Niet arrogant genoeg om
de wereld te veranderen
Purple Haze heeft
klassieke allure
PZC
Keith
Hancock
New age-muziek
heeft baat bij een
kritisch publiek
Studenten spelen muziek op niveau
FESTIJ
nieuwe
MUZIEK
kunst cultuur
Coen Bais
VRIJDAG 18 NOVEMBER 1994 29
Keith Hancock is
tegenwoordig kind aan
huis in Nederland. De Britse
trekharmonicaspeler treedt
vaker hier op dan in zijn
thuisland. Dat is mede te
danken aan de inspanningen
van de in Sneek wonende Brit
David Tearney, die zijn
Nederlandse tournees
organiseert. Volgens Tearney is
Hancock na de Dubliners de
populairste folk-act in ons
land. Maar is Keith Hancock
eigenlijk wel een 'folkie'?
Toch is Hancock niet altijd blij
geweest met Nederland. Aan
zijn eerste solotournee door de la
ge landen, een jaar of zeven gele
den, bewaart hij geen goede herin
neringen. „Het was een van die
tournees die niet goed gingen. Het
weer was vreselijk, en er was nogal
wat tijd te doden, want ik had niet
elke avond een concert. En dat is
niet goed, als je alleen in een wild
vreemd land bent."
Mede dankzij Tearneys bemoeie
nissen hoeft Hancock in Neder
land tegenwoordig weinig avond
en in ledigheid te slijten. Maar ook
elders streeft Hancock naar zoveel
mogelijk bedrijvigheid. „Ik zou
een tournee van 22 dagen doen in
Nieuw-Zeeland, en mijn agent
daar vroeg hoeveel optredens ik in
die tijd kon doen. Vierenveertig,
zei ik, als ik elke middag en elke
avond kan spelen ben ik blij."
Zover kwam het uiteindelijk niet:
„Ik geloof dat er in heel Nieuw-Zee-
land niet eens 44 zalen zijn."
Keith Hancock zit al van jongs af
aan in de muziek. „Mijn vader was
semi-professioneel banjospeler. Ik
heb hem nooit zien optreden, want
tegen de tijd dat ik daar oud ge
noeg voor was, was hij daar al mee
gestopt, maar hij speelde wel veel
thuis. En dat heeft veel invloed op
me gehad."
Motorongeluk
Toch duurde het nog even voor hij
uiteindelijk de trekharmonica zou
oppakken. Als puber concentreer
de hij zich op de gitaar. „Ik wou
zijn als The Beatles, net als ieder
een van mijn generatie. Maar ver
der dan Beatle-haar heb ik het
Keith Hancock (links) en Lee Collinson: De trekharmonica is een erg handig instrument. foto GP
nooit gebracht." Zo langzamer
hand raakte de gitaar onder het
stof, net als Hancocks muzikale
ambities. Maar een tragische ge
beurtenis dreef hem weer terug
naar de muziek.
„Ik woonde destijds met mijn
broer aan de Engelse oostkust.
Daar kwam hij om het leven bij een
motorongeluk. Totaal aangesla
gen keerde ik terug naar Manches
ter. Daar kwam ik terecht bij een
traditionele Morris-dansgroep.
Dat was erg goed voor me, in die
tijd. Al snel ontdekte ik dat mijn
hart niet zozeer bij dansen lag,
maar bij de muziek."
Vandaar dat hij de melodeon op
pakte, of trekharmonica, zoals hij
in vlekkeloos Nederlands zegt. Hij
trad aanvankelijk op als duo met
zijn vrouw, maar na de geboorte
van hun kinderen trok die zich te
rug om achter de schermen een
managementsbureau te gaan run
nen. Hancock treedt sindsdien in
wisselende configuraties op: solo,
met grotere groepen waarin be
roemdheden als David Swarbrick,
Martin Carthy, Clive Gregson zit
ting hebben, of, zoals tijdens zijn
huidige toernee, met vast maatje
Lee Collinson op gitaar.
