Regelgeving landbouw 'absurd' Profiel van een zakenman-predikant PZC Een kijkje in de Derde Wereldlanden Provincie betaalt studie economische potentie Schouwen provincie 11 tVD-Kamerlid P. M. Blauw: Politiek is verantwoordetijk, maar staat machteloos Collegegeld DINSDAG 13 DECEMBER 1994 an onze verslaggever ,\PELLE - De regelgeving aarmee de land- en tuinbouw maken heeft, is te overdadig in een aantal gevallen ab- ifd. Tot die slotsom kwam het VD-Tweede Kamerlid P. M. lauw maandagavond tijdens ai bijeenkomst van het over- igoi'gaan van de Zeeuwse grarische Vrouwen in Kapel- Blauw kwam in antwoord op m vraag van discussieleider eter Joosse van Omroep Zee mt! wie daar dan wel verant- oordelijk voor is met de ver achting: „De politiek, maar die aat machteloos." Waarop ge- cputeerde D. J. P. Bruinooge cl weten geschokt te zijn. „De ivcede Kamer maakt toch nog de dienst uit, zou ik den- lauw en ook zijn collega ir P. K. Veer van D66 kwamen met un signalering van het taaie on lief van de regelgeving, nadat snuit de zaal een aantal vrou- zich daar verbolgen over ad getoond. Zo werd het voor- eeld genoemd van een boer die iverbaliseerd was omdat hij jn ploeg niet uit het vet had ge aaid voor hij ermee aan de slag as gegaan. Ook het feit dat er igels zijn voor het verbranden snoeihout door boeren, ter- ijl burgers massaal de open stoken, werd als een non- insicale aangelegenheid ge en. el kamerlid Blauw kwam met stverhaal over fruit dat met ge- asbeschermingsmiddelen is iliandeld en wël normaal mag orden geconsumeerd, maar at bij doordraaien als chemisch [val moet worden behandeld. We kunnen dié machinerie van gelgeving heel moeilijk stop- i," erkende hij. Ter Veer: „We lillen wel met z'n allen, maar we lagen er slecht in." «menwerking een inleiding die Bruinooge laandag hield voor "de agrari- he vrouwen, lanceerde hij het lee van samenwerking van vier mèer aan elkaar grenzende aarische bedrijven, waarbij hij anduidde dat taken als mecha- isatie en administratie ver teld zouden kunnen worden, lie gedachte vond weinig eerklank in de zaal. ZMO-vice- oorzitter H. C. van der Maas etweten dat het een van de mo len is in een rapport van de lichting Stimulering Plantaar dige Produktie. Hij meende dat toch serieus naar allerlei moge lijke vormen van samenwerking in diverse gradaties gekeken moet worden. Ter Veer waarschuwde in een korte lezing tegen de komst van mammoetbedrijven van var kenshouders naar Zeeland en hij ging in op de plattelandsver nieuwing, Daarbij gaf hij aan dat de econo mische functie van het platte land van belang blijft en dat niet uitsluitend naar het creëren van meer natuur moet worden geke ken. Bruinooge schetste de zijns in ziens grote betekenis van de land- en tuinbouw voor het be houd van het platteland. Hij zei dat de sector nooit helemaal overgelaten mag worden aan het vrije krachtenveld van vraag en aanbod, omdat het gaat om de produktie van eerste levensbe hoeften, „Daarbij moetje een te grote kwestbaarheid vermij den," zei hij. Blauw voorspelde dat het Europees landbouwbe leid in de toekomst minder gede tailleerd zal worden, waardoor makkelijker onrechtvaardighe den kunnen insluipen. van onze verslaggever OOSTBURG - Voor de één zijn het kiekjes, een doorkijk van vakantietaferelen. Anderen zien de serie portretten, land schappen en momentopna men meer als een waardevolle blik over de schouders van het dagelijks leven in Derde We reldlanden. Dat laatste is ook de opzet geweest van de rei zende expositie 'Zeeuwen kie ken het Zuiden' van het Cen trum voor Ontwikkelingssa menwerking (COS) in Goes. De fototentoonstelling is opge zet in verband met het tienja rig bestaan van de organisatie in Zeeland. Middelburg, Goes en Oost-Souburg werden al aangedaan, Oostburg is deze maand (13 tot en met 29 de cember) aan de beurt en Hein- kenszand, Zierikzee, Hulst, Tholen en Vlissingen volgen nog. In de foyer en de openbare