De staatssecretarissen van paars
Kabinet-Kok lost regering-Lubbers af
Laatste posten
in het kabinet
Tot ziens Ruud...
opinie en achtergrond
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1994
Het ministerie van Binnen
landse Zaken krijgt met
drie bewindslieden, een minis
ter en twee staatssecretarissen,
een driekoppige politieke lei
ding. Met name door de extra ta
ken die het ministerie te wach
ten staan lijkt dat geen overbo
dige luxe.
Vroeger was een driekoppige po
litieke top van dat ministerie
heel gewoon, zeiden de twee
gloednieuwe staatssecretaris
sen Van de Vondervoort (PvdA)
en Kohnstamm (D66) vrijdag na
afloop van hun gesprek met for
mateur Kok. Samen met VVD-
minister Dijkstal maken zij van
Binnenlandse Zaken een „echt
paars ministerie", zoals Kohn
stamm het formuleerde.
Gisteravond laat was er nog
steeds geen duidelijkheid over
de vraag wie voor de VVD staats
secretaris van defensie moet
worden in het kabinet-Kok. Gijs
de Vries die voor Defensie was
aangezocht, wil niet weg uit
Brussel. Volgens een woordvoer
der van de VVD-fractie heeft
fractievoorzitter Bolkestein vrij
dag wel een kandidaat bena
derd, maar heeft deze tot zondag
bedenktijd gevraagd. Boven
dien moet die kandidatuur nog
met de nieuwe defensieminister
Voorhoeve, formateur Kok en de
twee coalitiepartners worden
besproken, aldus de woordvoer
der.
Het kabinet van premier Kok,
dat koningin Beatrix maandag
beëdigt, presenteert zich maan
dagavond op radio en tv.
In een speciaal NOS-program-
ma op tv interviewen Ferry Min
gelen, Job Frieszo en Wouke van
Scherrenburg de nieuwe minis
ters. In de uitzending is ook een
overzicht te aanschouwen van
de kabinetsformatie. Verder is
een portret te zien van Wim Kok.
Bovendien maakt de NOS de
uitslag bekend van een peiling
van bureau Interview over on
der meer het vertrouwen in de
nieuwe ploeg.
Het speciale programma is een
produktie van de redacties van
Den Haag Vandaag, NOVA en
het Journaal. Het is te zien op
Nederland 3 van 20.25 tot 21.54
uur.
Op Radio 1 zijn maandagavond
tussen 20.30 en 22.00 uur ge
sprekken met de nieuwe be
windslieden te horen. De inter
viewers zijn Margriet Brandsma
en Cees Sorgdrager.
D66
Aad Nuis, Onderwijs en Cultuur
Een politicus die regelmatig
een boek openslaat, is zeld
zaam. De voormalige literair
criticus drs Aad Nuis (61) is zo'n
zeldzaam exemplaar. Als
staatssecretaris voor onderwijs
en cultuur moet hij echter voor
al saaie ambtelijke nota's gaan
lezen.
De voorzitter van de kamercom
missie welzijn en cultuur en D66-
woordvoerder voor onderwijs
kent de materie op z'n duimpje.
Hij is zelfs de bedenker van het
omstreden paarse plan om de
opleidingen in het hoger onder-
D66
Jacob Kohnstamm, Binnenlandse Zaken
Geen minister, geen fractie
voorzitter, maar 'slechts'
staatssecretaris. De D66'er Ja
cob Kohstamm (44) was één van
de politici die dezer dagen heen
en weer werd geslingerd tussen
hoop en vrees. En tussen menig
departement. Voor Volksge
zondheid was hij in de markt.
Als woordvoerder van de frac
tie over het plan-Simons was
hij een specialist op dit terrein
geworden. Maar ook Justitie
was een mogelijkheid. En Bin
nenlandse Zaken. Uiteindelijk
bleek gisteren dat hij op dit 'su
per-ministerie' staatssecretaris
wordt.