„Die trekharmonica is een erg han
dig instrument, ook bij het song-
schrijven", zegt Hancock. Je zou
hem met zo'n instrument en zo'n
verleden al snel in het folkhoekje
stoppen, maar Hancock is daar
niet zo zeker van. „In wezen is alle
muziek natuurlijk folkmuziek,
want zoals Louis Armstrong al zei:
ik heb nog nooit een paard muziek
horen maken. Maar in Engeland is
folk een heel traditionele, ingesla
pen beweging. Daar heb ik niet zo
veel mee te maken. Als ik mijn
songs op gitaar zou schrijven en
zingen, zouden het rocksongs
zijn."
Televisie
Een brede blik op het verschijnsel
folk, dat kan Hancock wel waarde
ren. Hij wijst op het t-shirt dat hij
draagt: gekregen bij een Canadees
folkfestival, waar ook types als Ry
Cooder, Randy Newman en J. J.
Cale op de rol stonden. „Die men
sen kan je toch niet folk noemen,
maai* ach, wat maakt het uit?"
Hancocks recente plaat Compas
sion kent een aantal songs die hun
wortels hebben in Hancocks gelief
de bezigheid: televisiekijken. Je
zou ze ook politiek kunnen noe
men, want Hancock schreef ze niet
bij (het Engelse equivalent van)
'All you need is love'. „'The man
who pulls the trigger' schreef ik
naar aanleiding van een televisie
film over een man die in opdracht
van de IRA iemand moet dood
schieten die een oud-klasgenoot
blijkt te zijn. Toch doet hij het. Hoe
komt iemand zo ver? Die vraag
heb ik geprobeerd uit te werken in
die song. 'Funerals today, skips to
morrow' schreef ik na een docu
mentaire over het oprukkende
yuppendom in Londen, die hele
wijken opkopen en de oudere be
woners wegwerken."
Politiek
Hancock staat wel bekend als een
politiek songschrijver. „Een deel
van mijn werk kan je als zodanig
omschrijven, ja, maar toch heb ik
het moeilijk met zo'n etiket. Ik ben
niet arrogant genoeg om te gelo
ven dat een songschrijver de we
reld kan veranderen. De mensen
die naar mijn werk luisteren zijn
het in principe toch al met me eens
en de anderen die de boel ver
knoeien nemen toch geen nota van
wat ik zeg. Voor mij is het een ma
nier om mijn meningen uit te spre
ken, meer eigenlijk niet." Toch
staat hij daarmee in een lange folk-
traditie: balladezangers die, in de
tijd voor kranten en andere media
die functie overnamen, de wereld
kond deden van de belangrijke ge
beurtenissen. In liedvorm. Een
goede gewoonte, vindt Hancock.
„Misschien moesten ze dat weer in
voeren: het zes-uur-nieuws zin
gend brengen."
Toch een beetje folk dus? Mis
schien. Maar als het gesprek komt
op neo-folkies als The Pogues en
Les Negresses Vertes wordt Han
cock grimmig. „Ik hou er niet van
als mensen eerst beroemd worden
en dan pas hun instrumenten leren
bespelen", gromt hij. „En die
bands zuipen me te veel. Dronken
op het podium staan, daar doe je
niemand een plezier mee. Maar ik
geef toe: ze hebben veel gedaan
voor mijn instrument. Op zowat el
ke rockplaat hoor je tegenwoordig
een accordeon of harmonica."
Jacob Haagsma
Concert. Keith Hancock en Lee Collin
son, zaterdag 21 uur in Razzmatazz in
Oost-Souburg; voorts: 26 november in
Martrix in Rotterdam.
Coen Bais is de eerste muzikant die
in een avondvullend programma
met new age muziek een rondreis
maakt langs Nederlandse theaters en
schouwburgen. Vlissingen kent
vanavond (vrijdag) in het
Arsenaaltheater de première van dit
opvallende evenement. Het
Zuidlandtheater in Terneuzen wordt
vrijdag 2 december aangedaan.
New Age muziek als achter
grond thuis, ontspannend en
relaxend na een dag intensief
werken of healend in een medische
praktijk. Maar new age muziek in
een theater? Wat moeten we ons
daarbij voorstellen? Volgens Bais
wordt het een afwisselend concert,
ondersteund door een niet al te uit
bundige lichtshow die de sfeer zal
benadrukken. In totaal staan ze
ven muzikanten op het podium,
dus er is afleiding voldoende. Bais
bespeelt hoofdzakelijk de vleugel
en soms synthesizers, zijn begelei
ders de contrabas, saxofoons, per
cussie, slagwerk, gitaar. Een twee
de toetsenspeler completeert de
groep.
