'Polio, een gesprek hervat'
Een menneke uit de randstad
Delors weigert rol als
'schaamlap van links'
Informatie vervoer
gevaarlijke stoffen
Schelde deugt niet
Klaus Kinkel blijft
bij gebrek aan beter
leider van de FDP
opinie en achtergrond
Voor- en tegenstanders inenting aan het woord in nieuw boekje
DINSDAG 13 DECEMBER 1994
door Louis Burgers
Het stilzwijgen doorbreken;
de deur openzetten. Zo ziet
de vrijgemaakt-gerel'ormeerde
theoloog en ethicus pr dr. J.
Douma uit Kampen zijn in
breng in het debat in reformato
rische kring over inenting tegen
polio. Hij heeft meegewerkt aan
een boekje voor scholieren en
hun ouders. 'Polio, een gesprek
hervat', dat maandagmiddag is
gepresenteerd. Daarin komen
voor- en tegenstanders van vac
cinatie aan het woord.
Douma: „We zijn een discussie
aangegaan met de groepen die
zich verzetten tegen vaccinatie.
De indruk bestaat dat het kli
maat voor een gesprek sinds
1992 verbeterd is. Zij willen nu
ook praten".
Twee jaar geleden werden 71
mensen getroffen door het polio
virus. Een enkele weken oude
baby uit Veenendaal overleed
aan deze ziekte die mensen voor
hun ven kan verlammen. Alle ge
troffenen waren lid van streng-
reformatorische kerkgemeen
schappen. Zij hadden uit reli
gieuze overwegingen geweigerd
zich te laten inenten.
„Wij hebben ons afgevraagd hoe
we die mensen konden berei
ken", zegt Douma. Eerdere po
gingen, zoals na de epidemieën
van 1972 en '78. van de rijksover
heid om met open brieven die
groepen te benaderen, of zelfs
het dreigen met vaccinatie-
dwang, waren gestrand.
De afgelopen jaren probeerde
een driemanschap, bestaand uit
Douma, de Nijmeegse hoogle
raar dr. P. F. Maas (in gerefor
meerde kring gewaardeerd) en
dominee A. Moerkerken uit
Gouda contact te leggen. Dat
gebeurde op verzoek van de
toenmalige staatssecretaris Si
mons (volksgezondheid).
Vooral de rol van een verklaard
tegenstander van vaccinatie als
dominee Moerkerken was daar
bij cruciaal: „Hij was de deur
waardoor wij bij die groepen bin
nenkwamen. Daardoor kon het
gesprek met de grootste groep
principiële tegenstanders, de
Gereformeerde Gemeente met
90.000 leden, op gang komen".
Andere, wat kleinere groepen,
reageerden divers. De groepe
ring rond het tijdschrift 'Bewaar
het pand' werkte loyaal mee.
maar het tijdschrift 'Het ge-
krookte (geknakte) riet' hield
zich afzijdig. Dat geldt ook voor
de Oud-Gereformeerde Ge-
7"~\ e laatste polio-explosie in Nederland ligt inmiddels twee
LJjaar achter ons. In 1992 werden 71 kinderen en volwassenen
getroffen. Er viel één dode: een baby van enkele weken uit Vee
nendaal. De epidemie leidde tot woedende, maar ook angstige
reacties: en bij anderen afschuw over datgene waaraan ouders
lvun kinderen kunnen blootstellen.
Door dergelijke emoties lieten prof. dr. J. Douma, gereformeerd
(vrijgemaakt) theoloog in Kampen, de Nijmeegse hoogleraar dr.
P. F. Maas en de Goudse dominee A. Moerkerken (van de gerefor
meerde gemeenten) zich niet leiden. Zij gingen de discussie aan
met de groeperingen die zich niet laten vaccineren.
Maandagmiddag ontving minister Borst volksgezondheidhet
eerste exemplaar van hun boekje, 'Polio, een gesprek hervat',
bestemd voor ouders en leerlingen van reformatorische scholen.
meente in Nederland en de Gere
formeerde Gemeenten in Neder
land.
