Vrijheid komt niet vanzelf is de les
U had de moed
om hier
begin te
nieuw
maken
Einde van bezetting
werd in Middelburg
feestelijk herdacht
provincie maandag7 november 1994
van onze verslaggever
VLISSINGEN - Een mild no
vemberzonnetje, windstil weer,
een gladde zee, honderden be
langstellenden op de duinen,
twee muziekkorpsen en lege
reenheden en veteranen in vol
ornaat: de omstandigheden
konden zaterdag bijna niet ver
der tegengesteld zijn dan tij
dens de landing van de geal
lieerde commando's, vijftig
jaar geleden bij Westkapelle.
Bij de radarpost herdachten
oud-strijders, militairen en ge
nodigden en YVestkappelaars de
verbitterde strijd die een halve
eeuw geleden om de YY'alcherse
kust werd gestreden tegen de
Duitsers.
De herdenking bij Westkapelle
was een van de twee grote her
denkingen van de bevrijding
van Walcheren. De veteranen,
ambtelijke, politieke en mili
taire vertegenwoordigers die
zich zaterdagochtend verzamel
den bij wat destijds een van de
ergste strijdtonelen was. werden
direct daarna met bussen naar
Vlissingen vervoerd.
Legerpredikant F R. van dei-
Bom herinnerde er tijdens de
herdenking aan dat het leed dat
de commando's toen leden, bij
een aantal van de aanwezigen
nog steeds heel diep zit. Hij wees
er verder op dat hun strijd bui
tengewoon belangrijk is ge
weest. „Velen van ons vragen
zich af: 'Wat is de zin van mijn
leven9' U weet dat u de moed
had om hier een nieuw begin te
maken."
Fregatten
Na het leggen van de kransen bij
het monument volgde een
kranslegging op zee. vanaf het
dek van het Britse fregat HM
Southampton en het Nederland
se fregat HrMs Kortenaer. Teza
men met de fregatten stoomden
vier landingsvaartuigen op die
ten tijde van de invasie gebruikt
werden.
Ook op andere plaatsen werd de
bevrijding dit weekeinde her
dacht. In Domburg waren ruim
zeshonderd mensen bijeen, die
eerst op de begraafplaats en la
ter bij het monument op de Bou
levard Van Schagen de gevalle
nen herdachten. Burgemeester
drs H. W. Hietkamp memoreer
de dat tolerantie een van de be
langrijkste lessen is die de hui
dige generatie uit de oorlog
moet trekken: tolerantie ten op
zichte van onderdrukten en van
anderszij nden en -denkenden.
Sloedam
In Arnemuiden werd bij het mCF
nument op de Sloedam - een van
dé zwaarstbevochten plaatsen
in Zeeland - in aanwezigheid
van zo'n duizend belangstellen
den aandacht besteed aan de be
vrijding. Burgemeester drs H.
Visser wees er op dat soldaten
van een ander land destijds de
vrede van onder andere Neder
land bevochten. Volgens hem is
het daarom terecht dat Neder
landse soldaten in den vreemde
strijden voor gerechtigheid.
Na de plechtigheden op de dam
gingen de oud-strijders naar ver
enigingsgebouw De Arne, waar
ze nogmaals in het zonnetje ge
zet werden. De gemeente Arne
muiden kreeg namens het 4e en
5e Regiment Scottish Fusilliers
een zelfgemaakte lessenaar aan
geboden door veteraan Sam
Hinchcliffe, voorzien van een in
scriptie met dankwoord voor de
bevolking van Arnemuiden.
In Vlissingen herdachten de
loodsen, los van het officiële pro
gramma, hun gesneuvelde colle
ga's in de Loodsensociéteit op
de boulevard. Verder vonden
zondag op diverse plaatsen op
Walcheren speciale herden
kingsdiensten plaats.