bi- - bliotheek van sociaal-cultu reel centrum Den Hoekzak in Oostburg geven 42 foto's op pa nelen een beeld van hoe het le ven in ontwikkelingslanden ook is. De meeste foto's uit Afrika, Azië en Latijns-Ane- rika zijn gemaakt door toeris ten, Zeeuwen die behoorlijk met een toestel overweg kun nen. Een bewust keuze, zo ver tellen de initiatiefnemers Ad Phernambucq en Peter van Vooren van het COS. Van Vooren: „Er hebben ook ontwikkelingswerkers gerea geerd op onze oproep om mate riaal in te zenden, maar die produkties zijn toch vaker in de zin van een leuk kiekje voor het thuisfront, ter herinnering aan de baan in het verre land. Ze zien het gewone leven niet meer als iets aparts en maken er dus vaak ook geen foto van. Als je toeristen loslaat op de In de foyer en de openbare bibliotheek van sociaal-cultureel centrum Den Hoekzak in Oostburg geve van hoe het leven in ontwikkelingslanden ook is. minder druk bezochte plaat sen. heeft dat juist de mooie plaatjes tot resultaat." De oproep in verschillende bla den leverde meer dan 75 reac ties op, uiteindelijk goed voor ruim tweeduizend foto's. Van Vooren en Phernambucq brachten dat aantal terug tot de vijftig (voor acht stuks was in Oostburg geen plaats) meest aansprekende en bij elkaar passende platen. Zo schetst een gewapende groep in Jemen de gespannen situatie in het land voor het uitbreken van de burgeroor log. Kleurrijk is de in plastic zakken verpakte uitstalling van verfwaren ergens in een straatje achteraf. Intrigerend is weer de tegenstelling tussen een halfnaakte vrouw met kind uit Noord-Thailand en een van top tot teen gesluierde Noord- Jemenitische. Tegenstrijdig is ook het tafereel van de straat tandarts in de Chinese stad Qinghai, die een militair onder handen neemt met een voet- aangedreven boor. Boven het ■hoofd van de soldaat worden op een reclamebord koelkas ten, vliegreizen en stereoto rens aangeprezen. „Waar het ons om gaat is het beeld te nuanceren dat door gaans in het Westen bekend is van ontwikkelingslanden", legt Phernambucq uit. „Er ge beurt daar meer dan honger. i 42 foto's op panelen een beeld foto Peter Nicolai oorlog en andere ellende. Het zijn ook mensen met een eigen cultuur en trots." De tentoonstelling wordt na de rondreis door Zeeland niet op zolder opgeborgen, zegt Van Vooren. Het streven is in ieder geval om het materiaal be schikbaar te stellen voor doel gerichte presentaties. Daar naast bestaat het plan om het werk van de 'Zeeuwse kiekers' landelijk in de aanbieding te doen. van onze verslaggeefster ZIERIKZEE - Gedeputeerde D. J. P. Bruinooge wil op kosten van de provincie een studie la ten uitvoeren naar de economi sche mogelijkheden van Schou- wen-Duiveland. Wel stelt hij daarbij als voorwaarde dat de eilandelijke gemeenten de Stichting Stimulering Zeeland- Noord in enigerlei vorm in stand houden. De provincie weigert daaraan verder mee te betalen. „Wij hebben er twee ton ingestoken. En daar blijft het bij", meldde de gedeputeer de. Drie van de zes Schouwen-Dui- velandse gemeentebesturen hebben aangegeven de stichting niet langer te willen financieren. Zij vinden de resultaten tot nu toe te mager. Bruinooge zegt over die houding zeer teleurge steld te zijn. „Alle werkzaamhe den gericht op het aantrekken van extra bedrijvigheid lijken nu weg te vallen. Dat is bijzon der jammer, vooral omdat Veiling in Middelburg MIDDELBURG - Het Middel burgse veilinghuis Antiquités B. Witte houdt donderdag 15 de cember een kerstveiling. Het aanbod telt vooral veel schilde rijen die betrekking hebben op Zeeland, zoals een gezicht op Veere van J. II. Holleslelle, een gezicht op Ritthem van Louis Heymans, enkele werken van de Veerse schilder Alphons van Dijck, een genrestuk van Joan Berg, een kopergravure van Veere door Anton Pieck, een marine van P. P. Schiedges en diverse schilderijen uit het ate lier van de overleden Vlaamse schilder Henno. Daarnaast biedt de veiling