Grotere rol recreatie Oranjezon
PZC
'Mistero Buffo' is
toneel uit de buik
Een eeuw water
uit Oranjezon
Juliana Fonds stelt
geld beschikbaar
voor leefbare stad
Hemelse muziek in Sint Jacobskerk
'Wat heeft zij nou op d'r kop'
Onderhandelingen
over stadsbestuur
Antwerpen gestrand
Veere wil betaald parkeren
Vroondijk in seizoen uitbreiden
A. Sturm
streek
Meer publieksvoorlichting over natuurgebied
GESLOTEN
1 KILO PROCUREURLAPPEN 10,95
MAANDAG 28 NOVEMBER 1994 w 8
van onze verslaggeefster
VROUWENPOLDER - De ver
koop van de jaarkaarten voor
het wandelgebied Oranjezon
had dit jaar een speciaal tintje.
Van de Natuurgids Oranjezon,
de uitgebreide routebeschrij
ving van het enige duingebied
op Walcheren dat voor publiek
is opengesteld, is een herziene
versie uitgekomen. Tijdens de
kaartverkoop bij het VVV-kan-
toor in Vrouwenpolder reikte
de schrijver H. G. Mandemaker,
de samensteller van de Natuur
gids Oranjezon, het eerste ex
emplaar uit aan ir P. Stoter, di
recteur van de Delta Nutsbe
drijven. Iedereen die aanwezig
was bij de plechtigheid werd
getrakteerd op een kopje koffie.
Ing C. E. van Gremberghe,
van onze verslaggever
MIDDELBURG - Het Juliana
Welzijn Fonds stelt de komende
drie jaar een bedrag van 6 mil
joen beschikbaar voor leefbaar
heid in dertig grote steden. Zo'n
100 vertegenwoordigers van
welzijnsorganisaties uit 68 gro
te en middelgrote steden komen
morgen, dinsdag, bijeen in Bun-
nik om over het plan geïnfor
meerd te worden. Ze krijgen
daarna de gelegenheid om een
project voor hun eigen stad uit
te werken. Op basis van deze
uitgewerkte voorstellen kiest
Inbraken in
woningen
VLISSINGEN - Diverse wonin
gen op Walcheren hebben het af
gelopen weekend ongewenst
bezoek gehad. Een woning aan
de Josef Israëlslaan in Vlissin-
gen werd in de nacht van vrij
dag op zaterdag doorzocht.
Over de buit was zondag nog
niets bekend.
Zaterdagavond werd uit een
huis aan de Calandstraat in Vlis-
singen stereo-apparatuur ont
vreemd. In de nacht van zater
dag op zondag is ingebroken in
een woning aan de Molenweg in
Oost-Souburg. De daders kwa
men het huis binnen via een
open raam aan de achterzijde.
Hiervoor hadden zij een ladder
gebruikt. De dieven gingen er
vandoor met een aantal cd's en
videobanden.
MIDDELBURG,
Stadsschouwburg
Mistero Buffo'van Dario Fo, door
Internationale Nieinoe Scène, met
o.a Charles Cornette en Hilde Uitter-
linden. Kostuums en decor van Fran-
cine Smeyers. Regie van Wannes Van
De Velde
door Willem Nijssen
istero Buffo' van Inter-
i-T-I.nationale Nieuwe Scène
behoort nog tot mijn prille to
neel-ervaringen. Pas sinds een
paar jaar ging ik geregeld naar
de schouwburg, toen het stuk in
1973 voor de eerste keer werd
uitgevoerd. Destijds was het
een overweldigende ervaring.
Niet zo vreselijk lang na 'Aktie
Tomaat' en in de naweeën van
het roerige jaar 1968 („De ver
beelding aan de macht") paste
het in een tijdsbeeld. Nu hetzelf
de gezelschap het stuk weer op
het repertoire heeft, ging mijn
grootste nieuwsgierigheid uit
naar de vraag of'Mistero Buffo'
nog altijd dat effect kon hebben.
Een gedeelte van het antwoord
had ik natuurlijk op voorhand
kunnen weten: zó overdonde
rend was het voor mij niet meer.
Maar er gaat wel degelijk nog al
tijd een grote kracht van dit stuk
uit. Het zou me niet verbazen
dat een nieuw publiek er sterk
van onder de indruk is gekomen.
