Studenten gevangen in
wereldwijd imperium
Bijgeloof
Reisduwen
The Firm
reportage
ZATERDAG 4 FEBRUARI 1995 2 5
De voormalige sekte-leden van The Firm (vlnr): Annette Binns, Stijn Ariaens en Paul Verbiest.
The Firm is een val, een
levensgevaarlijk systeem.
Onze 'opleiding' bestond uit
werken. Van 's ochtends vroeg
tot 's avonds laat. Kleding
sorteren, gebouwen renoveren,
leuren met ansichtkaarten.
Nooit vakantie. Geen lessen.
Maar urenlange sessies die je
afmatten en compleet gestresst
maakten. Geen alcohol of
drugs, dan lag je er meteen uit.
Wèl controle: de kamers
werden doorzocht en brieven
geopend. De zwakkeren bleven
achter en gleden steeds dieper
het systeem in. De slachtoffers
zijn robots. Gevoelloos,
willoos. Overgeleverd aan The
Firm.
Ze trekken zich nóg de haren uit
het hoofd en zijn er, ieder op ei
gen manier, door beschadigd. Paul
Verbiest uit Vught, Stijn Ariaens
uit Rosmalen, Annette Binns uit
Londen en Niina Kinnunin uit Hel
sinki: vier jonge mensen die zich
zo'n anderhalf jaar geleden lieten
verleiden door kranteadverten
ties. Die beloofden een vierjarige
lerarenopleiding in Denemarken
mèt een studietrip van een paar
maanden in India en na de oplei
ding een eenjarige aanstelling als
onderwijzer en ontwikkelingswer
ker in Afrika. Banen en studies
werden opgezegd, spaarcentjes
verzameld, ouders vaarwel gekust.
Op naar het Deense Tvind.
Daar werd het verhaal tijdens het
'kennismakingsweekend' van The
Necessary Teacher Training Col
lege (de 'lerarenopleiding') nog
veel mooier opgedist. „Met koffie,
chocoladegebak, ontbijt, lunch, di
ners... we hebben later nooit meer
zo goed gegeten," herinnert de 21-
jarige Paul Verbiest zich. Verge
zeld van al die heerlijkheden
kwam het verhaal over Tvind. Een
groep leraren die in de jaren zeven
tig uit 'idealistische overwegingen'
de weg naar de Derde Wereld vond
en inmiddels een gigantisch con
cern heeft opgebouwd. „Natuurlijk
werd over de ware structuren en
doelen van Tvind niet gepraat,"
vervolgt Paul. „Toen niet, latei-
niet, nooit niet."
Voorgelogen
De lerarenopleiding voorspelde
veel goeds. Een keur aan vakken.
Van internationale politiek en eco
nomie, Deens, geschiedenis, me
diatechnieken tot pedagogiek,
kunst en drama, psychologie of 'to
do what you think is most right'.
Geen woord over het feit dat de op
leiding sinds enkele jaren niet
meer door het Deense ministerie
van onderwijs wordt erkend en een
'Tvind-diploma' geen onderwijs
bevoegdheid in Denemarken of
daarbuiten oplevert. „We werden
voorgelogen," zegt de 27-jarige Ni
ina Kinnunin. die bij haar moeder
een lening afsloot voor het inschrij
ven. „Met dat urenlange gepraat
namen ze alle twijfel weg. Met het
diploma konden we overal aan de
slag, bezworen ze ons. En zo be
landde ik in het Tvind-concern:
een complex van scholen, die niets
meer zijn dan houten, tochtige ba
rakken. In mijn groep zaten nog
zo'n vijftig andere studenten. Bij
na allemaal uit het buitenland.
Finland, Zweden, Engeland, IJs
land, Duitsland en Nederland."