Uit persoonlijke gesprekken
blijkt prof. Douma dat de epide
mie van 1992 veel mensen aan
het denken heeft gezet. „Het zou
wel eens kunnen dat na de ex-
van onze correspondent
in Parijs
Hans Gertsen
Jacques Delors heeft de
knoop doorgehakt. De man
die tien jaar lang het voorzitter
schap van de Europese Com
missie bekleedde en die meer
dan wie dan ook zijn stempel op
de Europese eenwording druk
te, doet volgend voorjaar geen
gooi naar het presidentschap
van Frankrijk.
Delors ziet niet af van deelname
aan de race om het Elysée om
dat hij kansloos zou zijn. Verre
van dat. Maar de integere Delors
ziet niet in waarom hij president
zou moeten worden als de voor
waarden voor een zinvolle invul
ling van dat presidentschap er
niet zijn.
In het Franse politieke systeem
hoeft een president niet automa
tisch over een meerderheid in
het parlement te beschikken. Zo
moet de huidige socialistische
president Mitterrand al sinds
april vorig jaar een overweldi
gende conservatieve meerder
heid in het parlement dulden en
een conservatieve regering.
In zo'n periode van 'cohabita
tion' (politiek 'samenwonen') is
de macht van de president be
perkt. Hij mag de grote lijnen
van het buitenlands en defensie
beleid uitzetten en waken over
de naleving van de Grondwet,
terwijl de regering 'op de winkel
past'. De regering kan op zijn
beurt geen grondige hervormin
gen doorvoeren zonder akkoord
te zijn met de president.
Zo'n periode van 'cohabitation'
is voor beide partijen frustre
rend. Mits het niet te lang duurt
en de premier en de president
met elkaar overweg kunnen, is
het doenlijk. Maar Jacques De
lors voorzag dat hij, als hij al ge
kozen zou worden, waarschijn
lijk jarenlang met een conserva
tieve meerderheid zou hebben
moeten 'samenwonen'. En dat
betekende voor Delors dat het
onmogelijk zou zijn de in zijn
ogen hoognodige, drastische
hervormingen door te voeren.
Als Delors volgend jaar tot presi
dent zou zijn gekozen, zou hij
niet veel meer zijn geweest dan
een soort 'schaamlap' voor links.
Iemand die de eer en, niet onbe
langrijk. veel aardige, goed be
taalde baantjes redt. Dat is voor
Delors niet voldoende.
De Franse socialisten zijn, on
danks de recentelijk hervonden
eenheid, nog lang niet over de
dramatische verkiezingsneder
laag van vorig voorjaar heen. En
de pogingen van Michel Rocard,
Delors' geestverwant en vriend,
om de partij en vervolgens heel
links, te vernieuwen, zijn stukge
lopen op onwil van het partijap
paraat en van FranQois Mitter
rand.
plosie van 1992 meer mensen ge
vaccineerd zijn dan na 1978. Ook
hun ideeën zijn aan het verande
ren door de confrontatie in de ei
gen krant, het Reformatorisch
Dagblad. Meer dan vroeger zijn
ze bereid een eigen standpunt in
te nemen".
„Je moet met ze blijven praten.
Hun opvattingen zijn aan het
verschuiven. Tegenwoordig
geldt niet meer zoals vroeger dat
iemand die ingeënt is, geen lid
van de kerk meer kan zijn. Hun
innerlijke tolerantie is gegroeid,
ze zijn minder volgzaam. Ze ac
cepteren dat er onderlinge ver
schillen zijn".
Douma kent een voorbeeld van
een slachtoffer die geweigerd
had zich te laten inenten, terwijl
de predikant dat wel had laten
doen. Anderen verzwijgen hun
vaccinatie.
„Ik ben onder de indruk van hun
oprechtheid, en ook door de wij
ze waarop getroffen gezinnen
worden opgevangen. Zij hebben
een bepaalde levensinstelling.
Zij hebben argwaan tegen de
pretenties van de wetenschap,
zoals de aankondiging dat polio
in het jaar 2000 de wereld uit is".