Kohnstamm is een echte Demo
craat. De oud-advocaat en pro
cureur is redelijk gematigd en
uiterlijk de D66-yup uit de kari-
VVD
Robin Linschoten, Sociale Zaken
De Tweede Kamer verliest in
de overstap van het lid Ro
bin Linschoten (37) naar het ka
binet eén van haar beste 'deba
ters'. De nieuwe staatssecreta
ris van Sociale Zaken heeft
vooral in de debatten over de
WAO-aanpassingen daarvan
perfecte staaltjes laten zien. Te
genover elkaar stonden een
woedende premier Lubbers,
door de VVD'er op de kast ge
jaagd en een kalme, ongenaak
bare Linschoten. Dit beeld le
verde de VVD zo'n 200 nieuwe
leden op.
Ook in een ander opzicht is Lin
schoten een opmerkelijk kamer
lid. Als één van de weinigen
spreekt hij in vloeiende zinnen,
zonder 'uhs' en uit het hoofd.
VVD
Michiel Patijn, Buitenlandse Zaken
De carrière-ambtenaar Mi
chiel Patijn (51) wordt
staatssecretaris van buiten
landse zaken, belast met Eu
ropa. De VVD'er, broer van de
burgemeester van Amsterdam,
was op dat departement al als
ambtenaar werkzaam. Toen
hield Patijn zich vooral bezig
met ontwikkelingssamenwer
king. Ook later bij Economische
Zaken was dat zijn specialisme.
In 1989 werd hij hoogste ambte
naar op Defensie.
Aan dat ministerie moest hij lei
ding geven in een moeilijke pe
riode De Muur was gevallen en
de krijgsmacht moest grondig
worden gereorganiseerd. Niet ie
dereen bij Defensie is te spreken
D66
Dick Tommei, Volkshuisvesting
Dr Dirk Krijn Johannes
Tommei (52), de nieuwe
staatssecretaris van VROM
(volkshuisvesting) is eigenlijk
chemicus van beroep, maar be
landde na een lerarenbaan, een
onderzoeksjob bij Unilever, de
Inspectie Volksgezondheid en
een adjunct-directeurschap bij
de Groningse rijkswaterstaat
in de Tweede Kamer. Dat was in
1981. Milieu en industriebeleid,
dat zijn zo'n beetje zijn speciale
aandachtsgebieden. De man die
wordt gekenmerkt door een to
meloze energie, heeft echter ook
volkshuisvesting, verkeer en
wijs te bekorten tot drie jaar.
Volgens hem is dat onderwijs
kundig verantwoord. Dat mag
Nuis in deze hete herfst aan de
boze studenten en universiteits
bestuurders gaan uileggen.
Nuis, die als wat chaotisch be
kend staat, is één van de oprich
ters van D66 en en al vanaf de ja
ren zestig actief in de partij.
Daarnaast doceerde hij moder
ne letterkunde op de Leidse uni
versiteit. In de jaren zeventig
schreef hij kritieken voor het
weekblad Haagse Post. Ook was
hij enige jaren lid van provin
ciale staten van Gelderland.
katuren. Natuurlijk woont hij in
de Amsterdamse grachtengor
del. Maar Kohnstamm is meer
dan de zachtaardig, vriendelijk
sprekende volksvertegenwoor
diger. In debatten kan hij zijn
lange, deskundige redevoerin
gen soms onderbreken door ve
nijnige interrupties. Als het
moet kan hij kwaad worden. Sa
men met de VVD'er Dijkstal
diende hij in het IRT-debat. de
motie in waarover de ministers
Hirsch Ballin en Van Thijn strui
kelden.
Onder deze minister Dijkstal,
waarmee hij het prima kan vin
den, wordt hij staatssecretaris.
Waarschijnlijk zal hij zich bezig
gaan houden met het beheer
over de onlangs gereorganiseer
de politie.
Linschoten is een 'homo politi
cus'. Een normale baan heeft hij
nooit gehad. Vanaf de universi
teit - zonder zijn rechtenstudie
af te maken - stapte hij als 25-ja-
rige de Kamer binnen. Na ruim
tien jaar heeft hij het daar nu wel
gezien. „Mijn ambities reiken
heel ver."