Geen van allen had vooraf naar
Tvind geïnformeerd, geen van al
len wist dat met het diploma in de
toekomst hooguit een baantje op
een andere Tvind-school in het
verschiet lag. Volgens het Centraal
Bureau Fondsenwerving in Am
sterdam heeft het concern naast
de volwassenenopleidingen en -
cursussen op The Necessary Tea
ching Training College en acht zo
genoemde Travelling Folk High
Schools (Denemarken, Noorwegen
en de Verenigde Staten) in eigen
land nog eens zes 'vrije' scholen
voor kinderen, negen middelbare
scholen en vier 'universitaire'
scholen voor tieners, vijf huishoud
scholen, een modevakschool en
een zeevaartschool. Verder telt het
concern acht opvangscholen voor
moeilijk opvoedbare kinderen,
waarvan er twee in Engeland zijn
gevestigd.
„Het personeel op die scholen is
niet gekwalificeerd en komt uit de
kweekbak van Tvind," bevestigt
de woordvoerder van het Deense
pai'lementslid Inge Dahl Sörensen
(Liberale Partij). „Omdat wij een
zeer flexibele wet op het onderwijs
hebben, worden bijna alle scholen
gesubsidieerd." Dat betekent dat
ruim 85 procent van de onderwijs
kosten (salarissen, materiaal) op
die Tvind-scholen wordt betaald
door de Deense overheid. De ge
bouwen zijn eigendom van de
Tvind-groep en zijn ondergebracht
in twee stichtingen: de Stichting
Faelleseje en Stichting Estate die
via zeer gecompliceerde construc
ties ook enorme landgoederen,
plantages, boerderijen, fabrieken
en onroerend goed over de hele we
reld bezitten.
Ook daarover is Tvind zwijgzaam.
En mocht er onder toekomstige
studenten nog twijfel bestaan, dan
worden die plooien tijdens dagen
lange bijeenkomsten gladgestre
ken. „Zingen voor the family of
man," zegt Niina. „Van die socia
listische strijdliederen, kamera
den onder elkaar. Discussies. Be
togen. De boodschap kwam er al
tijd op neer dat Tvind onze wereld
was en de buitenwereld tegen ons
was. Ik herinner me dat een
Zweedse jongen een keer met kriti
sche kranteverhalen aankwam.
Daar gaven ze weer een draai aan:
de pers, het leger, de regeiïng, ie
dereen was tegen Tvind. Ze vertel
den ons zelfs dat er spionagevlieg-
tuigen over het kamp vlogen. Pa
ranoia werd je ervan. Wie toch ei
gen denkbeelden naai- buiten
bracht, werd voor idioot versleten
en geïsoleerd. Tijdens de sessies
was altijd wel iemand het pispaal
tje. Het was pure geesteüjke mar
teling."
Anti's
De Noorse Anna Ellingsen - oud
student van Tvind - noemt dat 'ty
pische sekte-maniertjes'. Ellings
en maakt deel uit van de Noorse af
deling van De Beweging Tegen
Tvind die ruim honderd leden
(slachtoffers, ouders en vrienden)
telt. In Denemarken heeft de ge
lijknamige zusterorganisatie zo'n
zeventig leden, terwijl Finland en
Zweden enkele tientallen anti-
Tvind activisten herbergen.
Ellingsen legt uit hoe indoctrinatie
en manipulatie de rode draad bij
Tvind vormen. „Er wordt honderd
procent toewijding van studenten
verlangd. Heel langzaam worden
ze ingepalmd. Door mensen te
isoleren, keihard te laten werken,
weinig slaap te gunnen en slechte
voeding voor te schotelen, neemt
hun fysieke en geestelijke weer
stand af. Leerlingen die bij Tvind
blijven, onderwerpen zich na een
jaar of twee aan allerlei regels. De
meisjes moeten hun haar kort
knippen, iedereen draagt dezelfde
kleding. Omdat het instituut al je
geld beheert, heb je geen zeggen
schap meer. Tvind koopt alles.
Zelfs je tandenborstel."