Dat geldt dan misschien niet
meer op de eerste plaats het op
komen voor de 'sukkelaars',
voor cte link tussen religie en so
cialisme. In de 'nieuwe' of'leven
de Kerk' van de jaren negentig
gaat het daar minder om dan om
de mystieke beleving.
Wat echter ook nu nog onver
minderd krachtig overkwam, is
de vitaliteit die er kan uitgaan
van het volkstoneel. Typerend
daarbij is het gebruik van een
onopgesmukt en multifunctio
neel decor, kleurrijke maar sobe
re kostumering, veel zang op
'volkse' melodieën begeleid
door harmonika. viool en gitaar.
En bovenal, zeker in deze voor
stelling, het bereiken van groot
se theatrale effecten met een mi
nimum aan middelen. Wat er bij
voorbeeld met een paar eenvou
dige stokken allemaal niet ge
suggereerd kan worden!
Het grootste aandeel in emotio
nele betrokkenheid wordt bij
het volkstoneel desondanks
meestal bereikt via de menselij
ke stem. Als ergens de gulle lach
en de snik in de stem nog op hun
plaats zijn, is het hier. Dit type
toneel sluit uiteindelijk aan bij
de oude traditie van rondtrek
kende vertellers of jongleurs,
spelend op effect.
'Mistero Buffo' is een geniale
versmelting van twee verhalen,
beide diep verankerd in het ver-
hoofd Produktie Water Deltan.
maakte van de gelegenheid ge
bruik om zijn toekomstvisie op
het waterwingebied te schetsen.
Zoals bekend zal de Deltan van
af 1 juli 1995 stoppen met de wa
teronttrekking in Oranjezon. De
gemeenten Domburg. Vrouwen
polder, Kamperland en Oostka-
pelle zullen dan geheel overgaan
op Westbrabants grondwater en
Oranjezon zal dienst doen als re
servebuffer. Van Gremberghe
heeft een nieuwe aanvullende
bestemming voor sommige ge
bouwen van de waterwinning in
gedachten.
Voorlichting
„We willen meer aandacht
schenken aan het beheer van het
natuurgebied en niet te vergeten
de recreatieve kant. Wellicht
kunnen we de gebouwen gebrui
ken voor publieksvoorlichting.
Binnen niet al te lange tijd kun
nen we fotomateriaal tentoon
stellen. We hopen dat de publie
ke belangstelling nog meer toe
neemt, maar niet onbeperkt,
vanwege de kwetsbaarheid van
het duingebied. Hiervoor is een
betere begeleiding en voorlich
ting nodig."
De belangstelling voor de acht
honderd jaarkaarten. die de Del
tan in samenwerking met de
VW-kantoren in Vrouwenpol
der en Oostkapelle uitgeeft, is
nog steeds groot. Alleen zijn de
rijen wachtenden niet meer zo
lang als in voorgaande jaren. Vo
rig jaar waren de jaarkaarten
voor de eerste keer niet uitver
kocht op de eerste dag van de
verkoop. Toch was zaterdag bij
de VVV-Vrouwenpolder om
kwart over tien al driekwart van
de voorraad verkocht. Voor wie
te laat was voor een jaarkaart
blijven de weekkaarten over, die
eveneens bij de VVV te koop zijn.
De Deltan overweegt om in de
zomer bij de ingang van het na
tuurgebied dagkaarten te verko
pen ten behoeve van toeristen.
het Juliana Welzijn Fonds 30
sleden uit, die mee kunnen
doen. Naar verwachting kun
nen de eerste projecten in het
voorjaar van 1995 beginnen.
Het fonds honoreert geselecteer
de projecten met 120.000 per
stad, over een periode van drie
jaar. In Zeeland zijn Middelburg
en Vlissingen aangezocht om
ideeën uit te werken. Het gaat
om ideeën waarmee buurtbewo
ners zelf de leefbaarheid in eigen
omgeving kunnen aanpakken.
Hierbij moet worden samenge
werkt met plaatselijke media,
gemeentelijke diensten, be
drijfsleven en fondsen.
