Een toeristenstad aan de grens
Nederlandse piano werken
oortreffelijk gebracht
Nu 7,6%
rente
op uw
spaar
geld.
tui 1
m i
♦m
nm
Plaatsnaam
Bank
Gerard Slob heeft
een huis vol torren
provincie
Iff*
HW tulu
Een druk dagje voor
imker Poppendamme
week 48
Baby Bruce: gezellige
band zonder pretenties
MAANDAG 28 NOVEMBER 1994 ~f
reeft Gapinge zijn naam ontleend aan een Gaper? Heeft IJzendijke iets met ijs te maken? Wie
X was de heilige Laurens naar wie dat Walcherse dorp is genoemd? Sommige plaatsnamen heb-
in een duidelijke betekenis. Andere zijn lastig of zelfs helemaal niet te verklaren. In deze rubriek
LAATSNAAM nemen Lo van Driel en Ad Steketee de namen van Zeeuwse plaatsen en wateren
nder de loep.
door Ad Steketee
en Lo van Driel
Je kunt Sluis haast niet mis
sen als je naar de Vlaamse
kust wilt of naar Brugge. Nog
steeds is het stadje een soort
voorhaven van het Belgische
achterland, net als eeuwen ge
leden. Dat wil niet zeggen dat
de plaats alleen maar een
sluisfunctie vervult voor pas
santen. De vele Belgische be
zoekers bijvoorbeeld, die hier
het begrip 'grensoverschrij
dend dagtoerisme' inhoud ge
ven, zien Sluis kennelijk als
een 'Ollands' kopersparadijs,
waar men voor alles terecht
kan. Maar naast commerciële
activiteiten zijn er ook andere.
Als er zelfs een Huelgas-en-
semble in Sluis kan optreden,
blijkt dat men prijs stelt op
culturele evenementen van
hoog niveau.
Sluis is een stad, officieel al
vanaf 1290. De plaats ligt in de
Zwinstreek en haar geschiede
nis is ook die van de omgeving,
van Brugge tot aan de zee.
Brugge, de voornaamste stad
in de Zwinstreek, is ontstaan
op het fundament van een Ro
meins castellum (legerplaats).
In de middeleeuwen groeide de
nederzetting uit tot een welva
rende handelsstad met een
goede verbinding naai' de
Noordzee, via het Zwin. Aan de
monding van het Zwin lag de
stad Sint Anna ter Muiden. Nu
een miniatuurstadje op het
platteland, maar nog vóór
Sluis een welvarende plaats,
met stadsrechten sinds 1241.
Lamminsvliet
Niet ver van Sint Anna, aan de
overkant van het brede Zwin, is
in dezelfde tijd Sluis ontstaan.
Het heette toen Lammensvliet
of Lamminsvliet en ook wel
Gravure van Sluis uit de 17e eeuw.
Lambertsvliet. Over wie Lam
men, Lammin of Lambert was
die in dit toponiem voorkomt,
lopen de opvattingen nogal uit
een. Men heeft gemeend, dat er
in de vliet die op het Zwin uit
kwam door een zekere Lam
bert een uitwateringssluis is
gegraven. Zijn naam zou dan
verbonden zijn aan de daar
ontstane nederzetting. Ande
ren vermoeden dat met Lam
bert de Heer van het naburige
Aardenburg werd bedoeld. Er
wordt ook gedacht aan een bis
schop Lambertus. Deze wordt
op het oude stadszegel van
Lammensvliet afgebeeld, geze
ten in een schip en voorzien
van een mijter en een staf. Bo
vendien heeft hij een aureool,
wat hem tot een heilige stem
pelt. Een Sinterklaasverhaal?
Hoe het ook zij, de naam Lam
minsvliet is de oudste aandui
ding voor Sluis. Deze laatste
naam komt reeds voor in 1309,
toen de Vlaamse steden aan de
Franse koning Philippe IV le
Bel een brief zonden waarin zij
om vrede verzochten. Bij de on
dertekenaars was ook een
'clerc' van de stad 'Lammins
vliet, qu'on apelle l'Ecluse'
(Lammensvliet, dat Sluis
wordt genoemd).
In het begin van de veertiende
eeuw worden dus de beide na
men gebruikt. Na die tijd komt
nog uitsluitend de naam Sluis
voor.