De kosten voor de lerarenoplei
ding zijn buitensporig hoog. De
Duitse oud-student Thomas Bog-
gatz vertelt dat hij als startbedrag
ruim 7000 gulden moest neertellen.
„Onder de noemer common eco
nomy gooiden de leerkrachten al
ons schoolgeld in één pot. Sommi
gen hadden alles in één keer be
taald, anderen slechts een deel.
Daardoor kwamen we nog 100.000
gulden tekort, zeiden ze. We wer
den aan het werk gezet om dat geld
te verdienen. Uiteraard bij Tvind-
instituten of -bedrijven. Sommi
gen moesten het Tvind-hotel in
Noorwegen opknappen, anderen
renoveerden Tvind-scholen in En
geland. Zwaar werk. We hebben la
ter uitgerekend dat we met z'n al
len in twee weken tijds zeker
200.000 gulden voor Tvind hebben
verdiend."
Geldstromen
De totale kosten voor de opleiding
bedragen 70.000 gulden. Om een
onduidelijke reden - mogelijk om
het traceren van geldstromen te
bemoeilijken - konden studenten
hun schoolgeld niet contant beta
len, maar alleen lenen. „Bij DAPP,
de overkoepelende organisatie
van de hulporganisaties Humana
en UFF van Tvind," vervolgt Tho
mas. Terugverdienen, stond in het
contract, gebeurde tijdens het
laatste jaar in Afrika. „Pas later
kwamen we er achter dat we
geacht werden om vier jaar lang
dag in dag uit te werken. Zo ver
diende Tvind dubbel aan ons: je
leent geld voor je studie dat je tij
dens het Afrika-jaar afbetaalt, en
je wordt gedurende de tijd die je
geacht wordt te studeren nog eens
aan het werk gezet."
Niina moest op straat ansichtkaar
ten verkopen, in de grote steden
van Duitsland. „Altijd landen bui
ten Denemarken," licht ze toe,
„omdat geen mens daar nogTvind-
kaarten wil kopen. Acht stuks voor
tien Duitse Marken, onder het
mom dat de opbrengst bestemd
was voor de hulpprojecten in Afri
ka. We kregen instructies om abso
luut niet te zeggen dat dat geld
voor onze lening bestemd was." De
Finse verkocht te weinig kaarten
naar de zin van haar Tvind-bege-
leiders - „minimaal voor 250 gul
den per dag, anders kreeg je vrese
lijk op je donder" - en werd gesta
tioneerd bij de kledinginzame-
lingscentra van UFF en Humana,
de 'hulporganisatie' van het Tvind-
concern, die is gevestigd in Neder
land (Bunnik), Belgié, Duitsland,
Frankrijk, Engeland, Spanje en
Scandinavië. Ook Paul werd bij
Humana aan het werk gezet. „Ik
had nog niet door dat Tvind alleen
uit is op geld verdienen. Dus stond
ik kisten te timmeren; van die hou
ten containers voor de kleding."
Stijn diende kleding te sorteren.
„Vijftig, zestig uur per week kreeg
je te verstouwen," herinnert hij
zich.
Subsidie
Terug in Denemarken wei'den de
studenten tot hun stomme verba
zing eveneens geacht de handen
uit de mouwen te steken. „Als we
in al die maanden bij elkaar tien
uur les hebben gehad is het veel."
vervolgt Stijn. Schoonmaken, ko
ken, reparaties, alles kwam voor
rekexxing van de studenten. En
daaruit blijkt dat Tvind nog eens
aan haar slachtoffers verdient. Bo
vendien valt te betwijfelen dat met
het schoolgeld salarissen van de
leerkrachten worden betaald. Vol
gens de oud-studenten staan de
meeste leerkrachten ingeschreven
bij de Travelling Folk High School-
instituten. Die worden wél erkend,
dus gesubsidieerd door de over
heid.