Dat neemt niet weg dat het ver
zet tegen inenting voortkomt uit
een zekere lijdelijkheid. Maar,
zegt Douma, „je doet ook je ach
terdeur op slot als je het huis ver
laat, je verhoogt de dijken in
Zeeland, of trekt een jas aan als
het regent. Waarom dan geen
inenting?"
Het verschil met de andere gere
formeerde groeperingen is voor
al gradueel. „Zij leggen hier de
grens, terwijl bij voorbeeld hun
geloofsgenoten in Schotland
zich wel laten vaccineren. Voor
hun standpunt vinden zij argu
menten in de bijbel, zoals Mat-
theus 9 vers 12. Daar lezen zij dat
als je gezond bent, je je niet hoeft
te wapenenen, en als Hij wil dat
je ziek wordt, dan moet je dat
aanvaarden".
Angst
De laatste epidemie veroorzaak
te een heftige reactie in reforma
torische kring. Getroffenen rea
geerden heel verschillend. Som
migen putten moed uit het ge
beuren, en houden sterker vast
aan wat zij zien als Gods woord.
Anderen aanvaarden het gebeu
ren in doffe berusting. Een derde
groep heeft gebroken met de
kerk. Zij zien zichzelf als gedu
peerden van een misplaatste op
vatting.
„Als er een gevoel overheerste in
de tijd van de epidemie, dan was
dat angst. Alle kinderen gaan
naar dezelfde school. En als er
een slachtoffer valt, dan kunnen
er meer volgen. Vooral de kinde
ren vormen een gevoelige snaar,
Toch zagen zij het als een uiting
van Gods wil".
Douma verwacht dat de discus
sie dit keer voort zal gaan. Hij is
voorstander van inenting, net
als prof. Maas. Beiden wijzen
dwang af, evenals de Nationale
Raad voor de Volksgezondheid.
Zij geloven dat dwang alleen
averechts werkt.
Slechts met discussie kun je wat
bereiken. Douma: „Ik heb geen
illusies over mijn invloed. Wij
hebben de deuren opengezet
voor hun interne debat. Ik kan
slechts vermoeden dat die dis
cussie op gang is gekomen".
Jacques Delors.
Tot zondagavond leek Delors in
staat om de Franse socialisten
uit de oppositie te redden. De so
cialisten deden haast patheti
sche oproepen aan de 'verlosser
in Brussel' om 'zijn plicht' te
doen. Maar de 69-jarige Delors
heeft geoordeeld dat hij zijn
plicht nu onderhand wel gedaan
heeft.
Door zich, ondanks zijn kansrij
ke positie, niet kandidaat te stel
len, geeft hij de socialisten, Mit
terrand voorop, een lesje in poli
tieke integriteit. Delors geeft
aan dat hij - in schril contrast
met de huidige president niet
op macht om de macht uit is.
Delors is een man van ideeën.
Om die te kunnen uitvoeren, wil
hij desnoods wel aan de macht
komen. Maar niet om, zoals De
lors het zondag uitdrukte, „nog
jaren in de salons van het Elysée
te moeten rondhangen". De hint
is duidelijk. En met enige vertra
ging neemt Delors alsnog een
beetje wraak op Mitterrand, de
man die hem in 1984 niet als pre
mier wilde hebben en die hem
haast bij wijze van straf naar
Brussel stuurde..
Door af te zien van een rol als
redder in nood bewijst Delors de
teleurgestelde Franse socialis
ten misschien wel de best denk
bare dienst. De verkiezingen lij
ken verloren, maar de Parti So-
cialiste is nu tenminste gedwon
gen om serieus na te denken
over de samenleving en de rol
die de partij daarin wil spelen.
van onze verslaggever
A.J. Snel
Minister Jozias J. van
Aartsen van landbouw,
natuurbeheer en visserij zal
in de komende jaren onge
twijfeld nog wel eens terug
denken aan de achtste decem
ber 1994, waarop hij de alge
mene vergadering van de
Noordbrabantse Christelijke
Boerenbond (NCB) bezocht en
toesprak. Vermoedelijk zal
hem dan voor ogen komen te
staan dat populariteit en
goodwill makkelijker te ver
krijgen zijn dan te behouden.
