Radionieuws visitekaartje ANP
Rekenkamer wijst Kamer op
mogelijkheid enquête Vie d'Or
Oproep aan koks: kook met Kerst veiig feestmenu
Beroepschauffeurs
zijn fel tegen nóg
langere werktijden
Daders van seksueel
misbruik kinderen
ook behandelen
Ballingschap-besef
vervaagt verder bij
Molukse kerken
opinie en achtergrond
2
Stemmen waren bijna zestig jaar lang vertrouwde geluiden
WOENSDAG 21 DECEMBER 1994
Radionieuwsdienst, ver
zorgd door het ANP." Die
woorden klonken in 1936 voor
het eerst door de ether. Op 31 de
cember zal het voor het laatst
zijn. Voor het laatst worden dan
op de vijf publieke radiozen
ders de dagelijkse 47 nieuws
bulletins uitgezonden onder ge
zamenlijke verantwoordelijk
heid van NOS en ANP. Na 1 ja
nuari is het ANP een van de le
veranciers van nieuws, die ano
niem zijn bijdrage levert aan de
totstandkoming van de uitzen
dingen.
Met ingang van 1 januari 1995
verzorgt de Nederlandse Om
roep Stichting het nieuws. De 34
werknemers van de Radio
nieuwsdienst, die in dienst wa
ren van het ANP maai- betaald
werden door de NOS, komen
dan ook in dienst van de NOS.
De lokatie blijft dezelfde.
Voor de werknemers betekent
de „transfer" het einde van een
langdurige periode van onzeker
heid. De reactie was dinsdag
middag afwachtend positief. „Ik
denk dat er voorlopig niet veel
verandert", zegt Frank Auping,
waarnemend hoofdredacteur.
„De berichtgeving van het ANP
blijft onze voornaamste bron.
Nieuwsverschaffing voor een zo
breed mogelijk publiek blijft ons
doel."
De Radionieuwsdienst werkt al
sinds jaar en dag in Hilversum:
eerst in een statige villa aan het
Melkpad, sinds het begin van de
jaren '80 in het souterrain van
het Audiocentrum in het Om-
roepkwartier. Ondanks die ster
ke verbondenheid met de om
roep was de Radionieuwsdienst
toch het visitekaartje van het
ANP. De naam van het ANP is
voor vele Nederlanders onlos
makelijk verbonden met de ra
dio.
Op 20 november 1936 werd het
radionieuws uitbesteed aan het
Algemeen Nederlands Persbu
reau. een in 1934 door de Neder
landse kranten opgerichte stich
ting. De vier grote omroepen van
toen (AVRO. KRO, NCRV en
VARA) betaalden elk 20.000 gul
den per jaar voor een nieuws
dienst die twee uitzendingen in
de avonduren omvatte, de eerste
om acht uur. de tweede om tien
uur. De overeenkomst voorzag
ook in zogenoemde stuntberich-
ten overdag, voor belangrijke
nieuwsfeiten.
Het ANP leverde een redactie en
nieuwslezers. De dienst genoot
al snel ruime bekendheid. De
tekst van een prentbriefkaart
van een gemobiliseerde dienst
plichtige spreekt vanzelf: „Als
de radio komt met het A.N.P.
Luister jij, en ik luister mee".
De stemmen van nieuwslezers
als Jos van Ginkel, Rennie Pe-
reira en de onlangs overleden Ad
Hazewinkel waren vertrouwde
geluiden in de huiskamer. De
dienst groeide en het aantal uit
zendingen nam toe tot 47 per
dag: ieder heel uur en tijdens de
piekuren ook op de halve uren is
er nieuws, dag en nacht, behalve
om middernacht in de Oude
jaarsnacht.
Aanpak
De medewerkers van de Radio
nieuwsdienst hebben zich nooit
zo verbonden gevoeld met het in
Den Haag gevestigde ANP. „Het
Haagse gevoel is hier nooit erg
groot geweest", zegt Auping.
„Audiovisueel nieuws vergt een
andere aanpak dan het nieuws
voor de krant. Radio en televisie
registreren elke verandering: als
de minister op het vliegveld aan
komt is dat een gegeven, als hij
opstijgt is dat weer een nieuwe
ontwikkeling. Die alertheid is bij
de verslaggevers in Den Haag de
laatste jaren overigens wel ver
beterd."