De Oosterhouter heeft heel bewust
gekozen voor muzikanten, die uit
verschillende disciplines afkom
stig zijn. „Overwegend is dit soort
muziek solowerk. Op zich is het al
uniek om het met een band te
brengen. De kwaliteiten van de be
geleiders reiken verder dan wat ze
in dit programma aanspreken. Dat
surplus aan capaciteit, dat merk
je. Die hele energie..."
Inhoudelijk wordt het een dwars
doorsnede van het volledige oeu
vre van Bais. „Tot nu toe heb ik vijf
cd's uitgebracht, die in karakter
nogal uiteen lopen. Van zeer inge
togen pianocomposities en sferi-
sche werken tot sterk ritmische,
zelfs jazzy stukken. Tijdens de
toernee breng ik daar een dwars
doorsnede van."
Bais voelt wel verwantschap met
de gedachten uit de new age filoso
fie, maar staat „niettemin met
beide benen op de grond." Zijn mu
ziek wordt door de critici omschre
ven als magisch, sprookjesachtig
en op een bepaalde manier medita
tief. „Vroeger was ik niet zo geluk
kig met dat stempel new age Dat
had een lelijke bijsmaak. Nu her
ken ik in mijn produkten bewust
een aantal punten die new age
zijn." Terloops relativeert hij het
etiket dat op zijn muziek wordt ge
plakt: „Ik ben in de eerste plaats
muzikant. Ik ga niet op een zolder
kamertje zitten met het idee: zo,
nu ga ik eens even new age muziek
maken. Sommigen vinden dat ik
pure new agemuziek maak. Ande
ren totaal niet. In Duitsland
plaatst men mijn muziek onder de
jazz. soms onder popmuziek."
De pianist kent het muzikale we
reldje van haver tot gort. Hij begon
als popmuzikant, beheerde een op
namestudio. maar zat te ver van
Hilversum. Uiteindelijk kwam hij
daar toch terecht, als producer en
later A&R manager Nationaal
Produkt. In die functie had hij niet
de minsten uit de popmuziekwe
reld onder contract: Gerard Jo
ling, Fatal Flowers, Fay Lovsky,
Normaal, Lois Lane en Bart Pee-
ters om maai" een greep te doen.
„Ik heb heel wat artiesten en car
rières zien komen en gaan." Na
drie afmattende jaren begon Bais
weer zelf muziek te maken. Inmid
dels zes jaar later behoort hij tot
het selecte gezelschap new agemu-
zikanten uit Nederland, dat hoog
staat aangeschreven in het buiten
land. „De top is best smal. Het ont
breekt vaak aan organisatietalent.
Bovendien moetje enige verwant
schap met de achterliggende ge
dachte vertonen. Specialistische
muziek, ja. Maar vergelijk het eens
met popmuziek. Wat scoort daar
nu van in het buitenland?"
Imago
Tóch duiken in de genoemde stro
ming veelvuldig namen op van ar
tiesten die ineens een tweede
jeugd zien gloren. Dat doet het
imago van de muziek geen goed,
vindt ook Bais. „Maar er wordt te
veel kritiekloos naar new age mu
ziek geluisterd. Mijn grootste be
zwaar is dat er te veel nadruk
wordt gelegd op het ontspannende
en dat het muzikale geen aandacht
krijgt. De pure new age muziek is
stil blijven staan."
New age muziek. Is die niet net zo
vergankelijk als de equivalent in
het hippie tijdperk? „Ik hoop van
niet en verwacht dat ook niet. En
kele jaren terug beweerde men al
dat new age voorbij was. De omzet
cijfers van de grootste distributeur
van deze muziek in Nederland ge
ven blijk van het tegendeel. Die
groeien nog steeds. En neem nu
mijn buren. Dat zijn helemaal geen
alternatievelingen, geen antropo-
sofen of zo, maar ze staan wel posi
tief tegenover de muziek die onder
de vlag new age valt. Iedereen
heeft behoefte aan ontspannende
muziek."