on dermeer zilverwerk, streeksiera- den, oosters porselein, twee bronzen zestiende-eeuwse tafel bellen uit Mechelen gemaakt en enkele topografische kopergra vures van Zeeland uit de zeven tiende. achttiende en negentien de eeuw. De veiling wordt donderdag vanaf 13.30 uur gehouden in Ho tel Arneville aan de Buitenrust straat in Middelburg. De kijk dag is morgen (woensdag) op de zelfde locatie van 14.00 tot 21.00 uur. Schouwen-Duiveland binnen twee jaar waarschijnlijk één ge meente zal zijn. Bovendien zijn de economische ontwikkelingen niet om te juichen." Zijn voorstel om een diepgaand onderzoek te laten uitvoeren naar de economische potenties van Schouwen-Duiveland is maandagmiddag door de eilan delijke portefeuillehouders eco nomie positief ontvangen. De vertegenwoordigers van Duive- land. Westerschouwen en Brou wershaven, de gemeenten die de stichting niet langer wilden steunen, beloofden de kwestie opnieuw in de colleges te zullen bespreken. „De handreiking van de provincie is zodanig dat wij de kwestie willen heroverwe gen". meldde burgemeester L. N. Labruyère van Brouwers haven. „Het plan van aanpak zo als nu voorgesteld, is precies wat wij altijd hebben gewild", vond wethouder ir C. W. Veerhoek van Westerschouwen. Ook zal de komende tijd worden nagedacht over een alternatieve opzet van Zeeland-Noord. De ge meenten hopen dat daardoor ook de kosten zullen dalen. slot van pagina 9 protesteer ik tegen. Nu komen allerlei maatregelen uit de lucht vallen, maar wij op wachten is een visie voor de langere ter mijn." Verschillende deelnemers aan de discussie vroegen zich af waarom de communicatie tus sen ministerie, hogescholen, vakbonden en studentenorgani saties zo slecht is. Dat ontlokte een reactie van bestuurder San- der van Egmond van de LSVb. „Iedereen is het eens over het nut van een herziening van het onderwijsstelsel, maar je kan toch niet eerst het mes op tafel leggen Je kan als minister toch niet zeggen: we gaan eerst 500 miljoen bezuinigen en dan pas kijken we naar het beleid dat we gaan voeren Daartegen moe ten we ons als een blok blijven opstellen." Jóhn Oostdijk van de OSO kon digde na de bijeenkomst 'harde studentenacties' aan in Vlissin gen. het liefst nog deze week. „Ritzen heeft totaal geen oog voor studenten. We zijn het nu echt kotsbeu." van onze verslaggever Willem van Dam GOES - De predikant werd uit gefloten en uitgejoeld. Moest zondag via een zijdeur de kerk verlaten. En uit angst voor de woede van het kerkvolk bel den zijn familieleden de poli tie. De Gereformeerde Gemeente te Goes is ontredderd. Alles draait rond haar voorganger, dominee Nico Willem Schreu der. Hij is bij het merendeel van z'n geloofsgenoten, die hem ooit op een sokkel plaatsten, in ongenade gevallen. Schreuder terug op de kansel? Dat nooit. Profiel van een predikant die al ;Vele maanden voor grote beroe ring zorgt binnen orthodox Goes. Hij wordt in eigen kring gezien als een zakenman-domi nee. In die volgorde: eerst za kenman, dan pas dominee. An- deren oordelen nog scherper. 'Sluw, gek op geld en bikkel- uiard: „veel vertroostende [woorden heb je van hem niet te verwachten." Orthodox Goes wil van Schreu der af. Maar wie geeft hem het beslissende zetje van de kan sel? „Ze zijn allemaal doodsbe nauwd van hem. Hij duldt geen tegenspraak. Als je met nega tieve berichten aankomt, word !je gevoed door de Satan." De zielzorger droeg vaak een kwitantieboekje ('net zo eentje als dat van de visboer vroeger') bij zich. „Hij staat bekend als iemand die alleen maar aan geld denkt, uitmelken hè, dat kon hij." Als de kerk weer een leninkje of gift behoefde, wist 'dominee precies bij wie hij moest aanbellen. „Vooral bij ouderen en goedgelovigen. Hij was een meester in het aftrog gelen van geld." De kerk van Schreuder behoef de-vooral eind j aren zeventig - véél geld. Want er diende een nieuwe kerk te komen. Kosten: ongevëer zeven miljoen gulden. Dat geld 