Bij zijn aantreden als bewinds
man kreeg Van Aartsen in au
gustus van dit jaar van de zijde
van de land- en tuinbouw alle
nadeel van de twijfel. Men sig
naleerde dat hij de sector niet
kende. Het feit dat hij in Den
Haag gezien werd als een uit
nemend reorganisatie-mana
ger - hij was secretaris-gene
raal op het ministerie van bin
nenlandse zaken - maakte
geen indruk. Typisch een
randstedelijke man die met
het platteland weinig of geen
verwantschap zal voelen, zo
redeneerde men.
In Het Turfschip in Breda,
waar de NCB-ers in groten ge
tale bijeen waren, versterkte
de minister dat vooroordeel
door de keuze van zijn outfit.
De bewindsman ging gekleed
in een donker kostuum en
droeg daaronder een blauw
overhemd met witte boord als
mede een fel rode stropdas.
„Een menneke uit de stad," re
censeerde één van de vrouwe
lijke aanwezigen en rond haar
klonk instemmend gemom
pel.
Het leek wel of Van Aartsen en
dergelijke reactie voorvoeld
had, want zijn hele optreden
was erop gericht de boeren
voor zich in te nemen, hun het
gevoel te geven dat hij voor
hun zaak stond. „Ik wil met u
samen voor de sector knok
ken," beloofde hij. „Van mij
mag verwacht worden dat ik
mij inzet om een zodanig be
leid in gang te zetten, dat het
agrarisch ondernemen per
spectief heeft."
De minister aaide de sector ui
terst vriendelijk over de bol
met déze zienswijze: „On
danks de vele kritiek die de
landbouw veelal over zich
krijgt uitgestort, kan ik niets
anders dan constateren dat
zeer veel ondernemers in de
landbouw ongelooflijk veel
hebben gedaan om de omslag
te maken naar milieu-verant
woord boeren." Hij meende
dat is geïnvesteerd, dat boe
ren de nek hebben uitgesto
ken. „Boeren en tuinders zijn
Minister J. J. van Aartsen
Ir. A. J. Latijnhouwers
positief ingesteld onderne
mers die werken in een sector
die problemen kent maar er
hard aan werken om die op te
lossen."
Voorvechter
Het was duidelijk, Van Aart
sen deed er alles aan zijn
toehoorders gunstig te stem
men en hun het gevoel te ge
ven dat ze aan hem een voor
vechter hebben. Vanuit de
zaal vatte een ondernemer, va
riërend op de Heilige Cathe-
chismus, samen waartoe zijns
inziens de minster van land
bouw op aarde is. „Om de boe
ren te dienen en te eren," stel
de hij, waarbij hij aantekende
dat die boeren niet alleen in
het hiernamaals maar ook he
den ten dage al graag gelukkig
zouden zijn. Het sprak de be
windsman zeer aan, zo bleek
uit zijn reactie.
Het riep mooie gevoelens op
aan beide zijden. Eén van de
boeren bracht die tot uitdruk
king door te vertellen dat hij
aanvankelijk niets had gezien
in de komst van de minister
naar Breda maar dat het niks
was tegengevallen. Ook de
toezegging van Van Aartsen
dat hij over vragen die hij niet
staande de vergadering kon
beantwoorden, na afloop nog
wel even wilde napraten met
de betrokkenen, viel goed. In
een milde stemming keerde
men huiswaarts.
En nu is het maar de vraag hoe
lang de hartelijke gevoelens
standhouden. Van Aartsen
kondigde donderdag aan dat
het kabinet het volgend voor
jaar praat over lastenverlich
ting voor het bedrijfsleven en
dat onnodige belemmeringen,
voortvloeiend uit een veelheid
van, vaak onnodige, regelge
ving zullen worden weggeno
men. Daarmee heeft hij ver
wachtingen gewekt en hij zal
eraan herinnerd worden als
het allemaal gaat tegenvallen.