Wie daar tijdens de bijeenkomsten
over begon, riep collectieve ver-
ontwaardiging over zich af. „We
hebben vaak gevraagd wat Tvind
met al dat geld deed," zegt Anna
Binns (24). „Dan kreeg je meteen te
horen dat je wantrouwig was. En
dan lag je dus weer uit de groep.
Voor de sterkeren onder ons was
dat op een bepaald moment geen
probleem meer. Die wisten toch
dat ze ermee zouden stoppen.
Maar voor de anderen, mensen die
alles voor Tvind hebben opgege
ven, die werkloos zijn of geflopt
zijn met hun studie, is er geen uit
weg meer."
Paul Verbiest had nog maar één
doel voor ogen: de trip naar India.
„Die konden ze me niet door mijn
neus boren." Even voor december
1993 reisde het gezelschap af, in
vier oude bussen. Uiteraard ver
bouwd door de studenten zelf.
„Met een gangetje van vijftig kilo
meter per uur reisden we via lan
den als Duitsland, Roemenië, Tur
kije, Iran en Pakistan naar India,"
vertelt Paul. „Ik geloof dat we er
een maand of twee over hebben ge
daan. Slapen en eten in de bus. Het
was armoe troef en honger lijden
als je niet stiekem eigen geld bij je
had. Per week kregen we maar een
tientje zakgeld. Van ons eigen be
taalde schoolgeld, uiteraard."
Eenmaal aangekomen pakten
Paul. Anna en Stijn hun biezen. Ze
trokken op eigen houtje rond door
India, belden hun ouders om een
vliegticket te betalen en zijn sinds
dien nooit meer bij Tvind geweest.
„Meer dan de helft van onze groep
is uiteindelijk afgehaakt," weet
Stijn. „Eén Nederlandse jongen uit
onze groep zit nog steeds bij Tvind.
Hij heeft er een vriendinnetje dat
met alle geweld wil blijven. Nor
maal gesproken moedigt Tvind
geen relaties aan, maar in dit geval
kwam het ze uit en werd het getole
reerd. De achterblijvers? Dat zijn
veelal dropouts van de maat
schappij. Ze vinden bescherming,
familie bij Tvind. Al hun zorgen
worden overgenomen, net zolang
tot ze zelf geen persoonlijkheid
meer hebben."
Zombie
De Beweging Tegen Tvind kent
daar de gruwelijkste verhalen
over. Zo liet ook Anna Ellingsen
goede vrienden achter. Vele jaren
later zag de Noorse ze nog eens te
rug. „Ze waren aan het werk in
Noox-wegen en kwamen even op be
zoek. Dat was niet zonder gevaar,
want mensen die lang bij Tvind
zijn mogen geen contacten hebben
met de buitenwereld. Ze staan on
der controle en als ze niet op tijd op
de dagelijkse bijeenkomsten ko
men. worden ze verrot gescholden.
Wie weet wat nog meer."
Een van Anna's vrienden kwam in
Marokko om het leven, toen hij de
'geheime' kledingfabriek van het
Tvind-concern in Casablanca be
zocht. „Vlak voor zijn dood heb ik
hem nog gezien, een zombie was hij
geworden," herinnert Anna zich.
„Broodmager, zo'n doffe glans in
de ogen. Hij vertelde dat hij
's nachts hooguit drie tot vier uur
sliep. Ze zeggen dat hij is doodge
reden in- het verkeer. Ik houd
Tvind daarvoor aansprakelijk: het
is hun schuld dat hij in die conditie
verkeerde."
En er zijn meer vreemde ongeval
len. Volgens Anna kwam een van
haar leraressen tijdens een project
in Afrika om het leven. Op wel heel
verdachte manier. De vrouw zou
zijn gevallen en vervolgens ver
dronken in een wasbak. „Er zijn
ook leerkrachten die proberen weg
te gaan bij Tvind. Zij worden be
dreigd met telefoontjes en brieven.