Het wordt project staat onder
het thema 'Mooi zo, goed zo' en.
heeft, een zonnig logo meegekre
gen. Een bijzondere plaats is in
geruimd voor de regionale en
plaatselijke media. Het is de be
doeling dat zij door regelmatige
verslaggeving vraag en aanbod
gaan koppelen. Het idee voor
het project vloeit voort uit het
succesvolle Rotterdamse initia
tief 'Doe wat voor je stad' en het
binnenkort startende project
'Deventer, daar doe ik het voor'.
Het geld van het fonds moet ge
bruikt worden om een netwerk
op te zetten dat vraag en aanbod
bij elkaar brengt. Binnen het
plan zijn locale variaties moge
lijk. Een bedrag van 2.250.000
is gereserveerd voor bijdragen
aan kleinschalige activiteiten in
wijken en buurten. Verder biedt
het fonds inhoudelijke onder
steuning en stelt het PR-mate-
riaal beschikbaar.
De Mastreechter Staar tijdens het optreden in de Vlissingse Sint Jacobskerk. I
van onze verslaggeefster
VLISSINGEN - Na het Concertgebouw in Amsterdam, het Euro
pees Parlement in Brussel, de Royal Albert Hall in Londen en de
Notre Dame in Parijs, mag ook de Sint Jacobskerk in Vlissingen
zich scharen in het rijtje van concertpodia die de Koninklijke
Zangvereniging Mastreechter Staar hebben ontvangen.
Zaterdag trad het beroemde mannenkoor voor de eerste keer op in
Vlissingen. Ruim 660 liefhebbers kwamen naar het benefietconcert
dat door de Rotary Club Vlissingen was georganiseerd. De 'Staar' is
befaamd om haar vertolkingen van grote operakoren. Waarom werd
duidelijk. De negro-spirituals, volksliederen, bekende werken van
Bach. Verdi en Handel die het koor onder leiding van dirigent Paul
Voncken ten gehore bracht, klonken perfect. Hemelse muziek vulde
de kerk. Het Vlissingse publiek was getuige van het laatste optreden
van de bariton Martijn Nieuwlands. Naast Nieuwlands namen de be
kende sopraan Carla Schroyen en de bas Bèr Schellings enkele solo
partijen voor hun rekening.
halen-onderbewuste van de
mens. Het ene verhaal is het (lij-
densiverhaal van Jezus, het an
dere een verzameling jongle-
rieen zoals die tussen 1300 en
1600 veelvuldig te vinden ge
weest moeten zijn op kermissen
en markten. Die aansluiting bij
oude vertel-tradities uit kerk en
kroeg werkt onverbiddelijk en
sterk.
Volkstoneel kenmerkt zich ook
nog eens door het ontbreken van
echte ster-spelers; het ensemble
als geheel levert een artistieke
prestatie. Rollen konden zelfs
van dag tot dag wisselen als ie
mand niet zo bij stem was (of er
ger). Dat bracht vaak ook nog
nieuwe of verrassende elemen
ten in de voorstelling. In deze
vertolking ligt dat in één opzicht
iets anders. Er is een belangrijke
rol weggelegd voor Charles Cor
nette, die als 'jongleur' een paar
mooie verhalen weet te vertel
len.
Over 'de scheet van de duivel'
bijvoorbeeld, een onvruchtbaar
stukje berg dat door zo'n „suk
kelaar van een boerke" wordt
bewerkt. Het is een verhaal met
een trieste afloop, dat deson
danks met warmte verteld
wordt. Dat het volk onder elk
juk zal bukken en toch niet ver
slagen kan worden, wist Charles
Cornette met overtuiging over
te dragen.
De versmelting met bijbelse stof
levert prachtige beelden op,
maar meer nog een unieke span
ning. Dit 'christendom van de
herders' met zijn goedhartige
vertrouwen en warme mede
menselijkheid staat op gespan
nen voet met het berekenende
geloof van de 'heren'. Daar zijn
theologieboeken over vol te
schrijven, vol met acceptabele
verklaringen. Deze reeks van
beelden gaat daarmee niet in
discussie maar laat de andere
kant vóelen. En dat werkt veel
overtuigender.
Toneel heeft véél gezichten,
maar uiteindelijk toch maar één
buik. In een geslaagde voorstel
ling krijg je altijd wel een glimp
mee van die buik. maar een stuk
als 'Mistero Buffo' is bijna uit
sluitend 'toneel uit de buik'. En
het doet deugd daar soms weer
eens naar te kunnen kijken.