Sluis dankt zijn opkomst aan
zijn ligging bij het Zwin, het
vaarwater van de zee naar
Brugge. Er moet hier een tol
huis zijn geweest, waarbij later
de nederzetting Lamminsvliet
/Sluis is ontstaan. Deze gun
stige positie werd echter de
oorzaak van langdurige twis
ten met Brugge, dat Sluis de
economische voordelen niet
gunde. Sluis is tijdens een van
de oorlogen zelfs door de Brug
gelingen verbrand.
Tot in de vijftiende eeuw kon
Sluis groeien en bloeien. De
stad was lid van de Vlaamse
Hanze van Londen en dreef
handel met alle belangrijke
steden van Europa. Maar na
die tijd stokte de welvaarts
groei. gedeeltelijk doordat het
economische stelsel uit die tijd
niet meer zo geschikt was voor
een zich uitbreidende handel.
Het gildewezen en het stapel
recht (een monopolie voor de
goederenhandel) belemmer
den de ontplooiing van het eco
nomische verkeer. Daarbij
kwam dat het Zwin steeds on
dieper werd door een proces
van natuurlijke verlanding.
Ook de neergang van Brugge
zelf is hieraan te wijten. On
danks de pogingen om de wa
terweg open te houden, was het
Zwin op den duur niet te red
den en het werd ten slotte inge
polderd. op een deel bij Cad-
zand na.
Oorlogen
Ook vele oorlogen hebben in de
volgende eeuwen de streek en
de stad geteisterd. Het met ves
tingwerken omringde Sluis
werd achtereenvolgens bele
gerd door Spanjaarden. Geu
zen, Fransen, Belgische op
standelingen, Duitsers en
Geallieerden. En aangezien de
middelen tot vernietiging
steeds krachtiger werden, is de
stad in de loop van de eeuwen
flink gehavend, met als treu
rige climax de schade in de
Tweede Wereldoorlog. Toen in
de herfst van 1944 de bevrijding
gevierd kon worden, was er in
Sluis niet zo veel meer te vie
ren. De plaats was in een puin
hoop veranderd.
Na de oorlog is Sluis weer opge
bouwd. Het aardige Belfort
steekt weer boven de bomen en
huizen uit. De wereldhandel is
geen inkomstenbron meer,
maar het toerisme compen
seert wel wat. In het Groot
Woordenboek der Nederlandse
Taal van Van Dale, de bekende
Sluisse taalkundige, staat dat
een sluis de communicatie in
twee richtingen mogelijk
maakt. Dat is misschien ook
wel goed voor de twee steden
van de nieuwe gemeente in
wording. Sluis en Aardenburg.
■mmhmhhhi
DDELBURG, Kloveniers-
ilen
rard Bouwhuis, piano. Neder-
dse Pianomuziek: werken van
Baaren. De Leeuw, Van Sioee-
Mengelberg, Andriessen, Pijper,
Dornselaer en Zuidam
or Leen de Broekert
'at is normaal? Het was
normaal - en nu hebben
het over de eerste helft van
negentiende eeuw - dat een
mist in het openbaar uitslui-
id eigentijdse muziek ten ge-
re bracht. Het concertreper-
re van Chopin, Liszt en Clara
humann bestond vrijwel uit-
itend uit actuele muziek. Het
voeren van een sonate van
ethoven werd al beschouwd
een gewaagde regressieve
ad, om over Mozart en Bach
maar te zwijgen.
In onze tijd is de houding ten op
zichte van eigentijdse muziek
radicaal anders. Een pianist die
het in z'n hoofd haalt om aan 't
eind van zijn recital een stuk van
Stockhausen of Messiaen te spe
len, geldt als een zonderlinge
nieuwlichter, die nog een gevaar
is voor de kassa bovendien. Het
is daarom geen overbodige luxe.
dat er organisaties zijn - zoals de
Stichting Nieuwe Muziek Zee
land - die een podium bieden
voor muziek, die in het 'normale'
concertbedrijf onderbelicht
wordt. Zo richt pianist Gerard
Bouwhuis in een drietal recitals
de schijnwerper op pianomuziek
van eigen bodem.
Daar het eerste programma als
titel droeg: 'Rondom Louis An
driessen'. lag het voor de hand
de avond te openen met een stuk
van de leraar van Andriessen,
Kees van Baaren, de componis
ten-maker bij uitstek.
