altijd zoveel vertellen voordat ze een
beetje begrijpen hoe iets gaat worden.
Mijn perspectiefbeelden zijn veel over
tuigender. Ze stellen belangstellenden,
insprekers en stadsbestuurders - de be
slissers - in staat, lang voordat de eerste
heipaal in de grond zit, precies te bekij
ken hoe zo'n bouwwerk eruit gaat zien.
Over geld hoeft de gemeente zich geen
zorgen te maken. Volgens Oosterhuis
hebben zich enkele financiers voor dit re
creatieproject gemeld. Ondernemer
Rien Olivier gaat de skipiste exploite
ren. De architect denkt dat in Nederland
plaats is voor maximaal drie skipistes.
het geval nog eens met de hand een teke
ning moet worden gemaakt. Oosterhuis 3
zegt niet meer buiten de 3-D ontwerp-
computers te kunnen. „Het liefst zou ik
er nog een virtual reality-systeem bij
hebben. Dan zou ik zelfs door nog niet i
bestaande gebouwen heen kunnen lo-
pen tijdens het ontwerpen. Ik moet wel
oppassen: doordat mijn werk is verwe- j
ven met mijn hobby bestaat het gevaar
dat al ons huishoudgeld opgaat aan
computers."
De ingenieuze computernetwerk 100 VG
van Hewlett Packard is geleverd en gein-
stalleerd door de Hoofddorpse firma J,
Photo Document Systems (PDR). Het is
het snelste systeem dat te koop is. PDR
voorspelt een doorbraak in de toepas
sing van dit HP-netwerk, gezien de vele
applicaties, zeker op het gebied van ar- I
chitectuur. Die eisen steeds hogere pres- f
taties van de computers. Ook andere ar- f
chitecten tonen hiervoor nu belangstel
ling. Het kostte PDR wel moeite hun te
overtuigen. Als argument voerden archi
tecten vaak aan dat hun eigen creativi-
teit verloren zou gaan. De ontwerpen J
van Oosterhuis bewijzen dat die vrees
ongegrond is.
Oosterhuis: „Ik ben blij dat ik in contact
ben gekomen met PDR. We waren alle-
bei bezig in ons eigen stolpje. Maar nu
bevruchten we elkaar met kennis. PDR
heeft nu voordeel van mijn praktische 'j
computer-ervaringen en ze demonstre
ren mij hoe het nog beter kan. Ik heb het j
nu helemaal in mijn vingers. Het is echt j
uniek om in een vroeg schetsplansta-
dium je ideeën al zo realistisch in kleur I
te kunnen tonen. Je moet wel ruimtelijk
kunnen denken, maar dat is inherent j
aan ons vak. Voor de skipiste verwacht
ik dat over een halfjaar een gunstig be
sluit valt".
Cor Boos
„Je kan er nog een bouwen in de omge
ving van Amsterdam en een bij Maas
tricht. Om zo'n sport- en recreatievoor
ziening rendabel te kunnen exploiteren
dient deze jaarlijks 700.000 tot 800.000
betalende bezoekers te trekken. Dat ver
eist een regio met een bevolking van
minstens drie miljoen zielen."
Vriesinstallatie
Een kunst-skibaan waar dagelijks verse
sneeuw 'valt', vergt een ingenieuze vries
installatie. Die wordt gebouwd in sa
menwerking met het daarin gespeciali
seerd ingenieursbureau Dynaf in Alk
maar. De machine produceert sneeuw
vlokken van waterdruppels die tot twin
tig graden onder nul worden afgekoeld.
Dat gebeurt in een produktiebunker.
Daarvandaan voert een transportbaan
's nachts de verse sneeuw naar de ski
baan. Oosterhuis erkent dat het wel veel
energie vergt om sneeuw te maken.
„Maar de warmte die vrijkomt kun je
weer gebruiken. Het mooiste zou een
zwembad zijn, maar je kan er ook ruim
ten in het complex mee verwarmen."
De skipiste komt aan een plein van 60 bij
150 meter en maakt deel uit van een
groot complex met een doorzichtige
overkapping dat de naam Riviaforum
heeft gekregen. Daarin komen tevens
een bioscoop met 25 zalen, klimwand,
hotel, bergrestaurant op 50 meter
hoopgte, andere horecabedrijven, verga
dercentrum, sportwinkels en kantoren.
De totale bouw vergt circa 150 miljoen
gulden. Riviaforum is gepland bij de
Brienenoordbrug op de grens van Capel
le aan den IJssel en Rotterdam. Dat ver
klaart waarom ook de Maasstad een
stem in het kapittel heeft bij de realisa
tie. Het is een grootschalig bouwwerk
dat projectontwikkelaar Van Erk „Het
hart van de regio" noemt.
Architect A. Oosterhuis met zijn echtgenote bij de 3-D computer waarop hij zijn ontwerp maakte. foto GPD
Omdat het complex grote aantallen be
zoekers trekt komt er een zogenaamd
transferium bij. Een 'overstapplein'
waar diverse soorten openbaar vervoer.
inclusief metro, samenkomen en 2500
parkeerplaatsen zijn voor particuliere
auto's.
Een team van bouwkundigen van Archi
tectenbureau Oosterhuis werkt op
beeldschermen de ontwerpen uit tot in
details. In de hoek staat nog een 'oud'
tekenbord, het laatste exemplaar. Voor