De Zeeuws-Vlaamse muziekgroep Ambras tijdens de Zeeuwse middag in 's-Heerenhoek.
foto Willem Mieras
Zeeuwse middag s-Heerenhoek druk bezocht
van onze verslaggever
'S-HEERENHOEK - De Jeugdhoeve in 's-Hee
renhoek zat zondagmiddag stampvol mensen.
Allen kwamen zij af op de Zeeuwse Middag:
muzek en gezelligheid, verzorgd door de
Zeeuws-Vlaamse muziekgroep Ambras, voor
de gelegenheid deels in samenwerking met de
Bevelandse troubadour Engel Reinhoudl. Zo
wel apart als samen brachten de groep en
Reinhoudt oud en nieuw werk voor het voet
licht.
Voor het publiek viel er te lachen, bijvoorbeeld
door de humoristische wijze waarop Rein
houdt de nummers aan elkaar sprak. Zoals een
lied over allochtonen. „Laatst liep ik in de
Kerkstraat in Goes", kondigde hij dat nummer
aan, „en toen passeerde een boerinnetje in kle
derdracht een groepje Turken of Marokkanen.
Die droegen hoofddoekjes. Je zag dat boerin
netje denken: 'dat zijn vast van die moslim
fundamentalisten'. Maar wat moeten die ande
re vrouwen wel niet gedacht hebben? 'Wat
heeft dat boerinnetje nou op d'r kop? En wat
doen die gekke spiralen d'raan? Zijn dat satel
lieten of zo?'." Vervolgens barstte het nummer
los, met twee Ambras-muzikanten, evenals
Reinhoudt, op de gitaar en één accordeonist.
De middag duurde van half drie tot vijf uur. In
de pauze werden boerenhammen en in Nieuw-
dorp gebottelde bessenwijn verloot.
Vandalen gooien
winkelruiten in
MIDDELBURG - Vandalen
hebben in de nacht van zaterdag
op zondag in het centrum van
Middelburg diverse vernielin
gen aangericht. Bij een super
markt aan de Pottenbakkerssin
gel werden twee grote ruiten in
gegooid. Er werd niets vermist.
Om 4.30 uur werd de glazen toe
gangsdeur van een winkel aan
Plein 1940 vernield. Ook hier
werd niets gestolen.
Dief gepakt
WESTKAPELLE - De politie
heeft tijdens een surveillance
zondagochtend in de Zuidstraat
in Westkapelle een 38-jarige
man aangehouden. De man reed
rond in een bestelbus die zater
dagnacht was gestolen in Ab-
benbroek. Tijdens het onder
zoek bleek dat de man, die geen
vaste verblijfplaats heeft, diver
se inbraken heeft gepleegd.
Gewonde bij
botsing A 58
GOES - Een 22-jarige vrouw uit
Middelburg moest zaterdag in
het ziekenhuis in Vlissingen
worden behandeld, nadat zij 's
ochtends op de noordbaan van
de A58 bij Goes (richting Vlis
singen) met haar auto op een
voorligger botste.
Het ongeluk gebeurde toen de
voorligger, een 43-jarige vrouw
uit Oost-Souburg, afremde. De
22-jarige kon na behandeling in
ziekenhuis Walcheren weer naar
huis.
van onze verslaggever
VROUWENPOLDER - Op 1
juli volgend jaar komt een
eind aan de waterwinning
in het natuurgebied Oranje
zon bij Vrouwenpolder. Zo
als gemeld staakt Delta
Nutsbedrijven de inname
van grondwater in het ge
bied. Het drinkwater komt
vanaf die datum uit West-
Brabant. Het noodwater-
wingebied bij Biggekerke
wordt afgestoten. Daarmee
komt een einde aan honderd
jaar waterwinning op Wal
cheren.
In januari 1884 heeft Vlissin
gen de Zeeuwse primeur van
een openbare waterleiding.
Het drinkwater komt uit de
duinen bij Biggekerke. De
bestuurders van Middelburg
kijken met enige jaloezie
naar deze ontwikkeling. De
provinciehoofdstad deelt
mee in de voordelen van een
kanaal en spoorlijn, maar
van een waterleiding is nog
geen sprake. Dat komt ook.
omdat zoet water niet in de
gemeente of directe omge
ving beschikbaar is. Middel
burg moet naar de duinen.
