[fewDjjtaM
Walcheren in de tang
PZC DINSDAG 13 SEPTEMBER 1994 j 2
ontwerpt een plan om in drie stappen de
Scheldemonding te veroveren. De eerste
stap is afsluiting van Zuïd-Beveland bij de
Kreekrakdam en het opruimen van de
vijandelijke weerstand in West-Zeeuwsch-
Vlaanderen. Een aanvul vanuit, oostelijke
richting (vanaf de Kreekrakdami en vanuit
het zuiden (een landing vanuit Oost-
Zeeuwsch-Vlaandereni is stap twee. Dan
moet tenslotte vanuit drie richtingen
Walcheren worden veroverd: de derde stap:
landingen bij Vlissingen en Westkapelle en
een aanval over de Sloedam. Om het plan
te vergemakkelijken zal Walcheren door
het bombarderen van de dijken onder
water worden gezet. Simonds' plan krijgt
goedkeuring.
Switchback
De Derde Canadese Infanteriedivisie moet
West-Zeeuwsch-Vlaanderen veroveren.
Operatie Switchback begint 6 oktober. Met
327 stukken geschut worden de Duitse
stellingen bestookt. Heel moeizaam wordt
het Leopoldkanaal overgestoken en
kunnen bij Strobrugge en Moershoofde
kleine bruggehoofden worden gevestigd.
Na drie dagen vechten kunnen de
Canadezen langzaam richting Eede
trekken, ten koste van 111 doden (aan
Duitse zijde tenminste 142 gesneuvelden).
Op diezelfde dag, 9 oktober, worden de
Duitsers in de rug aangevallen door een
landing bij Paulinahaven (Amber Beach i
en Hoofdplaat (Green Beach). De Negende
Infanteriebrigade vaart met 96 Buffalo's
(amfibie voer tui gen, ofwel Landing Vehicle
Tracked) vanuit Terneuzen naar de
landingsplaatsen. De geallieerden nemen
10 oktober Hoofdplaat in en 11 oktober
volgt Biervliet. Er worden nog meer
troepen over de Westerschelde tussen
Hoofdplaat en de Braakman aan wal gezet,
om de druk op de Duitsers te vergroten.
Hoge tol
Op 14 oktober nemen de Canadezen
Driewegen in: van de 200 inwoners komen
er 27 om door beschietingen. Het geeft aan
hoe zwaar te burgerbevolking in vrijwel
heel West-Zeeuwsch-Vlaanderen te lijden
heeft onder de strijd. Verschroeide aarde is
de tol die voor de bevrijding betaald moet
worden. Het gehucht Nummer Een wordt
15 oktober bevrijd en op 16 oktober is Eede
aan de beurt. Die dag geeft veldmaarschalk
Montgomery eindelijk aan de verovering
van de Scheldemonding als toegang tot
Antwerpen voorrang boven alle andere
operaties. Stap voor stap wordt West-
Zeeuwsch-Vlaanderen bevrijd: 17 oktober
IJzendijke; 19 oktober Aardenburg en
Waterlandkerkje; 21 oktober Breskens; 24
oktober Schoondijke; 26 oktober Oostburg
en Groede; 29 oktober Zuidzande,
Retranchement. Nieuwvliet en Cadzand; 1
november Sluis en Sint-Anna ter Muiden.
Op 2 november geven de laatste Duitse
troepen bij Knokke en Heist zich over. In
plaats van de geplande 4 dagen vergt
operatie Switchback 4 weken. De balans
van het vrijmaken van de zuidoever: 803
geallieerde militairen en 1.325 Duitsers
gesneuveld. Er worden 7.147 Duitse
militairen krijgsgevangen gemaakt. Onder
de burgerbevolking vallen ongeveer 600
doden. Meer dan éénderde van de
gebouwen in de regio is verwoest. De
bevrijding gaat gepaard met bloed en
tranen.
Na de inname van Antwerpen begin
september, gebeurt er enkele weken niets
aan het oostelijk front. Op 18 september
krijgen de Canadezen de
verantwoordelijkheid voor de opmars in
handen. De Britse troepen doen mee aan
Market Garden. Op 22 september wordt
het Albertkanaal overbrugd en 28
september valt de tweede waterlinie van de
Duitsers, het kanaal Antwerpen-Tumhout.