'moest bij de gemeen teleden worden gehaald. Schreuder toonde zich een uit stekend fondsenwerver. „Hij deed dat af en toe wat demago gisch. Maar daarin verschilde hij niet zo veel van andere pre dikanten binnen de Gerefor meerde Gemeenten. Die doen hetzelfde. Ze hebben allemaal .dat soort nieuwe kerken staan." De Goese dominee was in dat soort zaken echter wel zéér be dreven. De verhalen die daar over de ronde doen zijn niet al lemaal even fraai. Schreuder 20u er niet voor terugdeinzen terminale patiënten op hun sterfbed een legaat ('God zou hen daarvoor wel belonen') af te dwingen. Een kerklid wiens le venswijze niet geheel spoorde met de opvattingen van de pre dikant kon z'n zondig gedrag afkopen ('een aflaat') met een !Vette cheque. „Op die manier Ds Nico Willem Schreuder kon je je straf ontlopen, kon je voorkomen dat je in de ban werd gedaan. Dat is de zwaarst denkbare straf in deze kringen; dan word je overgeleverd aan de Duivel, is er geen enkele hoop meer voor je." Uitmelken hè, dat kon hij... Het zijn verhalen die moeilijk vallen te verifiëren. Maar Schreuder wordt tot dergelijke praktijken zeker in staat geacht. Velen wisten of ver moedden het. weinigen waag den er iets van te zeggen. „Want sja. het is wel De Dominee." En als de verhalen tot de consisto rie doordrongen, schudden de meeste kerkeraadsleden slechts het hoofd en deden er het zwijgen toe. Ze durfden niks te doen, omdat ze het niet kon den geloven, of omdat ze De Sionkerk van de Gereformeerde Gemeente in Goes: ds Schreuder sprokkelde een groot deel bijelkaar van de 7 miljoen die nodig was voor de bouw van het prestigieuze gebouw. foto Willem Mieras Schreuder vreesden. „Ze zijn al lemaal doodsbenauwd van hem. Hij duldt geen tegen spraak. Van niemand, nooit. Als je met negatieve berichten aankomt, laat hij je bij wijze van spreken alle hoeken van de kamer zien; dan word je gevoed door de Satan, enzovoorts, en zovoorts." Dominee Nico Willem Schreu der (61 jaar) staat sinds '67 in Goes. Hij kwam uit Amersfoort, waar hij werkzaam was bij een installatiebedrijf. Tot het de Heere behaagde hem uit het maatschappelijk leven te roe pen 'om Zijn Naam uit te dra gen'. Hij volgde de Theologische School te Rotterdam en werd in 1967 beroepbaar gesteld. Uit het Kerkelijk Jaarboek v-an de Gereformeerde Gemeenten in Nederland en Noord-Amerika: „Uit de vele beroepen die op kandidaat Schreuder werden uitgebracht, ging het tussen Goes en Ridderkerk. De Heere wees hem echter Goes aan en met vrijmoedigheid mocht hij het beroep van deze gemeente aannemen." Dominees zijn schaars binnen de Gereformeerde Gemeenten. „Dus wordt er van alle kanten diensten (kunnen oplopen tot zo'n 800 gulden per zondag) als gastpredikant in naburige ge meenten. De dominee liet zich graag fête ren. En het kerkvolk was daar- Hij begaf zich steeds meer op het hellende vlak aan ze getrokken. En dat bui ten ze uit. óók financieel. Ze voelen zich oppermachtig. Als een kerkeraad eenmaal een do minee aan de haak heeft, kun je er op rekenen dat zo'n kerke raad vóór een heleboel kosten komt te staan." Predikanten die binnen zo'n ge meenschap rond de honderd vijftigduizend gulden per jaar verdienen, zijn geen 'uitzonde ring. Daar bovenop komen vaak extra's als een gratis wo ning, een aantrekkelijke auto onkostenvergoeding. bijver toe even gaarne bereid. „Hij mocht, zijn verjaardagstafel graag laten overladen met ge schenken. Die werden met vrachtwagens aangedragen." „Schreuder denkt in geld." Niet lang nadat hij in Goes zijn in trede had gedaan ('bij weduw vrouwen bij wie niet veel te ha len viel kwam hij weinig, bij de wat rijkere vaak') vielen binnen de kerkeraad de eerste voor zichtige kritische opmerkingen over de gewoonte van de predi kant om vooral zakelijk te den ken. Veel hielp dat niet. Want Schreuder ('hij is De Baas') maakte de dienst uit en slechts een enkeling had de moed hem tegen te spreken. „Als hij