Snoeimes
Die kans is groot. Het ministe
rie van landbouw moet vol
gend jaar bijna honderd mil
joen gulden bezuinigen en dat
bedrag loopt tot 1998 op tot
267.5 miljoen. En niet alleen op
het departement van Van
Aartsen wordt het snoeimes
gehanteerd. Het zit er breed in,
dat de boeren teleurgesteld
zullen zijn in de uitkomsten
van het regeringsbeleid en dat
zullen ze afreageren op de man
die zich nu zo nadrukkelijk als
hun bondgenoot heeft gepre
senteerd.
Daar komt bij dat Van Aart
sen niet alleen minister van
landbouw is, maar ook van na
tuurbeheer; en visserij. De be
windsman gaat er op het mo
ment van uit dat landbouw en
natuurbeheer veelal naadloos
in elkaar kunnen overgaan. In
een aantal gevallen zal dat ook
zo zijn, maar de praktijk zal le
ren dat vaak een botsing van
belangen zal plaatsvinden. In
kringen van natuurbescher
mers zal men, als men zich niet
genoeg op de wenken bediend
voelt, roepen dat de minister
een typische boerenvoorman
is. In agarische kringen zal bij
voor de sector tegenvallende
resultaten van het beleid ge
sproken worden over verraad
door de man die zo duidelijk
partij leek te hebben gekozen
voor de land- en tuinbouw. Die
zo vaak het woord 'samen' ge
bruikte als hij boeren ont
moette. „Toch een menneke
uit de stad," zal men meewarig
zeggen.
NCB-voorzitter A.J. Latijn
houwers ziet die bui aanko
men. In hoffelijke bewoordin
gen nam hij vorige week don
derdag afscheid van de be
windsman, maar hij had heel
goed nagedacht over zijn laat
ste, onderkoelde zinnen:,,Uw
woorden zijn goed bevallen.
Uw daden interesseren ons
meer."
van onze verslaggever
Harmen van der Werf
Niemand kan hel meer ont
kennen: de informatievoor
ziening over het vervoer van ge
vaarlijke stoffen over de Wes-
terschelde schiet ernstig tekort.
Het ongeval met het Russische
containerschip Pioner Onegi
heeft dat overduidelijk aange
toond.
Het zou allemaal zo soepel moe
ten verlopen. Minister A. Jorrits-
ma van Verkeer en Waterstaat
antwoordde het Zeeuwse RPF-
kamerlid L. C. van Dijke drie we
ken geleden nog: 'Met name mel
de Antwerpse haven zijn goede
afspraken gemaakt over de ver
strekking van relevante gege
vens in geval van calamiteiten.'
Het is de afgelopen dagen geble
ken hoe 'goed' die afspraken in
de praktijk van alledag werken.
De Pioner Onegi kwam vorige
week donderdagmorgen vroeg
in moeilijkheden in het Nauw
van Bath. Rijkswaterstaat, di
rectie Zeeland, reageerde alert.
De ladinglijsten van het contai
nerschip werden direct in Ant
werpen opgevraagd, want daar
kwam de Rus vandaan.
De Antwerpse verlader werd in
geschakeld. Die gaf zijn informa
tie door aan de Belgische ver-
keerscentrale Zandvliet. Via het
Schelde Coördinatie Centrum
(SCC) in Vlissingen belandde
een lange telefax van slechte
kwaliteit uiteindelijk bij Rijks
waterstaat in Middelburg. Het
was inmiddels donderdagmid
dag. Vele uren waren verstreken,
uren waarin de containers op het
dek van de Pioner Onegi in het
Westerscheldewater dreigden te
schuiven.
Minister Jorritsma noemde het
in haar antwoorden aan RPF-
kamerlid Van Dijke 'bezwaar
lijk' dat het tot een half uur kan
duren voor informatie voorhan
den is.