In oktober 1889 richt de ge
meenteraad een waterlei
dingbedrijf op. Het wordt or
ganisatorisch aangehaakt
bij de gasfabriek. De ge
meente koopt van Domei
nen een gebied van 325 hec
tare in de duinen bij Vrou
wenpolder, Oranjezon ge
naamd. Het water dat wordt
opgepojnpt en gezuiverd
gaat door een 11 kilometer
lange leiding naar de water
toren in Middelburg. Van het
idee om de Lange Jan om te
bouwen tot waterreservoir
wordt afgezien. In juni 1892
begint de exploitatie van het
waterbedrijf.
Het begin is weinig veelbelo
vend. Er komen klachten:
het water is geel en niet
reukloos. Zolang de proble
men niet zijn opgelost hoe
ven de mensen geen water-
geld te betalen. Verschillen
de mogelijkheden worden
onderzocht. Uiteindelijk
wordt in de vorm van een co
kestoren een extra zuivering
gebouwd. De geurklachten
verdwijnen. Een nazuivering
van het water door met
beenderkool gevulde filters
levert geen direct resultaat
op.
Kwetsbaar
De waterwinning in Oranje
zon is kwetsbaar en zal dat
altijd blijven, zowel door na
tuurlijke oorzaken als door
menselijke activiteiten. Re
gelmatig moeten aanpassin
gen worden verricht en naar
mate meer mensen de ge
neugten van een waterlei
ding ontdekken is uitbrei
ding van de capaciteit ge
wenst. De winning van het
water in putten is minder ge
slaagd: het zoutgehalte is te
hoog. Het rijksinstituut voor
de drinkwatervoorziening
adviseert open winningska
nalen te graven. Het eerste
wordt in 1920 gegraven. In
1933 gaat Oranjezon ook wa
ter aan de gemeente Dom
burg leveren en in 1934 volgt
Vrouwenpolder. Uitbreiding
van de winning heeft overi
gens als nadelig gevolg dat
verdrogingsverschijnselen
in het duingebied optreden.
In de Tweede Wereldoorlog
helpt Middelburg buurge
meente Vlissingen - waar de
aanvoer uit Brabant nogal
hinder ondervindt van de
oorlogshandelingen - zoveel
als mogelijk is met water uit
Oranjezon. Het betekent een
forse aanslag op de zoetwa
terbei in de duinen. Het ge
bied wordt door de waters
noodramp van 1953 opnieuw
aangetast. De duinen bre
ken door en zeewater over
stroomt Oranjezon. Water
winning is voorlopig uitge
sloten. Pas na één maand
komt de levering weer be
scheiden op gang. Na het
slaan van nieuwe pompput
ten verloopt de winning be
ter. De overstroming zal de
kwaliteit van het water blij
vend beïnvloeden.
Uitbreiding
Na overname van het ge
meentelijk waterleidingbe
drijf Domburg voorziet de
NV Waterleidingmaatschap
pij Midden-Zeeland vanaf
1953 alle Walcherse gemeen
ten van drinkwater, behalve
Middelburg, Sint Laurens en
Serooskerke. Er worden af
spraken gemaakt om het
noordwestelijk deel van Wal
cheren te bedienen vanuit
Oranjezon en de rest vanuit
Brabant en Biggekerke. In
de periode 1964-1966 wordt
het pompstation grondig op
geknapt. Het toenemend
verzet tegen de waterwin
ning uit zich onder meer in
Kroonberoepen tegen een
nieuw winningskanaal (ze
worden ongegrond ver
klaard).
Op 1 januari 1984 komt
Oranjezon in exploitatie bij
de WMZ. Die houdt de pro
duktie van ongeveer 0,5 mil
joen kubieke meter water
per jaar voorshands in
stand. Net als Biggekerke,
dat in 1980 reserve-win-
plaats wordt, gaat Oranje
zon na een diensttijd van
ruim 100 jaar in de mottebal-
len. De natuur is er zeer mee
gediend. En echt lekker -
hoogste kwaliteit - is het wa
ter uit Oranjezon nooit ge
weest.
van onze verslaggever
ANTWERPEN - De onderhan
delingen over de vorming van
een nieuw stadsbestuur in Ant
werpen zijn zondagavond on
verwacht afgebroken. Dat ge
beurde nadat de beoogde coali
tiepartners SP, VLD, Agalev en
Antwerpen '94 (CVP en Volksu
nie) al een principe-akkoord
over de beleidslijnen voor de
komende zes jaar hadden be
reikt. Breekpunt, na anderhal
ve maand onderhandelen en ze
ventien officiële bijeenkom
sten, bleek de zetelverdeling in
het nieuwe college.