Toon Kramer werkte 35 jaar bij
de Radionieuwdienst. Tien jaar
geleden was hij een van de eerste
vutters. „In het begin kwam er
eens in de maand een man met
papieren loonzakjes. Dat was
onze band met Den Haag. Het
ANP was altijd meer op de kran
ten gericht. Was er om tien uur in
de ochtend wat gebeurd, dan
De redactieruimte van de
wilden we dat graag in het bulle
tin van elf uur brengen."
De Radionieuwsdienst had jour
nalistieke evenwichtskunste
naars in dienst om met iedereen
in harmonie te blijven. Want met
de neutraliteit werd nimmer de
hand gelicht. Soms was de werk
wijze enigszins geforceerd. „Be
steedde je in een week 75 regels
ieuwsdienst.
tekst aan de AR, dan moest je
ook 75 regels aan de PvdA beste
den", herinnert Kramer zich.
Bijna alle radioluisteraars (94
procent) luisteren wel eens naai
de Radionieuwsdienst, zo bleek
uit onderzoek. Een op de tien
luisteraars stemt meer dan ze
ven keer per dag op een bulletin
af. Mannen luisteren vaker dan
vrouwen, ouderen vaker dan
foto Herman Pieterse/ANP
jongeren. Een meerderheid
beoordeelt de dienst als be
trouwbaar, objectief en prettig
om naar te luisteren. Tweederde
vindt het radionieuws over het
algemeen interessant. Dertig
procent daarentegen - in het bij
zonder jonge luisteraars - vindt
de bulletins niet levendig. Een
minderheid noemt het ANP-
nieuws oppervlakkig (16 pro-
Bij de bereiding van het kerstmenu in bejaarden
huizen en andere grote instellingen moeten koks
dit jaar extra waken voor schadelijke bacteriën.
Ouderen, zieken, kinderen - kortom kwetsbare eters -
lopen meer kans op voedselvergiftiging nu de kerst
dagen op zondag en maandag vallen. Dat vreest de
Stichting Informatiecentrum op Voedingsgebied
(ICV), die in ziekenhuizen en verpleeghuizen cursus
sen geeft over voedsel- en keukenhygiëne.
„Kerstmis valt dit jaar ongelukkig", meent voorzitter
J. Moor van de Stichting ICV. Hij is bang dat het ko
ken van grote hoeveelheden etenswaren vrijdag al van
start zal gaan. Hoe langer van tevoren iets is bereid,
hoe meer kans op bederf er bestaat. Daarom roept ICV
koks en instellingen dezer dagen via de media op om
extra zorgvuldig met het voedsel om te gaan.
„Zo'n oproep kan geen kwaad, ook al zal deze in veel
situaties als overbodig worden ervaren", reageert J. de
Gruijter van de Vereniging Nederlandse Bejaar
denoorden. Maar volgens de Stichting ICV is er met de
feestdagen meer personeel vrij terwijl men juist meer
werk van het eten wil maken. De voorbereidingen zul
len daarom in veel gevallen eerder dan normaal begin
nen. De Gruijter denkt dat dat meevalt. „Zelf ken ik
alleen verhalen over personeel in instellingen dat juist
niét vrij kan nemen met de feestdagen. Alle aandacht
is er ook op gericht om het eten zo vers mogelijk op
tafel te krijgen. Uitzonderingen kunnen natuurlijk al
tijd voorkomen. Zo kan ik me voorstellen dat er instel
lingen zijn die krap in het personeel zitten. Maar het
komt ook voor dat die de catering van buiten laten
komen".
Moor van de Stichting ICV noemt het belangrijk om
kip, kalkoen en varkensvlees goed te verhitten, zowel
bij het bereiden als bij het opwarmen. Garnalen, tar
taar en toetjes met rauwe eieren ziet hij liever hele
maal niet op het menu staan. „Wij roepen al jaren dat
je die in grote instellingen beter niet kunt serveren".
Maar de eters kunnen uiteraard ook zélf besluiten een
dessert als bavarois gewoon te laten staan, vindt
Moor.