Sommigen zijn door Tvind voor de
rechter gesleept om hun verplich
tingen na te komen. De leerkrach
ten tekenen een levenslang con
tract met het concern en staan al
hun bezittingen af. Voor zover ik
weet heeft Tvind deze processen
allemaal verloren. Ze hebben ook
niet gewonnen, toen zij mij voor de
rechtbank sleepten en beschuldig
den van laster."
Maat vol
Anna staat inmiddels in contact
met de Nederlandse ambassade in
Oslo en wil verontruste ouders of
weggelopen studenten ondersteu
nen, „Gisteren nog." besluit ze,
„kwam ik op straat een Nederland
se jongen tegen, met ansichtkaar
ten. Wanhopig was hij. Omdat de
groep volgende week naar Mogam-
bique reist en nog niet genoeg voor
Tvind heeft verdiend. Het is zo on
gelooflijk triest. Het gaat maar
door."
Voor een meerderheid in het Deen
se parlement is de maat vol.
„Tvind gebruikt de scholen voor
big business," aldus de zegsman
van Dahl-Sörensen. „Wij hebben
de minister van Onderwijs op
dracht gegeven een financieel on
derzoek naar de schoolstructuur in
te stellen. De ondex-wijzers zijn niet
opgeleid, de lerarenopleiding is
niet erkend. Het instituut hersen
spoelt haar leerlingen. Waarom dit
allemaal zo lang kon voortduren?
Dat is Denemarken, met haar tole
rante maatschappij en flexibele
wetten."
Mogelijk brengt het onderzoek
meer aan het licht. Volgens de
woordvoerder heeft de Deense po
litie enkele jaren geleden ontdekt
dat Tvind jonge mannen uit Afri
kaanse landen een paramilitaire
training heeft gegeven tijdens 'uit
wisselingsprojecten'. „De politie
constateerde dat bij sommige
scholen werd geschoten, maar kon
dat niet bewijzen." zegt hij.
In Nederland is over de handel en
wandel van de Deense opleidin-
gentak weinig bekend. Het minis
terie van Onderwijs heeft geen in
formatie over het instituut. Het
Nuffic, een samenwerkingsorgaan
voor hoger onderwijs, in Den Haag
meldt dat de lerarenopleidingen
niet zijn erkend, maar geeft geen
waardeoordeel over de studie. De
afdeling diplomawaardering van
de Informatie Beheer Groep in
Groningen heeft zelfs nooit van de
opleiding en cursussen gehoord.
Oud-studenten in Nederland den
ken er hard over daar verandering
in te brengen. Paul: „Ik vind dat
iedereen moet weten wat er aan de
hand is. Wat Tvind met je doet.
Hoe het met'mij zit? Ach. ik ben
nog steeds mijn weg kwijt. Ik weet
niet welke studie ik moet volgen en
doe nu maar zo'n beetje alles.
Werken voor een uitzendbureau,'
een cursus Spaans, snowboarden.
Was ik maar in Tenerife gebleven.
Daar had ik een goede baan. Nu
heb ik niets meer."
Jolande van der Graaf
Een nieuw warenhuis in Pe
king opent zijn deuren offi
cieel op 18 mei. Dat. er iveer een
winkel bij komt in deze welva
rende miljoenenstad, is niet op
zienbarend. De datum van de
opening is echter bijzonder en
heeft alles te maken met de
diepgewortelde bijgelovigheid
van de Chinezen.
I?i het Chinees - waar de maan
den voor de dagen worden ge
noemd - klinkt '5-1-8' ongeveer
hetzelfde als 'ik word rijk'.
Voor de eigenaar van de zaak
voldoende reden om het ope
ningsfeest enkele maanden uit
te stellen. Ook 18 september
brengt voorspoed omdat '9-1-8'
bijna wordt uitgesproken zoals
'iïc zal lang rijk blijven'.