Deze blijken van eerlijkheid erï
zelfverzekerheid hebben ook z'n
schaduwkanten. Collega's noe
men hem arrogant en blaaska-
kerig. Dat mag zo zijn, feit is wel
dat hij een vertrouweling is van
VVD-leider Bolkestein. Met de
al minstens even eigenwijze en
arrogante PvdA-minister Mel-
kert moet hij de kosten voor de
sociale zekerheid binnen de per
ken houden.
over de manier waarop Patijn
hierbij te werk ging. Hij staat be
kend als een steil en wat afstan
delijk bestuurder. Bureaucra
tisch ook. Het motiveren van
zijn medewerkers is niet zijn
sterkste punt.
Veel meer valt er over de nieuwe
staatssecretaris niet te vertel
len. Of het moet zijn dat hij - sa
men met zijn broer - ooit nog
eens als jochie op schoot van de
oude Drees heeft gezeten. Als
telg uit het Haagse burgemees
tersgeslacht Patijn is het bestu
ren hem met de paplepel ingego
ten. Wellicht dat de raspoliticus
Van Mierlo met zijn beschou
wende karakter in deze zo an
ders geaarde staatssecretaris
een steunpilaar vindt.
waterstaat, landbouw en ont
wikkelingssamenwerking in
portefeuille gehad.
De Amersfoorter van geboorte is
voorzitter van de Koninklijke
Nederlandse Schaakbond, de
Fair Trade Organisatie (SOS
Wereldhandel) en de jury voor de
Gemeentelijke Natuurprijs. Hij
heeft eens laten blijken de we
reld van het grote zakendoen te
ervaren als een verademing: on
dernemers zijn open en recht
doorzee. Vorig jaar viel hij in de
Fokker-Dasa-deal op door zijn
zware kritiek op minister van
Economische Zaken.
PvdA
Willem Vermeend, Financiën
De fiscaal econoom dr Wil
lem Vermeend (45) zit nu
ongetwijfeld al boordevol plan
nen. Straks heeft hij het echt
voor het zeggen op belastingge
bied, en kan hij al zijn ideetjes
omzetten in beleid. De amb
tenaren van financiën op zijn
nieuwe beleidsterrein, kent hij
al van haver tot gort.
Geen enkel ander kamerlid was
zo vaak op een ministerie te vin
den als Vermeend, die almaar
initiatief-wetsvoorstellen op zijn
terrein - het belastingrecht - in
de richting van financiën diri
geerde. Hij staat al jaren te boek
als een soort Willie Wortel, altijd
maar bezig dingen uit te denken.
Geen tijd voor lange vergaderin
gen en debatten. Professor dr
W. A. Vermeend is niet alleen al
jaren kamerlid voor de PvdA
maar ook deeltijd-hoogleraar in
Maastricht. Daar geeft hij les in
Europees belastingrecht. Hij zat
in de commissie-Buurmeijer die
de sociale zekerheid in Neder
land onderzocht. Nivellering en
denivellering vindt de PvdA'er
ouderwetse begrippen en Neder
land moet vooral weer voorop
gaan lopen: beginnende onder
nemers moeten worden ontzien,
de fiscale wetgeving moet wor
den verruimd. Niet echt het typi
sche PvdA-geluid, dus.
PvdA
Tineke Netelenbos, Onderwijs
Tineke Netelenbos (50), de
nieuwe staatssecretaris
van onderwijs, is geen verras
sing. Het goedgebekte kamerlid
was klaar voor deze taak. Als
woordvoerster heeft zij menig
keer op snibbige wijze haar vi
sie op dit beleidsterrein ten bes
te gegeven. Met minister Ritzen
en D66-staatssecretaris Nuis
gaat zij de zware post besturen.
De Hooiddorpse zit sinds 1987 in
de Kamer en is éën van de laat
ste representanten van de PvdA-
oude-stijl. Op de door voorzitter
Rottenberg zo verfoeide wijze is
zij in het parlement terechtgeko
men. Stap voor stap is zij - zoals
mening PvdA-vergadertijger -
hogerop geklommen. Van afde
lingsbestuurder in de Haarlem
mermeer werd zij gewestelijk be
stuurster, congreslid, partijbe
stuurslid, gemeenteraadslid, lid
van het hoofdbestuur en tenslot
te parlementariër. Sinds de ver
nieuwing van Rottenberg c.s. is
deze weg niet meer mogelijk. De
oude apparatsjiks werden zon
der pardon geloosd. Netelenbos
wist zich echter te handhaven en
doet nu zelfs nóg een stapje om
hoog.