er gens binnenkomt, wordt ieder een stil. Wat hij zegt is waar, is onfeilbaar waar." Zo kon de predikant te Goes zijn gang gaan. „Hij begaf zich steeds meer op het hellende vlak. De kerkeraad heeft zelf ook boter op het hoofd. Die heeft het allemaal veel te lang getolereerd, waardoor hij al maar verder kon afglijden." Gewiekst en hardvochtig. Valt er dan niets positiefs te noteren over de in opspraak geraakte predikant? Zeker wel. Hij kon zeer joviaal zijn. „Grappen ma ken met de jongens - hij had de lachers op zijn hand. Hij was een vrolijke klant en dat wil er best in." En: „Je kunt zeggen dat hij bot was. Hij maakte zich onbemind door zijn harde op stelling. Maar hij was ongeloof lijk helder. Hij hield zich verre van geslijm en gekuip. Op de preekstoel stond hij altijd te ketteren tegen mensen die te gen hem aanschurkten. Daar moest hij niks van hebben. En hij was nooit te beroerd om, al was het midden in de nacht, op ziekenbezoek te gaan." Hij duldt geen tegenspraak Vorig jaar tuimelde Schreuder van zijn voetstuk. De Rusthui- zenaffaire. Binnen de Stichting Rusthuizen der Gereformeerde Gemeenten in Zeeland was met geld gerommeld en gesmeten. En Schreuder, toen nog voorzit ter van die stichting, was één van de hoofdrolspelers. Zijn naam werd in accountantsrap porten in verband gebracht met dubieuze leningen en twij felachtige declaraties. En - bleek later - de zieleherder schaamde zich zelfs niet om. zij het met toestemming van het bestuur, met enige regelmaat een greep in de koelkast van een rusthuis te doen en een kaasje naar huis te rollen. Weg was plots het gezag van Schreuder. Het aanvankelijke ongeloof maakte in de Goese Sionkerk plaats voor veront waardiging; dat hun dominee zoiets had kunnen doen. In mei werd Schreuder door het kerk bestuur geschorst, omdat hij 'met zijn handelingen de gebo den van de Wet des Heeren heeft overtreden'. „Maar mis schien kwam die rusthuizenaf- faire de kerkeraad wel goed uit. Nu hebben ze eindelijk een stok waarmee ze de hond kunnen slaan." Draagt Schreuder als enige schuld aan de crisis binnen de Gereformeerde Gemeente te Goes? Niet iedereen is daarvan overtuigd. „Het; is de cultuur binnen de Gereformeerde Ge meenten die dit soort dingen mogelijk maakt. Het had net zo goed in een andere gemeente kunnen gebeuren. In deze krin gen worden predikanten ver heerlijkt. En als je de ruif open zet en voortdurend zegt: domi nee, tast maar toe, dan vraagje daarom. De kerkeraad en de ge meenteleden in Goes hebben bijna dertig jaar achter die man aangelopen. Het zijn sterke schouders die de weelde kun nen dragen. Als je met zelfbe dieningswinkels begint, kun je er donder op zeggen, dat er ge jat wordt." De kwestie heeft, zoals zondag' nog eens in alle hevigheid dui delijk werd, ontreddering ge bracht binnen de Gereformeer de Gemeente in Goes. „De mensen zijn verhit over wat er aan de hand is. dat kun je be grijpen. Ze zitten vol ellende. De hele gemeente lijdt er on der." Verzoeningspogingen ten spijt, dominee Schreuder is nog al tijd niet op de kansel terugge keerd. Hoe nu verder? Tot dus ver weigerde de voorganger zelf via de media te reageren op de beschuldigingen aan zijn adres: ook maandag gaf hij er de voor keur aan te zwijgen. Binnen zijn eigen gemeente is de steun voor de voorganger de afgelopen maanden snel afgekalfd. „Ne gentig procent van de kerkle den vindt dat die man weg moet. Als hij nog een keer op de preekstoel stapt, is het ge beurd. Dan is een kerkscheu ring het feit." Er zijn er echter weinig die dat openlijk durven uit te spreken. De schaamte is te groot. „Ieder een is ervan overtuigd, dat dit een afschuwelijke aangelegen heid is. maar ze willen er zo min mogelijk ruchtbaarheid aan ge ven. Want de hele affaire werpt niet alleen een smet op Schreu der, maar op alle Gereformeer de Gemeenten in het hele land."

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1994 | | pagina 13