Voor Kerstmis onderschrijft De Gruijter van de Ne
derlandse Bejaardenoorden het ICV-advies om ris
kant voedsel te weren. De instellingen beslissen hier
overigens zelf over. Buiten de feestdagen om wil De
Gruijter een garnalenfan zijn favoriete voorgerecht
niet ontzeggen. Het hangt er trouwens ook van af hoe
zo'n produkt bewaard wordt, vindt hij.(GPD)
van onze redactie economie
Minister Wijers (economi
sche zaken) hoeft niet op
applaus te rekenen nu hij de
teugels voor vervoerend Neder
land wil laten vieren. Niet al
leen de taxichauffeurs zijn
boos, de beroepschauffeurs zijn
dat ook. Zij vrezen voor pretrij-
ders, langere werktijden, prijs-
dumping en meer ongelukken
in het verkeer.
Taxivervoer Nederland vindt
dat er al genoeg taxibedrijven
zijn. „Het verlagen van de toela
tingsdrempel gaat ten koste van
de kwaliteit.
Als iedereen taxichauffeur kan
worden, krijg je prijsdumping.
Wij investeren juist in opleidin
gen, in kwaliteitsverbetering.
De plannen van de minister lei
den juist tot het omgekeerde ef
fect", zegt woordvoerder H. Ha-
meleers.
Kwaliteit
De echte banen worden ver
drongen door de pretrijders. Ie
dereen met een bordje op zijn au
todak kan als taxichauffeur een
beetje gaan bijverdienen. Dat
komt de kwaliteit en de be
trouwbaarheid niet ten goede.
De gewone bedrijven hebben het
al moeilijk genoeg om het hoofd
boven water te houden", vult A.
Jongerius van de Vervoersbond
FNV aan.
„De overheid zit de taxibranche
aan alle kanten dwars. Een mooi
beroep gaat naar de verdomme
nis. Ik heb er geen goed woord
voor over", reageert een boze
woordvoerder Tiele namens Ta-
xibelangen Nederland. Het
knabbelen aan de hoge prijs van
de vergunningen zit hem nog het
meest dwars. „Als je als taxi
chauffeur een vergunning koopt,
koopje eigenlijk een bedrijlje. In
Amsterdam verkoop je je ver
gunning voor 250.000 gulden. In
Den Haag en Rotterdam liggen
de prijzen iets lager, in de rest
van het land nog lager.
Stel: je koopt een vergunning
voor 60.000 gulden en je sappelt
je leven lang op een taxi in de
hoop dat je vergunning in de
loop van de tijd meer waard is
geworden.
Als de overheid nu bijna gratis
vergunningen gaat verstrekken,
wordt je reserve voor de oude
dag wel om zeep geholpen", legt
hij uit.
Te streng
Werkgevers en werknemers in
de transportsector zijn minder
eensgezind over de voorstellen
van Wijers. De werkgevers zijn
positief. Transport en Logistiek
Nederland (TLN) vindt dat het
hard nodig is dat er één Euro
pese lijn wordt getrokken voor
wat betreft de rij- en rusttijden
voor beroepschauffeurs. De Ne
derlandse richtlijnen zijn de
strengste van Europa en mogen
dus ter discussie worden ge
steld. De EVO zou nog een stap
verder willen gaan dan de minis
ter. De ondernemersorganisatie
voor logistiek en transport wil
de Europese normen ook met
een aanpassen en flexibiliseren.
Op het terrein van eenduidig
heid. overzichtelijkheid en een
voud kan er volgens TLN-des-
kundige H. van Dongen veel
winst worden geboekt. „Heel
veel sectoren zitten elk jaar weer
ontheffingen aan te vragen. De
winkelbevoorraders, de contai
nervervoerders, de rijders voor
de bieten en de aardappelen
hebben dat allemaal nodig. Dat
betekent een enorme papierwin
kel en dat kost geld. Met zo'n
ontheffing mogen ze volgens de
Europese normen rijden, dat be
tekent dat er dagelijks zo'n vijf
tien uur kan worden gewerkt. Nu
is dat maximaal zo'n tien tot
twaalf uur".