PvdA
Tonny van de Vondervoort, Binnenlandse Zaken
Op het Groningse stadhuis
werd al maanden gespecu
leerd over een nieuwe baan
voor wethouder Tonny van de
Vondervoort (PvdA, 44). Als ze
zich geroepen voelde tot een an
dere taak, zou ze de gemeente-
raadspolitiek in Groningen la
ten voor wat 'ie was, had ze dit
voorjaar met een voorspellende
geest gezegd. Het is Den Haag
geworden, staatssecretaris van
Binnenlandse Zaken.
Van de Vondervoort staat be
kend als sober. Ze is ijverig, kan
leiding geven en geniet de repu
tatie een bekwaam bestuurder
te zijn. Ze zit in de Groningse ge
meenteraad sinds 1978, was frac
tievoorzitter en acht jaar wet
houder. Ze behapte achtereen-
VVD
Erica Terpstra, Welzijn
Wie Erica Terpstra (51) een
maal heeft ontmoet, zal
haar niet licht vergeten. Ze is
niet ergens aanwezig, ze is er.
Ze praat, ze gebaart, ze beweegt
met haar niet langer scharmin-
kelige lichaam en ze lacht. Bul
derend. Zeventien jaar geleden
kwam ze in de politiek terecht
als „die zwemster". Inmiddels
is ze uitgegroeid tot „moeder
van de bejaarden". Ze moest
heel wat barrières overwinnen
voor ze doorbrak.
Maar bij de laatste kamerverkie
zingen kreeg ze 311.000 stem
men. Het illustreert haar succes
bij de 'gewone' kiezer, haar ver
mogen om gewone-mensen-taal
te spreken. Ze is niet alleen met
verschillende ridderordes on-
PvdA
Elizabeth Schmitz, Justitie
De Haarlemse burgemeester
E. Schmitz (54) begon haar
politieke carrière 22 jaar gele
den als lid van D66. Toen echter
haar ideaal, een 'fusie' van D66
met de PvdA tot een progres
sieve volkspartij, geen haal
bare kaart bleek, stapte ze over
naar de sociaal-democraten. In
Rotterdam, waar ze enkele ja
ren wethouder was, leerde ze de
toenmalige directeur van de ge
meentelijke Sociale Dienst, Ien
Dales, kennen, met wie ze een
innige band onderhield. Begin
jaren tachtig verdween
Schmitz in het bestuurs- en ad
vieswezen.
In 1985 vertrok ze als burge
meester naar Haarlem. Al in
derscheiden, maar kreeg twee
jaar geleden ook de eretitel 'die
renbeschermer van het jaar Ze
is ontzettend energiek: zit in tal
van besturen of zat er in. „Ik
denk dat ik, als ik echt aan top
sport had gedaan, nog een
treetje hoger was gekomen. Dat
het niet is gelukt, komt omdat ik
in wezen aartslui ben."
Altijd heeft ze gezegd geen mi
nister te willen worden. „Ieder
een denkt dat ik reuze ambitieus
ben, maar voor mij is minister
zijn niet iets meer dan het ka
merlidmaatschap. Ik weet niet
of ik een departement met 10.000
ambtenaren zou kunnen run
nen. Het is te ver weg van het ge
wone leven." Dat merkt de
staatssecretaris van welzijn dan
vanzelf wel.
PvdA
Anneke van Dok, Economische Zaken
Ambitieus. Politiek gedre
ven. Kritisch. Een vech
tersbaas. Dat zijn de eigen
schappen die de nieuwe staats
secretaris van Economische Za
ken, Anneke van Dok-van Weele
(46) kenmerken. De portefeuille
van Economische Zaken loopt
als een rode draad door haar
carrière in bestuurlijk Neder
land. Ook het staatssecreta
riaat wil ze inhoud geven. „Men
mag van mij meer verwachten
dan alleen handjes schudden".