Marius Roeting
Coen Bais New Age Theatertoernee
vandaag ivrijdagom 20.30 uur in het
Arsenaaltheater Vlissingen, vrijdag 2
december Zuidlandtheater Terneuzen.
Voorts selectie) 3 december Beaufort
huis Austerlitz, 9 december Casino Den
Bosch en 21 december Paradiso Am
sterdam.
Volgende week vrijdag heeft
Middelburg de primeur van
een bijzonder en prestigieus
klassiek concert. In de Concert
en Gehoorzaal voert een om
vangrijk symfonie-orkest, be
staande uit studenten van de
conservatoria in Antwerpen,
Maastricht en Tilburg, werken
uit van Engelse componisten uit
het begin van deze eeuw. Het is
voor het vijfde achtereenvolgen
de jaar dat de conservatoria van
Maastricht en Antwerpen de
handen ineen slaan om een groot
symfonisch project uit te voeren,
Tilburg doet voor het eerst mee.
„De uitvoering is van een hoog
professioneel niveau", voorspelt
dirigent Jan Stulen, tevens artis
tiek directeur van het conserva
torium in Maastricht. „Het is
echt niet zomaar een schoolor-
kestje dat daar komt spelen."
De samenwerking tussen de
Zuidnederlandse en Belgische
conservatoria wordt met het jaar
nauwer. Behalve symfoniepro
jecten staan inmiddels ook geza
menlijke uitvoeringen van de
harmonie-afdelingen op stapel.
De voordelen zijn evident, geeft
Stulen aan. Er is een grotere
keuze uit het aantal instrumen
talisten, waardoor het mogelijk
is om veel prestigieuzere uitvoe
ringen voor te bereiden. Moeilij
kere stukken voor grotere bezet
tingen.
Tot een jaar of vier geleden kon
het Maastrichtse conservato
rium slechts met pijn en moeite
'iets symfonisch' op de planken
brengen, aldus de dirigent, ter
wijl dit jaar voor het eerst audi
ties zijn gehouden bij de samen
stelling van het orkest dat vol
gende week naar Middelburg
komt. „Dat is een nieuwe bena
dering die ook mogelijk werd om
dat Tilburg erbij is gekomen. De
studenten moesten eerst proef
spelen. Ze moesten er moeite
voor doen om zich een plaats in
het orkest te verwerven."
Met de kwaliteit zit het wel goed,
weet Stulen. „Maar dat was de af
gelopen jaren ook steeds het ge
val. De muziek die we brachten
mocht echt gehoord worden,
hoor." De kracht van een conser
vatoriumorkest is dat de musici
zo gemotiveerd zijn. Stulen: „De
vitaliteit is daardoor enorm. Wat
de studenten misschien nog mis
sen aan routine en ervaring
Dirigent Jan Stulen: Enorme vitaliteit.
wordt dubbel en dwars goedge
maakt door hun inzet. Dat tilt de
uitvoeringen naar een hoog pro
fessioneel niveau."
Voorbereiding
Om de praktische problemen
van de samenwerking tussen
studenten uit Antwerpen, Maas
tricht en Tilburg te ondervangen
is dit keer voor een oefenweek in
België gekozen. Dagelijks ko
men de studenten bij elkaar om
van 's morgens vroeg tot 's
avonds laat het repertoire in te
studeren. „Zo kunnen we het re
sultaat optimaliseren", zegt Stu
len. „We hebben bewust gekozen
voor een korte maar zeer inten
sieve voorbereiding, liever dan
dat het over maanden wordt uit
gesmeerd. Als bijvoorbeeld al
leen de Maastrichtse delegatie
repeteert, dan is het stuk nog in
compleet en dat is frustrerend
voor de studenten. Vaak horen
zij zo'n stuk ook voor het eerst en
dan krijgen ze een vertekend
beeld. Verder kunnen de studen
ten, die vaak andere verplichtin
gen hebben, zich ook makkelij
ker voor een week vrijmaken."