Werktijden
De Vervoersbond FNV neemt
het op voor de chauffeurs en
noemt de plannen van de minis
ter 'onzalig'. „Dat betekent dat
de werktijden in het vervoer nog
langer worden en dat is slecht
voor de verkeersveiligheid en
slecht voor de arbeidsomstan
digheden". aldus Jongerius. De
Vervoersbond CNV pleit juist
voor het aanpassen van de Euro
pese richtlijn aan de Nederland
se. „Laden en lossen valt in Ne
derland onder werktijd. Een
chauffeur die daar zes uur mee
bezig is, mag dan terecht nog
maar een beperkt aantal uren
rijden. Volgens Europese nor
men is de rijtijd maatgevend,
dan gaat de klok dus pas na die
zes uur lopen", legt bestuurder
M. Bot uit.
„De chauffeurs werken nu al ge
middeld zo'n 54 uur per week. In
een land waar net een uitge
breide discussie wordt gevoerd
over een 32- of 36-urige werk
week moet je de werktijden van
de chauffeurs niet nog eens ex
tra gaan oprekken". Bot wijst er
op dat het aantal ongelukken in
het verkeer vanwege de grotere
vermoeidheid van de chauffeurs
zal toenemen. „Nu al komen er
twee chauffeurs per maand om
het leven".
De Algemene Rekenkamer heeft de
Tweede Kamer te verstaan gegeven
dat die nog altijd zelf een parlementaire
enquête kan houden in de kwestie van de
failliet gegane levensverzekeraar Vie
d'Or. Dat blijkt uit een brief die de Reken
kamer dinsdag naar de Kamer heeft ge
stuurd.
Minister Zalm (financiën) heeft op zijn
beurt de Raad van State ingeschakeld.
Zalm wil dat dit orgaan zich uitspreekt
over bepalingen in de financiële toe-
ziclitswetten omtrent geheimhouding.
De Rekenkamer en de minister verschil
len hierover van mening. Daardoor blijft
een onderzoek van de Rekenkamer in de
Vie d'Or-kwestie uit.
Het parlement had de Rekenkamer ver
zocht de omstreden rol van de Verzeke
ringskamer bij Vie d'Or te onderzoeken.
Die studie komt echter niet van de grond,
omdat de Verzekeringskamer geen in
zicht geeft in vertrouwelijke stukken. Het
toezichthoudende instituut in de verzeke
ringswereld beroept zich hierbij op zijn
wettelijke geheimhoudingsplicht.
Om de impasse te doorbreken, oppert de
Rekenkamer nu dat het parlement het on
derzoek maar zelf ter hand moet nemen.
Bij een parlementaire enquête moeten de
getuigen immers onder ede antwoord ge
ven op alle vragen.
Een andere, meer voor de hand liggende
mogelijkheid, is echter een wetswijziging,
waardoor de Rekenkamer alsnog aan
haar onderzoek kan beginnen. Ook deze
optie oppert de Rekenkamer. Minister
Zalm heeft eveneens te kennen gegeven
dit te overwegen, waarbij overigens een
volledig vrije toegang tot de stukken ach
terwege blijft.
De Rekenkamer keerde zich aanvankelijk
halsstarrig tegen de wetswijziging die
Zalm overweegt. Zij wilde immers alleen
„ongeclausuleerde" toegang tot de stuk
ken van de Verzekeringskamer. Zalm gaat
echter uit van een constructie, waarbij de
Rekenkamer gebruik moet maken van de
dossiers die de Verzekeringskamer heeft
vrijgegeven. Wie van kwade trouw uit
gaat, kan dan denken dat de Verzeke
ringskamer bepaalde informatie achter
houdt.
In de nu verstuurde brief heeft de Reken
kamer haar eerdere standpunt een klein
beetje afgezwakt. Zij verklaart zich bereid
het onderzoek te doen, als de Verzeke
ringskamer haar op vrijwillige basis infor
matie verschaft over het systeem van toe
zicht, en inzage verleent in de toezichtdos-
siers van Vie d'Or. Maar de minister moet
de wetgeving wel dusdanig veranderen
dat de geheimhoudingsbepaling in de Wet
Toezicht Verzekeringsbedrijf niet van toe
passing is op de verstrekking van inlich
tingen aan de Rekenkamer. Ook moet dat
onderzoek ter plaatse kunnen worden ver
richt.