Voor de Vierde Canadese Brigade is de weg
naar de Kreekrakdam vrij. Schone schijn,
want de Duitsers - die het belang van de
smalle dam terdege beseffen - doen er alles
aan om de geallieerden tegen te houden.
Opmars
Vanaf 2 oktober ploetert de Vierde Brigade
voort naar het noorden. De Belgisch/
Nederlands grens wordt 5 oktober
overschreden en Putte weet zich bevrijd.
De dag daarna kunnen in Ossendrecht de
vlaggen uit. De geallieerden staan op zes
kilometer van de Kreekrakdam. De
Duitsers zetten een elitekorps in, de
Kampfgruppe Chili. Om de dorpen
Woensdrecht. Hoogerheide en Korteven
wordt zwaar gevochten. De Canadese
opmars stagneert. Op 10 oktober bereiken
soldaten de spoordijk bij de Kreekrak.
Eroverheen komen ze niet. Nadat 16
oktober Woensdrecht en Hoogerheide
bevrijd zijn. komt de dam onder geallieerd
vuur te staan. Korteven wordt 24 oktober
veroverd en die dag slaagt het Royal
Regiment of Canada er eindelijk in de
Kreekrak over te steken. Er komt weer
schot in de opmars.
Op 25 oktober bevrijden de Canadezen
Rilland-Bath en een dag later zijn ze al in
Krabbendijke. Het kanaal door Zuid-
Beveland is door de Duitsers als speciale
verdedigingslinie ingericht, mede door het
onder water zetten van grote stukken land.
Er dreigt net als in West-Zeeuwsch-
Vlaanderen opnieuw een van-deur-tot-deur-
strijd. De geallieerden hebben hun les
geleerd. Op 26 oktober landen
manschappen van de 52e Schotse
Lowlanddivisie vanuit Perkpolder in 137
Buffalo's ten oosten (Green Beach) en ten
zuiden (Amber Beach) van Baarland. De
Duitsers sturen snel troepen naar de
landingsplaatsen, maar kunnen niet
voorkomen dat operatie Vitality slaagt. Er
wordt een bruggehoofd gevestigd. De fors
beschadigde dorpen Baarland en
Oudelande worden veroverd.
slot van pagina 11
Duinkerken
ampton
Boulogne
Brussel
3 sept.
Abbeville;
Dieppe
herbourg
7 juli 6
Amiens
Le Havre
12 sept.
Roueijr
3(laug.
Compiègne
Amerikaanse
1e leger
Reims
Avranches ^Arqentan
30 juli
Chartres
18 aug.
ingang gezet. Landingen vanuit zee bij
Vlissingen en Westkapelle, vooraf gegai
door hevige beschietingen (het slagschj
Warspite doet eraan mee) en
bombardementen. De bevelhebber van
Schotse Lowlanddivisie, generaal-majo
E. Hakewill Smith, kan voor de landely
een beroep doen op commandotroepen
(waaronder een Nederlandse groep) en<
155e brigade. In de nacht van 31 oktofc
1 november steken schepen vanuit
Breskens van wal naar de landingsplaai
Vlissingen (Uncle Beach). Felle gevecht
volgen. Op 3 november is de zwaar
gehavende stad ia handen van de
geallieerden, Van de 6.200 woningen z(ji
nog maar 2.150 bruikbaar.
Vanuit Oostende vertrekt 1 november ei
aanvalsmacht naar Westkapelle. De
commanderende brigadier B.W. Leicesti
weet zonder veel tegenstand zijn
manschappen te ontschepen (latere
landingstroepen zijn minder fortuinlijk
lijden zware verliezen). Drie kustbatteni
worden veroverd. Het verwoeste
Westkapelle (van de 685 panden zijner!
ernstig beschadigd en staan er 200 onde
water) is vrij. Op 2 november volgt
Zoutelande en 3 november, na hevige
gevechten, Dishoek. De geallieerden
kunnen beginnen met het mijnenvrij
maken van de Westerschelde.
De Duitse bevelhebber, luitenant-genen
Wilhelm Daser, houdt steeds minder
terrein over. Domburg wordt 4 novemha
ingenomen. Op 5 november veroveren li
Kings Own Scottish Borderers
Arnemuiden en het Vlissingse havengebi
oostelijk van het kanaal door Walcheren
De troepen rukken op tot voorbij Soubu
De positie van Daser lijkt onhoudbaar
Wordt Middelburg tot het uiterste
verdedigd, of is het een open stad? Op6
november rijden acht Buffalo's de
provinciehoofdstad binnen. Daser en de
zijnen geven zich over. Nog een klein dg
van Walcheren moet verlost worden vaal
Duitse overheersing. Op 7 november
bevrijding van Veere, op 8 november
Oostkapelle en Serooskerke. De dorper,)
het platte van Walcheren zijn dan al
stilzwijgend bevrijd. De Duitsers
verdwijnen er met stille trom.