De van oorsprong Zaandamse
begon haar carrière als journa-
Terwijl de nieuw geworven bewindslieden van
het aanstaande kabinet-Kok met vlinders in hun
buik over het Binnenhof wandelen, sjouwen de
demissionaire ministers van Lubbers-Ill mis
moedig met verhuisdozen naar hun dienstauto's.
Slechts twee ministers (Ritzen en Pronk) hoeven
hun bureau niet op te ruimen. Een andere, vice-
premier Kok, verhuist naar het Torentje. De rest
gaat of met pensioen, terug naar de Tweede Ka
mer of naar een gewone baan.
Het einde van het kabinet-Lubbers betekent ook
het einde van een achttal politieke loopbanen.
Lubbers zelf gaat vanaf maandagavond in Kralin
gen werken, bidden en nadenken zoals hij heeft
aangekondigd. Waarschijnlijk zullen de memoires
er snel zijn De CD A-ministers Andriessen, De
Vries. De Graaff-Nauta, Kooijmans en de staatsse
cretarissen Van Amelsvoort en Frinking gaan het
- gezien hun leeftijd - wat rustiger aandoen. Dat
geldt ook voor de tot aftreden gedwongen Van
Thijn (PvdA).
Een achtal bewindslieden gaat naar de Tweede
Kamer. Voor de CDA-staatssecretarissen Buk
man. Gabor en Heerma en minister Hirsch Ballin
is dat een nieuwe werkplek. Anderen (Van Rooy
(CDA), Ter Beek en Kosto (PvdA)) keren tegen
D66
Hans Wijers,
Economische Zaken
De nieuwe D66-minister van
economische zaken, dr G. J.
Wijers (1951), is een in zakelijke
kringen zeer gewaardeerd be
drijfsadviseur. Als managing
partner van liet adviesbureau
Horringa de Koning heeft hij
veel grote, internationaal ope
rerende, bedrijven geadviseerd
en bovendien een aantal publi-
katies op zijn naam staan.
Internationaal is Horringa De
Koning sinds eind vorig jaar
aangesloten bij The Boston Con
sulting Group. Het bureau in
VVD
Jozias van Aartsen,
Landbouw, Natuurbe
heer, Visserij
volgens de portefeuilles 'onder
wijs en cultuur' en 'financiën,
personeel en organisatie'.
De reorganisatie van het ge
meentelijk apparaat ging haar
goed af, maar toch dreigde Van
de Vondervoort twee jaar gele
den politiek te sneuvelen. Ze
werd mede verantwoordelijk ge
houden voor het schandaal rond
de gemeentelijke Groningse
Kredietbank (GKB). dat Gro
ningen op een strop van bijna 60
miljoen gulden kwam te staan.
Maar onder druk vertrok ze niet.
Er waren al twee PvdA-wethou-
ders afgetreden, een derde zou te
veel van het goede zijn. Ze is wat
orthodox en moeilijk te overtui
gen van haar ongelijk.
Hans Wiegel mag dan niets
in dit paarse kabinet zien;
eén van zijn politieke zonen is
wel tot de door hem vermaledij
de regering toegetreden. De
hoogste ambtenaar van Binnen
landse Zaken, J.J. van Aartsen,
wordt namelijk minister van
het ministerie waar niemand
wat voor voelde: Landbouw,
Natuurbeheer en Visserij.
De waarschuwingen van zijn
Baarn, met zo'n 25 adviseurs,s
daardoor enigszins te vergek
ken met het meer bekendj
McKinsey. Eerder recruteerds
de WD al milieuminister Winst,
mius uit de gelederen vaj
McKinsey.
In kringen van bedrijfsadviseus
staat Wijers zeer hoog aangt,
schreven. Een collega noenj
hem 'uitzonderlijk begaafd,
wel als strateeg als als manager'
Als persoon wordt de nieuwe b(
windsman onder zijn huidig
collega's 'aimabel en doordaehj
genoemd, zonder een spoor va
arrogantie'. Van politieke activ-
teiten van Wijers is in deze krit
gen echter niets bekënd.