Zalm heeft de Kamer laten weten dat het
meningsverschil met de Rekenkamer nog
niet is overbrugd. Hij vindt dat zowel de
minister als de Rekenkamer gebonden
blijft aan een geheimhoudingsplicht, zon
der dat zoiets een openbaarmaking van
algemene conclusies in de weg staat. Vol
gens hem mag de Rekenkamer alleen op
basis van vertrouwelijkheid toegang krij
gen tot de overlegde gegevens en zeker
niet op een „ongeclausuleerde" wijze, zo
als de Rekenkamer het liefste wil.
De minister heeft het probleem dus nu
maar op het bord gelegd van de Raad van
State.
Die moet bekijken wat er wettelijk wel en
niet kan bij het onderzoek van de Reken
kamer naar financiële toezichthouders,
zoals de Verzekeringskamer.(ANP)
cent), saai (6 procent) en moei
lijk te begrijpen (2 procent).
De omroep heeft al eerder het
oog laten vallen op de Radio
nieuwsdienst. In het begin van
de jaren '70 leidde dat zelfs tot
een uitspraak van de Tweede
Kamer. Bij debatten over het
Bedrijfsfonds voor de Pers werd
een motie aangenomen voor het
behoud van de Radionieuws
dienst door het ANP. VVD,
DS'70, CHU, ARP en KVP had
den de motie ingediend. Daar
mee reageerde de Kamer op uit
gelekte rapporten van interne
NOS-commissies die vonden dat
de omroep zijn eigen nieuws
moest regelen. Een meerderheid
van de Kamer vreesde, de tijd
geest taxerend, dat dat nieuws
wel eens wat links zou kunnen
uitvallen.
De omroep klopte opnieuw aan
de deur toen het ANP in 1992 in
zee ging met commerciële zen
ders. De NOS had bezwaren te
gen de bindingen van het ANP
met zenders als SKY Radio, die
toch duidelijk een concurrent
zijn van de publieke omroep.
Na langdurige onderhandelin
gen viel dinsdag de definitieve
beslissing. Het rooster voor de
jaarwisseling hangt op de bure
len van de dienst. Marc van Am-
stel en Elzo van Kampen lezen
op Oudejaarsdag om elf uur de
laatste ANP-bulletins. Trudy
Vendrig valt de eer te beurt op
Nieuwsj aarsdag om 1 uur het
eerste nieuwe bulletin te lezen.
Behalve het nieuws daarin, zijn
dit keer ook de intro en de afslui
ting nog niet bekend.*ANP)
door Anko de Jong
Seksueel misbruik van kin
deren is met louter gevan
genisstraf niet af te doen. De da
ders zouden ook behandeld
moeten worden. Alleen zo kan
worden voorkomen dat een ver
oordeelde later weer in de fout
gaat, aldus prof. dr. J. Frenken,
hoogleraar aan de Universiteit
van Leiden. Nu wordt slechts
vijf procent van de veroordeel
den behandeld in tbs-verband.
Van de tien verdachten die on
langs door de Amsterdamse po
litie zijn aangehouden voor sek
sueel misbruik van kinderen,
waren acht eerder veroordeeld.
Datzelfde gold voor twee van de
negen verdachten die een net
werk van kinderporno en on
tucht met kinderen hadden op
gebouwd vanuit Limburg en
Rotterdam.
J. Frenken probeert justitie te
winnen voor het idee om veroor
deelden tijdens of na hun gevan
genschap te behandelen. Sinds
kort is een nieuwe praktische be-
handelingsmethode in gebruik,
die er op gericht is herhaling van
kindermisbruik te voorkomen.
De resultaten zijn bemoedigend.
In twintig tot dertig procent van
de gevallen blijft herhaling ach
terwege. Topambtenaren van
Justitie hebben volgens Fren
ken „instemmend gereageerd",
maar het is nog niet duidelijk of
in de gevangenis plaats is voor
de behandeling.
Toch is Nederland volgens hem
rijp om deze weg in te slaan. De
cijfers zijn onthutsend. In 95 pro
cent van de gevallen blijft de ver
oordeling voor seksueel mis
bruik van kinderen beperkt tot
gevangenisstraf, gemiddeld een
tot twee jaar. Behandeld wordt
maar 5 procent. Deze mensen
krijgen doorgaans wegens een
psychische stoornis een tbs-
maatregel opgelegd.