Voor velen hier is rijkdom ver
garen het enige doel in het le
ven. Sinds de omhelzing van
het kapitalisme vijftien jaar te
rug, is dat streven officieel aan
gemoedigd. Het heeft echter
een onvermoede terugkeer van
eerder verfoeide traditionele
gebruiken en bijgeloof teweeg
gebracht.
De leiders van de communisti
sche partij zijn panisch, want
de macht van toekomstvoor
spellers neemt hand over hand
toe en die van de partij ver
schrompelt. Zelfs partijleiders
in de dorpen verlaten zich voor
beslissingen op sterrenwiche
laars. Het Volksdagblad heeft
als spreekbuis van de partij
eeuwenoud bijgeloof zoals .'het
koesteren van hel getal acht en
het haten van het getal vier' on
langs scherp veroordeeld.
Het cijfer acht is in het Chinese
traditionele denken de grote
gelukbrenger. Acht wordt uit
gesproken als 'ba' en rijmt op
'fa' dat 'rijk worden' betekent.
Chinezen zijn bereid enorme
bedragen te betalen om tele
foonnummers of nummerpla
ten te bemachtigen waarin een
of meer achten voorkomen;
hoe ineer hoe gelukkiger en na
tuurlijk hoe duurder. Het num
mer vier daarentegen is ver
doemd omdat 'si' hetzelfde
klinkt als het Chinese woord
voor 'dood'. Een uitzondering
bestaat voor '44444' want 'vijf
vieren' staat ook voor 'sterf
nooit'.
De symbolische waarde van
getallen beheerst met name in
Zuid-China en Hongkong een
groot deel van het zakenleven.
Er wordt geen enkel risico ge
nomen, zoals een buitenlandse
bank vorig jaar aan den lijve
ondervond. Er moest maanden
worden gewacht op de toewij
zing van een telefoonnummer
ivant er was geen nummer be
schikbaar met een acht erin.
Zelfs een aanbod om extra te
betalen voor een nummer met
een vier - uiteraard volop voor
radig - werd door de telefoon
maatschappij resoluut van de
hand geioezen. Deze vreesde
het lot te tarten en later verant
woordelijk te worden gehou
den voor eventuele problemen
van de bank.
Dat de Chinezen een speciale
betekenis geven aan dagelijkse
begrippen brengt ook een on
wetende buitenlander in een
lastig parket als hij een aardig
heidje ivil meenemen bij een be
zoek aan vrienden of een za
kenrelatie. Een bosje met vier
bloemen of een doos met vier
gebakjes is een dodelijke
schande want het wenst de ont
vanger het graf in.
Ook een klok of een paar
schoenen kunnen nooit als ca
deautje omdat die woorden
ook verwijzen naar 'dood
gaan'. in China, waar Jan Mo
daal nog steeds relatief arm is,
bestaan geschenken nog vaak
uit luxe etenswaar, zoals fruit.
Je mag iemand echter nooit
een kilo peren cadeau doen
want 'li' klinkt hetzelfde als
'verlaten'. Het is een slecht
voorteken voor een echtpaar,
dat kan gaan scheiden of voor
een gezin, dat een van de leden
kan gaan verliezen.
De partij heeft haar 54 miljoen
leden nu de dringende op
dracht gegeven zich niet meer
met dit soort flauwekul op te
houden en nog slechts 'weten
schappelijk gefundeerde' be
slissingen te nemen. Het is een
campagne die bij voorbaat Lot
mislukken is gedoemd - alleen
al omdat meer dan 1 miljard
Chinezen geen lid zijn van de
partij. Daarenboven is het na
tuurlijk onmogelijk een straf te
zetten op zoiets als het openen
van een warenhuis op 18 mei.
og niet zo lang geleden ben
ik binnen Brussel ver
huisd. Ik heb nu de mooiste
winkels van de stad om de hoek
en ik woon op loopafstand van
de Grote Markt. Er is een
buurtcafé met een perfecte
keuken, waar de wijn 'au centi
metre' ivordt verkocht, ivat ivil
zeggen datje net zoveel uit een
fles drinkt als je op dat moment
zint, waarna de ober met een
kundig oog schat hoeveel cen
timeters je moet betalen. Maar
toch merkte ik na enige tijd,
dat ik iets miste: de folders uit
mijn vorige gemeente.