Het is allemaal begonnen om de havenn
Antwerpen. Die is 25 november weer
bruikbaar. Op 28 november stoomt het
eerste konvooi van 19 Libertyschepenop
over de Westerschelde naar Antwerpen.!
bevrijding van Zuid- en Midden-Zeeland
kostte 12.873 doden, gewonden, vermiste
en krijgsgevangenen bij de Canadese,
Poolse, Britse en Franse strijdkrachten.
Aan Duitse zijde 41.043 krijgsgevangene
(het aantal doden is niet bekend). Er
werden honderden burgers gedood; 35
procent van de huizen in West-Zeeuwsö
Vlaanderen werd beschadigd; op
Walcheren 13 procent en daar kwam 44
procent van de woningen in het zoute
water te staan. Onder de beyolking
vreugde over de bevrijding, maar beslis:
geen uitbundig feestvertoon. Daarvooris
het leed te groot. Bovendien zucht een
groot deel van Nederland nog onder het
Duitse juk.
Als op 27 oktober Bergen op Zoom valt,
kunnen de geallieerden naar Tholen en
Sint-Philipsland oprukken. De Duitsers
hebben er geen troepen meer. Wel blazen:
in de nacht van 29 op 30 oktober, onder
ogen van het verzet, de brug over de
Eendracht op. Toch bereiken enkele
Canadese militairen 30 oktober per
roeiboot Tholen. Tot een echte bevrijd
komt het nog niet. Daarvoor moet eerst!
hardnekkig verdedigde Steenbergen 'val
Dat is 4 november het geval. Tholen is si
van Duitse beschietingen. Dan trekker»
twee eenheden van de Vierc' Canadese
Pantserdivisie zonder strija -.•:nt-
Philipsland en Anna Jacobapolder bina
Ze bereiken de oever van het Zijpe. Daar
stokt de opmars.
Schouwen-Dui veland
Schouwen- uiveland blijft bezet gebied
Aan het Oosterscheldefror.t'c het
voortdurend onrustig. Zowe. Duitsersals
geallieerden voeren met regelmaat raids
uit. Zo belaagt een Duitse
verkenningspatrouille in de nacht van2;
op 25 november Colijnsplaat.
Manschappen van de Prinses Irenebngai
weten het gevaar te keren. In de nacht ra
17 op 18 januari 1945 mislukt een Britse
raid op Zierikzee. Wel worden er 9 Duits
krijgsgevangen gemaakt. Op 23 januan
overvallen de Duitsers Anna Jacobapos
De watertoren, uitkijkpost van de
geallieerden, wordt opgeblazen. Op 16
februari landden Britse troepen bij
Flaauwers. Ze nemen 10 mensen mee na
Noord-Beveland. Op 5 maart nemen
Duitsers bij Stavenisse twee leden vans
Binnenlandse Strijdkracht gevangen.
Schouwen-Duiveland: het eiland voor»
gróót deel onder water gezet. De bevoM
geëvacueerd; er zijn slechts 5.500 burgert
overgebleven. Geen gas, geen elektriciteï
wel drinkwater. Voortdurend beschieting
vanuit het bevrijde gedeelte van Zeeland
Pas op 4 mei ontstaat onder de burgeisf
het eiland voorzichtige vreugde overhel
einde van de oorlog. De capitulatie is In
zicht. Op 6 mei tekent generaal J.
Blaskowitz het capitulatiebevel. De Dn'/
commandant op Schouwen, Hinricher.
erkent de nederlaag. Op 7 mei landen
Britse troepen nabij Zierikzee. Danish
Zeeland echt vrij.
Rinus Antonisse
Kolonel Reinhardt, de Duitse commandant van Vlissingen. na zijn gevangenneming.
foto Zeeuws Documentatiecentrum
Een Poolse Sherman-tank in de omgeving van Kijkuit.
foto Zeeuws Documentatiecentrum
Britse troepen wachten in Breskens op het begin van de aanval op Vlissingen.