De ervaring leert dat liefst 57
procent van de pedoseksuele
veroordeelden na korte of lan
gere tijd weer in de fout gaat.
„Hun afwijkend seksueel gedrag
is kennelijk zo bevredigend dat
zij het risico van opnieuw gepakt
worden op de koop toe nemen",
zegt Frenken. Illustratief is het
voorbeeld van de 65-jarige
hoofdverdachte van een vanuit
Amsterdam opererend 'kinder
porno-netwerk', die eind vorige
maand samen met negen ande
ren werd opgepakt. Hij was in
1956 tot twintig jaar veroordeeld
voor seksueel misbruik en
moord op een negenjarig jon
getje. Na tien jaar met tbs-be
handeling was hij vervroegd vrij
gelaten.
Frenken spreekt in dit geval van
behandeling in een 'grijs verle
den', toen ook castratie nog
voorkwam. Er is sindsdien veel
veranderd. De hoogleraar, te
vens aangesloten bij het Neder
lands Instituut voor Sociaal
Seksuologisch Onderzoek (NIS-
SO), boekt sinds de jaren tachtig
opmerkelijke resultaten met een
nieuwe behandelingsmethode,
de 'terugvalpreventie-training'.
Controle
Met dit programma, dat al vijf
tien jaar met goed resultaat ge
bruikt wordt in Amerika en Ca
nada, daalt het aantal gevallet
van herhaling met twintig pro
cent tot een derde. „Dat 1
kent een derde minder kinder
tjes die door seksueel misbrui)
getraumatiseerd worden."
De behandeling heeft tot
het afwijkend seksueel gedrai
onder controle te houden en her
haling te voorkomen. „Het j
vooral praktisch en concreet ge
richt op het gedrag en p
tweede instantie op een even
tuele persoonlijkheidsstoornis'
aldus Frenken. Het merendeé
van de 'pedoseksuele' daders is
volgens Frenken niet ziek o
stoord. Ze hebben vaak ook gee
seksuele voorkeur voor kindt
ren, in tegenstelling tot pedofit
len, maar vergrijpen zich bij
voorbeeld uit eenzaamheid ai
een kind, bij gebrek aan een voi
wassen vrouw of man.
De nieuwe behandeling - ook bt
doeld voor aanranders en vet
krachters -(steunt op vier pijlers
Ten eerste is er aandacht voord:
afwijkende seksuele opwinding
„Hoe is die om te buigen tot op
winding jegens de geëigend:
volwassen partner?" Ten twee
de wordt de dader geleerd om l;
gaan met 'negatieve emoties' a
als boosheid, eenzaamheid ei
verveling. „Want die gaan v
vooraf aan het seksueel delict'
aldus Frenken
Verder beïnvloedt de training dl
vertekende opvattingen van d:
dader over kinderen en seksuali
teit. „Ze praten goed wat ze g(
daan hebben, ze misleiden zich
zelf om geen schuld te hoevei
voelen: 'kinderen hebben mi,
verleid', zeggen ze; of 'kinderei
houden er van'. Ze ontkenner
minimaliseren en bagatelliserei
hun problematisch seksueel ge
drag."
Tenslotte werkt de training a
de gebrekkige vaardigheden on
sociale contacten te leggen me:
volwassenen en zich in te level
in anderen. „Dit laatste noemei
we 'slachtoffer-empathie' - alsji
beseft wat je een kind aandoe
dan laatje het wel uitje hoofd.'
Risico's
Frenken richtte vier jaar gele
den de Vereniging voor Forensi
sche Seksuologie op. Na de s
met een handvol medestanders
zijn er nu negentig seksuologe:
bij aangesloten, voor het meren
deel werkzaam in tbs-klinieken
Als ideaal ziet Frenken dat tii
veroordeelde tijdens of na he
verblijf in de gevangenis aan di
training meedoet. „Met als bo
nus dat de veroordeelde ver
vroegd voorwaardelijk
komt." De training zou in de ge
vangenis kunnen plaatsvinder
in een individuele behandelafde
ling.
Topambtenaren van Justitii
mogen dan een onderzoek n
de mogelijkheden hebben toege
zegd, er zijn ook tegenstanden
van het idee. „Sommigen vinder
de gevangenis geen plek om aar
behandeling te doen."