Rijkswaterstaat had in elk geval
donderdagmiddag de ladinglij
sten en die gaven niet direct aan
leiding voor ongerustheid. De
Pioner Onegi vervoerde pro-
bleemstoffen, maar die zouden
zich in containers benedendeks
bevinden, 's Avonds rolden zo'n
twintig laadkisten van het dek.
Rijkswaterstaat legde het
scheepvaartverkeer tussen Ant
werpen en Hansweert uit voor
zorg stil tot vrijdagochtend half
elf.
Het Vlissings bergingsbedf c
Van den Akker - dat eerst i
bergingsoperatie zou uitvoeri I
- kreeg opdracht de weggedi
ven containers te lokaliseren! i.
te ruimen. Een onaangenan
verrassing volgde: twee laadki
ten bleken wel probleemstol i
te bevatten. In de éne zaten \vi i
te flessen onkruidbestrijdin? li
middel en in een andere zat zt
zuur. De ladinglijsten waren njli
alleen erg laat verstrekt. Ze w
ren ook nog fout. De provine
stelde vrijdagmiddag de bi)
gemeesters van alle West(
schelde-gemeenten op de hoo
te van de vondsten.
Voorzover bekend is er niets vj
de gevaarlijke stoffen in het We
terschelde-milieu terecht gek
men, maar uit dit praktijkvoo
beeld is wel zonneklaar i
ken wat iedere direct betro!
kent' ai iang moet hebben eet1!
ten: de informatievoorzienic
over het vervoer van gevaarliji
stoffen op de Westerschelf
deugt van geen kanten.
Telematica
Dat moet veranderen, in het bi
lang van de Westerschelde e
omwonenden van de zeearm. D
deskundigen zullen hoogstwaai
schijnlijk tegenwerpen dat k
praktisch onmogelijk is volk
dige ladinglijsten van scheps
constant uit te wisselen. D;
hoeft ook helemaal niet.
Een telematica-systeem is bt
schikbaar om het vervoer n
gevaarlijke stoffen te
Het Terneuzense bedrijf Ovf
Veder, het Havenschap Vlissir
gen en Rijkswaterstaat hebbü
dat samen ontwikkeld en h(
toeval wil dat dit systeem afgel:
pen vrijdagmiddag voor bi
eerst is gedemonstreerd in T
neuzen.
Nu' voelen de Belgische autoii
teiten er uit concurrentie-ove
wegingen weinig voor veel gegi
vens aan Nederland te i
Maar een correcte en snelle b
formatie-uitwisseling is ook i
hun belang, want de kassa ril
kelt niet als de Westerschelö
gestremd is.
van onze correspondent
Peter van Nuijsenburg
Na afloop had hij twee
blauwe ogen, een bloed
neus en een tand door de lip,
maar Klaus Kinkel mocht zich
nog altijd leider van de liberale
FDP noemen. Zelden zal een
Duitse partijleider door de 'ba
sis', als dat begrip tenminste op
de deftige FDP van toepassing
is, zo zijn afgedroogd als de 57-
jarige minister van buitenland
se zaken.
Kinkel is, als je de ruim 600 af
gevaardigden op het tweedaag
se partijcongres in Gera, in de
oostelijke deelstaat Thüringen,
mocht geloven de schuld van al
les: van de serie verpletterende
nederlagen in deelstaatverkie
zingen, de magere uitslag van de
bondsdagverkiezingen van twee
maanden geleden en van het
ontbreken van een eigen, libe
raal gezicht in de coalitie met de
CDU van bondskanselier Kohl.
Dat hij de slachting van Gera
overleefde, had hij te danken
aan het ingrijpen van de oude
partij-elite en het in de loop van
de avond doorbrekend besef bij
de meeste liberalen, dat ze geen
opvolger voor hem hadden.
Twee maanden voor een cru
ciale deelstaatverkiezing je lei
der afserveren, dat maakt een
slordige indruk.