ionze verslaggever
tlSSINGEN - Vele duizenden men-
L waren afgelopen weekeinde als
Ischouwer of als deelnemer getuige
«n de herdenking van de bevrijding
,n Walcheren, vijftig jaar geleden. De
intrale herdenkingsdienst, in aanwe-
gheid van koningin Beatrix, vond
aats in Vlissingen. Ook bij het lan-
agsmonunient in Westkapelle en in
iddelburg, Domburg en Arnemuiden
aren kransleggingen en toespraken,
fe plechtigheid in Vlissingen bestond
ttwee delen: de herdenkingsdienst in
i sint Jacobskerk namens alle Wal-
jerse gemeenten en de kransleggin-
iji bij het monument bij de Comman-
iweg. Koningin Beatrix was aanwezig
de kerk, die voor het grootste gedeel-
gevuld was met genodigden: oud
rijders en hun begeleiders, de bevel-
bbers van het Nederlandse leger, am-
issadeurs en consuls van de landen
e destijds deel uitmaakten van de
allieerde strijdkrachten, Zeeuwse po-
ici en vertegenwoordigers van diver-
andere Zeeuwse instanties,
e ruim 450 Britse, Canadese, Franse,
élgische en Noorse veteranen genoten
iitbaar van alle eer die hen een halve
uw na hun strijd om Walcheren bewe-
(ii werd. C. R. Jefferson, een van de
ritse militairen die destijds bij West-
ipelle aan wal ging, was diep onder de
druk van de omvang van de herden-
ng „Ik had vernacht dat het allemaal
iel minder groot zou worden georgani-
erd, maar dit is fantastisch. Het is
«n gelegenheid om blij te zijn, maar
et is wel heel fijn dat er aandacht
ordt besteed aan de oud-strijders. Dit
een ongelooflijke ervaring." Wat be
eft Jefferson hoeft deze herdenking
inde bevrijding niet de laatste te zijn.
User over een paar jaar nog eens zo'n
irdenking is en ik ben nog fit genoeg,
en ik weer van de partij."
zijn toespraak tijdens de dienst in de
int Jacobskerk ging mr J. J. van der
eel, kamerheer van de koningin en
ion van de eerste burgemeester van
iddelburg van na de oorlog, in op het
tzonderlijke karakter van de Tweede
ereldoorlog. Hij betoogde dat de
rijd tegen Hitier niet alleen een strijd
as om gebied, maar ook een gevecht
gen het systeem van het nazisme:
!enoorlog tegen Auschwitz."
ilgens Van der Weel is de les van wat
jftig jaar geleden gebeurde, dat vrij-
•id niet vanzelf komt: „Er moet ge-
ichten worden, net als om de Wester-
helde, gevochten vóór vrijheid, vóór
rdraagzaamheid, tégen rassenwaan,
eemdelingenhaat, zelfgenoegzaam
st onverschilligheid, verval van
iarden." Hij sprak echter ook zijn
rg uit over de huidige oorlogen, zoals
Ruanda: „Ligt er misschien ergens
r.grens aan de maakbaarheid van de
wereld, aan de toepasselijkheid van
de verschrikkelijke lessen van de ge
schiedenis?" Alleen al het nadenken
over deze vragen is naar het oordeel van
Van der Weel ook een les van de Tweede
Wereldoorlog.
Broze grens
Ds R. C. A. van Voorst Vader, de predi
kant die de eerste dienst in de Sint Ja
cobskerk na de oorlog leidde, ging in op
de broze grens die er temidden van de
oorlogshandelingen tussen leven en
dood bestond. Hij wees op het relatieve
karakter van tijd: „Tijd op zichzelf is
neutraal, niet goed of slecht. Het gaat
erom hoe we hem gebruiken. We weten
allemaal dat de strijd tegen het kwaad
doorgaat. Laat niemand zeggen: 'Ik ben
te oud of te zwak, laat de zaken maar
betijen'. Het is uw voorrecht om belang
rijke getuigen te zijn. Benut uw tijd zo
goed mogelijk."
Na de dienst vertrokken dertig vetera
nen naar het stadhuis voor een gesprek
je met de koningin. De rest van de oud
strijders vertrok in een stoet door een
haag van mensen van de binnenstad
naar het monument aan de Comman-
doweg. Op de Oranjedijk en rond het
monument waren zeker vierduizend be
langstellenden.
Kransen waren er onder meer namens
de Nederlandse regering, de krijgs
macht, het gemeentebestuur en diverse
landen die destijds meevochten voor de
bevrijding van Walcheren. Opmerkelijk
was de krans door de honorair consul
voor Duitsland in Vlissingen, D. Hart-
mann.
Burgemeester J. C. Th. van der Doef
van Vlissingen uitte voorafgaand aan
de kranslegging zijn zorg over het opko
mend rechts extremisme in de samen
leving.
„We realiseren ons dat we er
minder van hebben gemaakt dan we
vijftig jaar geleden van plan waren. Er
ger nog. we beseffen maar al te goed dat
afgrijselijke zaken als fascisme en racis
me opnieuw wortel schieten en zich
zelfs in onze democratische vertegen
woordigingen een plaats veroveren. We
zullen ons daar opnieuw en doorlopend
tegen teweer moeten stellen."