Eén ding weet Frenken zeker: d(
dader van een seksueel misdrij
die zich aan behandeling c
trekt houdt het een groot risicc
dat hij weer in de fout gaat.
De Molukse kerken in Neder
land staan voor ingrijpen
de veranderingen. Het kerke
lijk leven van de Molukse bal
lingen heeft altijd in het teken
gestaan van de verwachting
van een tijdelijk verblijf in ons
land en het ideaal van een zelf
standige Republiek Zuid-Mo-
lukken (RMS). Dat besef van
ballingschap begint echter
steeds meer te vervagen.
Dat schrijft de theologe Antje
van der Hoek in haar proef
schrift „Religie in ballingschap.
Institutionalisering en leider
schap onder christelijke en isla
mitische Molukkers in Neder
land". Vandaag hoopt ze daarop
aan de Rijksuniversiteit Leiden
te promoveren.
Het RMS-ideaal wordt minder
belangrijk voor de Molukse ker
ken, constateert Van der Hoek.
Vorig jaar voerden de twee
grootste Molukse kerkgenoot
schappen voor het eerst bespre
kingen met de Indonesische
Raad van Kerken. Daarmee wil
den de kerken volgens Van der
Hoek hun „kerkelijke horizon
verbreden".
De mogelijke betrokkenheid
van de Molukse kerken bij het
Samen-op-Weg-proces van her
vormden, gereformeerden en lu
theranen wijst er op, dat zij zich
meer op de Nederlandse situatie
zijn gaan richten, aldus Van der
Hoek. Tenslotte opent de recen
te vorming van een Moluks ker
kelijk centrum in Houten per
spectieven voor een „Molukse
oecumene".
Al die ontwikkelingen duiden er
volgens Van der Hoek op „dat de
toekomst van de ballingschaps-
kerken zich niet langer zal afspe
len binnen de smalle marge tus
sen de Indonesische kerken of de
moederkerk enerzijds en de Ne
derlandse kerken anderzijds".
Van der Hoek beschrijft de ker
kelijke ontwikkelingen in Mo
lukse kring sinds de komst val
12.500 ex-KNIL-militairen el
hun familieleden in 1951 als eei
„geschiedenis van ontworte
ling". Verschillen in afkomst
dorp en eiland van oorsprone
stand en politieke overtuigto!
leidden in Nederland tot f
waaier van verschillende profes
tantse Molukse kerken en kerk
jes. Daarbij was de houding ten
opzichte van het RMS-ideaal
volgens haar de belangrijkst!
splijtzwam.
Van der Hoek noemt het verschi
in politieke oriëntatie beslis
send bij het onstaan van de Ma
lukse kerken. De meeste van hei
waren op de RMS georiënteerd
terwijl een ander deel zich op de
band met de moederkerk c
Ambon richtte. Een klein aanta
kerken benadrukte de verbon
denheid met Indonesië. Vooral'
le Molukse kerken gold dat 2
zich afzijdig hielden van de Na
derlandse protestantse kerken.
Van der Hoek constateert datdf
„politieke neergang" van tel
RMS-ideaal door het geleidelijk
wegvallen van de eerste genera
tie ballingen grote invloed h
op de kerken die altijd op de ver
wezenlijking van de RMS ga
richt zijn geweest. De RMS-ri-
tuelen raken in onbruik, en dl
messianistische inslag van d
Molukse geloofsbeleying, waai'
in de RMS in bijbelse termen al'
het beloofde land wordt voorga
steld, verdwijnt langzamerhand.
Binnen het op Ambon georiëi>
teerde kerkgenootschap
NGPMB staat de tijdelijkheid
van de organisatiestructuur te'
discussie. Er gaan stemmen op
om het hoofdbestuur van ds
kerk te vervangen door een sf
node. Daarmee zou de organisa
tie een permanenter karaktö
krijgen. Volgens sommigen ba
tekent dat echter het afscheid
van het „noodkarakter" van dl
kerk in ballingschap.(ANP)
foto ANP
Boze vrachtwagenchauffeurs zijn gevaarlijke tegenstanders, zoals in het verleden bij blokkades is gebleken.