Tegelijk met de bevrijding van Bergen op
Zoom valt op 27 oktober Yersekg in
geallieerde handen. De Canadezen staan
aan de oostkant van het kanaal door Zuid-
Beveland. 's Nachts roeien ze nabij de
vernielde Vlakebruggen naar de overkant.
Hansweert en 's-Gravenpolder komen vrij.
Schotten en Canadezen trekken
gezamenlijk op. Eenmaal het kanaal
gepasseerd, kunnen de Duitsers alleen nog
terugtrekken op stelling Sloedam. Op 29
oktober viert de bevolking van Goes
massaal feest. Als op 30 oktober
Wolphaartsdijk bevrijd is, mede met hulp
van de plaatselijke Ordedienst, staan de
geallieerden vlakbij de Sloedam. De
vrijmaking van Zuid-Beveland gaat van
een leien dakje. De bevolking heeft naar
verhouding weinig te lijden.
Op Noord-Beveland gaat het eveneens vlot.
Een Canadese verkenningseenheid steekt 1
november per Weasel-amfibievoertuig de
Zandkreek over. Later volgen meer
troepen. Kortgene en Kats worden zonder
slag of stoot veroverd. Voor Kamperland is
2 november een beschieting met mortieren
nodig om de Duitsers tot overgave te
dwingen. Colijnsplaat valt zonder geweld.
De bijna geweldloze actie op Noord-
Beveland levert meer dan 400
krijgsgevangenen op. De Ordedienst -
eerder op 5 september. Dolle Dinsdag actief
- heeft een belangrijk aandeel in het
bevrijden van het eiland. Op naar
Walcheren.
Onder water
Walcheren staat inmiddels bijna één
maand grotendeels onder water. Gevolg
van geallieerde bombardementen. Die
worden 3 oktober ingezet met het bestoken
van de Westkappelse zeedijk. Ondanks
waarschuwingen via het Nederlands
nieuws van de BBC en Radio Oranje en
door het uitwerpen van pamfletten
('onmiddellijke evacuatie'), wordt de
bevolking verrast door de actie. Bijna 300
Lancasters werpen bommen af. Bijna zeven
procent van de bevolking, 152 zielen, komt
om het leven. Er ontstaat een gat van circa
70 meter breedte. Enkele dagen later, 7
oktober, verschijnen opnieuw
bommenwerpers boven Walcheren. Doelen
zijn de Nolledijk bij Vlissingen en de dijk
bij fort Rammekens. De missie is een
succes; beide dijken zijn doorbroken. Het is
nog niet genoeg. Op 11 oktober vallen 167
Lancasters de dijk bij Veere aan. Het
resultaat: vijf gaten. De zee kan nu van
verschillende kanten Walcheren in- en
uitstromen. De bevolking ondergaat de
inundatie gelaten. Een - wel heel zwaar -
offer dat voor de bevrijding moet worden
gebracht.
Eind oktober staan Schotse en Canadese
troepen ten oosten van de Sloedam, 40
meter breed, meer dan één kilometer lang.
Door talloze bomkraters onbegaanbaar.
Zwaar verdedigd door de Duitsers, onder
meer met 88-millimeter kanonnen. Aan
weerszijden van de dam liggen schorren en
kreken. Met amfibievoertuigen is er niets
mogelijk. Daarom wordt aanval op aanval
op de dam uitgevoerd, de eerste op 31
oktober. De Duitsers triomferen. Op 3
november trekt een groep Schotten over de
schorren naar Walcheren. Daar kan een
klein bruggehoofd worden gevormd en op 4
november valt de groep de Duitsers op de
Sloedam in de rug aan. Het lukt dan met
veel moeite de dam vrij te maken. Op 5
november kan Amemuiden, waar ruim 40
burgers gedood worden door beschietingen,
bevrijd worden.
Infatuate
Inmiddels is onder leiding van generaal-
majoor Charles Foulkes. tijdelijk
bevelhebber van het Tweede Canadese
Leger, op Walcheren operatie Infatuate
foto Spaarnestad
Het Vlissingse Bellamypark wordt heroverd. foto Zeeuws Documentatiecentrum
Middelburg wordt niet tot het uiterste verdedigd. Op 6 november rijden de eerste acht geallieerde Buffalo's de stad binnnen. Hier verzame
len Middelburgers zich rond de bevrijders.