Koningin Beatrix in het stadhuis tijdens een onderonsje met enkele vetera
nam destijds als legerpredikant actief deel aan de landing op Walcheren.
i, onder wie (links) de voormalige bisschop van het Engelse Norwich, Maurice YY'ood. Hij
foto Ruben Oreel
Foto rechts: Koningin Beatrix, geflankeerd door (links) ge
meentesecretaris drs J. M, A. van Nassau en wethouder C.
de Keijzer, arriveert bij het stadhuis, waar zij een gesprek
zal hebben met oud-strijders.
Foto onder: Duizenden belangstellenden bekijken vanaf de
Oranjedijk de plechtigheid bij het monument aan de Com-
mandoweg. Op het terrein achter het monument staan zee
verkenners bij de halfstok gehangen vlaggen van de geal
lieerde strijdkrachten met achter hen oud-strijders en de
Band of the Royal Marines School of Music.
Foto boven: De oud-strijders marcheren na de herdenkings
dienst in de Vlissingse Sint Jacobskerk over de Commando-
weg naar het monument voor de plechtigheid.
Foto rechtsonder: Minister dr A. Borst-Eilers van Welzijn,
Volksgezondheid en Sport legt namens de Nederlandse re
gering een krans bij het monument aan de Commandoweg.
De kinderen die assisteren bij de kransleggingen, zijn leer
lingen van de basisscholen van Vlissingen en zijn gekozen
omdat zij op of nabij 5 november jarig zijn.
fotografie Ruben Oreel
Oud-strijders bekijken samen met een paar kinderen vanaf authen
tieke legervoertuigen van Keep them Rolling op het Damplein in
Middelburg de onthulling van een plaquette. foto Lex de Meester
van onze verslaggevers
MIDDELBURG - Enigszins in
de schaduw van de officiële, ge
combineerde YY'alcherse her
denking in Vlissingen, vierden
de Middelburgers zaterdag en
zondag de bevrijding. De aard
van de herdenking was enigs
zins anders dan in de andere
plaatsen op Walcheren, al was
ook hier met de onthulling van
een plaquette een plechtig mo
ment ingebouwd. Burgemees
ter mr C. G. J. Rutten verrichtte
samen met oud-verzetsstrijder
II. A. Acda de officiële hande
ling bij de gevel van de panden
Dam 6 en 8, het voormalig
hoofdkwartier van de Duitse
bezetting op Walcheren. Ter
wijl op de andere herdenkings
plaatsen echter vooral een ge
dragen sfeer heerste, was de
stemming in het algemeen in
Middelburg iets feestelijker.
De Dam stond zaterdag op het
moment van de onthulling van
de plaquette vol met veertig au
thentieke legervoertuigen van
Keep them Rolling, een vereni
ging die zich beijvert voor de in
standhouding van de voertui
gen De bevrijdingsstoet volgde
dezelfde route - via de Zand
straat. Pottenbakkerssingel.
Langeviele. Markt en Lange
Delft naar de Dam - die de be
vrijders vijftig jaar geleden af
legden om de Duitse comman
dant tot overgave van de stad te
dwingen. De intocht trok veel
publiek; ook bij het bezichtigen
van de voertuigen, waaronder
een Buffalo en een tank, en bij
het vertrek voor een tocht over
Walcheren was het druk.
Zondagmiddag ontving het ge
meentebestuur van Middelburg
aansluitend op een buitenge
woon druk bezochte herden
kingsdienst oud-strijders en an
dere belangstellenden in het ge
meentehuis, ondanks protesten
van de streng-christelijke frac
ties in de gemeenteraad eerder
deze week. De SGP/RPF/GPV-
fractie vond dat het gemeente
bestuur de orthodox-christelij
ke bevolking de reGeptie ont
hield, omdat deze niet willen
meedoen aan festiviteiten op
zondag.
Respect
Burgemeester Rutten hield zijn
gehoor voor dat respect een be
langrijke voorwaarde voor vrij
heid is: „We moeten de kunst le
ren verstaan de tegenstander
niet te zien als vijand, maar lou
ter als drager van een andere
mening. Vanuit deze gedachte
moeten we onze vrijheid blijven
bevechten en propageren als het
hoogste ideaal."
Zaterdag- en zondagavond was
er feestmuziek bij een bevrij
dingsbal en een bevrijdingscon
cert in de schouwburg. Ook was
er zaterdag muziek bij een recep
tie in het provinciehuis voor de
veteranen en de genodigden van
de herdenkingen in Westkapelle
en Vlissingen. Twee doedelzak
bands traden op het Abdijplein
op en een van de orkesten maak
te een rondje door de binnen
stad. De oud-strijders kregen
een fotoboek en een paraplu ter
herinnering. De paraplu kon op
de valreep nog diensten vervul
len. want net na alle plechtighe
den en festiviteiten vielen toch
nog een paar druppels regen.