Thans woon ik in een vrijwel
geheel Franstalig deel van
Brussel. In mijn vorige ge
meente moest men nog de
schijn ophouden tweetalig te
zijn. Dat deden ze met grote
overgave, getuige de folders
die ik als Nederlandstalige 'in
mijn eigen taal' mocht ontvan
gen. Ze bleken niet zelden let
terlijk uit het Frans vertaald te
zijn door iemand die ivelisivaar
een woordenboek kon hante
ren, maar het met de Neder
landse grammatica niet zo
nauw nam. maar ze waren al
tijd een bron van vermaak.
Zo iverd ik eens gevraagd een
expositie te komen bekijken
'inbegrepen in de lokettenzaal
op het gelijkvloers tijdens de
openingsuren van de admini
stratie, ingang gratis'. Een an
dere keer kreeg ik een bijna on
weerstaanbare oproep om me
in de ritmische gymnastiek te
storten. De tekst luidde letter
lijk:
'Gewoonlijk aanzien als een
spektakulaire en veeleisende
kompetitiediscipline, kan deze
sinds enkele jaren beoefend
worden enkel voor het plezier
van gummistokken te doen
rondvliegen, van een koord
nog juist op tijd te grijpen, of
van met linten te zwaaien zoda
nig dat ze de grond niet meer
raken. Opdat het onmogelijke
dagelijkse realiteit zou wor
den. na een volledige lichaams
strekking teneinde een val of
een hoepel te raken op het rit
me van de muziek. Zonder de
stress, vooral bij kompetities,
die altijd een beetje de trots en
het lichaam raken. Want er zijn
veel geroepen, veel ontstem
den, veel verdwaalden en uit
eindelijk weinig uitverkoren.
Ziedaar een bittere overwe
ging die de club Gym RS goed
begrepen heeft door de vreug
de van een techniek te bevoor
rechten die alle hindernissen
overschrijden, de emotie en de
communicatie in een ploegen-
iverk doen ontstaan - en niet in-
didïvueel - waar iedereen zijn
ivoordje kan meepraten'.
De allerfijnste folder behelsde
echter een uitnodiging voor
een beurs voor buitenlanders
in Brussel, 'een echt Brussels
salon vermits er nergens soort
gelijke bestaat'. Op die beurs
zouden allerlei verenigingen in
de stad proberen 'nieuwe leden
aan de boon te recruteren'.
'Op deze manier', luidde de
wervende tekst, waarvan de
schrijfwijze geheel voor reke
ning van de anonieme auteur
komt, 'zult u zich naar believen
kunnen initiëren tot cricket
met Britten, of basesball met
Amerikanen, een Italiaans kok
bevoegen of nog een Duitse
schaakclub vervoegen. Een
unieke gelegenheid om van ge
woonten, vrije tijd. sport en
misschien zelfs van mensen
kring te veranderen!'
Het zijn zinnen die je een paar
maal hardop moet voordragen
om hun schoonheid tot volle
dige ontplooiing te laten ko
men. Zo meldde de folder ook
nog dat één van de redenen om
de beurs te bezoeken zou kun
nen zijn: 'U bent het moe reis
duiven te kweken
Ik heb nog altijd niet kunnen
achterhalen, ivat de auteur
hiermee kan hebben bedoeld,
maar als ik tegenwoordig al
die Franstalige folders in de
bus krijg, denk ik wel eens wee
moedig: 'Ik ben het moe reisdu
iven te kweken'.