Omdat een bondig stukje als
'Zelfportret' in het brein van de
De CVB Bank geeft op haar Top Spaarre
kening (jaarrente) 7,6% rente, voor 7 jaar
vast. Voor 3 jaar vast is dat 6,3%. De mini
mum inleg is 1.000,-, de maximum inleg
bedraagt 500.000,-.
Deze aanbiedingen gelden van 28 novem
ber t/m 18 decemher 1994 (rentewijzigingen
voorbehouden). Raadpleeg de Gouden Gids
of bel gratis 06 - 0411 voor de dichtstbij
zijnde CVB-vestiging.
CVB BANK. UW IDEE VAM EEM BAMK.
luisteraar snel vervluchtigt, liet
Bouwhuis het als een soort ref
rein enkele malen in het pro
gramma terugkeren, een conso
lideringsmethode. die in som
mige gevalen wellicht navolging
verdient. Het was verhelderend
om zowel van Andriessen als ook
van Misha Mengelberg een
vroeg werk en een recent werk te
beluisteren. Zowel het onbe
kommerde getimmer van An-
driessens 'Registers' (1963) als
de noten-arme meligheid van
Three Pianopieces' van Mengel
berg bleken bij een hernieuwde
kennismaking veel van hun ac
tuele glans te hebben verloren.
Het gloednieuwe 'Left and right'
van Mengelberg is een onder
houdend geschreven étude. De
technische clou van het stuk zit
'm in het feit. dat de opeenvol
gende tonen niet door de vingers
afzonderlijk, maar door elkaar
afwisselende handen worden ge
speeld. Bouwhuis roffelde het
werk virtuoos en spannend uit
de toetsen.
De expressionistische 'Nacht-
stücke' (naar teksten van Georg
Trakl) van Hans van Sweeden
vormden naar mijn indruk het
expressieve hoogtepunt van het
concert. Verwoord in een voor
het compositiejaar 1958) behou
dend idioom heeft de componist
een indringend muzikaal equi
valent geschapen van Trakls
poëzie. In zijn vertolking van de
Sonate (1930) van Willem Pijper
belichtte Bouwhuis voortreffe
lijk de ritmische vitaliteit van
deze muziek. In het middendeel
vond hij innigheid en poëzie. De
'Proeve van Stijlkunst' van Van
Dornselaer vond ik eerder cu
rieus dan boeiend. Je kunt deze
muziek wellicht het beste verge
lijken met kleurenstudies. die
schilders soms vervaardigen.
Maar welke kunstenaar acht nu
dergelijke probeersels interes
sant genoeg om ze te exposeren?
'Spank' van Rob Zuidam is on
getwijfeld één van de meest ge
slaagde, boeiendste pianostuk
ken die de laatste jarep in ons
land zijn geschreven. Als een
soort 'Allegro Barbaro après la
lettre' trekt deze omvangrijke,
virtuoze toccata aan de luiste
raar voorbij, waarbij de ritmi
sche ruggegraat - ontleend aan
onder andere de Cubaanse salsa-
muziek - het geheel schraagt en
stuwt.
Gerard Bouwhuis gaf het over
rompelend. flamboyante stuk
perfect gestalte.
De volgende aflevering van
Bouwhuis' Nederlandse trilogie
is op 21 januari 1995. Aanbevo
len!
Een deel van de collectie kevers van Gerard Slob in Kruiningen.
foto Willem Mieras
door Frank Balkenende
Kevers verzamelt hij. Geen
brilletjes of ovaaltjes,
maar insekten. Geteld heeft hij
ze nooit, maar zijn ladenkasten
bevatten zeker tienduizenden
geprepareerde zespoters. De 61-
jarige Gerard Slob uit Kruinin
gen, vuttend medewerker van
Staatsbosbeheer, determineert
al zowat een half mensenleven.
Hij praat over slakkenloopke-
vers en poppenrovers, vrienden
van de boer. en coloradokevers.
die de landbouwer kan missen
als kiespijn. Over boktorren en
knaagkevers, de schrik van mo
numentenzorg. En lijkenrui-
mers, mestkruiers en schalle
bijters. „Alleen al in Nederland
bestaan vierduizend verschil
lende soorten."
Op de grootste slaapkamer van
zijn huurwoning in Kruiningen
hangt de penetrante geur van
creosoot. Met dat conserverings
middel houdt Slob de gewiekste
'museumkever' buiten deur.
want die zou zijn collectie zon
der schroom oppeuzelen.