Gerardus Johannes (Hansi Wj.
ers promoveerde in 1982 in Roj.
terdam op een studie die nam
aansluit bij het beleidsterrein
van het ministerie van Econonü-
sche Zaken: 'Industriepolitiek
een onderzoek naar de vormgt.
ving van het overheidsbeleid
gericht op industriële sectoren'
Enkele jaren later verschenen
boeken van zijn hand over oi
meer bedrijfsopleidingen
over het managen van verande
ringsprocessen. Van zijn t
'Angst voor veranderen? e«
mythe' verscheen vorig jaar a
middels de zesde druk.
oude leermeester hebben ni«
geholpen. Waarschijnlijk was de
ambitie om minister te worden
van de 46-jarige topambtenaar
te groot.
De oud-medewerker van
toenmalige WD-leider Wiegd
in de Tweede Kamer werd do'ce
hem persoonlijk naar het depar
tement van Binnenlandse Za
ken gehaald. Toen was hij overt
gens directeur van de Telde
stichting, het wetenschappelijk
bureau van de WD. Op Wiegel!
departement rees de ster vandt
altijd onberispelijk in het pal
gestoken Van Aartsen snel Bin
nen een paar jaar was hij dj
hoogste ambtenaar. Hij staal
bekend als een deskundig b>
stuurder, maar een tikkeltje al
rogant.
Zijn vader, mr J. van Aartsei
was van 1958 tot 1965 minister;
verschillende kabinetten, zij h(
als ARP'er (een van de voork
pers van het CDA).
Op Landbouw, het terrein dl
hij nauwelijks kent, moethijd
klagende boeren tevreden stel
len. Liever had hij op Binnen
landse Zaken de bestuurlij!
vernieuwing gestalte gegeve
In verscheideneredes en artike
len had hij daar zijn licht overli
ten schijnen. Dat gaat nietdoo
De nette, bijna aristocratisch
bestuurder moet met zijn voete
in de modder de agrariërs ova
tuigen van pijnlijke maata)
len.
1989 werd ze genoemd, maar ze
hoefden haar niet te vragen, zei
ze tegen het Haarlems Dagblad,
„want ik heb een sterke voor
keur voor Haarlem." Nu gaat ze
wel naai' het Binnenhof, waar ze
op Justitie de zware portefeuille
asielzaken krijgt. Ze heeft al
haar hele leven voeling gehad
met het vreemdelingenbeleid,
als voorzitter van Pax Christi en
als Rotterdamse wethouder met
minderhedenbeleid in haar por
tefeuille. „Het is balanceren tus
sen een zekere mate van streng
heid in het beleid en de eisen van
menselijkheid. Een uiterst moei
lijke zaak. Maar ik kan me hele
maal vinden in wat daarover in
het regeerakkoord staat."
list, bij het dagblad De Typhoon
en later op de Roomse redactie
van het Noordhollands Dag
blad. In 1978 werd ze gemeente
raadslid in Hoorn, binnen een
jaar werd ze tot wethouder be
noemd. In 1984 werd Van Dok
benoemd tot burgemeester van
Diemen, waar ze de portefeuille
van EZ beheerde. Vijf jaar gele
den werd ze eerste burger van
Velsen. Daar heeft ze tot op de
dag van vandaag gevochten te
gen de afkalvende werkgelegen
heid in de IJmond en in het bij
zonder bij Hoogovens.
hun zin terug naar de Kamer. Wallage wordt Pvd A-
fractieleider.
Minister Alders (PvdA) heeft een nieuwe baan ge
vonden in Genève. Hij wordt daar directeur van
het VN-bureau voor milieu in Europa. Zijn partij
genoot Simons is inmiddels wethouder van Rot
terdam en staatssecretaris Cohen van onderwijs
(ook PvdA) keert zoals hij beloofd heeft terug naai
de universiteit in Maastricht.
...kent u die uitdrukkingAf
scheid nemen. Ik moest daar
aan denken toen ik van de
week in de rij voor de kassa
van een middelgrote super
markt stond. Ik was de ze
vende wachtende, tenvijl ik.
begon als twaalfde wachten
de. Met enig geduld zou ik
vierde, derde, tweede en
zelfs eerste wachtende wor
den. En, bij leven en welzijn,
zou ik eens werkelijk aan de
beurt komen. Het hoogte
punt van een wachtende
mens in een lange rij. 'Het is
uw beurt', en je hebt als
wachtende bereikt wat je
wilde bereiken.