Van de oude garde sprong Kin
kels voorganger, Genscher, on
voorwaardelijk voor hem in de
bres. De fouten die inderdaad
gemaakt waren, konden niet al
leen op rekening van Kinkel ge
schreven worden. De hele partij,
de fractie, het bestuur, waren
schuldig aan het feit dat de FDP
in het dal zit. We hebben Kinkel
met open armen ontvangen en
we laten hem nu niet vallen, ver
maande de liberale peetvader de
bloeddorstige afgevaardigden.
Zwaar geschut
Met succes. Gisterochtend stel
de Kinkel de vertrouwenskwes
tie en zie: met 390 stemmen voor,
185 tegen bij 24 onthoudingen en
27 ongeldige stemmen, werd hij
weer in genade aangenomen.
Dat hij daarvoor zwaar geschut
in stelling had moeten brengen -
de vertrouwenskwestie stellen is
het politieke equivalent van een
jachtbommenwerper - werd
kennelijk op de koop toe geno
men. Voorlopig kan hij dit wa
pen niet meer in de strijd wer
pen. Een partijleider die er te
vaak naar grijpt, verliest zijn ge
zag en dus meestal ook zijn
baan.
De vraag is nu natuurlijk wat de
uitwerking van de twee tumul
tueuze dagen in Gera op de toe
komst van de FDP zal zijn. De
bedoeling van het congres was
dat het de aanzet zou geven tc
een nieuw elan.
De situatie waarin de partij vei
keert, verontrust elke liberaai
ze is in vele afdelingen op s
ven na dood. De oorzaken zijr
bekend. De reeks verkiezingsne
derlagen heeft de aanhang g
moraliseerd en rebels gemaald
de liberale inbreng in het rege
ringsbeleid moet met een micro
scoop gezocht worden en I)
aanhoudende geruzie jaagt po
tentiële kiezers weg. Het gaatm
om het vinden van de juiste be
handeling en het juiste medicijn
En dat Kinkel de geneesheer i!
die de partij weer op de been kar
helpen, gelooft eigenlijk nie
mand.
Zijn toespraak voor het congres
had de sprankelende ouvertun
van het nieuwe tijdperk en (li
glorieuze revanche op zijn critic
moeten worden. Het werd eer
slaapverwekkende vertoning
De meeste afgevaardigden ble
ven alleen wakker omdat
de kans kregen hun frustaties U
luchten en de leider uit te jou
wen. Ook 'inhoudelijk' bood
Kinkel niets dat een visie kos
worden genoemd. 'Partij vanhd
midden'; 'Meer ruimte voor (li
burger, minder voor de staaf
'Liberalisme zit in je hoofd, mei
in je portemonnee'; daar krijgP
geen afgevaardigde mee op dl
banken, als je geen grootse!
meeslepend spreker bent, E
dat is Kinkel niet.
Wonder nodig
Dat is hij nooit geweest, datzs
hij nooit worden en dat hebber-
de liberalen altijd geweten. Toet
Genscher 2,5 half jaar g
als minister van buitenlandss
zaken aftrad en de liberalen eea
nieuwe leider zochten, viel (k
keus op Kinkel, omdat hij 4
goede manager zou zijn c"
nodig hadden. Veel politieke f'
varing had hij niet. Hij was eet
bureaucraat met eem voorbeel
dige loopbaan, was topamblf
naar op buitenlandse zaken et
directeur van de inlichtingen
dienst, die in 1991 lid van
FDP werd om minister van justi
tie te kunnen worden. Het 'ge
wone' politieke handwerk, bel
ritselen en regelen in de afdeling
het manipuleren binnen r
smalle marges, het bespelen vat
de achterban, heeft hij nooit ge
leerd.
Veel tijd om die achterstand it
te lopen heeft hij niet meer. Be
gin volgend jaar zijn er in Hess®
(februari) en Noordrijn-West'11
len (mei) deelstaatverkiezing?11
Als de FDP daar weer wegge
vaagd wordt, kan alleen e®
wonder de partij nog redden. E
dat wonder, dat staat in elk ge
val vast. heet niet Klaus Kinkfl
De polio-epidemie in 1992 zorgde voor een massale toeloop naar de centx-a waar een polio-prik kon worden gehaald.
foto Lex de Meester