Bij toerbeurt levert een van de
conservatoria een dirigent voor
het samenwerkingsproject en dit
jaar mag Stulen het stokje ter
hand nemen. Het orkest be
schikt daarmee over een gere
nommeerde leider. Behalve alle
Nederlandse orkesten dirigeerde
hij onder meer gezelschappen uit
Brussel. Monte Carlo, Londen,
Stockholm en Venetië. Vanaf
1976 is hij verbonden aan de
NOS, eerst als chefdirigent van
het Promenade Orkest, daarna
als chefdirigent van het Radio
Symfonie Orkest.
Benjamin Britten
Het Maastrichtse conservato
rium werkt aan een thema rond
Engelse componisten en dat
heeft ook het programma voor
het concert bepaald. De Ameri
can Ouverture van Benjamin
Britten is het opvallendste stuk
dat wordt uitgevoerd. Britten
schreef het in 1944 tijdens een
verblijf in Amerika, maar het
raakte in vergetelheid zonder
ooit te zijn uitgevoerd. In de ja
ren zestig werd het teruggevon
den in de Library of Congress in
Washington en aanvankelijk
weigerde Britten te geloven dat
hij het zelf had gecomponeerd.
Stulen typeert het als een 'erg
aardig stuk uit Brittens beginpe
riode'.
Van Vaughan Williams wordt het
zeer moeilijke Concert voor Tu
ba en Orkest gespeeld. Er is voor
gekozen om nu eens af te wijken
foto Cockie Donkers
van de piano of de viool als solo
instrument. Solist is de Maas
trichtse tubaspeler Gerard Roo-
ker. De beroemde Enigma Varia
ties van Edwar Elgar vormen de
afsluiting van het concert. Ook
ingewikkeld, geeft Stulen aan,
maar wat moeilijkheid betreft
wel in een week oefenen te be
happen.
Waarom uitgerekend Middel
burg de première 'krijgt van de
concertserie, weet de dirigent
niet, maar hij is er wel blij om. „Ik
ken de zaal. Die heeft een voor
treffelijke akoestiek. Daarbij
vind ik het wel apart dat we hier
mee naar Zeeland komen. Er ont
wikkelt zich daar een heel eigen
muziekcultuur en dat is iets wat
buiten de provincie nog onvol
doende bekend is. Ik denk bij
voorbeeld aan het Festival van
Zeeuwsch-Vlaanderen, de con
certen in de Grote Kerk van
Veere en natuurlijk Nieuwe Mu
ziek. Ik wil daar graag een bij
drage aan leveren en ik hoop dat
dit concert een extra stimulans
geeft."
Ernst Jan Rozendaal
Concert: Synfome-orkest van de con
servatoria van Antwerpen, Maas
tricht en Tilburg, vrijdag 25 novem
ber, concert- en gehoorzaal Middel
burg: werken van Benjamin Britten,
Vaughan Williams en Edwar Elgar
Aanvang 20.15 uur.
Het Festival Nieuwe Muziek in
Middelburg haalt vandaag
(vrijdag, 20.30 uur) met de Engelsman
Fred Frith één van de produktiefste
'muziekvernieuwers' van de laatste
decennia in huis. Frith schreef in 1991
al eens een strijkkwartet op verzoek
van het Middelburgse festival. Nu is hij
present met het Guitar Quartet, dat hij
drie jaar geleden oprichtte.
Fred Frith (Yorkshire, 1949) was
in 1968 één van de oprichters
van de band Henry Cow. Aanvan
kelijk maakte de groep naam als
een 'Dada blues band'. Na verloop
van tijd ontwikkelde het gezel
schap zich tot een stevig rock-col-
lectief. dat talrijke platen uit
bracht en in alle Europese landen
optrad. Met het album Guitar So
los maakte de gitarist duidelijk,
dat vernieuwing in de muziek hem
aan het hart ging. Op de plaat nam
hij improvisaties op, die nieuwe
mogelijkheden boden voor het ge
bruik van de elektrische gitaar. Zo
ontwikkelde hij zich als zanger-
songschrijver en componist. Hij
was als instrumentalist van de par
tij in diverse groepen. Sinds kort is
hij bassist in John Zorns Naked Ci
ty. Verder maakte hij drie albums
op basis van gedichten van Chris
Cutler, en leverde composities
voor groepen als Curlew, Asak Ma-
boul en Material. Ook voor thea
ter, film en dans zette hij muziek
op papier.