Vangen
Gerard Slob had al vroeg be
langstelling voor de natuur. In
de oorlogsjaren begon het met-
vlinders vangen, maar de torren
rukten op toen hij later met een
doorgewinterde 'keverman' op
stap ging. Oogsten doet hij met
een sleepnetje. Een zwieper door
de vegetatie en de beugel met
linnenzak zit vol insekten. Voor
door Yoyce Banh
Voor imkerij Poppen
damme in het Walcher
se gehucht Poppendamme
wordt donderdag 1 decem
ber een drukke dag. Het on
langs vernieuwde en uitge
breide bezoekerscentrum
wordt in gebruik genomen
en er worden twee tentoon
stellingen officieel geopend.
'Water over Walcheren' gaat
over de inundatie van Wal
cheren in 1944 en 'Christmas
Fair', is een tentoonstelling
over verschillende ambach
ten. De exposities duren van
1 tot en met 24 december.
Eigenaar Piet de Meester
van de imkerij is verheugd
over het feit dat bij de uit
breiding rekening kon wor
den gehouden met de toe
gankelijkheid voor lichame
lijk gehandicapten. Het be
zoekerscentrum werd on
langs genomineerd voor de
Zeeuwse Prijs voor Integra
tie Gehandicapten.
..Het educatief centrum en
de bioscoop van de imkerij
zijn door de aanpassingen
ook toegankelijk voor min-
dervaliden. In het centrum is
tevens een ringleiding voor
slechthorenden aange
bracht. De teksten bij de ten
toonstellingen worden in
grote letters aangebracht
voor slechtzienden, Overal
in het gebouw en in de win
kel zijn drempels wegge
werkt". aldus De Meester
De imkerij trekt jaarlijks zo
veel belangstelling dat uit-
Piet de Meester.
breidmg wel op zijn plaats
was. „Elk jaar kwamen wel
75.000 mensen naar de ten
toonstellingen. Het bezoe
kerscentrum was te klein ge
worden voor zoveel men
sen". licht De Meester toe
Anderhalf jaar geleden be
gon de imkerij aan de uit
breiding en aanpassingen.
bomen en grote struiken han
teert hij een zogeheten klop-
trechter. Even aan de takken
schudden en de buit is binnen.
Met een pincet selecteert hij de
insekten. De uitverkoren exem
plaren gaan in een flesje met in
azijn-ether gedompelde papiers
nippers. „Ze gaan dan. dacht ik.
op humane wijze dood. En dat-
spul voorkomt lijkstuip, anders
zijn ze niet meer te prepareren."
Determineren
Wat trekt hem in de kever? „Tja,
omdat er zoveel soorten zijn met
heel verschillende functies, leer
je het ecosysteem kennen. Ke
vers zijn specialisten. Snuittor-
ren en haantjes zijn bijvoorbeeld
plantgebonden. strontkevers
zitten in de..." Slob verzamelt
'palearctisch'. een klimaatzone
die Europa omvat en tot diep in
Azië doorloopt. In dat gebied
zwerven al meer dan twintigdui
zend soorten. Hoe houdt hij die
kevers, die soms verdacht veel
op elkaar lijken, uit elkaar? „De
familie is meestal wel vast te
stellen, de soort is moeilijker. De
enige mogelijkheid is het ge
slachtsdeel te determineren,
want daarin zit dan het ver
schil."
Kevers zijn doorgaans nuttig,
zegt Slob. Aaskevers ruimen lij
ken, bottenkevers knekels, de
slakkenloopkever pulkt met z'n
spitse snuit slakkehuizen leeg
en poppenrovers vangen rupsen
om daarin hun eitjes te leggen.
Kenmerkend zijn een stevige
kaakpartij en de soms prachtig
gevormde dekschilden, al moe
ten sommige soorten het met
een halfje stellen.
Tot slot heeft Slob nog een con-
sumententip. Sla geen open
haardhout in huis op, want daar
in kan de boktor zich ophouden.
En die houthapper lust best een
Louis XVI.
door Ernst Jan Rozendaal
De Walcherse band Baby
Bruce noemt zich niet ver
nieuwend, maar wel eigenzin
nig. „Als je onze muziek hoort
kun je die meteen in een be
paald hokje, een categorie, of
een geëtiketteerd gedeelte van
de popmuziek plaatsen", zegt
drummer Jan Koopman. „Dat
van de stevige poprock. Maar
we hanteren dat niet als een ab
soluut criterium en daarom kun
je ons eigenzinnig noemen. Als
een nummer niet in onze stijl
past en we vinden het toch
mooi, een reggae-deuntje bij
voorbeeld, dan spelen we het
gewoon." Onlangs verscheen de
eerste demo van Baby Bruce.