In het dagelijks leven ivordt
een rij wachtenden op een
democratische wijze behan
deld. De ivachtende mens
wacht, de wachtende mens
heeft geduld en elk geduldig
wachtende mens komt aan
de beurt. In de politiek is dat
anders. In de politiek krijgt
niet elke wachtende een
beurt. Terwijl je al lang een
wachtendpolitiek dier bent
en het aantal wachtenden
voor je minder en minder
wordt, kan het toch gebeu
ren datje, met de kassa bin
nen handbereik, in je kraag
wordt gevat en iemand je uit
de rij werpt. En zelfs al ben je
aan de beurt, al heb je al je
idealen op de lopende band
van de politieke kassa uitge
stald, al staat de vrouw van
de Hoogste Kassa met haar
streepjescodepen in de aan
slag, dan nog kan het gebeu
ren dat er uit de luidspre
kers van de supermarkt een
zelfverzekerde stem klinkt:
'Hier spreekt Tineke Lod
ders, wil de persoon aan de
kassa zijn boodschappen te
rugzetten en het pand verla
ten'.
Afscheid nemen. Dames en
heren, terwijl ik zo het een en
ander overdacht, klom ik
van zevende xoachtende
naar vierde wachtende. Ik
voelde me rustig en vond de
wereld van de normale rij
wachtenden voorspelbaar
en zelfs aangenaam. En ik
dacht Wat kan die politieke
rij ivachtenden toch gruwe
lijk hard zijn'. En ik dacht
aan de heer Ruud Lubbers.
De koopman die in de poli
tieke rij ging staan, met open
ogen en open oren. Die wist
wie wat ging zeggen, wie wat
ging denken, wie ivat ging
doen, die de kassa bereikte
en uiteindelijk 12 jaar aan
de beurt bleef. En als iemand
van plan ivas door de luid
spreker van de politieke su
permarkt te roepen dat h
op moest stappen dan snoer
de Ruud die persoon, nog
voor hij de microfoon bereikt
had, al de mond.
Maar wat hem in de Neder
landse politieke supemiarkl
wel lukte, lukte hem in de
Europese supermarkt niet
Hij was de eerst wachtende
in de rij naar de voorzitters
kassa van de Europese Unie
en ineens gaat er naast zijn
kassa nog een kassa open.
En een stevige Duitse cais
sière neemt plaats en 2
dat Dehaene de eerste wach
tende is. En de heer Lubbers
is verbijsterd. Niet vanwege
het feit dat hij niet de enige
eerst wachtende was, maar
vanwege het feit dat hij die
tiveede kassa niet eerder op
gemerkt had. Hoe was dat
nou toch mogelijk. Kende hij
zoveel rijen, kende hij zoveel
kassa's, kende hij zoveel po
litieke supermarkten en in
eens kwam hij toch nog oog
in oog te staan met het o
verwachte, het onbereken
bare, het onuitgesprokene.
En hij begon te schreeuwen
en er ontstond paniek in de
Europese Supermarkt en
men sloot beide kassa's en
opende een derde kassa. En
de eerstwachtende Lubbers
en de eerstwachtende De
haene keerden huiswaarts.
Afscheid nemen. Er was voor
hen geen plaats meer.
zijn zij daarom minderNee^
En zijn zij daarom
Nee. ook niet. Er zijn immers
belangrijkere dingen dan de
rij naar de politieke kassa
Mag ik een paar voorbeel
den noemen? Liefde
vriendschap opbouwen, je
zelf geestelijk verdiepen,
prettige treinreizen maken-
Terugblikken op een enerve
rende, soms emotionele, aj
en toe maatschappelijk be
trokken maar altijd uiterst
slimme politieke loopbaan.
Dames en heren, toen het
mijn beurt aan de kassa was,
bleek dat ik vergeten had
boodschappen
wagentje te stoppen. Ik was
aan de beurt maar had niets
te tonen.
Ik wens u een fijne voortzet
ting, een aangename nabW
en een prettig
met spekjes daarin.
Dominee EpF
Gremdm