Politiek Antwerpen verwachtte
dat het nieuwe schepencollege
zondag bekend zou zijn. Aan het
begin van de middag echter wer
den de besprekingen onderbro
ken. 's Avonds troffen de partij
en elkaar weer. Na nauwelijks
een uur vergaderen, werd i
kend gemaakt dat de onderin
delingen waren gestrand,
niet eens, zoals aanvankel
werd aangenomen, op de posi
van de socialistische buri
meester Bob Cools. Die had zii
naar zondagavond bleek,
neergelegd bij zijn vertrek. Co'
stond onder zware druk, ook b
nen zijn eigen partij. Hij zou
afgelopen jaren veel te weii
aandacht hebben gehad voor
problemen in de stad; te weii
oplossingen hebben aanged
gen. Zijn partijgenote Leona I
tiège was nu de belangrijk
kandidaat.
Uiteindelijk bleek Antwerp
'94, de combinatie van de C'
en de Volksunie, spelbreker. I
partij vond dat de SP met èn
burgemeesterszetel èn c
schepenen overbedeeld werd.
van onze verslaggeefster
VEERE - Het Veerse college
van burgemeester en wethou
ders wil het betaald parkeren
op het gemeentelijk groenter-
rein aan de Vroondijk in Vrou
wenpolder in het hoogseizoen
uitbreiden. Volgend jaar moet
betaald worden van mei tot en
met augustus. Met de invoering-
van het betaald parkeren voor
de strandbezoekers wilde het
gemeentebestuur de recreatie-
mobiliteit terugdringen. Die
doelstelling is verwezenlijkt,
meent het college.
Het gebruik van de fietsenstan-
daards op de duinovergang De
Zandput is toegenomen en het
aantal automobilisten dat hun
voertuig parkeerde op het ter
rein van het Wegschap Walche
ren is verdubbeld.
Dit jaar heeft Veere voor de eer
ste keer het groenterrein aan de
Vroondijk gebruikt als betaald
overloop-parkeerterrein. Fiet
sers en bromfietsers konden hun
tweewieler gratis op het terrein
stallen.
De netto-opbrengst: be
droeg dit jaar bijna 25.000 gul
den. Het college is overigens niet
van plan belanghebbenden of de
huurders van strandhuisjes een
reductiemogelijkheid of een vrij
stelling aan te bieden. „Het ter
rein aan de Vroondijk was nage
noeg de laatste plek aan de kust
strook van Walcheren waar, tot
1994. gratis kon worden gepar
keerd. Het invoeren van een vrij
stelling betekent dat een grote
categorie automobilisten niet
wordt bereikt", schrijven b en w
in een voorstel naar aanleiding
van de evaluatie betaald parke
ren. Dinsdag 29 november om
16.00 uur behandelt de commis
sie algemeen bestuurlijke zaken
en financiën de evaluatie. De
vergadering wordt gehouden in
de gemeentesecretarie.
De raadscommissie volkshuis
vesting, ruimtelijke ordening en
milieubeheer vergadert donder
dag 1 december om 14.00 uur. Op
de agenda staat onder meer de
bestemmingsplanprocedure
voor de bouw van 15 woningen
en verbouw van de oude brand
weerkazerne in de kern Veere.
A.S. WOENSDAG
30 nov. is onze zaak de gehele dag
Speciale aanbieding voor dinsdag
12 pond fioerenfeverworst 2,95
GWij tienden Jan din.sdacj (jehaktdacj
kruiden GRATIS profiteer ervan!
Tkeöfjoutoertj
aan de Veersesingel, Middelburg, tel. 01180-12343
Vers voorradig: kaantjes - Zeeuws spek
hoofdkaas - gestopte milten - ouder
wets dik spek - balkenbrij
enz.