De groep bestaat nu een jaar of
twee. Oprichter is zanger/gita
rist Leen Vogelaar. Na jaren
covers te hebben gespeeld, wilde
hij wel weer eens zelf iets com
poneren. Hij zette een adverten
tie in de krant voor een zangeres
en van de meisjes die reageerden
bleef uiteindelijk Carolien Siere-
veld over. Zonder ervaring in de
pop, vertelt Koopman, maar ze
doet het in zijn ogen fantastisch.
„Ze hééft het gewoon. Heel grap
pig eigenlijk. Ze begon op haar
26ste, terwijl de meeste zange
ressen als ze vijftien of zestien
zijn in een achtergrondkoortje
beginnen. Zij kwam uit het niets,
maar op het podium bleek dat ze
meteen goed contact had met
het publiek."
Pakkend
Langzaam kreeg de band vorm.
toen bassist Joop Kristalijn toe
trad en hij Koopman in zijn kiel
zog meenam. „Gitaar, bas en
drums vonden we nog wat kaal",
zegt hij. „We gingen daarom op
zoek naar een tweede gitarist.
Dat werd Jan Piet de Klerk Het
moest per se een gitaarband blij
ven. We wilden kijken of we in
staat waren met een simpele be
zetting dynamische popmuziek
te brengen. We hebben niet al te
veel pretenties. We zijn gewoon
een gezellige rockband, met
goede muzikanten. We hoeven
geen vernieuwende muziek te
maken. Pakkend en swingend,
dat zijn de enige criteria."
Optreden is voor Baby Bruce
het belangrijkste en daarvoor is
dan ook de demo gemaakt.
Koopman: ..Zaaleigenaren vra
gen toch vaak: 'Wat spelen
jullie Het is natuurlijk best
wel aardig om in de studio te
werken, maar het leuke van pop
muziek vind ik het optreden. Sa
men muziek maken, de interac
tie die iets creëert, proberen dat
magische eruit te krijgen. Dat
willen we overbrengen op het
publiek, dat is machtig. En of
het nou op een groot podium is
of in een kroegje met je rug tegen
de bar gedrukt, dat maakt niet
uit. Het blijft leuk en dat vinden
we allemaal."
Eigen nummers
Baby Bruce heeft alleen eigen
nummers op het repertoire, op
één uitzondering na, een compo
sitie van Katharina and the Wa
ves. Koopman vindt het moei
lijk om invloeden te noemen.
„Leen en ik zijn rond de veertig.
We zijn allebei in de jaren zestig
begonnen muziek te maken.
Daar liggen onze roots en dat is
goed te merken aan de nummers
die we maken. In het begin had
den we nog wat meer covers op
het repertoire staan, van Lenny
Kravitz en Midnight Oil bijvoor
beeld. Maar langzamerhand zijn
die vervangen door eigen liedjes
en tot onze eigen verrassing ble
ken we best wel goeie muziek te
maken. En dat vindt het publiek
ook, want het slaat altijd aan."
„Wanneer iets een goed nummer
is Als het krachtig en kort is en
er continu een zekere spanning
in zit. Die creëer je door het aan
brengen van variatie. Op de juis
te momenten gebeuren de juiste
dingen. Natuurlijk is dat een
beetje clichématig. Een rock
nummer heeft een kop en een
staart, een aantal coupletten,
een herkenbaar refrein en een
solo. Zo ziet dat er grofweg uit."
Oerritmes
„Herkenningspunten zijn be
langrijk in de popmuziek, omdat
het publiek lekker in het ritme
en het nummer wil zitten. Je
kunt er wel een beetje mee spe
len door soms juist iets niet te
doen als iemand het wel ver
wacht. maar niet te vaak De
popmuziek sluit uiteindelijk aan
op oerritmes uit Afrika en daar
moetje niet te veel van afwijken.
Het moet dansbaar en herken
baar zijn. Wij maken tenslotte
muziek omdat we mensen willen
entertainen. Ze moeten zich er
lekker bij voelen."
De Walcherse poprock-band Baby Bruce.
foto RobZwigtman