In het Guitar Quartet heeft Frith
muzikanten aan zijn zijde, die net
als hij actief zijn als componist.
Nick Didkovsky maakte naam op
het gebied van de interactieve
computermuziek, Mark Howell
heeft zijn wortels in de New York
Downtown Scene, René Lussier is
bekend van zijn compositie 'Tré-
sor de laLangue'.
Worms
Pianist Marcel Worms draagt za
terdag (20.30 uur) een steentje bij
aan het Mondriaan-thema van het
festival. In zijn programma heeft
hij jazzy composities opgenomen
van onder anderen Scott Joplin,
Alexandre Tasman, George An-
theil, Guus Janssen, David Little,
Anton Webern, Morton Gould. Wil
lem Breuker en George Gershwin.
Worms studeerde bij Hans Derck-
sen aan het Sweelinck Conservato-
The Meredian Arts Brassquintet
Ensemble.
rium in Amsterdam. Na zijn eind
examen in 1987 legde hij zich toe
op kamermuziek en 20ste-eeuwse
pianomuziek. In 1992 en 1993 was
hij succesvol met het programma
'de jazz in de 20ste-eeuwse piano
muziek'. Momenteel werkt hij aan
een door hem georganiseerd ka-
mermuziekproject rond de Franse
componist Jean Wiéner.
Stemkunstenaar
Klankdichter en stemkunstenaar
Jaap Blonk (1953, Woerden) ver
zorgt zondag om 16 uur een Dada-
programma in de Kloveniersdoe
len. De beroemde Sonate in Urlau-
ten (1922) van Kurt Schwitters
staat centraal in zijn optreden.
Blonk is een graag geziene gast op
diverse festivals overal ter wereld.
Hij schrijft klankgedichten en an
dere teksten en creëert combina
ties van vocale en instrumentale
partijen. De performance van
Schwitters' Ursonate verscheen in
1986 op lp. Momenteel treedt hij
ook op methetjazz-septet Splinks.
Arts Ensemble
Het Meredian Arts Brassquintet
Ensemble, dat donderdag 24 no
vember in Middelburg te gast is,
wordt dikwijls vergeleken met het
Kronos Quartet. Hoewel woord
voerder Jon Nelson liever geen ver
gelijkingen maakt, streeft zijn bla
zers-ensemble net als Kronos naar
vernieuwing binnen de grenzen
van de klassieke muziek. Hij zegt
daarover: „Wij willen bereiken dat
mensen weer opgewonden raken
van muziek uit de Renaissance en
de Barok. Muziek uit de Renais
sance bevat elementen, die ook in
rock en funck gemeengoed zijn. De
muziek van Anthony Holborne
was eind 16e eeuw op dezelfde ma
nier bedoeld om op te dansen als
de muziek van James Brown. Als
wij Holborne spelen en het gaat
goed, dan ontstaat er een soort
funky groove."
In Middelburg brengt het Ensem
ble werk van onder anderen Jimi
Hendrix, Frank Zappa en Billy
Strayhorn. Vorig jaar maakte Nel
son tijdens een bezoek aan Neder
land duidelijk, dat de muziek van
Hedrix en Zappa wat hem betreft
klassiek mag worden genoemd.
Want: „Wij hebben de transcrip
ties van de solo's van Hendrix heel
nauwgezet bestudeerd. 'Purple
Haze' was zijn eerste nummer één
hit. Toen ik met het arrangement
bezig was had ik het gevoel, dat wij
met. dit stuk iets nieuws kunnen
zeggen. Er is veel ruimte voor im
provisatie. Wij hebben het expres
siever gemaakt dan tot nu toe ge
bruikelijk was. Om dat te bereiken
hebben we zijn techniek bestu
deerd uit de tijd, dat hij met Little
Richard door het zuiden van de
Verenigde Staten toerde."
Het Festival Nieuwe Muziek loopt tot
eind dit jaar. De laatste week van no
vember staan het Danel Stringquartet
en pianist Gerard Bouwhuis op het pro
gramma
